Aba Kowner
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 marca 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 września 1987 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, poeta |
| Małżeństwo | |
| Krewni i powinowaci | |
| Odznaczenia | |
| |
Aba Kowner (hebr. אבא קובנר; ur. 14 marca 1918 w Oszmianie[1], zm. 25 września 1987 w kibucu En ha-Choresz) – żydowski poeta i prozaik tworzący w języku hebrajskim, syjonista, działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej, lider Zjednoczonej Organizacji Partyzanckiej (Fareinigte Partizaner Organizacje), dowódca powstania w getcie wileńskim, działacz żydowskiego ruchu Ha-Szomer Ha-Cair. Mąż Witki Kowner i kuzyn Me’ira Wilnera.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Oszmianie, jednak jego rodzina wkrótce przeprowadziła się do Wilna, gdzie został członkiem Ha-Szomer Ha-Cair. Kiedy Wilno znalazło się po radziecką okupacją (1940–1941) został członkiem organizacji podziemnej. Po wkroczeniu Niemców na Litwę (1941) wraz z przyjaciółmi m.in.: Jurkiem Wilnerem (Arie Wilnerem), Chają Grosman, Edkiem Boraksem, Chumą Godot i Izraelem Nagelem ukrywał się w klasztorze dominikanek klauzurowych w Kolonii Wileńskiej koło Wilna[2], a następnie wrócił do wileńskiego getta. W grudniu 1941 przed delegatami żydowskich organizacji młodzieżowych wygłosił w Wilnie odezwę[3][4]:
Hitler planuje zabić wszystkich europejskich Żydów. Litewscy Żydzi będą pierwsi. Nie dajmy się prowadzić na rzeź jak stado owiec. To prawda, jesteśmy słabi i nie mamy broni, ale jedyną odpowiedzią jest opór!
Po wojnie, jako przywódca organizacji Nakam, przygotowywał w Niemczech zamachy odwetowe za Holokaust, których nie wykonano[5]. O jednej z planowanych przez niego akcji opowiada izraelsko-niemiecki film fabularny pt. „Plan A” z 2021 r. Od 1946 r. do śmierci mieszkał w kibucu En ha-Choresz. W 1946 r. poślubił Witkę Kowner, z którą miał dwójkę dzieci. Po wyzwoleniu był jednym z założycieli organizacji Bricha, pomagającej Żydom w ucieczce z powojennej Polski. Zeznawał na procesie Adolfa Eichmanna. Brał udział w wojnie o niepodległość Izraela. W 1970 r. otrzymał Nagrodę Izraela w dziedzinie literatury. Zmarł w wieku 69 lat na raka krtani w swoim domu w En ha-Choresz.
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Aż do końca światła (1947)
- Zatopiony klucz (1951)
- Pożegnanie z południem
- Twarzą w twarz
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Where was Abba Kovner born? – Vilna Gaon State Jewish Museum [online], jmuseum.lt [dostęp 2019-03-26] (ang.).
- ↑ Historia s. Cecylii Marii Roszak | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2019-03-26].
- ↑ Bukalska P., Pięciak W., Powstanie w Getcie: kto był kim?, [w:] Historia w Tygodniku, Tygodnik Powszechny 17/2006, s. 12.
- ↑ Berendt G., W oddziałach leśnych, [w:] Powstanie w getcie warszawskim, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2008. [dostęp 2008-11-19].
- ↑ Mateusz Zimmerman, Oko za oko razy sześć milionów.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Życiorys
- M. Semczyszyn: Icchak Cukierman, Aba Kowner i Elizer Lidowski – organizatorzy powojennej emigracji żydowskiej do Palestyny