1605
Rządzący państwami w 1605
Wydarzenia w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- 20 stycznia–3 marca – w Warszawie obradował sejm zwyczajny[1].
- 11 maja – król Zygmunt III Waza przekazał elektorowi brandenburskiemu Joachimowi Fryderykowi opiekę nad chorym Albrechtem Fryderykiem Hohenzollernem, a przez to i administrację Prus Książęcych.
- 27 września – w bitwie pod Kircholmem, dzięki użyciu husarii, armia polsko-litewska pod dowództwem hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza rozgromiła niemal czterokrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Sudermańskiego.
- 27 listopada – w Krakowie odbył się ślub per procura cara Rosji Dymitra Samozwańca I i Maryny Mniszchówny.
- 11 grudnia – na Wawelu odbył się ślub Zygmunta III Wazy z Konstancją Habsburżanką, siostrą jego pierwszej żony Anny.
- W Poznaniu dr Marcin z Kłecka, humanista wykształcony w Padwie, opublikował jedno ze swoich najważniejszych dzieł medycznych o powietrzu morowym, jedną z pierwszych popularnonaukowych publikacji w Polsce.
- Przybyły na ziemie polskie zakony kamedułów i karmelitów bosych[2].
Wydarzenia na świecie
[edytuj | edytuj kod]- 17 stycznia – ukazała się powieść Don Kichot z La Manchy Miguela de Cervantesa.
- 1 kwietnia – Alessandro Ottaviano de' Medici, został wybrany papieżem i przyjął imię Leon XI.
- 16 maja – Camillo Borghese został wybrany papieżem i przyjął imię Paweł V.
- 20 czerwca – został zamordowany obalony kilka dni wcześniej car Rosji Fiodor II Borysowicz.
- 30 czerwca – Dymitr Samozwaniec I wkroczył do Moskwy.
- 31 lipca – Dymitr Samozwaniec I koronował się na cara Rosji.
- 24 października – Dżahangir został koronowany w Agrze na władcę imperium Wielkich Mogołów.
- 5 listopada – w Anglii miał miejsce zamach na króla Anglii i Szkocji Jakuba I (tzw. spisek prochowy).
- 29 grudnia – angielski żeglarz i odkrywca John Davis został zamordowany w Cieśninie Malakka przez japońskich piratów.
- Została założona pierwsza francuska osada w Ameryce Północnej (Port Royal, dzisiejsze Annapolis).
- Angielski filozof i pisarz Francis Bacon wynalazł szyfr polegający na używaniu jedynie dwóch lub trzech liter z alfabetu, nazwany od jego nazwiska szyfrem Bacona.
Urodzili się
[edytuj | edytuj kod]- 6 lutego – Bernard z Corleone, włoski duchowny katolicki (zm. 1667)
- 8 lutego – Juan de Almoguera, hiszpański duchowny katolicki, biskup Arequipy (zm. 1676)
- 8 kwietnia – Filip IV, król Hiszpanii i Portugalii (zm. 1665)
- 8 kwietnia – Lodewijk de Vadder, flamandzki malarz, grafik i rysownik, projektant gobelinów (zm. 1655)
- 18 kwietnia – Giacomo Carissimi, włoski kompozytor (zm. 1674)
- 19 kwietnia – Orazio Benevoli, włoski kompozytor pochodzenia francuskiego (zm. 1672)
- 20 kwietnia – Christian Carpzov, niemiecki prawnik i uczony (zm. 1642).
- 7 maja – Nikon (patriarcha Moskwy), patriarcha Moskwy i całej Rusi (zm. 1681)
- 29 maja – Hendrick van Anthonissen, holenderski malarz marynista, syn Aerta van Antuma (zm. 1656)
- 6 czerwca – wódz saski Ernest Albrecht von Eberstein (zm. 1676)
- 29 lipca – Simon Dach, niemiecki poeta (zm. 1659)
- 8 sierpnia – Cæcilius Calvert, 2. baron Baltimore, angielski kolonizator (zm. 1675)
- 15 sierpnia
- Przecław Leszczyński, starosta wschowski, kcyński (zm. 1670)
- Wacław Leszczyński, polski duchowny katolicki, biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i Litwy (zm. 1666)
- 15 sierpnia – Wacław Leszczyński, biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński od 1658, prymas Polski (zm. 1666)
- 23 września – Daniel Czepko von Reigersfeld, śląski poeta i dramatopisarz (zm. 1660)
- 6 października – Konstancja Kerschenstein, mieszczka gdańska i śpiewaczka zwana „bałtycką Syreną” (zm. 1653)
- 15 października – Maria de Montpensier, księżna de Montpensier (zm. 1627)
- 19 października – Thomas Browne, angielski lekarz, pisarz i uczony (zm. 1682)
- 23 grudnia – Tianqi, piętnasty cesarz Chin z dynastii Ming (zm. 1627)
- data dzienna nieznana:
- Adriaen Brouwer, malarz flamandzki (zm. 1638)
- Giacomo Carissimi, kompozytor włoski (zm. 1674)
- Matteo di Guaro Allio, włoski architekt i rzeźbiarz doby baroku (zm. 1670)
- Mikołaj Firlej (1605-1640), syn wojewody lubelskiego (zm. 1640)
- Dominik Aleksander Kazanowski, możnowładca, wojewoda bracławski (zm. 1648)
- Atanazy Ordin-Naszczokin, rosyjski polityk i wysoki urzędnik państwowy (zm. 1680)
- Pierre Patel, francuski malarz okresu baroku, pejzażysta (zm. 1676)
- Piotr Jacek Pruszcz, autor opisu Krakowa, pisarz dewocyjny (zm. 1668)
- Otto Christoph von Sparr, baron, niemiecki feldmarszałek, jeden z dowódców wojsk brandenburskich (zm. 1668)
- Mikołaj Torosowicz, duchowny ormiańskokatolicki (zm. 1681)
- Franciszek Wesselényi, węgierski szlachcic, dowódca wojskowy, palatyn Węgier (zm. 1667).
- Lars Wivallius, szwedzki poeta okresu baroku, awanturnik (zm. 1669)
- Jan Karol Woyna, polski szlachcic, tłumacz, wydawca i językoznawca, leksykograf, filolog, pedagog (zm. 1693)
Zmarli
[edytuj | edytuj kod]- 5 marca – Klemens VIII, papież (ur. 1536)
- 13 kwietnia – Borys Godunow, car Rosji (ur. ok. 1551)
- 27 kwietnia – Leon XI, papież (ur. 1535)
- 4 maja – Ulysses Aldrovandi, włoski humanista, lekarz i przyrodnik okresu Odrodzenia (ur. 1522)
- 3 czerwca – Jan Zamoyski, polski szlachcic, magnat, hetman wielki koronny, kanclerz wielki koronny (ur. 1542)
- 15 października – Akbar, cesarz z dynastii Wielkich Mogołów w północnych Indiach w latach 1556–1605 (ur. 1542)
Święta ruchome
[edytuj | edytuj kod]- Tłusty czwartek: 17 lutego
- Ostatki: 22 lutego
- Popielec: 23 lutego
- Niedziela Palmowa: 3 kwietnia
- Wielki Czwartek: 7 kwietnia
- Wielki Piątek: 8 kwietnia
- Wielka Sobota: 9 kwietnia
- Wielkanoc: 10 kwietnia
- Poniedziałek Wielkanocny: 11 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 19 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 29 maja
- Boże Ciało: 9 czerwca
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
