Bieszenkowicze
Cerkiew Św. Proroka Eljasza | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Obwód | |||||
Wysokość |
142 m n.p.m. | ||||
Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
Nr kierunkowy |
+375 2131 | ||||
Kod pocztowy |
211350 | ||||
Położenie na mapie obwodu witebskiego | |||||
Położenie na mapie Białorusi | |||||
55°02′N 29°27′E/55,033333 29,450000 |
Bieszenkowicze (biał. Бешанко́вічы) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie witebskim, centrum administracyjne rejonu bieszenkowickiego, położone 51 km na zachód od Witebska. 7,3 tys. mieszkańców (2010).
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie bieszenkowickim w województwie połockim[2].
Etymologia nazwy
[edytuj | edytuj kod]Jak przypuszczają badacze toponimii, Bieszenkowicze wzięły swą nazwę od słowa bieszeń – mocny nurt na środku rzeki[3].
Zabudowa
[edytuj | edytuj kod]W 1969 i 1979 opracowano generalne plany rozwoju osiedla. Bieszenkowicze rozwijają się przeważnie w kierunku południowo-zachodnim. Centrum zabudowane jest piętrowymi i 2-piętrowymi domami mieszkalnymi. Rozwija się budownictwo domów jednorodzinnych.
Część przemysłowa znajduje się w częściach: południowo-wschodniej i północno-zachodniej.
Edukacja, kultura, media
[edytuj | edytuj kod]W osiedlu znajdują się 2 szkoły ogólnokształcące, sportowa i muzyczna. Działają też: muzeum historyczno-krajoznawcze, „Dom Myśliwego”, dom kultury, dom rzemiosła i biblioteka. Wydawana jest regionalna gazeta „Zara”.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Osiedle znane z tradycyjnych wyrobów garncarskich, tzw. „bieszenkowickiej ceramiki”. Ponadto występuje przemysł lekki i spożywczy, produkcja materiałów budowlanych.
- AAT Bieszenkowickie zakłady lniane (ААТ Бешанковіцкі льнозавод»)
- KUWP „Bieszenkowickie zakłady rymarskie (КУВП «Бешанковіцкая рымарская фабрыка»)
- Bieszenkowickie zakłady wyrobów artystycznych (РУП «Бешанковіцкая фабрыка мастацкіх вырабаў»)
- Mleczarnia
- Fabryka materiałów budowlanych
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Katolicka kaplica cmentarna (kon. XIX w.)
- Cmentarz chrześcijański
- Cmentarz żydowski
- Zespół pałacowo-parkowy Chreptowiczów (XVIII w.)
- Cerkiew św. Proroka Eljasza (1870)
- Wały żołnierzy Napoleona Bonaparte z 1812 roku po północnej stronie rzeki
- Dąb Napoleona (30 m wysokości, 2 m średnicy), pod którym cesarz miał pozować do portretu Albrechtowi Adamowi. W 2010 r. zostały obcięte gałęzie i po drzewie pozostał 6 metrowy pień[4][5]
Zabytki zniszczone
[edytuj | edytuj kod]- Kościół Św. Kazimierza i Rafała (1650, 1785, 1876)
- Cerkiew unicka
- Synagoga
Historia
[edytuj | edytuj kod]- 1447[6] lub 1460[7]: pierwsze wzmianki w źródłach pisanych
- pocz. XVI w.: wieś w województwie połockim Wielkiego Księstwa Litewskiego, własność Druckich-Sokolińskich
- 1552: Bieszenkowicze liczą 34 dwory
- 1605: sprzedane szlacheckiemu rodowi Jezierskich
- 1615: przechodzą na własność marszałka orszańskiego M. Odrowąża
- 1630: kupione przez wojewodę wileńskiego Lwa Sapiehę, po czym zaczynają szybko się rozwijać
- 1634: otrzymują prawo magdeburskie; odbywają się tu 2 kiermasze na rok, na które przyjeżdża regularnie 4-5 tys. ludzi, nie tylko z terenów Rzeczypospolitej, ale i z Europy Zachodniej i Rosji
- 1650: Kazimierz Leon Sapieha buduje kościół katolicki Św. Kazimierza i Rafała
- kon. XVІІ w.: własność Ogińskich; szybki wzrost, budowa kamienic
- 1708: w czasie wojny północnej w Bieszenkowiczach stacjonują wojska rosyjskie, trzykrotnie bywa car Piotr I
- poł. XVІІІ w.: miasto z ok. 1,5 tys. dworów, 5-6 tys. mieszkańców
