Die Burger
| Częstotliwość | |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres | |
| Wydawca | |
| Organ prasowy |
Partia Narodowa (do 1990) |
| Język | |
| Pierwszy numer |
1915 |
| Redaktor naczelny |
Willem Jordaan |
| Średni nakład |
91 665 egz. (2008) |
| Strona internetowa | |
„Die Burger” – południowoafrykański dziennik, wydawany przez koncern Naspers (od 2000 za pośrednictwem spółki zależnej Media24) w języku afrikaans. Jest rozpowszechniany w Prowincji Przylądkowej Zachodniej i Wschodniej. W 2008 roku osiągnął nakład 91 665 egzemplarzy.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dziennik był pierwszym tytułem wydawnictwa Die Nasionale Pers ("Drukarnia Narodowa", od 1998 Naspers), powołanego w maju 1915 przez założyciela Partii Narodowej (1914), gen. Barry'ego Hertzoga i organizatora tej partii w Kraju Przylądkowym, prawnika Williego A. Hofmeyra, ze środków magnata diamentowego Janniego Maraisa i bogatych rolników[1][2][3][4]. Od założenia stanowił organ prasowy Partii Narodowej, a jego redakcja mieściła się w Kapsztadzie.
Pierwszy numer gazety ukazał się 26 lipca 1915, a jej pierwszym redaktorem naczelnym został Daniel F. Malan, pastor zgromadzenia NG Graaff-Reinet. Debiutancka edycja, opublikowana pod tytułem „De Burger” miała 10 stron, graficzne reklamy na pierwszej stronie, 7 kolumn, działy: krajowy i zagraniczny, a także sekcję kulturalną i ekonomiczną oraz kolumnę felietonów. Jednym z wiodących tematów była religia.[5]
Dziennik skupiał przede wszystkim prawicowe środowiska afrykanerskie, niemniej jednak był pierwotnie wydawany po holendersku. Już rok później, na fali kampanii na rzecz zrównania praw afrikaans z urzędowymi holenderskim i angielskim, zaczęły ukazywać się pierwsze artykuły w języku narodowym Burów; w 1921 gazeta zaczęła być wydawana w całości w afrikaans, a jej tytuł zmieniono z holenderskiego „De Burger” na afrykanerskie „Die Burger”.
W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku gazeta w sposób satyryczny wyrażała niechęć afrykanerskich rolników i robotników do anglojęzycznych kapitalistów[6].
W okresie po II wojnie światowej dziennik był zaangażowany we wprowadzanie przez Partię Narodową programu segregacji rasowej, znanego jako apartheid. Korespondent polityczny gazety Piet Cillié (1917–1999[7]) jako pierwszy użył pojęcia apartheidu w ogłoszonym na jej łamach artykule z 26 marca 1943[5][8]. Cillié, który prowadził rubrykę pod pseudonimem „Dawie”, stał się obok polityka Partii Narodowej Hendrika Verwoerda głównym orędownikiem apartheidu w jego początkowym okresie[9]. Pod jego sterami od 1954 dziennik przystąpił do radykalnej obrony afrykanerskiej „rewolucji narodowej”, związanej z dojściem do władzy Partii Narodowej w 1948[10]. W latach 1948–1956 redakcja „Die Burger” prowadziła zakończoną sukcesem kampanię na rzecz odebrania powszechnego prawa wyborczego Koloredom[11], uznawanym za podgrupę Afrykanerów[12]. W latach 1956–1961 przeszła na pozycje, które określała „zaangażowaną niezależnością”, upominając się o pozyskanie Koloredów poprzez zmianę polityki i kwestionując niektóre środki egzekwowania apartheidu (np. osobne wejścia dla białych i czarnych)[13]. Publikowała wówczas teksty kolorowych polityków i działaczy, a w 1958 poparła ich frakcję w parlamencie[5]. W lipcu 1960 na wniosek Afrykanerskiego Związku Braci w związku z zachowaniem przez Koloredów lojalności wobec rządu po masakrze w Sharpeville Cillié wysunął propozycję bezpośredniej reprezentacji parlamentarnej dla Koloredów, od której dziennik odżegnał się w styczniu 1961 po jej storpedowaniu przez premiera Verwoerda[14]. W 1968 gazeta poparła pomysł zastąpienia białej reprezentacji dla Koloredów przez osobną izbę parlamentarną[12]. W 1980 redaktor naczelny Beukes wystosował przeprosiny do szefa Partii Narodowej Pietera Willema Bothy na wieść o jego niezadowoleniu z jednego z opublikowanych artykułów[15]. W okresie referendum konstytucyjnego z 1983 rubrykę „Deur Dawie” prowadził Ebbe Dommisse (ur. 1940[16]), znany jako „komisarz polityczny” Partii Narodowej[17].
W 1990 wraz z nadejściem schyłkowego okresu apartheidu na prośbę ówczesnego redaktora naczelnego Dommissego oddział Partii Narodowej na Kraj Przylądkowy zakończył wykorzystywanie dziennika jako organu prasowego ugrupowania. W 1996 redakcja odmówiła złożenia wyjaśnień przed Komisją Prawdy i Pojednania, uczyniło to natomiast w 1997 z własnej inicjatywy 127 dziennikarzy[5][18]. W okresie 1994–1999 gazeta strzegła interesów białej mniejszości[19]. Podczas wyborów parlamentarnych w 1994 zalecała głosowanie na Partię Narodową, w 1999 wzywała do głosowania na jedno z ugrupowań „demokratycznej opozycji”, a w 2004 już tylko do udziału w wyborach. W 2006 Henry Jeffreys został pierwszym czarnoskórym redaktorem naczelnym. W 2015 prezeska grupy Media24, zarządzającej gazetą z ramienia Naspersu, Esmare Weideman, złożyła podczas obchodów stulecia dziennika przeprosiny za współudział w apartheidzie przypominając dyskryminację przestrzenną wobec kolorowych pracowników redakcji[20].
