Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii

Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii

Дом Народне скупштине Републике Србије

Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii
Państwo	Serbia
Miejscowość	Belgrad
Architekt	Jovan Ilkić
Rozpoczęcie budowy	1907
Ukończenie budowy	1936
Położenie na mapie Belgradu Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii
Położenie na mapie Serbii Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii
44°48′42″N 20°27′57″E

Dom Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii – budynek w Belgradzie, stolicy Serbii. Został oddany do użytku 18 października 1936 roku. Od 2006 roku jest siedzibą Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii, wcześniej był on miejscem obrad parlamentów Jugosławii oraz Serbii i Czarnogóry.

Obiekt z zewnątrz wyróżnia centralny ryzalit z portykiem na fasadzie, nad którym znajduje się okrągła wieża zwieńczona kopułą z latarnią. Kolejne cztery latarnie znajdują się wokół wieży, a cztery mniejsze kopuły w narożnikach budowli. Wewnątrz budynku znajduje się wiele cennych dzieł sztuki, rzeźb, obrazów i fresków. W 1984 roku obiekt został uznany za zabytek. Budynek można zobaczyć m.in. na banknocie 5000 dinarów serbskich.

Historia

Stworzenie projektu nowej, reprezentatywnej siedziby obrad Zgromadzenia Narodowego Królestwa Serbii zlecono w 1892 roku Konstantinovi Jovanovićovi. Siedziba Zgromadzenia mieściła się wówczas w skromnym budynku na rogu obecnych ulic Kraljice Natalije i Kneza Miloša. Teren pod nowy budynek wybrano na skraju ówczesnych zabudowań miasta, w miejscu gdzie dawniej znajdował się nieukończony meczet. Architekt zaprojektował monumentalny gmach, jednak budowy, z powodu zmian na scenie politycznej oraz braku środków finansowych, nie rozpoczęto.

W 1901 roku przyjęto do realizacji nowy projekt autorstwa Jovana Ilkicia, bazujący w dużej mierze na koncepcji Jovanovicia. Kamień węgielny pod budowę obiektu wmurowano jednak dopiero 27 sierpnia 1907 roku, przy udziale króla Piotra I Karadziordziewicia i księcia Jerzego Karadziordziewicia. Budowę spowolniły m.in. wojny bałkańskie i I wojna światowa, w trakcie której prace zostały całkowicie wstrzymane. Budowę obiektu, który po powstaniu Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców miał być siedzibą Zgromadzenia Narodowego nowego państwa, wznowiono w 1920 roku. Pracami pokierował Pavle Ilkić, syn Jovana, zmarłego w 1917 roku. W 1926 roku prace po raz kolejny wstrzymano. W 1929 roku król Aleksander I Karadziordziewić wprowadził dyktaturę, a Królestwo SHS przekształcono w Królestwo Jugosławii. Prace nad budowlą wznowiono w 1934 roku, po śmierci Aleksandra I. Ostatecznie ceremonia oddania obiektu do użytku, z udziałem Piotra II Karadziordziewicia, miała miejsce 18 października 1936 roku. Dwa dni później w budynku odbyła się pierwsza sesja Zgromadzenia Narodowego Królestwa Jugosławii.

Podczas II wojny światowej budynek stał się siedzibą okupacyjnej administracji cywilnej. Po wyzwoleniu obradowała w nim Antyfaszystowska Rada Wyzwolenia Narodowego Jugosławii. Po powstaniu Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii (29 listopada 1945 roku) w obiekcie odbywały się posiedzenia Zgromadzenia SFRJ. Stan ten trwał aż do rozpadu Jugosławii. Od 1992 roku w budynku obradowało Zgromadzenie Federalnej Republiki Jugosławii (złożonej z dwóch republik, Serbii i Czarnogóry). Po przekształceniu się w 2003 roku Federalnej Republiki Jugosławii w Serbię i Czarnogórę w budynku obradowało z kolei Zgromadzenie Serbii i Czarnogóry. Od 2006 roku, po proklamowaniu niepodległości przez Czarnogórę, Serbia i Czarnogóra istnieją jako odrębne państwa, a obiekt pełni odtąd rolę siedziby obrad Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii.