Bolko I opolski

Bolko I opolski

książę opolski (w latach 1281/82-1284 wspólnie z bratem Kazimierzem)
Okres	od 1281/1282 do 1313
Poprzednik	podział księstwa opolsko-raciborskiego
Następca	Bolko II opolski Albert strzelecki
Dane biograficzne
Dynastia	Piastowie opolscy
Data urodzenia	między 1254 a 1258
Data śmierci	14 maja 1313
Miejsce spoczynku	Klasztor Franciszkanów w Opolu
Ojciec	Władysław opolski
Matka	Eufemia Odonicówna
Rodzeństwo	Mieszko cieszyński Kazimierz bytomski Przemysław raciborski NN siostra (Konstancja? Estera?)
Żona	Agnieszka od ok. 1280
Dzieci	Bolesław Pierworodny Bolesław II opolski Albert strzelecki

Tumba Bolka I i jego syna Bolka II, znajdująca się w kaplicy św. Anny w Kościele Świętej Trójcy w Opolu

Bolko (Bolesław) I opolski (ur. pomiędzy 1254 a 1258, zm. 14 maja 1313 roku) – od 1277 roku koregent w księstwie opolsko-raciborskim, od 1281/1282 z bratem Kazimierzem w wyniku podziału w Opolu i Bytomiu, od 1284 samodzielny książę opolski, niemodliński i strzelecki, w latach 1291–1305 lennik czeski Wacława II.

Życiorys

Bolko I był trzecim pod względem starszeństwa synem Władysława opolskiego i Eufemii. Nie wiadomo, kiedy dokładnie się urodził, w każdym razie jeszcze za życia ojca został od 1277 roku współwładcą księstwa opolsko-raciborskiego. W 1281 lub 1282 roku zmarł Władysław opolski pozostawiając jednolite dotąd księstwo do podziału pomiędzy czterech synów. Początkowo bracia rządzili wspólnie, jednak już w 1282 roku nastąpił podział na mocy którego Bolko, razem ze starszym bratem Kazimierzem otrzymał dzielnicę ze stolicą w Opolu i Bytomiu. Ostatecznie dwa lata później Bolko został samodzielnym księciem opolskim.

Bolko I obrał inną drogę w swoich rządach niż jego bracia (Mieszko cieszyński, Kazimierz bytomski i Przemysław raciborski) ściśle współpracując z księciem wrocławskim Henrykiem IV Probusem. Szczególnie wyraziście ujawniło się to podczas długotrwałego konfliktu Probusa z biskupem wrocławskim Tomaszem II Zarembą, kiedy Bolko I wspierał politykę wrocławskiego Piasta (m.in. w 1283 roku książę opolski wziął udział w zjeździe śląskich władców w biskupiej Nysie, gdzie jak zapisał kronikarz na koszt Tomasza II bawiono się przez kilka dni). W 1287 roku w trwającym konflikcie władzy świeckiej z kościelną Bolko wystąpił z próbą mediacji, co wobec wcześniejszego pełnego zwycięstwa militarnego Henryka IV skończyło się po myśli księcia wrocławskiego.

30 września 1288 zmarł bezpotomnie książę krakowski i sandomierski Leszek Czarny. Z pretensjami do krakowskiego tronu wystąpił początkowo książę płocki Bolesław II i sojusznik Bolka Henryk IV Probus. Więcej atutów militarnych miał początkowo Piast mazowiecki, który korzystając z pomocy książąt kujawskich Władysława Łokietka i Kazimierza łęczyckiego 26 lutego 1289 roku napadł pod Siewierzem w księstwie bytomskim niczego nie spodziewające się oddziały śląskie pod dowództwem Henryka III Głogowczyka, Przemka ścinawskiego i Bolka I Opolskiego, wracające z opanowanego Krakowa (zdobycie stołecznego grodu przez Ślązaków umożliwiło poparcie udzielone przez możnych z Sułkiem z Niedźwiedzia na czele). Bitwa zakończona sromotną klęską wojsk śląskich była, jak na średniowieczne zwyczaje niezwykle krwawa. Zginął w niej książę ścinawski Przemko, zaś Bolko I ciężko ranny dostał się do niewoli Władysława Łokietka, z której powrócił prawie rok później po zapłaceniu dużego okupu. Zwycięstwo pod Siewierzem umożliwiło także księciu kujawskiemu na dość znaczne złupienie władztwa Bolka w odwecie za poparcie udzielone Probusowi.