„Die Burger” sprzeciwia się wypieraniu języka afrikaans przez angielski, zarzucając Afrykańskiemu Kongresowi Narodowemu wrogość do afrikaans[21]. W 2008 wśród jego czytelników było więcej kolorowych niż białych, choć wśród klientów i odbiorców reklamy wciąż przeważali biali[22]. W 2015 dziennik zareagował na zastąpienie języka wykładowego afrikaans na Uniwersytecie w Stellenbosch przez angielski plakatami z napisem „RIP Afrikaans”[23].
Redaktorzy naczelni
[edytuj | edytuj kod]- Daniel F. Malan (1915–1924)
- Albertus Geyer (1924–1945)
- Phil Weber (1945–1954)
- Piet Cillié (1954–1977)
- Wiets Beukes (1977–1990)
- Ebbe Dommisse (1990–2000)
- Arrie Rossouw (2000–2006)
- Henry Jeffreys (2006–2010)
- Bun Booyens (2010–2016)
- Willem Jordaan (od 2016)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona gazety. dieburger.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-09-15)].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Naspers [online], southafricanmedia.co.za [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20].
- ↑ Daniel Robert Lewis, Apartheid Inc, the story of Naspers, Media24 and Channel Life [online], Medialternatives, 15 listopada 2011 [zarchiwizowane z adresu 2012-09-15].
- ↑ Toit 2019 ↓, s. 27.
- ↑ Freschi 2019 ↓, s. 523.
- ↑ a b c d Małgorzata Dwornik, Die Burger. Historia największego na świecie dziennika w języku afrikaans, Reporterzy.info, 13 maja 2024, ISSN 2544-5839 (pol.).
- ↑ Toit 2019 ↓, s. 59.
- ↑ Rosemarie Breuer, P.J. Cillié [online], Stellenbosch Writers [zarchiwizowane z adresu 2004-10-19].
- ↑ Joubert 1990 ↓, s. 252.
- ↑ Giliomee 2003 ↓, s. 470.
- ↑ Giliomee 2003 ↓, s. 501.
- ↑ Mittner 2016 ↓, s. 43–48, 51–52.
- ↑ a b Mittner 2016 ↓, s. 52.
- ↑ Mittner 2016 ↓, s. 48–49.
- ↑ Mittner 2016 ↓, s. 50–51.
- ↑ Vuuren 2018 ↓, s. 87.
- ↑ Padraig O'Malley, Dommisse, Ebbe [online], Fundacja Nelsona Mandeli [zarchiwizowane z adresu 2022-11-20].
- ↑ Sussman 2003 ↓, s. 224.
- ↑ Westhuizen 2021 ↓, s. 101.
- ↑ Berger 1999 ↓, s. 110.
- ↑ Jenna Etheridge, Naspers apologises for its role in apartheid [online], News24, 25 lipca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-28].
- ↑ Steyn 2016 ↓, s. 45.
- ↑ Steyn 2016 ↓, s. 48.
- ↑ Steyn 2016 ↓, s. 37.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Guy Berger, Towards an Analysis of the South African Media and Transformation, 1994–99, „Transformation”, 38, 1999, s. 82–116.
- Federico Freschi, The Business of Belonging: Volkskapitalisme, Modernity and the Imaginary of National Belonging in the Decorative Programmes of Selected Commercial Buildings in Cape Town, South Africa, 1930–1940, „South African Historical Journal”, 61 (3), s. 521–549, DOI: 10.1080/02582470903189741.
- Hermann Giliomee, The Afrikaners: Biography of a People, wyd. I, London: C. Hurst & Co., 2003, ISBN 1-85065-714-9.
- Jurie Jacobus Joubert, Die Burger se rol in die Suid-Afrikaanse partypolitiek, 1934–1948, rozprawa doktorska: Uniwersytet Południowej Afryki, 1990.
- Maarten Mittner, Die Burger and the coloured vote, 1948–1961, „African Journalism Studies”, 37 (2), 2016, s. 40–55, DOI: 10.1080/23743670.2016.1181247, ISSN 2374-3670.
- Adriaan Stefanus Steyn, A new laager for a “new” South Africa: Afrikaans film and the imagined boundaries of Afrikanerdom, praca magisterska: Uniwersytet w Stellenbosch, 2016.
- Gary Sussman, The referendum in F.W. de Klerk's war of manoeuvre: An historical institutionalist account of the 1992 referendum, rozprawa doktorska: London School of Economics, 2003.
- Pieter du Toit, The Stellenbosch Mafia: Inside the Billionaire's Club, Johannesburg: Jonathan Ball, 2019, ISBN 978-1-86842-918-9.
- Hennie van Vuuren, Apartheid Guns and Money: A Tale of Profit, London: C. Hurst & Co., 2018, ISBN 978-1-78738-097-4.
- Christi van der Westhuizen, Power, Knowledge and Journalism: The Naspers-127 Submission to the Truth and Reconciliation Commission and Its Aftermath, [w:] Ylva Rodny-Gumede i inni red., Decolonising Journalism Education in South Africa: Critical Perspectives, Braamfontein: University of South Africa Press, 2021, s. 101–118.