Przejdź do zawartości

Ciecierzyca pospolita

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ciecierzyca pospolita
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

ciecierzyca

Gatunek

ciecierzyca pospolita

Nazwa systematyczna
Cicer arietinum L.
Sp. pl. 2:738. 1753
Zasięg
Mapa zasięgu

Ciecierzyca pospolita (Cicer arietinum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej Azji. Nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną[3][4]. Określana również jako „groch włoski”[5] lub „barani groch”[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Roślina jednoroczna o wysokości do 50 (100) cm. Łodyga sztywna, kanciasta[6].
Liście
Nieparzysto-pierzaste, składające się z odwrotnie jajowatych 11-15 listków o piłkowanych brzegach[6].
Kwiaty
Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Są fioletowe, purpurowe lub białe, mają 1 słupek i 10 zrośniętych pręcików. Żagielek ciemniejszy[6].
Owoc
Zwisający strąk zawierający dość duże, gruszkowatego kształtu nasiona o barwie białożółtawej, czerwonawej lub brunatnej[6].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
  • Roślina uprawna, uprawiana od bardzo dawna. Jej nasiona znaleziono w wykopaliskach datowanych na 9200 lat p.n.e., wiadomo też, że była jednym z podstawowych pokarmów w jadłospisie starożytnych Greków i Rzymian[7]. Nasiona wyglądem i smakiem przypominają groch i są używane do spożycia podobnie[6]. Roślina bardzo popularna w kuchni krajów basenu Morza Śródziemnego. Roztarte i wymieszane z oliwą nasiona tworzą pastę używaną do smarowania chleba[7].
  • Nasiona i słoma są używane również jako pasza dla zwierząt[6].
  • Woda po gotowaniu ciecierzycy bądź zalewa z ciecierzycy konserwowej – aquafaba, używana jako zamiennik jajek[8][9].
  • Uprawiana jest też na zielony nawóz[3].

Obecność w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Większość badaczy roślin biblijnych uważa, że do tego gatunku odnosi się cytat z Księgi Izajasza (30,24): „Woły i osły obrabiające rolę żreć będą paszę dobrze przyprawioną, która została przewiana opałką i siedlaczką”. Wzbogacona ciecierzycą pasza była w biblijnym sensie oznaką dobrobytu, który zapowiadał Żydom prorok Izajasz. Ciecierzyca nie została tu wymieniona z nazwy, ale użyte w tym cytacie hebrajskie słowo oznacza paszę z dodatkiem ciecierzycy, a zwyczaj jej dodawania do paszy jest stosowany na Bliskim Wschodzie do dzisiaj[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 133. ISBN 83-214-1305-6.
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
  5. Matthew Biggs, Jekka McVicar, Bob Flowerdew, Wielka księga warzyw, ziół i owoców, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 72-73, ISBN 978-83-11-10578-2, OCLC 749260349.
  6. a b c d e f Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
  7. a b c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  8. Katarzyna J. Cichoń, Wydawnictwo Dwie Siostry, Roślinna kuchnia polska : sto tradycyjnych polskich potraw w wersji wegańskiej, wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry, 2020, ISBN 978-83-8150-077-7, OCLC 1204346974 [dostęp 2021-04-12].
  9. Marta Dymek, Jadłonomia po polsku, wyd. pierwsze, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66335-87-5, OCLC 1231565390 [dostęp 2021-04-12].