Przejdź do zawartości

Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym, procedura 2016/0280(COD) – dyrektywa Unii Europejskiej[1], której celem jest harmonizacja aspektów prawa autorskiego na jednolitym rynku cyfrowym na terenie Unii Europejskiej[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Projekt dyrektywy został wniesiony 14 października 2016 przez Komisję Europejską[3]. Wcześniej Parlament Europejski zwrócił się do Komisji w sprawie projektu, przedstawiając raport sporządzony z własnej inicjatywy (nazywany też Raportem Redy)[4]. Komitet Stałych Przedstawicieli Rady Unii Europejskiej 25 maja 2018 zatwierdził tekst mający prowadzić do rozmów trójstronnych z Parlamentem Europejskim[5].

Część propozycji, takich jak projekt prawa pokrewnego dla wydawców prasowych i propozycja obowiązku filtrowania treści wysyłanych przez użytkowników pod kątem zgodności z prawem autorskim wzbudziły kontrowersje[6][7] wśród autorów, wydawców[8][9], agencji prasowych[10], ekspertów[11], instytucji kulturalnych[12], organizacji broniących praw człowieka[13][14], Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka[15], prawodawców[16] i autorów badań sporządzonych dla UE[17].

20 czerwca 2018 Komisja Prawna Parlamentu Europejskiego (JURI) głosowała nad przyjęciem Artykułu 11 i 13. Termin głosowania plenarnego nad projektem został wyznaczony na 5 lipca 2018[18][19]. Parlament Europejski w głosowaniu 5 lipca zdecydował o odrzuceniu przyznania mandatu Komisji Prawnej[20][21][22][23]. W konsekwencji projekt został poddany kolejnej debacie, która odbyła się 12 września. Zgoda na wniosek o przekazanie do dalszych prac projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady została przegłosowana stosunkiem głosów 438 do 226[24][25].

13 lutego 2019 negocjatorzy Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (tzw. trilogue) osiągnęli kompromis dotyczący ostatecznej wersji tekstu projektu dyrektywy[26]. 26 marca Parlament Europejski poparł projekt dyrektywy bez poprawek – za dyrektywą głosowało 348 posłów, przeciw 274, a 36 wstrzymało się od głosu[27].

Wybrana zawartość

[edytuj | edytuj kod]

Artykuł 3 stanowi wyjątek w prawach autorskich dla text i data miningu (TDM)[28]. W zależności od tego, czy utwory są w domenie publicznej, artykuł 3 może zwiększyć lub zmniejszyć restrykcje w porównaniu do stanu obecnego[29].

Artykuł 11 wprowadził dodatkowe prawa pokrewne dla wydawców prasowych, wcześniej ustanowione w Niemczech i Hiszpanii[30][31][32][33][34].

Artykuł 17 (dawny artykuł 13) ma na celu rozszerzenie odpowiedzialności prawnej na właścicieli serwisów umożliwiających udostępnianie treści przez użytkowników (online content sharing service providers)[35] oraz wymuszenie stosowania mechanizmów blokujących udostępniane przez użytkowników dane w przypadku łamania prawa autorskiego[36] chronionych treści, co do których OCSSCP ma stosowne informacje od posiadaczy praw autorskich[37][38]. Odpowiedzialność dostawców usług hostingowych została wcześniej uregulowana przez dyrektywę 2000/31/WE. Artykuł 13 został wniesiony, gdy badania Komisji Europejskiej „nie wykazały wyraźnej różnicy w sprzedaży wskutek naruszenia praw autorskich w Internecie”[39].

Artykuł 15 ma na celu pozwolić twórcom na zwiększenie ich wynagrodzenia w sytuacjach, gdy jest ono nieproporcjonalnie niskie. Artykuły 14–16, choć mniej znaczące niż rozwiązania istniejące w wielu państwach członkowskich UE, pozwoliłoby na zwiększenie pozycji przetargowej autorów i wykonawców.

