Dropiatka
| Pedionomus torquatus[1] | |
| Gould, 1841 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Parvordo | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Pedionomus[3] |
| Gatunek |
dropiatka |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |
 | |
Dropiatka[5][6], dropnik[7], biegacz[8] (Pedionomus torquatus) – gatunek małego ptaka będącego jedynym żyjącym przedstawicielem rodziny dropiatek (Pedionomidae)[5][9][10], należącej do rzędu siewkowych (Charadriiformes). Jest endemitem australijskim. Gatunek zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek opisał po raz pierwszy John Gould w roku 1841 pod obecną nazwą Pedionomus torquatus[7]. Do lat 80. XX wieku dropiatkę włączano do rzędu żurawiowych w osobnej rodzinie, obok przepiórników (Turnicidae). W latach 80. wysunięto teorię, że gatunek powinien należeć do siewkowych (Charadriiformes). Początkowo wątpliwości wzbudziło porównanie szkieletów. Dropiatki nie zaliczono do przepiórników, które przypominają upierzeniem, ponieważ posiada parzyste tętnice szyjne, zachowała tylny palec oraz składa gruszkowate, nie owalne, jaja. Dalsze badania DNA wykazały pokrewieństwo z andówkami (Thinocoridae), wobec których dropiatka wykazuje podobieństwo w budowie wątroby i mięśni ud oraz kształcie jaja[11]. Nie wyróżnia się podgatunków[9].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa rodzajowa: gr. πεδιονομος pedionomos – mieszkaniec równin < πεδιον pedion – równina, od πεδον pedon – ziemia, od πους pous, ποδος podos – stopa; νομος nomos – miejsce zamieszkania, pastwisko, od νεμω nemō – konsumować[12]. Epitet gatunkowy: łac. torquatus – obrożny, od torques – obroża, naszyjnik, od torquere – skręcać[13].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
Upierzenie maskujące, o płowym, brązowo-czarnym wzorze, z białą obrożą pokrytą czarnymi plamkami. Na piersi kasztanowa plama. Samice większe i jaskrawiej ubarwione[11].
Długość ciała wynosi 15–19 cm, rozpiętość skrzydeł 28–36 cm[14]. Masa ciała samców wynosi 40–80 g, samic zaś 55–95 g[14].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Całkowity zasięg występowania szacowany jest na 32,6 tys. km². Występuje endemicznie w Australii. Odnotowana w północno-centralnej Wiktorii, wschodniej Australii Południowej, południowej Nowej Południowej Walii naokoło regionu Riverina oraz w zachodnio-centralnym Queenslandzie[15]. Środowisko życia stanowią głównie nieużytkowane łąki i ugory[11].
Behawior
[edytuj | edytuj kod]Zaniepokojona dropiatka staje na palcach i wyciąga głowę. Lata niechętnie, preferuje skulenie się pod osłoną lub pieszą ucieczkę. Żywi się drobnymi nasionami i owadami. Zawołanie stanowi niskie huu-huu. Nie prowadzi wędrówek – wahania liczebności w danym miejscu spowodowane są polowaniami[11].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Sezon lęgowy trwa cały rok z wyjątkiem marca i kwietnia. Samica inicjuje zaloty, a po kopulacji i złożeniu jaj zostawia samcowi opiekę nad lęgiem. Gniazdo stanowi zagłębienie w ziemi wyściełane trawą. Zniesienie liczy 2–5 jaj, zazwyczaj 4. Inkubacja trwa 23 dni, zaś pisklęta opuszczają gniazdo zaraz po wylęgu[11].
Status, zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]Przez IUCN dropiatka klasyfikowana jest od 2022 roku jako gatunek zagrożony (EN, Endangered). Wcześniej, od 2017 roku uznawana jako gatunek krytycznie zagrożony (CR, Critically Endangered), od 2000 – jako gatunek zagrożony (EN, Endangered), a od 1994 roku jako gatunek narażony (VU, Vulnerable)[4]. Populacja oszacowana przez BirdLife International wynosi nie więcej niż 5000 dorosłych osobników. Zagrożenie stanowi zagospodarowywanie obszarów trawiastych oraz wypasanie bydła, co prowadzi do pustynnienia tych terenów, nie dając dropiatkom możliwości ukrycia się. Zasiedla 4 obszary uznane za Important Bird Area, w tym Riverina Plains utworzony ze względu na dropiatki; w obszarze tego IBA zawiera się Park Narodowy Oolambeyan oraz rezerwat jeziora Urana[4][15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pedionomus torquatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Pedionomidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-16] (ang.).
- ↑ Pedionomus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-01-16] (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Pedionomus torquatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-22] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Pedionomidae Bonaparte, 1856 – dropiatki – Plains-wanderer (wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-24].
- ↑ Paweł Mielczarek, Włodzimierz Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, s. 84, 1999.
- ↑ a b dropiatka (Pedionomus torquatus) Gould, 1841. AviBase. [dostęp 2014-02-07].
- ↑ Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990, s. 41, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-01]. (ang.).
- ↑ Poza nim do rodziny należy jeszcze wymarły, oligoceński gatunek Oligonomus milleri. Patrz: Vanesa L. de Pietri, Aaron B. Camens i Trevor H. Worthy. A Plains-wanderer (Pedionomidae) that did not wander plains: a new species from the Oligocene of South Australia. „Ibis: The International Journal of Avian Science”. 157 (1), s. 68–74, 2015. DOI: 10.1111/ibi.12215. (ang.).
- ↑ a b c d e red. Christopher Perrins: Ptaki. Wszystkie rodziny świata. Warszawa: Buchmann, 2012, s. 255. ISBN 978-83-7670-263-6.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. Pedionomus.
- ↑ Jobling 2021 ↓, s. torquatus.
- ↑ a b Pedionomus torquatus – Plains-wanderer. Australian Government. Department of Environment. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-29)].
- ↑ a b Plains-wanderer (Pedionomus torquatus) – BirdLife species factsheet. datazone.birdlife.org. [dostęp 2022-08-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Harold G Cogger, David Kirshner, Ewa Świątkowska, Paweł Świątkowski, George Archibald: Zwierzęta. Ssaki, ptaki, gady, płazy. Encyklopedia. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 321. ISBN 83-85152-34-2.
- James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).