Przejdź do zawartości

Ernest Niżałowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ernest Niżałowski
Ernő Nizalowski
Data i miejsce urodzenia

29 marca 1915
Budapeszt

Data śmierci

17 października 2014

Zawód, zajęcie

tłumacz, działacz polonijny, pilot

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi

Ernest Niżałowski (węg. Ernő Nizalowski) (ur. 29 marca 1915 w Budapeszcie, Węgry, zm. 17 października 2014) – polski i węgierski tłumacz, żołnierz Wojska Polskiego, pilot, działacz mniejszości polskiej na Węgrzech.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego dziadek Zygmunt Niżałowski został w młodym wieku stracony za udział w działalności przeciw carowi, wówczas babka razem z synami Czesławem i Ludwikiem przedostała się do Wiednia. Ludwik emigrował do Ameryki Północnej, a Czesław studiował aeronautykę na Uniwersytecie Wiedeńskim i został inżynierem. Ernest wychowywał się w duchu polskiego patriotyzmu, od dzieciństwa działał w ruchu skautowskim, w 1933 współorganizował Światowy Zlot Skautów w Gödöllö. W 1935 uczestniczył w Jubileuszowym Zlocie ZHP w Spale, gdzie zetknął się z kultem Józefa Piłsudskiego oraz widział prezydenta Ignacego Mościckiego, wydarzenie to miało wpływ na jego poczucie patriotyzmu przez resztę życia. W 1936 posiadając polskie obywatelstwo dzięki wstawiennictwu wuja gen. Franciszka Niżałowskiego został skierowany na dwuletnią służbę w Wojsku Polskim, początkowo w 4 Pułku Lotniczym w Toruniu, w I Batalionie Balonów Zaporowych. Po trzech miesiącach przeniesiony został do szkoły pilotów działającej przy 5 Pułku Lotniczym w Lidzie koło Wilna. Po uzyskaniu dyplomu pilota samolotów RWD-8, PWS 26, kontynuował naukę w szkole podchorążych w Dęblinie, którą skończył w randze podporucznika lotnictwa będąc pilotem samolotu łącznikowo-zwiadowczego PZL.23 Karaś. Następnie wrócił na Węgry, gdzie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim i pracował w redakcji prasowej.

Na wieść o rozpoczęciu mobilizacji w sierpniu 1939 wyjechał do Polski, walczył podczas kampanii wrześniowej, został aresztowany i uwięziony w Malborku, skąd zbiegł. Przedostał się do Budapesztu, gdzie został zatrudniony przez Józsefa Antalla w Departamencie ds. Uchodźców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, a następnie w XXI Departamencie Ministerstwa Obrony. Departament ten kierowany przez Zoltána Baló zajmował się pomocą wojskowym uchodźcom polskim w przedostaniu się do ugrupowań polskich walczących w zachodniej Europie. Pełnił rolę tłumacza towarzyszącego polskim żołnierzom, m.in. pomógł marszałkowi Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi przedostać się z Rumunii na Węgry. Od 1943 przeprowadzał grupy ok. 10-12 osób przez Jugosławię i Włochy do Francji. W 1944 po wkroczeniu hitlerowców na Węgry i aresztowaniu Henryka Sławika podjął próbę nawiązania z nim kontaktu, niestety Sławik został zamordowany. Z przerwami nauczał w kierowanym przez ks. Bélo Vargą Gimnazjum polskim w Balatonbogláré.

Po zakończeniu działań wojennych zaangażował się w pracę w służbie policyjnej i wojskowej, w 1949 został aresztowany na podstawie fałszywego oskarżenia i przebywał w niewoli do amnestii w 1953. Po wyjściu na wolność miał problem ze znalezieniem zatrudnienia, pracował w zakładach Orion jako tłumacz. W konspiracji tłumaczył materiały polskiego rządu na emigracji, był członkiem założycielem Polskiego Stowarzyszenia Kulturalnego im. Józefa Bema na Węgrzech, Stowarzyszenia Katolików Polskich im. Św. Wojciecha oraz Legionu Wysockiego. Uczestniczył w polskim życiu kulturalnym na Węgrzech, inicjował różne akcje związane z Polską m.in. pomoc powodzianom w 1997, zbiórka środków na pomnik upamiętniający zbrodnię katyńską. W 1999 przebywający z wizytą na Węgrzech prezydent RP Aleksander Kwaśniewski odznaczył Ernesta Niżałowskiego Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, w 2000 został awansowany do stopnia porucznika lotnictwa Wojska Polskiego, a w 2004 otrzymał polskie obywatelstwo. W 2012 prezydent RP Bronisław Komorowski odznaczył Ernesta Niżałowskiego Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1939 – Krzyż Walecznych;
  • 1999 – Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej;
  • 2005 – Polonus Roku
  • 2012 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]