Dom Długosza w Sandomierzu

Dom Długosza w Sandomierzu
	nr rej. A.741/1-3 z 28.06.1947, z 10.01.1966 i z 10.03.1977
	; Dom Długosza w Sandomierzu
Państwo	Polska
Miejscowość	Sandomierz
Adres	ul. Jana Długosza 9
Styl architektoniczny	gotyk
Architekt	Jan z Krakowa
Inwestor	Jan Długosz
Ukończenie budowy	1476
	Położenie na mapie Polski Dom Długosza w Sandomierzu
	Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Dom Długosza w Sandomierzu
	Położenie na mapie powiatu sandomierskiego Dom Długosza w Sandomierzu
	Położenie na mapie Sandomierza Dom Długosza w Sandomierzu
	50°40′36,6600″N 21°45′01,8360″E/50,676850 21,750510
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Dom Długosza w Sandomierzu – XV-wieczny budynek księży mansjonarzy ufundowany przez Jana Długosza, znajdujący się w Sandomierzu przy ulicy Jana Długosza 9.

Historia

Dom Długosza w Sandomierzu (dawna Mansjonaria), został wybudowany przez mistrza Jana z Krakowa w 1476 roku w stylu późnogotyckim. Budynek wzniesiono na kamiennym podmurowaniu z cegły, układanej w wątku, zwanym polskim układem gotyckim i ozdobiono nieregularnymi rombami ułożonymi z zendrówki. W budynku znajduje się obszerna sień, do której prowadzą dwa portale gotyckie. Nad południowym portalem (od strony katedry) znajduje się ozdobna tablica erekcyjna z herbem Długosza Wieniawą, opatrzona datą 1476.

W XVI wieku budynek został ozdobiony attyką. W następnym wieku dom został ponownie przebudowany. W wieku XIX, po rozwiązaniu zgromadzenia mansjonarzy, budynek popadł w ruinę. Dopiero w latach 1934–1936, z inicjatywy biskupa Włodzimierza Jasińskiego, rozpoczęto gruntowną restaurację budynku dla potrzeb Muzeum Diecezjalnego. Zrekonstruowano wtedy dach, szczyty oraz detale, portale i obramowania okien. Nieliczne oryginalne fragmenty zachowano wmurowując je w ściany. Dawna duża sień ze względów funkcjonalnych została podzielona na dwie części. Z XV wieku do dnia dzisiejszego zachował się charakterystyczny, wielotraktowy układ pomieszczeń, schody na piętro wykonane w grubości muru oraz obramienia otworów, wykonane z białego piaskowca.

Muzeum Diecezjalne

Osobny artykuł: Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu.

26 października 1937 roku w budynku zostało otwarte Muzeum Diecezjalne ze zbiorami sztuki sakralnej. Dzieła sztuki były gromadzone przez biskupów sandomierskich, ale dopiero po restauracji w latach 1934–1936 Domu Długosza przeniesiono tam zbiory muzealne. W 1937 roku poproszono Karola Esterichera o pomoc w uporządkowaniu wnętrz i zaplanowaniu muzeum. Nadzorował on konserwację zbiorów oraz wykonanie gablot i szaf do prezentacji zbiorów^[2].

Pomnik historii

22 listopada 2017 r. decyzją prezydenta RP Andrzeja Dudy na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, po uzyskaniu opinii Rady Ochrony Zabytków, wpisano sandomierski historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy na listę pomników historii, przyznawany zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski^[3]. Obszar tego pomnika obejmuje zabytki sandomierskiej starówki, w tym między innymi bazylikę katedralną, sandomierskie kościoły pw. Nawrócenia świętego Pawła, pw. św. Jakuba, pw. św. Michała, pw. Ducha Świętego, Dom Długosza, średniowieczny układ urbanistyczny miasta, Brama Opatowska, ratusz, Collegium Gostomianum, Wąwóz Królowej Jadwigi i Wąwóz Piszczele^[4]^[5].