Stowarzyszenia autorów zaproponowały „mechanizm zwrotu praw”, który pozwoliłby na anulowanie umowy przenoszącej prawa autorskie, która okazuje się niekorzystna[40][41].

Joanna Sosnowska z Chip.pl stwierdziła, że „przeciwnicy tej dyrektywy wiele jej zapisów przedstawili w niekorzystnym świetle, czym sprawili, że ustawa, która ma dać więcej kontroli twórcom nad ich dziełami, stała się publicznym wrogiem numer jeden, przynajmniej w »internetach«”[42].

Poparcie

[edytuj | edytuj kod]

Według ZAiKS podmioty świadczące internetowe usługi udostępniania treści będą musiały uzyskać „sprawiedliwą i odpowiednią licencję”[43]. O poparcie dyrektywy zwróciła się do posłów Izba Wydawców Prasy, zwracając uwagę na to, że przepisy gwarantują, iż wszystkie dotychczasowe, zgodne z prawem, aktywności internautów dalej mogą być wykonywane, a twórcy i producenci uzyskają należyty udział w zyskach podmiotów, które zarabiają na cudzej twórczości[44]. Ponad 200 polskich artystów filmowych (m.in. Filip Bajon, Paweł Pawlikowski, Andrzej Seweryn, Agnieszka Holland, Marcel Łoziński, Juliusz Machulski, Wojciech Smarzowski i Małgorzata Szumowska) podkreśliło w apelu znaczenie dyrektywy w uznaniu poszanowania nakładu pracy twórców i stwierdziło, że „masowa eksploatacja utworów bez stosownego wynagrodzenia doprowadzić może do rezygnacji z tworzenia ambitnych i wartościowych dzieł”[45]. 25 marca 2019 ogólnopolskie dzienniki (m.in. „Rzeczpospolita”, „Gazeta Wyborcza” i „Puls Biznesu”) ukazały się z pustymi pierwszymi stronami, a ich redaktorzy naczelni zwrócili się do polskich europarlamentarzystów z apelem o solidarne poparcie w głosowaniu dyrektywy, aby wprowadzono „nowe, sprawiedliwsze zasady korzystania przez gigantów internetowych z tworzonych przez polskich pisarzy, filmowców, muzyków i dziennikarzy treści”[46].

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Projekt dyrektywy spotkał się z krytyką ze strony części przedsiębiorców internetowych, wybranych prawników oraz internautów. Koncern Google sprzeciwiał się zarówno treści Artykułu 11, jak również Artykułu 13[47] wskazując, że ich przegłosowanie może skutkować zamknięciem usług takich jak Google News[48] czy sporymi zmianami w funkcjonowaniu platformy YouTube[49]. Wybrani komentatorzy krytykowali zaangażowanie polskich środowisk artystycznych[50] w promocję treści dyrektywy bez realnej oceny jej konsekwencji technologiczno-gospodarczych, wskazując, że Artykuł 13 jest w istocie pretekstem do wprowadzenia o wiele bardziej godzącego w wolność wypowiedzi w internecie, grożącego ponowną oligarchizacją mediów Artykułu 11[51]. Liczną krytykę pod adresem dyrektywy populistycznie określanej mianem "ACTA 2" publikowali internauci skupieni wokół inicjatywy "#stopACTA2"[52], którzy zaangażowali się w walkę z postulowanymi zmianami w prawie za pośrednictwem mediów społecznościowych.

16 listopada 2018 roku – a więc już po tym, jak Parlament Europejski zagłosował za dalszą pracą nad Artykułem 13 – YouTube Creators [Creator Academy] dodali w serwisie YouTube.com film „Article 13 Burning Questions V3 – UNLISTED for captions”, w którym nie tylko tłumaczą skutki wprowadzenia Artykułu 13, ale także namawiają słuchaczy do sprzeciwu poprzez używanie hasztagu #saveyourinternet i wyrażanie swojej opinii o nowej ustawie[53]. Do protestu bardzo szybko dołączyli się użytkownicy YouTube, Twittera, Instagrama i Facebooka, którzy dodając teksty, grafiki i filmy, dopisywali #saveyourinternet.

