Cyklomorfoza
Cyklomorfoza (gr. kýklos koło, morphē kształt), polimorfizm sezonowy – sezonowa zmienność wielkości i kształtu ciała drobnych organizmów (bezkręgowców oraz glonów planktonowych) w kolejnych pokoleniach w ciągu roku. Powszechna u planktonowych skorupiaków, zwłaszcza wioślarek.
U Daphnia cucullata zimowe formy mają głowę okrągłą, latem pojawiają się osobniki o coraz bardziej wydłużonych głowach ("hełmach") dochodzących do 60% długości ciała, jesienią zaś znowu wracają formy o coraz krótszej głowie. U Daphnia pulex pojawiają się wyrostki karapaksu[1]. Podobne struktury wytwarzane są przez inne organizmy. Wrotki i niektóre glony sezonowo wytwarzają kolce.
Przyczyny tego zjawiska są nie do końca ustalone. Dawniej uważano, że ma to związek z przystosowaniem się organizmu do zmian lepkości wody spowodowanych zmianą temperatury. Obecnie postuluje się, że jest to mechanizm obronny mający utrudnić pochwycenie przez drapieżniki[2].
Nazwę zjawiska wprowadził w 1904 roku Robert Lauterborn[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b A. Ewa Rutkowska, Joanna Pijanowska, Zmienność morfologiczna organizmów planktonowych - sposób na życie w zmiennym środowisku, „Kosmos”, 48 (4), 1999, s. 451-463 (pol.).