- 1770-te: M. K. Ogiński buduje w Bieszenkowiczach pałac, zakłada park z szeregiem egzotycznych roślin, stawami, budynkami gospodarczymi
- 1772: w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej zadźwińska część miasta z 500 dworami trafia do Imperium Rosyjskiego
- 1783: Ogiński oddaje w podarunku miasto I. L. Chraptowiczowi
- 1793: w wyniku II rozbioru do Imperium Rosyjskiego trafia pozostała część miasta (w 1785 znajdowało się tam 1750 dworców)
- kon. XVІІІ w.: status Bieszankowicz obniżony do rangi osiedla typu miejskiego w składzie powiatu lepelskiego; ponad jedna czwarta mieszczan zajmuje się wyłącznie gospodarką wiejską
- 11 lipca 1812: zajęte przez wojska francuskie; kilka dni mieści się tu sztab Napoleona
- 20 października 1812: ponownie zajęte przez armię rosyjską; miejscowość silnie zburzona
- wrzesień 1821: na przegląd gwardii rosyjskiej przyjeżdża car Aleksander I
- 1868: 392 budynki, szkoła ludowa, dwa zakłady garbarskie, przedsiębiorstwo piwowarskie, 115 sklepów
- poł. XІХ w.: wybrukowano główne ulice
- 1881: po Dźwinie z Ułły do Witebska regularnie przybywał statek parowy, od 1892 – 4 statki parowe
- 1897: według spisu powszechnego w miejscowości znajduje się 4423 mieszkańców, 1099 budynków, oddział poczty, telegraf, szkoła cerkiewno-parafialna, 3 szkoły ludowe, 127 sklepów i szpital
- pocz. XХ w.: 7 budynków murowanych i 1243 drewniane. Bieszenkowicze stają się centrum włości. Są wówczas dużym skupiskiem Żydów, których liczba w 1900 wynosi 3182 osób. Encyklopedia Żydowska, wydana między 1901 i 1906 opisuje ludność miejscowości jako w 4/5 żydowską, wśród której jest 576 rzemieślników. Miejscowość posiada synagogę, wiele domów modlitwy, trzy towarzystwa dobroczynne i liczne szkoły religijne
- 1914: w czasie I wojny światowej, w czasie okupacji Białorusi przez wojska niemieckie miejscowość znajduje się w strefie przyfrontowej; przeniesiono do niej centrum administracyjne powiatu lepelskiego
- kwiecień—wrzesień 1918: centrum administracyjne powiatu bieszenkowickiego
- 1919–1924: po zajęciu terytorium Białoruskiej Republiki Ludowej przez wojska sowieckie, miejscowość znalazła się w składzie guberni witebskiej Rosyjskiej FSRR
- 1919–1923: w powiecie lepelskim
- 1923–1924: w powiecie boczejkowskim
- 1924–1930: włączone do Białoruskiej SRR, centrum rejonu Okręg witebski okręgu witebskiego
- 27 września 1938: osiedle typu miejskiego w obwodzie witebskim
- 6 lipca 1941: początek okupacji nazistowskiej; w Bieszenkowiczach i okolicach zostaje zabitych łącznie 10 276 osób, w tym cała ludność żydowska; miejscowość prawie całkowicie zniszczona
- 25 czerwca 1944: zajęte przez wojska radzieckie z 1 Frontu Nadbałtyckiego
- 20 stycznia 2006: flaga i herb oficjalnie ustanowione rozporządzeniem prezydenta Białorusi nr 36[8].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności:
- 1868: 3205
- 1897: 4423
- 1939: 4300
- 1968: 4500[9]
- 1969: 4700
- 1977: 5500
- 2004: 8200
- 2005: 8100
- 2006: 8000
- 2010:7300
Parafia rzymskokatolicka
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy drewniany kościół ufundował Kazimierz Leon Sapieha w 1650 r. Kolejne świątynie były wznoszone w 1785 r. oraz 1876 r. W latach 60. XX w. władze sowieckie zniszczyły kościół. Parafia została reaktywowana w 2000 r., a w latach 2011-2019 wybudowano nową świątynię pw. Apostołów Piotra i Pawła.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Węzeł dróg do Witebska, Szumilina, Lepla, Czaśników, Sienna. Przystań rzeczna na lewym brzegu Dźwiny. Połączenia autobusowe z Mińskiem i Witebskiem.
