Brajłów

Brajłów

Браїлів

Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	winnicki
Rejon	żmeryński
Powierzchnia	5,57 km²
Populacja (2019) • liczba ludności	4559
Nr kierunkowy	+380 4332
Kod pocztowy	23130
Położenie na mapie obwodu winnickiego Brajłów
Położenie na mapie Ukrainy Brajłów
49°06′19″N 28°09′13″E

Brajłów (ukr. Браїлів, Brajiliw) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie winnickim, w rejonie żmeryńskim, przy ujściu rzeki Riw do Bohu.

Historia

Mapa województwa bracławskiego z 1648 r. z zaznaczonym Brajłowem pod nazwą Braiłow (w zachodniej części województwa)

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1440 r. W I Rzeczypospolitej administracyjnie przynależała do województwa bracławskiego prowincji małopolskiej Korony i wchodziła w skład dóbr Potockich.

Dębowy kościół wybudowano w 1604. W 1666 na polach nieopodal wsi rozegrała się bitwa pod Ścianą.

W 1740 z fundacji Franciszka Salezego Potockiego rozpoczęto budowę kościoła trynitarzy, a w późniejszych latach za sprawą komisarza dóbr brajłowskich Stanisława Kostki Ortyńskiego miejscowość została połączona traktem z położonym we wschodniej części województwa bracławskiego Humaniem.

Po II rozbiorze Polski w 1793 znalazła się w zaborze rosyjskim. Pod zaborami siedziba gminy Brajłów w powiecie winnickim guberni podolskiej. Po Potockich dobra brajłowskie przeszły w posiadanie Jukowskich, a następnie von Mecka, który wzniósł tu pałac. W ramach represji po powstaniu listopadowym władze rosyjskie odebrały kościół trynitarzom, a następnie przekazały Cerkwi prawosławnej. W 1852 z inicjatywy Felicjana Jukowskiego rozpoczęto budowę nowego kościoła katolickiego.

Na początku XX wieku polską drukarnię prowadził tu Feliks Sznarbachowski. Ukazywał się wówczas Kalendarz Brahiłowski.

W Brajłowie urodził się ostatni szef sztabu Hagany Jisra’el Galili.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w lecie 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 2500 osób. 25 sierpnia 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni była niemiecka żandarmeria oraz ukraińska policja.

Zabytki

• kościół i klasztor – w 1740 Franciszek Salezy Potocki, odziedziczywszy Brajłów, przekazał kościół zakonowi trynitarzy, ufundował budowę murowanego oraz utrzymanie dla 13 zakonników. Budowę dokończył jego syn Stanisław Szczęsny Potocki. W 1744 trynitarze przywieźli z Madrytu do Brajłowa drewnianą figurę Jezusa Frasobliwego, która stała się przedmiotem kultu ludności Podola. W 1832 klasztor trynitarzy został skasowany. Trzynaście lat później do jego porzuconych budynków przeniesiona została siedziba żeńskiego prawosławnego monasteru w Winnicy. Działał on nieprzerwanie do zamknięcia w 1932, na polecenie władz radzieckich. Po upadku ZSRR ponownie przejął go Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego, reaktywując wspólnotę.
• kościół – w 1852 rzymskokatoliccy parafianie rozpoczęli budowę nowego kościoła, który konsekrowano w 1879. W 1961 władze sowieckie zarekwirowały kościół i urządziły w nim gorzelnię. Parafia odzyskała budynek w 1990. Od 2017 roku parafię duszpastersko obsługują misjonarze saletyni.
• pałac z rozległym parkiem wybudowany w 1868 r. przez von Mecka na rezydencję żony – Nadieżdy von Meck, w pałacu bywał Piotr Czajkowski. Obecnie muzeum artysty i szkoła techniczna
• Synagoga Starsza w Brajłowie
• Synagoga Młodsza w Brajłowie

• 
  Dawny kościół trynitarzy (obecnie sobór św. Trójcy)
• 
  Kościół katolicki
• 
  Pałac

Urodzeni w Brajłowie

• Zygmunt Dyakowski – rotmistrz Wojska Polskiego
• Zygmunt Netzer – major artylerii Wojska Polskiego
• Kazimierz Stołyhwo – polski antropolog, profesor

Linki zewnętrzne

• Brahiłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 348 .
• Chrystus brajłowski