Astroloba

*Astroloba*
	; Astroloba spiralis
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	złotogłowowate
Rodzaj	Astroloba
	Nazwa systematyczna
	Astroloba Uitewaal; Succulenta (Netherlands) 28: 53 (1947)
	Typ nomenklatoryczny
	Aloe spiralis var. pentagona Aiton
Synonimy
	Poellnitzia Uitewaal;
	Poellnitzia Uitewaal;
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Astroloba Uitewaal – rodzaj roślin należący do rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae), obejmujący 10 gatunków, występujących endemicznie w Kraju Przylądkowym w Południowej Afryce^[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów άστρος (astros – gwiazda) i λοβός (lobos – płatek) i odnosi się do gwiazdkowato rozchylających się listków okwiatu kwiatów tych roślin^[4]. Kwiaty tych roślin zapylane są przez ptaki^[5].

Morfologia

Pokrój: Niewielkie, wolno rosnące, zielne, sukulentowe byliny, łodygowate, płożące lub wzniesione, rozrastające się od nasady łodygi lub poprzez podziemne rozłogi, tworzące małe lub duże skupiska^[4].

Liście: Liczne, skrętoległe, łuskowate, u nasady otaczające łodygę, wyprostowane, trójkątnie spiczaste, skórzaste, jasno- do ciemnozielonych lub jaskrawozielonych. Górna płaszczyzna płaska lub wypukła, czasem z czerwonawymi prążkami, dolna część wypukła, zwykle z wyraźnym asymetrycznym wypustkiem na 2/3 długości. Brzegi blaszki i wypustka ostre lub lekko zaokrąglone, gładkie lub ząbkowane. Wierzchołek ostry, niekiedy zakończony kończykiem, gładki lub z okrągłymi wypukłościami, zielony do brązowawego^[4].

Kwiaty: Zebrane w luźne grono lub wiechę, o długości 10–40 cm, sporadycznie z dodatkowymi odgałęzieniami lub pąkami kątowymi. Szypułka gładka, prosta lub rozgałęziona, w dolnej niepłodnej części z błoniastymi, trójkątnymi do podługowato-spiczastymi podsadkami. Kwiaty wzniesione, rurkowate, czasem z nabrzmiałą tkanką na bokach okwiatu. Okwiat sześciolistkowy, listki złączone w dolnej części, wolne lecz przylegające w górnej, zwykle jednokolorowe, matowe, często szarawo-zielonkawo-białe, rzadziej kremowe, beżowe, żółte lub różowe. Sześć pręcików krótszych od listków okwiatu, o żółtawo-białych, nitkowatych nitkach. Główki pręcików żółte, grzbietowo wygięte, pękające podłużnie. Zalążnia górna, zielona, siedząca, podługowata, o wymiarach ok. 4×3 mm. Szyjka słupka biaława, prosta, główkowata, o długości ok. 4 mm, szydłowata. Znamię maleńkie, wierzchołkowe^[4].

Owoce: Trójkomorowe torebki, cylindryczne, podługowate do ściętych lub jajowate do zaostrzonych, pękające podłużnie, zawierające kanciaste, brunatne do czarnych, spłaszczone, oskrzydlone nasiona^[4].

Systematyka

Rodzaj z podrodziny Asphodeloideae z rodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae)^[6]. W niektórych ujęciach bywa włączany do rodzaju gasteria Gasteria^[5].

Wykaz gatunków^[3]

Astroloba bullulata (Jacq.) Uitewaal
Astroloba congesta (Salm-Dyck) Uitewaal
Astroloba corrugata N.L.Mey. & Gideon F.Sm.
Astroloba cremnophila van Jaarsv.
Astroloba foliolosa (Haw.) Uitewaal
Astroloba herrei Uitewaal
Astroloba pentagona (Haw.) Uitewaal (="hallii" nom. nud.)^[7]
Astroloba robusta P.Reinecke ex Molteno, van Jaarsv. & Gideon F.Sm.
Astroloba rubriflora (L.Bolus) Gideon F.Sm. & J.C.Manning
Astroloba spiralis (L.) Uitewaal
Astroloba spirella (Haw.) Molteno & Gideon F.Sm. (="smutsiana" nom. nud.)^[8]
Astroloba tenax Molteno, van Jaarsv. & Gideon F.Sm.

Zastosowanie

Rośliny te są uprawiane jako rośliny ozdobne^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-09-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Eggli Urs, Reto Nyffeler: Monocotyledons. Springer, 2020, seria: Illustrated Handbook of Succulent Plants. ISBN 978-3-662-56486-8. OCLC 1145609055. (ang.).
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 84, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
↑ Astroloba pentagona (Haw.) Uitewaal, Succulenta (Netherlands) 28: 54 (1947). [w:] World Checklist of Selected Plant Families [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-24].
↑ Astroloba spirella (Haw.) Molteno & Gideon F.Sm., Haseltonia 25: 76 (2018). [w:] World Checklist of Selected Plant Families [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-24].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-09-11] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).

[rev-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Eggli Urs, Reto Nyffeler: Monocotyledons. Springer, 2020, seria: Illustrated Handbook of Succulent Plants. ISBN 978-3-662-56486-8. OCLC 1145609055. (ang.).

[mabberley-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 84, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[grin-6] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).

[7] Astroloba pentagona (Haw.) Uitewaal, Succulenta (Netherlands) 28: 54 (1947). [w:] World Checklist of Selected Plant Families [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-24].

[8] Astroloba spirella (Haw.) Molteno & Gideon F.Sm., Haseltonia 25: 76 (2018). [w:] World Checklist of Selected Plant Families [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-06-24].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]