Czułość filmu

Czułość – wielkość określająca stopień reagowania filmu fotograficznego na światło. Znajomość czułości umożliwia określenie prawidłowej ekspozycji.

Skale czułości

Stosowane są następujące skale czułości:

• ASA – skala opracowana przez American Standards Association (jedna z dawnych nazw ANSI). Jest to skala liniowa – dwukrotna zmiana wartości ASA odpowiada zmianie EV o 1.
• DIN – skala opracowana przez Niemiecki Instytut Normalizacji (niem. Deutsches Institut für Normung). Jest to skala logarytmiczna – zmiana czułości o 3° odpowiada zmianie EV o 1.
• GOST – skala opracowana przez radziecką instytucję ds. normalizacji; symbol jest skrótowcem od rosyjskiego terminu „norma państwowa” (ros. Государственный стандарт, Gosudarstwiennyj standart). Jest to skala liniowa, zbliżona do skali ASA (od 1987 r. praktycznie identyczna).

Przeliczanie jednostek (skala GOST sprzed ujednolicenia z ASA)

ASA DIN GOST 2 4°   2,5 5°   3 6°   4 7°   5 8°   6 9° 5,5 8 10° 7 10 11° 9 12 12° 11

ASA DIN GOST 16 13° 14 20 14° 18 25 15° 22 32 16° 28 40 17° 35 50 18° 45 64 19° 56 80 20° 70 100 21° 90

ASA DIN GOST 125 22° 110 160 23° 140 200 24° 180 250 25° 220 320 26° 280 400 27° 360 500 28° 450 640 29° 560 800 30° 720

ASA DIN GOST 1000 31° 900 1250 32° 1120 1600 33° 1440 2000 34°   2500 35°   3200 36°   4000 37°   5000 38°   6400 39°

Wartości DIN i ASA powiązane są zależnościami:

$DIN=1+10\log ASA$

$ASA=10^{(DIN-1)/10}$

gdzie $\log$ to logarytm dziesiętny.

ISO wydała normy ISO 5800:1987, ISO 6:1993 oraz ISO 2240:2003, które m.in. wprowadziły ujednolicone oznaczenia czułości, praktycznie znormalizowane oznaczenie zawiera czułość według ASA oraz DIN (w 1987 skala GOST została ujednolicona ze skalą ASA). Według ISO oznaczenie czułości filmu powinno być podane następująco:

<czułość w ASA>/<czułość w DIN>° ISO

Przykład: 200/24° ISO.

Regulacja czułości

W aparatach cyfrowych często istnieje możliwość wybrania czułości ISO. Im wyższa światłoczułość, tym krótszy czas potrzebny do naświetlenia danej klatki. Można w ten sposób uniknąć stosowania statywu do wykonywania zdjęć w słabym oświetleniu. Zbyt wysoka czułość ISO w technice tradycyjnej skutkuje jednak zwiększonym ziarnem, a w technice cyfrowej zwiększa możliwość powstania na zdjęciu szumów.