23 czerwca 1290 roku niespodziewanie zmarł zapewne otruty Henryk IV Probus zostawiając całość swego dziedzictwa do podziału między Henryka III i księcia wielkopolskiego Przemysła II (część historyków skupiona wokół Tomasza Jurka przyjmuje, że w testamencie książę wrocławski i krakowski wyznaczył jako spadkobiercę w Małopolsce nie Przemysła II, a Bolka I). Książę opolski zdecydował się wtedy na sojusz z władcą czeskim Wacławem II. 17 stycznia 1291 roku w Ołomuńcu doszło do podpisania formalnego układu, w którym Bolko I, wraz z braćmi Mieszkiem i Kazimierzem zobowiązali się do udzielenia pomocy zbrojnej przeciwko każdemu wrogowi Przemyślidy. Był to więc hołd lenny – nie wiadomo jednak czy złożony Wacławowi II tylko osobiście, czy jako władcy czeskiemu dziedzicznie (niektórzy historycy przesuwają datę złożenia hołdu na rok 1292). W następnych latach Bolek I wspiera politykę władcy czeskiego w Polsce. W 1292 roku książę opolski brał udział w wyprawie wojennej skierowanej na Sieradz przeciwko Władysławowi Łokietkowi. Ponownie wojna z księciem kujawskim wybuchła w 1296 roku, kiedy Bolko I wsparł zbrojnie Henryka III Głogowczyka, w jego próbie opanowania Wielkopolski.

Polityka ścisłej współpracy z Przemyślidami wkrótce przyniosła Bolkowi I znaczny wzrost znaczenia międzynarodowego. W 1297 roku brał udział w czeskiej koronacji królewskiej swojego protektora, oraz został wyznaczony jako mediator w konflikcie pomiędzy hierarchami duchownymi z Ołomuńca i Wrocławia. Rok później znaczenie księcia opolskiego sięgnęło apogeum, kiedy został wysłany w zastępstwie Wacława II do Moguncji na spotkanie elektorów Rzeszy, na którym reprezentował zdanie Przemyślidy i gdzie wybrano nowym królem Albrechta Habsburga. Bolko I wsparł w tym roku również wyprawę przeciwko zdetronizowanemu królowi Adolfowi z Nassau.

W 1300 roku opolski Piast wziął udział w wyprawie Wacława II do Wielkopolski i jego koronacji królewskiej. Wkrótce po tym za wierną służbę został wynagrodzony stanowiskiem starosty krakowskiego, które z przerwami pełnił przez kilka lat.

Wygaśnięcie w 1306 dynastii Przemyślidów załamały dotychczasową linię polityki Bolka I. Prowadzone z takim rozmachem wcześniejsze stosunki z sąsiadami uległy znacznemu zawężeniu. Korzystając ze śmierci swojego protektora, udało mu się tylko opanować zapewne ziemię wieluńską. Do wielkiej polityki książę opolski próbował powrócić jeszcze w 1311 roku po wybuchu w Krakowie buntu wójta Alberta. Nie wiadomo, czy książę który na zaproszenie mieszczan krakowskich pojawił się w kwietniu następnego roku w stolicy Małopolski działał w swoim własnym interesie, czy tylko jako namiestnik nowego króla czeskiego Jana Luksemburczyka. W każdym razie Bolko I nie mogąc opanować grodu na Wawelu powrócił wkrótce do Opola dokąd zabrał uwięzionego przez siebie przywódcę powstania wójta Alberta. Pogodził się też w końcu z panowaniem w Małopolsce Władysława Łokietka.

W polityce wewnętrznej znamy Bolka I głównie z jego niezwykłej hojności względem instytucji kościelnych. Szczególnie upodobał sobie ufundowany przez siebie klasztor cystersów w Jemielnicy oraz kościół franciszkanów, gdzie kazał wybudować kaplicę św. Anny. Dbał również o rozwój gospodarczy swojego księstwa lokując na prawie niemieckim wiele miejscowości.

Bolko I zmarł 14 maja 1313 roku i został pochowany w Kościele Franciszkanów w Opolu.

Żonaty był z nieznaną bliżej Agnieszką (zdaniem prof. Łeontija Wojtowycza, jego żoną została Grzymisława Wsiewołodóna, córka księcia bełskiego Wsiewołoda Aleksandrowicza) poślubioną około 1280. Z małżeństwa tego doczekał się trzech synów – późniejszych książąt – Bolesława Pierworodnego, Bolka II opolskiego, oraz Alberta strzeleckiego. Z nieznanych powodów dwóch z nich otrzymało imię Bolesław.

Literatura dodatkowa

• Adam Kłodziński: Bolesław I. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 267–269. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.