Zobacz też

Dom Długosza

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2013-01-18] .
↑ Przybyła Polsce ważna placówka kulturalna. Otwarcie Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1937 nr 299 z 29 października s. 5.
↑ Nowe Pomniki Historii. prezydent.pl, 22 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24].
↑ ks. Tomasz Lis: Sandomierskie zabytki pomnikiem historii. „Gość Niedzielny”, 23 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24].
↑ NID: Nota prasowa: „Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy”. prezydent.pl, 22 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].

Linki zewnętrzne

Strona domowa Domu Długosza
Wirtualny spacer
Archiwalne widoki i publikacje o Domu w bibliotece Polona

[zabytek-1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2013-01-18] .

[2] Przybyła Polsce ważna placówka kulturalna. Otwarcie Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1937 nr 299 z 29 października s. 5.

[3] Nowe Pomniki Historii. prezydent.pl, 22 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24].

[4] s. Tomasz Lis: Sandomierskie zabytki pomnikiem historii. „Gość Niedzielny”, 23 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24].

[5] NID: Nota prasowa: „Sandomierz – historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy”. prezydent.pl, 22 listopada 2017. [dostęp 2017-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

dolnośląskie	Duszniki-Zdrój (Młyn Papiernictwa) Jawor (Kościół Pokoju) Krzeszów (Opactwo Cystersów) Legnickie Pole (bazylika i dawny klasztor) Srebrna Góra (Twierdza srebrnogórska) Strzegom (bazylika) Świdnica (katedra) Świdnica (Kościół Pokoju) Trzebnica (bazylika) Kamieniec Ząbkowicki (opactwo Cystersów oraz pałac) Wrocław (zespół historycznego centrum miasta) Wrocław Hala Stulecia Pawilon Czterech Kopuł Pergola Iglica Pałace i parki krajobrazowe Kotliny Jeleniogórskiej Bobrów Bolczów Bukowiec Chojnik Cieplice Ciszyca Dąbrowica Grabarów Janowice Wielkie Jelenia Góra (Dwór Czarne) Jelenia Góra (Pałac Paulinum) Jelenia Góra (Sobieszów) Karpniki (pałac) Karpniki (zamek) Kowary (dwór) Kowary (pałac) Łomnica (dwór) Łomnica (pałac) Zamek Henryka Miłków Mniszków Mysłakowice Pakoszów Radomierz Rybnica Siedlęcin Sokolec Staniszów (dwór) Staniszów (pałac) Staniszów (Pałac na Wodzie) Wojanów
kujawsko-pomorskie	Biskupin (rezerwat archeologiczny) Chełmno (Stare Miasto) Ciechocinek (zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym) Grudziądz (zespół spichlerzy nad Wisłą) Lubostroń (zespół pałacowo-parkowy) Strzelno (zespół dawnego klasztoru Norbertanek wraz z kościołem pod wezwaniem Świętej Trójcy i NMP oraz rotundą św. Prokopa) Toruń (zespół staromiejski) Włocławek (katedra)
lubelskie	Kazimierz Dolny (zespół staromiejski) Kozłówka (zespół pałacowo-parkowy) Lublin (historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny) Wygoda (stadnina koni) Zamość (historyczny zespół miasta)
lubuskie	Gościkowo-Paradyż (pocysterski zespół klasztorny) Klępsk (kościół Nawiedzenia NMP) Łęknica (Park Mużakowski) Żagań (kościół Wniebowzięcia NMP)
łódzkie	Łowicz (katedra) Łódź (wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego) Nieborów i Arkadia (zespół pałacowo ogrodowy i ogród sentymentalno-romantyczny) Sulejów (opactwo Cystersów) Tum (archikolegiata)