Protesty

[edytuj | edytuj kod]
Komunikat o zaciemnieniu włoskiej wersji językowej Wikipedii

Na początku lipca 2018 w kilkudziesięciu miastach Europy odbyły się demonstracje osób sprzeciwiających się wprowadzaniu dyrektywy[54][55][56], w tym w kilku miastach w Polsce. Demonstracje w Polsce były jednak „niezbyt liczne”[57] i cieszące się „małym zainteresowaniem”[58]. W proteście zaciemnione zostały włoska[59], estońska[60], łotewska[61], hiszpańska[62] i polska[63][64] wersja językowa Wikipedii. W polskiej sieci temat dyrektywy cieszył się dwa razy większym zainteresowaniem niż na terenie reszty Unii[25].

21 marca 2019 w proteście przeciwko dyrektywie zostały zaciemnione wikipedie w językach niemieckim, duńskim, czeskim i słowackim[65].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Julia Reda, EU censorship machines and link tax laws are nearing the finish line, „Julia Reda” [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  2. ↑ Illegal memes? Weak Safe Harbor? Unpacking the proposed EU copyright overhaul, „Ars Technica” [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  3. ↑ Jeremy Malcolm, Upload Filtering Mandate Would Shred European Copyright Safe Harbor, „Electronic Frontier Foundation”, 12 października 2016 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  4. ↑ Texts adopted – Thursday, 9 July 2015 – Harmonisation of certain aspects of copyright and related rights – P8_TA(2015)0273 [online], www.europarl.europa.eu [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  5. ↑ Proposal for a directive on copyright in the Digital Single Market [online].
  6. ↑ Sophie Stalla-Bourdillon i inni, A Brief Exegesis of the Proposed Copyright Directive, Rochester, NY, 24 listopada 2016 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  7. ↑ Cory Doctorow, The EU's Copyright Proposal is Extremely Bad News for Everyone, Even (Especially!) Wikipedia, „Electronic Frontier Foundation”, 7 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  8. ↑ Our Op-ed as published in EurActiv: Small publishers: Take ‘neighbouring right’ out of EU copyright reform [online], mediapublishers.eu [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  9. ↑ The Link Tax: An Editor’s story – Copybuzz [online], copybuzz.com [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  10. ↑ Letter by 9 news agencies [online].
  11. ↑ Danny O'Brien and Jeremy Malcolm, 70+ Internet Luminaries Ring the Alarm on EU Copyright Filtering Proposal, „Electronic Frontier Foundation”, 12 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  12. ↑ Copyright Reform: Open Letter from European Research Centres [online].
  13. ↑ Letter by 145 civil society organisations [online].
  14. ↑ European Liberties Platform, Article 13 Open letter – Monitoring and Filtering of Internet Content is Unacceptable [online], Liberties.eu [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  15. ↑ David Kaye, European Union draft directive on copyright in the digital single market [online].
  16. ↑ More than a hundred MEPs oppose new publishers right – DAI [online], www.digitalagendaintergroup.eu [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  17. ↑ Strengthening the Position of Press Publishers and Authors and Performers in the Copyright Directive – Think Tank [online], www.europarl.europa.eu [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  18. ↑ 'Disastrous' copyright bill vote approved, „BBC News”, 20 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  19. ↑ Jennifer Rankin, EU votes for copyright law that would make internet a 'tool for control' [online], the Guardian, 20 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  20. ↑ Parlament Europejski odrzucił dyrektywę zmieniającą prawo autorskie w internecie. Witrualnemedia, 2018-07-05. [dostęp 2018-07-05]. (pol.).
  21. ↑ Parlament Europejski odrzucił mandat dla JURI | CHIP, „CHIP”, 5 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (pol.).
