Dzień Kryptologii
 Pomnik Polskich Kryptologów: Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego przed dawn. Zamkiem Cesarskim w Poznaniu. | |
| Dzień |
25 stycznia |
|---|---|
| Typ święta | |
| Upamiętnia |
złamanie szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma |
| Znaczenie |
hołd trzem zasłużonym polskim kryptologom i absolwentom UAM |
Dzień Kryptologii – święto obchodzone 25 stycznia, ustanowione w 2007 przez Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[1][2].
Ustanowienie święta odbyło się w 75. rocznicę złamania szyfru niemieckiej maszyny kodującej Enigma, używanej komercyjnie w latach dwudziestych XX wieku. Czynu tego dokonali 14 grudnia 1932 roku trzej polscy matematycy i kryptolodzy, absolwenci Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego UAM: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski, pracujący wówczas w Biurze Szyfrów Sztabu Głównego Wojska Polskiego[1][3].
Dzień ten jest wyrazem hołdu trzem naukowcom i absolwentom UAM, którzy swoim osiągnięciem przyczynili się do późniejszych sukcesów aliantów w walce z hitlerowcami podczas II wojny światowej i tym samym do zmniejszenia liczby śmiertelnych ofiar.
W 2000 roku przyznano im pośmiertnie jedno z najwyższych polskich odznaczeń cywilnych, Order Odrodzenia Polski.
25 stycznia 2008 „Dzień Kryptologii” zapoczątkował cykl corocznych wykładów ich imienia z informatyki, w tworzenie której wnieśli znaczny wkład. W dniu tym, przed inauguracją odczytów, następuje uroczyste złożenie kwiatów pod pomnikiem kryptologów, zlokalizowanym naprzeciw Centrum Kultury „Zamek”, w budynku którego mieścił się w okresie międzywojennym Wydział Matematyczno-Przyrodniczy UAM[a]. Pomnik odsłonięty został 10 listopada 2007.
We wrześniu 2021 roku przy skrzyżowaniu ulic Tadeusza Kościuszki i Św. Marcin, naprzeciwko Centrum Kultury "Zamek" w budynku dawnej intendentury wojskowej, dzisiaj Collegium Martineum, zostało otwarte interaktywne Centrum Szyfrów Enigma. Ekspozycja CSE pokazuje historię złamania szyfrów Enigmy oraz opowiada nieznaną historię sukcesu polskich matematyków[4][5].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Centrum Kultury to gmach dawnej rezydencji cesarza Niemiec wybudowany w latach 1904–10 według projektu Franza Schwechtena, prawdopodobnie realizującego plany cesarza Wilhelma II (za źródłem poznan.pl).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Dzień Kryptologii na matematyce - Szkoła Podstawowa w Radomyśli - Portal gov.pl [online], Szkoła Podstawowa w Radomyśli [dostęp 2024-01-02] (pol.).
- ↑ Dzień Kryptologii | Muzeum II Wojny Światowej [online], muzeum1939.pl [dostęp 2024-01-02] (pol.).
- ↑ Historie matematyków - Centrum Szyfrów Enigma [online], csenigma.pl [dostęp 2024-01-02] (pol.).
- ↑ Centrum Szyfrów Enigma | Poznan.pl [online], poznan.pl [dostęp 2024-01-02] (pol.).
- ↑ Nice IT-, Centrum Szyfrów ENIGMA | Poznańskie Centrum Dziedzictwa [online], pcd.poznan.pl [dostęp 2024-01-02] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wydział Matematyki i Informatyki UAM: Dzień Kryptologii (historia i wykłady 2008–2010). Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. [dostęp 2010-01-28]. (pol.).
- Małgorzata Mikołajczyk: Sukcesy polskich kryptologów docenione!. matematyka.wroc.pl, styczeń 2008. [dostęp 2011-01-13]. (pol.).