małopolskie	Bochnia (kopalnia soli) Kalwaria Zebrzydowska (sanktuarium pasyjno-maryjne) Kraków (historyczny zespół miasta) Kraków (opactwo Benedyktynów) Kraków (Kopiec Kościuszki z otoczeniem) Racławice (historyczny teren bitwy) Stary Sącz (zespół staromiejski wraz z klasztorem klarysek) Szalowa (kościół św. Michała Archanioła) Wieliczka (kopalnia soli)
mazowieckie	Płock (Wzgórze Tumskie) Radom (zespół klasztorny Bernardynów) Warszawa historyczny zespół miasta (zob. Stare Miasto, Nowe Miasto z Traktem Królewskim, Wilanowem i Gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego) zespół Stacji Filtrów Williama Lindleya zespół sześciu zabytkowych cmentarzy na Powązkach Żyrardów (XIX-wieczna osada fabryczna)
opolskie	Brzeg (zespół Zamku Piastów Śląskich) Nysa (zespół bazyliki św. Jakuba i św. Agnieszki) Olesno (kościół odpustowy św. Anny) Ozimek (most wiszący) Paczków (zespół staromiejski ze średniowiecznym systemem fortyfikacji) Góra Świętej Anny (komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy Góry Świętej Anny)
podkarpackie	Bóbrka (kopalnia ropy naftowej) Krasiczyn (zespół zamkowo-parkowy) Leżajsk (zespół klasztorny Bernardynów) Łańcut (zespół pałacowo-parkowy) Przemyśl (zespół staromiejski) Radruż (zespół cerkiewny)
podlaskie	Białystok (zespół bazyliki Chrystusa Króla i św. Rocha) Meczety i mizary w Bohonikach i Kruszynianach Kanał Augustowski
pomorskie	Gdańsk (miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku) Gdańsk (pole bitwy na Westerplatte) Gdańsk (Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku Oliwie) Gdańsk (Twierdza Wisłoujście) Gdańsk (Stocznia) Gdynia (historyczny układ urbanistyczny śródmieścia) Kwidzyn (zespół zamkowo-katedralny) Malbork (zespół zamku krzyżackiego) Pelplin (zespół katedralny)
śląskie	Częstochowa (Jasna Góra) Gliwice (radiostacja) Katowice (osiedle Nikiszowiec) Katowice (Gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny) Tarnowskie Góry (podziemia Zabytkowej Kopalnia Srebra oraz Sztolni Czarnego Pstrąga)
świętokrzyskie	Kielce (dawny pałac biskupów i katedra) Oblęgorek (pałac Henryka Sienkiewicza wraz z parkiem i Aleją Lipową) Rytwiany (Pustelnia Złotego Lasu) Sandomierz (Historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy) Sudół (Krzemionki – kopalnie krzemienia z okresu neolitu) Święty Krzyż (pobenedyktyński zespół klasztorny) oraz przedchrześcijańskie obwałowania kamienne na Łysej Górze Ujazd ruiny zamku Krzyżtopór Wąchock (opactwo Cystersów) Wiślica (zespół bazyliki kolegiackiej, relikty kościoła św. Mikołaja oraz grodzisko)
warmińsko-mazurskie	Frombork (zespół archikatedralny) Grunwald (pole bitwy) Lidzbark Warmiński (zamek biskupów warmińskich) Kanał Elbląski Święta Lipka (zespół sanktuarium pielgrzymkowego)
wielkopolskie	Dobrzyca (zespół pałacowo-parkowy) Gniezno (archikatedra) Głogówko (bazylika i oratorium) Kórnik (zespół zamkowo-parkowy oraz kościół Wszystkich Świętych) Koszuty (zespół dworsko-parkowy) Ląd (dawne opactwo Cystersów) Lednogóra (wyspa Ostrów Lednicki) Lubiń (zespół opactwa Benedyktynów) Poznań (historyczny zespół miasta) Rogalin (zespół pałacowy z ogrodem i parkiem) Rydzyna (zamek)
zachodniopomorskie	Kamień Pomorski (zespół konkatedry) Kołbacz (zespół opactwa Cystersów) Stargard (zespół kolegiaty oraz mury obronne)