Adam Zając (biolog)
| Data i miejsce urodzenia |
26 listopada 1940 |
|---|---|
| profesor dr hab. | |
| Specjalność: fitogeografia i taksonomia roślin | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1970 – botanika |
| Habilitacja |
1980 – botanika |
| Profesura |
27 kwietnia 1993 |
Adam Konstanty Zając (ur. 26 listopada 1940 w Bielsku-Białej) – polski botanik, prof. dr hab. specjalizujący się w fitogeografii i taksonomii roślin, odznaczony Medalem im. Władysława Szafera. Autor publikacji naukowych często pisanych z żoną Marią.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 26 listopada 1940 Bielsku-Białej jako syn Konstantego i Zofii Anny. W rodzinnym mieście uczęszczał do szkoły podstawowej (1947–1954) oraz do II Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka (1954–1958)[1].
W latach 1958–1960 studiował chemię na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak w 1961 przeniósł się na Wydział Biologii i Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, gdzie w 1966 obronił pracę magisterską z botaniki, której promotorem był Kazimierz Kostrakiewicz[1].
Od 1966 pracował jako asystent naukowo-techniczny[2] w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin w Instytucie Botaniki na Wydziale Biologii UJ, gdzie jego mistrzem i przełożonym był Jan Kornaś. Od 1969 był asystentem, a od 1973 do 1980 adiunktem w Zakładzie Taksonomii Roślin i Fitogeografii. W 1970 uzyskał doktorat na podstawie pracy Krytyczna rewizja polskich przedstawicieli rodzaju Cerastium L., sekcji Fugacia i Caespitosa (promotor J. Kornaś). W 1980 uzyskał habilitację w oparciu o monografię Pochodzenie archeofitów występujących w Polsce[1]. 27 kwietnia 1993 uzyskał tytuł profesora nauk biologicznych[3]. W latach 1992–2008 był dyrektorem Instytutu Botaniki, a w latach 1993–2011 kierownikiem Zakładu Taksonomii Roślin i Fitogeografii[1].
Odbył wiele zagranicznych wyjazdów naukowych: do Austrii, Czech, Jugosławii, Niemiec, Słowacji, Szwecji, na Ukrainę, Węgry i do Związku Radzieckiego. W 1972 pracował przez pół roku na Uniwersytecie Helsińskim, a w 1980 przez trzy miesiące na Uniwersytecie Bagdadzkim[1].
Od 1968 był członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego[1]. Był wiceprzewodniczącym Fundacji dla Uniwersytetu Jagiellońskiego[3].
W 2004, wraz z żoną Marią został odznaczony Medalem im. Władysława Szafera. W 2010 przyznano mu członkostwo honorowe Czeskiego Towarzystwa Botanicznego[1].
Był recenzentem 39 prac doktorskich i habilitacyjnych oraz promotorem 17 prac doktorskich w tym Agnieszki Popieli, Marcina Nobisa i Krzysztofa Oklejewicza[3].
Był członkiem dwóch komitetów Polskiej Akademii Nauk: Botaniki oraz Ochrony Przyrody[3]. Współpracuje z Uniwersytetem Szczecińskiem – jest współredaktorem „Zachodniopomorskiego Atlasu Rozmieszczenia Roślin i Grzybów” oraz współtwórcą „Herbarium Stetinense”[4]. W 2021 pozostawał profesorem emerytowanym Instytutu Botaniki UJ[5].
Jest autorem licznych publikacji naukowych[1][3].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jego pierwszą żoną była dr Eugenia Urszula Zając (ur. 1941), zaś drugą prof. Maria Zając (1955–2018), obie botaniczki, z którymi współpracował również zawodowo[1]. Od 1988 członek Krakowskiej Loży Fajki[2].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Pełna lista jego publikacji do 2011, przygotowana przez Marię Zając, została opublikowana w Wiadomościach Botanicznych 55 (3/4), 2011[6].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Na jego cześć nazwano następujące gatunki i rodzaje roślin:
- południowoamerykański rodzaj storczyka: Adamanthus (opisany przez prof. Dariusza Szlachetko)[1]
- karpacki gatunek jastrzębca: Hieracium zajacii (opisany przez prof. Zbigniewa Szeląga)[1]
- kazachski gatunek ostnicy: Stipa adamii (opisany przez Marcina Nobisa)[1]
- opisany z Polski gatunek mniszka: Taraxacum zajacii (opisany przez Jolantę Marciniuk i Pawła Marciniuka)[7]
- kaukaski gatunek zarazy: Orobanche zajaciorum (opisany przez Renatę Piwowarczyk)[8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l Alicja Zemanek: Profesor Adam Zając – 70 lecie urodzin geobotanika i taksonoma. Wiadomości Botaniczne. [dostęp 2021-10-05].
- ↑ a b Zbigniew Mirek, Lucyna Musiał, Jan J. Wójcicki: Kto jest kim w botanice polskiej. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Polish Botanical Studies 14, 1995, s. 414. ISBN 83-85444-34-3.
- ↑ a b c d e Adam Zając, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-10-05].
- ↑ Zespół. [w:] Herberium Stetinense [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2021-10-06].
- ↑ Pracownicy. uj.edu.pl. [dostęp 2021-10-05].
- ↑ Bibliografia prac Adama Zająca. pbsociety.org.pl. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-05)].
- ↑ Paweł Marciniuk, Krystyna Musiał, Andrzej J. Joachimiak, Jolanta Marciniuk, Krzysztof Oklejewicz, Mateusz Wolanin. Taraxacum zajacii (Asteraceae), a new species from Poland. „Ann. Bot. Fennici”. 49, s. 387–390, 2012.
- ↑ Renata Piwowarczyk. Orobanche zajaciorum (Orobanchaceae): a new species from the Caucasus. „Phytotaxa”. 201, 3, s. 214-220, 2015.