Znane osoby urodzone w Bieszenkowiczach
[edytuj | edytuj kod]- Joachim Litawor Chreptowicz (1729—1812) – działacz społeczny i państwowy, filozof, publicysta, poeta
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 83.
- ↑ Heraldyka / Bieszenkowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy. beshenkovichi.vitebsk-region.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-26)].(ros.)
- ↑ Burza wokół napoleońskiego dębu w Bieszenkowiczach | Aktualności o polskiej nauce, badaniach, wydarzeniach, polskich uczelniach i instytutach badawczych [online], naukawpolsce.pap.pl [dostęp 2016-04-14] .
- ↑ Napoleon, czyli najeźdźca [online], PolskieRadio.pl [dostęp 2016-04-14] .
- ↑ zdaniem historyka A. Sapunowa
- ↑ zdaniem historyka A. Turczynowicza
- ↑ Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ - 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-04]. (ros.).
- ↑ БСЭ(ros.)
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bieszenkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 223 .
- Бешенковичи // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г.П. Пашков [и др.] ; под общ. ред. И.И. Пирожника. – Мн., 2007. – 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9. С. 45.
- Бешанковічы // Віцебшчына : назвы населеных пунктаў паводле легендаў і паданняў / склад. А.М. Ненадавец. – Мн., 2000. – С. 25—53.
- Бешанковічы // Князева, В. Падарожжа па Беларусі : гарады і гарадскія пасёлкі / В. Князева. – Мн., 2005. – С. 58–59.
- Бешанковічы // Рэспубліка Беларусь : вобласці і раёны : энцыклапедычны даведнік / аўт.-склад. Л.В. Календа. – Мн., 2004. – С. 110—112.
- Бешенковичи // Республика Беларусь : энциклопедия : в 6 т. / редкол. Г.П. Пашков [и др.]. – Мн., 2006. – Т. 2. – С. 381—382.
- Бешенковичи // Татаринов, Ю. Города Беларуси. Витебщина / Ю. Татаринов. – Мн., 2006. – С. 84—92.
- Крачкоўскі, А. Казіміру Ягелончыку абавязаны... / А. Крачкоўскі // Зара (Бешанковічы). – 2007. – 10 жн.
- Мишурный, А. Новая жизнь старого райцентра / А. Мишурный // Віцебскі рабочы. – 2006. – 9 снеж.
- Яковлев, П. Бешенковичи : памяти ушедших – во имя живущих / П. Яковлев ; записали К. Белоус, Ю. Бестовицкий // Рэспубліка. – 2004. – 8 чэрв.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bieszenkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 223 .
- Bieszenkowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 150 .
- Bieszenkowicze na Radzima.org
- Бешанковічы // Прыдзвінне. Гісторыя і сучаснасць(ros.)
- Zdjęcia na „Globusie Białorusi”
- Informacje o pałacu Chreptowiczów w Bieszenkowiczach. belvirtclub.narod.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-07)].(ros.)