Dara (Mezopotamia)
37°10′40″N 40°56′28″E/37,177778 40,941111 Pozostałości muru obronnego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kod pocztowy |
47000 |
Położenie na mapie Turcji  | |
| 37°10′40″N 40°56′28″E/37,177778 40,941111
| |
Dārā także Anastasiupolis[a] – forteca bizantyńska w północnej Mezopotamii, współcześnie stanowisko archeologiczne w południowo-wschodniej Turcji, w prowincji Mardin; także nazwa starożytnego miasta Partów.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Dārā w królestwie Partów
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze miasto o nazwie Dārā miał założyć pierwszy król Partów Arsakes (247 p.n.e. – pomiędzy 217 a 214 p.n.e.)[1]. Według „Zarysu dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa” (łac. Epitoma historiarum philippicarum Trogi Pompei) rzymskiego historyka Justynusa (III w. n.e.), Dārā Partów leżała na ufortyfikowanym terenie, otoczona wysokimi klifami, z dobrym dostępem do wody pitnej[1]. Pompejusz Trogus (I w. p.n.e. – I w. n.e.) uznawał miasto za wielkie osiągnięcie Arsakesa[1]. Dokładna lokalizacja, data założenia miasta, a nawet założyciel miasta nie są bezspornie ustalone[1].
Dārā w Cesarstwie Bizantyńskim
[edytuj | edytuj kod]Drugie miasto o nazwie Dārā zostało założone w północnej Mezopotamii przez cesarza Anastazjusza I (ok. 430–518) w 507 roku n.e.[1], ok. 26 km na zachód od Nisibis i 10,4 km od ówczesnej granicy między Bizancjum a imperium Sasanidów[2]. Było to miasto forteczne, które zostało umocnione za panowania cesarza Justyniana I Wielkiego (panującego w latach 527–565)[1]. Dārā została wzniesiona po klęsce Bizancjum pod Amidą w 503 roku, by zapewnić zaplecze dla armii walczącej z Sasanidami[3]. Kronikarz bizantyński Jan Malalas (ok. 491–578) pisał, że w mieście znajdowały się dwie publiczne łaźnie, kościoły, magazyny zbożowe, cysterny na wodę i pomniki Anastazjusza[4]. Miasto opasywały mury o długości 2,8 km[4]. System dystrybucji i retencji wody miał dla miasta strategiczne znaczenie[5]. Znajdowały się tu dwa osobne kanały – jeden z wodą pitną, a drugi dostarczający wodę do irygacji[5]. Według historyka bizantyńskiego Prokopiusza z Cezarei (ok. 490–561) przez miasto przebiegał kanał podziemny, który zaczynał się niedaleko Resaeny pozbawiając potencjalnego wroga oblegającego fortecę dostępu do wody[5].
W latach 507–532 Dārā była siedzibą dux Mesopotamiae[6]. Miasto było także ośrodkiem metropolitalnym do XI w.[6]
W 530 roku siły Bizancjum pod dowództwem Belizariusza (ok. 505–565) pokonały tu Persów[3][b]. Podczas wojny w latach 539–544 Dārā oparła się Persom[7] – w 540 roku miasto zapłaciło armii Chosrowa I za odstąpienie od oblegania miasta i wycofywanie się[1]. Podczas kolejnych walk w latach 70. VI w., miasto było oblegane przez siły perskie przez cztery miesiące i w końcu zostało zdobyte[1]. W 591 roku zostało zwrócone Bizancjum w zamian za wsparcie cesarstwa udzielone Chosrowowi II (zm. 628) w jego walce o tron sasanidzki[7][c]. W 606 roku, po 18 miesiącach oblegania, miasto ponownie zdobyli Persowie[7][d]. W 628 roku zostało odbite przez wojska cesarza Herakliusza (ok. 574–641)[7]. W 639 roku zostało zdobyte przez Arabów[7]. Miasto upadło w późnym średniowieczu[6], współcześnie w jego miejscu leży niewielka miejscowość o nazwie Oğuz, wzniesiona z materiałów pozyskanych z historycznych budowli[7].
Stanowisko archeologiczne
[edytuj | edytuj kod]Pozostałości dawnej Dāry stanowią stanowisko archeologiczne, gdzie pierwsze prace badawcze zainicjowane w 1986 roku prowadzone były do 1990 roku[7]. Kolejne prace przeprowadzono w latach 2001–2009[7]. Od 2009 roku za badania odpowiedzialne jest muzeum w Mardinie[4].
Podczas prac archeologicznych odkryto pozostałości m.in. tetrapylonów, pretorium, katedry oraz systemu zaopatrywania miasta w wodę pitną (zapór, kanałów, cystern i akweduktów)[8]. Poza murami Dary odkryto nekropolię oraz pozostałości różnych budowli, m.in. jednej zdobionej mozaiką[9].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rist (2004) podaje, że o zmianie nazwy na Anastasiupolis pisze bizantyński historyk Zachariasz Retor (zm. przed 553). Rist (2004) zwraca uwagę, że nazwa ta nie była często używana; stosowali ją Grecy, podczas gdy ludność syryjska stosowała nazwę Dārā i ta nazwa się utrwaliła, zob. Rist 2004 ↓, s. 259.
- ↑ Weiskopf (2011) podaje, że bitwa miała miejsce w 527 roku, zob. Weiskopf 2011 ↓.
- ↑ Weiskopf (2011) podaje, że miasto zostało przekazane w 590 roku, zob. Weiskopf 2011 ↓.
- ↑ Weiskopf (2011) podaje, że miasto zostało odbite w latach 604–604 po oblężeniu trwającym 9 miesięcy, zob. Weiskopf 2011 ↓.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Weiskopf 2011 ↓.
- ↑ Rist 2004 ↓, s. 244–245.
- ↑ a b Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 153.
- ↑ a b c Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 155.
- ↑ a b c Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 160.
- ↑ a b c Rist 2004 ↓, s. 247.
- ↑ a b c d e f g h Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 154.
- ↑ Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 156–160.
- ↑ Keser Kayaalp i Erdoğan 2017 ↓, s. 161–160.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Keser Kayaalp, Elif, Erdoğan, Nihat: Recent Research on Dara/ Anastasiopolis. W: E. Rizos (red.): New Cities in Late Antiquity. Documents in Archeology.. Brepols Publishers, 2017, s. 153–175. ISBN 978-2-503-55551-5. (ang.).
- Rist, Josef: Der Bau der ostsyrischen Stadt Dara (Anastasiupolis): Überlegungen zum Eigengut in der Kirchengeschichte des Ps.-Zacharias Rhetor. W: Martin Tamcke (red.): Syriaca II. T. 2. LIT Verlag Münster, 2004, s. 243–266. ISBN 978-3-8258-7834-4. (niem.).
- Weiskopf, Michael: DĀRĀ (City). W: Encyclopædia Iranica. T. VI. 2011-11-14, s. 671–672. (ang.).