  22. ↑ European Parliament votes to block copyright reform, „POLITICO”, 5 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  23. ↑ Parliament to review copyright rules in September | News | European Parliament [online] [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  24. ↑ Internet nie będzie już taki sam. ACTA 2 przegłosowana w Parlamencie Europejskim, nad czym bolejemy – www.spidersweb.pl. [dostęp 2018-09-12].
  25. ↑ a b Jak wrobiono Platformę w ACTA2, czyli kto stoi za tą polityczną narracją w polskiej sieci, „oko.press”, 20 września 2018 [dostęp 2018-09-22] (pol.).
  26. ↑ PE, RE i KE osiągnęły kompromis w sprawie dyrektywy w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym. Izba Wydawców Prasy, 2019-02-14. [dostęp 2019-03-27].
  27. ↑ Parlament Europejski poparł dyrektywę o prawach autorskich. forsal.pl, 2019-03-26. [dostęp 2019-03-27].
  28. ↑ Copyright Reform: Help Us Ensure an Effective TDM Exception! – LIBER, „LIBER”, 25 września 2017 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  29. ↑ 24 organisations urge Rapporteur Axel Voss MEP to strike a more ambitious deal on TDM – European Alliance for Research Excellence, „European Alliance for Research Excellence”, 8 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  30. ↑ Copyright reform: a new right for press publishers – to have or not to have? – Kluwer Copyright Blog, „Kluwer Copyright Blog”, 13 marca 2018 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  31. ↑ Eleonora Rosati, Coreper agrees common position on text of draft DSM Directive [online], The IPKat [dostęp 2018-06-20].
  32. ↑ Synopsis report on the ancillary copyright [online].
  33. ↑ Leading European copyright scholars fundamentally criticise the ancillary copyright, „IGEL – Initiative Against An Ancillary Copyright” [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  34. ↑ Jeremy Malcolm, Digital Rights Groups Demand Deletion of Unlawful Filtering Mandate From Proposed EU Copyright Law, „Electronic Frontier Foundation”, 16 października 2017 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  35. ↑ DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on copyright in the Digital Single Market (Text with EEA relevance) [online], 23 marca 2018, str. 54 [dostęp 2018-07-02].
  36. ↑ DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on copyright in the Digital Single Market (Text with EEA relevance) [online], 23 marca 2018, str. 54, Cytat: When no licensing agreement is concluded between rightholders and an online content sharing service provider for the use of the uploaded works or other subject matter, the service provider shall prevent the availability in its service of unauthorised works and other subject matter, including through the application of measures referred to in paragraph 4..
  37. ↑ DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on copyright in the Digital Single Market (Text with EEA relevance) [online], 23 marca 2018, str. 55, Cytat: Without prejudice to other circumstances where it may intervene in full knowledge of the consequences of its action and perform an act of communication to the public or an act of making available to the public, an online content sharing service provider shall be deemed to intervene in full knowledge of the consequences of its action when it has received information from rightholders on the specific works or other subject matter which it gives access to on its website..
  38. ↑ DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on copyright in the Digital Single Market (Text with EEA relevance) [online], 23 marca 2018, str. 55, Cytat: Member States shall provide that an online content sharing service provider shall not be liable for unauthorised acts of communication to the public or making available to the public when it has made best efforts to prevent the availability of specific unauthorised work or other subject matter for which rightholders have provided it with information by: (...).
  39. ↑ Directorate-General for the Internal Market and Services (European Commission), Estimating displacement rates of copyrighted content in the EU : final report. [online], publications.europa.eu, 22 września 2017 [dostęp 2018-06-20] (ang.).
  40. ↑ Music Creators call for EU-wide Rights Reversion Mechanism [online], BASCA (British Academy of Songwriters Composers and Authors), 19 października 2017 [dostęp 2018-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2019-03-16] (ang.).
  41. ↑ Our Views on the European Commission's Draft Legislation to Modernise the European Copyright Framework and Proposed Amendments [online].
  42. ↑ Przeczytaliśmy dyrektywę o ACTA 2 | CHIP, „CHIP”, 9 lipca 2018 [dostęp 2018-09-22] (pol.).
  43. ↑ Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Pytania i odpowiedzi dotyczące artykułu 13 Dyrektywy DSM [online].
  44. ↑ Izba Wydawców Prasy, List Izby Wydawców Prasy do Europosłów: dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym [online], Super Express, 7 marca 2019.
  45. ↑ ACTA2. Artyści popierają unijną dyrektywę. "Nie stanowi zagrożeń dla wolności słowa" [online], Radio Zet, 24 marca 2019.
  46. ↑ Puste pierwsze strony poniedziałkowych dzienników. Apel o poparcie dyrektywy tzw. ACTA2 [online], TVP Info, 25 marca 2019.
  47. ↑ Artykuł 13 to nowa ACTA – o co chodzi z tą „cenzurą internetu”, o której wszędzie piszą?, „Bezprawnik”, 19 czerwca 2018 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
  48. ↑ Google News may be forced to shut down due to EU plans, „The Independent” [dostęp 2018-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-16] (ang.).
  49. ↑ YouTube | [online], YouTube | #SaveYourInternet – Article 13 [dostęp 2018-11-20] (ang.).
  50. ↑ Maria (Marysia) Sadowska tłumaczy mi swoje (i innych artystów) stanowisko ws. "ACTA 2". Tyle, że to nadal ma mało wspólnego z ich problemami, „Bezprawnik”, 16 października 2018 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
  51. ↑ 99% wypowiedzi na temat "ACTA 2" jest bezwartościowe. Same slogany, a to nawet nie jest wojna dziennikarzy i Zbigniewa Hołdysa, „Bezprawnik”, 13 września 2018 [dostęp 2018-11-20] (pol.).
  52. ↑ #stopACTA2 – ponad podziałami – przeciwko cenzurze – dla wolności słowa – W Unii Europejskiej trwają prace nad dyrektywą, która ma chronić własność intelektualną. Niestety znajdują się w niej zapisy prpwadzące do prewencyjnej cenzury internetu nazywane #ACTA2. [online], www.stopacta2.org [dostęp 2018-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-20] (pol.).
  53. ↑ YouTube | [online], YouTube | #SaveYourInternet – Article 13 [dostęp 2018-11-24] (ang.).
  54. ↑ Pirate protest says EU copyright directive censors Internet | Prague Monitor [online], www.praguemonitor.com [dostęp 2018-07-05] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-05] (ang.).
  55. ↑ StopACTA2.Poland [online], www.facebook.com [dostęp 2018-09-14] (pol.).
  56. ↑ Piratenpartei [online], www.facebook.com [dostęp 2018-09-14] (pol.).
  57. ↑ Niezbyt liczne demonstracje w sprawie "ACTA 2" i wielka fala komentarzy w sieci | CHIP, „CHIP”, 30 czerwca 2018 [dostęp 2018-09-22] (pol.).
  58. ↑ Małe zainteresowanie protestami przeciwko ACTA 2 | CHIP, „CHIP”, 26 sierpnia 2018 [dostęp 2018-09-22] (pol.).
  59. ↑ Italy Wikipedia shuts down in EU protest, „BBC News”, 3 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  60. ↑ Miks Vikipeedia täna kinni on? [online], 4 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (est.).
  61. ↑ Vikipēdija:2018. gada 5. jūlija Eiropas Parlamenta balsojums [online], Vikipēdija, 4 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (łot.).
  62. ↑ European Wikipedia sites go dark to protest copyright reform, „Engadget” [dostęp 2018-07-05] (ang.).
  63. ↑ Polska Wikipedia wyłączona na 24 godziny w proteście przeciwko ACTA 2.0 :: PCLab.pl, „PCLab.pl” [dostęp 2018-07-05] (pol.).
  64. ↑ Wikipedia wyłączona. To protest, „Onet Wiadomości”, 4 lipca 2018 [dostęp 2018-07-05] (pol.).
  65. ↑ Holly Brockwell: European Wikipedia Pages Go Dark to Protest Copyright Changes. Gizmodo, 2019-03-21. [dostęp 2019-03-26]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dyrektywa_w_sprawie_praw_autorskich_na_jednolitym_rynku_cyfrowym&oldid=66917417”