Wikipedysta:Bisoubee/brudnopis
Niebyt – [(μὴ ὂν) μὴ - neg. nie, negacja subiektywna zaprzeczająca możliwości. [1]]
Potoczne znaczenie niebytu
Niebyt jest przeciwieństwem bytu. Z logicznego punktu widzenia niebyt nie istnieje.
Filozoficzne znaczenie niebytu
Eleaci
[edytuj | edytuj kod]Pojęcie niebyty pierwszy raz pojawiło się u Eleatów. Przedsokratejscy filozofowie przyrody niebyt określili jako "czystą negatywność, która absolutnie przeciwstawia się czystej pozytywności, jaką jest byt" [2]
Parmenides
Parmenides w swoim poemacie Peri physeos "O Przyrodzie" pisze, że niebytu nie można w żaden sposób poddać badaniom. Nieistnienie/niebyt można określić jako bycie niczym. Bycie niczym wiąże się z nie posiadaniem jakichkolwiek własności. Nie da się poznać czegoś, co nie istnieje. Tym samym nie da się stworzyć prawdziwej myśli, z którą to utożsamiał byt. Parmenides stwierdza, że jest tylko byt jako coś "jednego i niezmiennego uchwytnego umysłem, świat zewnętrzny natomiast, wieloraki i zmienny, uchwytny zmysłami nie-jest i tym samym należy do nie-bytu." Tylko byt może być poznany, nie-byt świata zmienności nie może być przedmiotem myśli ani prawdziwie poznany. [3] Ponadto filozof w swym Poemacie wyróżnia dwie drogi – drogę prawdy, która jest drogą bytu oraz drogę nieprawdy, która jest drogą niebytu. [4]
"Nie-bytu nie da się w ogóle pomyśleć, wyrazić, wysłowić, a więc nie-byt jest niemożliwy."[5]
"Jakże i skąd miałby wyróść ? Otóż nie pozwolę mówić tobie i myśleć, że z niebytu, gdyż ani wyrazić, ani zrozumieć nie można owego nie jest. Jakiż to przymus by go skłonił z nicości poczynając, prędzej czy później, się narodzić?" [6]
Parmenidejska zasady prawdy głosi, że "byt jest i nie może nie być; nie-byt nie jest i nie może w żaden sposób być" [7]
Melissos z Samos
[edytuj | edytuj kod]Melissos był uczniem Parmenidesa. Głosił, że niebyt jest próżnią. Próżnia jest nicością, a to, co jest nicością nie istnieje. [To co istnieje] nie porusza się także, nie ma bowiem gdzie się przesunąć w próżnię. Ponieważ próżnia nie istnieje, nie ma się gdzie przesunąć. [8]
Gorgiasz
[edytuj | edytuj kod]Gorgiasz jest autorem traktatu "O niebycie albo o przyrodzie" (tyt. w języku greckim: Peri tou me ontos e peri physeos). Oryginał tekstu nie zachował się, znajduje się on w parafrazie "Przeciwko matematykom" Seksusa Empiryka. Utwór Gorgiasza jest kontrowersyjną prowokacją, która odnosi się do eleackich filozofów przyrody. Nawiązuje on do dzieł Parmenidesa "O przyrodzie" oraz Melissosa "O bycie i przyrodzie". W pracach eleatów głównym tematem jest byt. Tym samym głosili oni, że niebytu nie można określić.
W traktacie Gorgiasza przedmiotem badania jest niebyt. Gorgiasz głosił skrajny nihilizm poznawczy i ontologiczny. W swym dziele przedstawił trzy tezy:
- Nic nie istnieje.
- Gdyby nawet coś było, to byłoby to niepoznawalne.
- Gdyby nawet było poznawalne, to i tak wiedzy o tym nie udałoby się przekazać. [9]
Demokryt
Demokryt określał próżnię jako: nic, niebyt, nieskończoność, zasadę, element.
W jego teorii występują dwa elementy: atomy (byt) oraz próżnia (niebyt). Według filozofa istnienie próżni, czyli niebytu, jest tak samo prawdziwe jak istnienie bytu. Co więcej próżnia jest tej samej natury materialnej i znajduję się niemalże wszędzie: między atomami, w ciałach i między ciałami, poza światem i między światami. Jedynie nie występuje w atomach bowiem pojedynczy atom stanowi spójną masywną całość.
Jedną z podstawowych ról próżni jest możliwość podziału. Oprócz tego występuje w niej proces nazywany przez Demokryta rozrzedzaniem, dzięki któremu kształtuje się niebyt [10]
Platon
"Bo nigdy to nie przeważy, że są też jakieś niebyty. Zawsze się od tej drogi w myśleniu trzymaj z daleka!" [11]
"Zatem z konieczności niebyt jest i w ruchu, i we wszystkich rodzajach. Bo ze wszystkimi natura różności robi to, że są czymś różnym od bytu, i robi każdy rodzaj niebytem; i w ten sposób możemy je wszystkie razem nazwać niebytem, a z drugiej strony, ponieważ one mają byt w sobie, więc istnieją i są bytami"
"Więc ty rozumiesz, że ani wypowiedzieć nie można słusznie, ani orzec, ani pomyśleć sobie tego, co nie istnieje (niebytu), samego dla siebie. To jest coś nie do pomyślenia, coś nie do wypowiedzenia i nie do wyrażenia, coś bez sensu."
Arystoteles
Pogląd Arystotelesa mówi, że niebytu nie odbieramy we wrażeniach. Jednak możemy o nim pomyśleć i nazwać. Nie można przydzielić mu żadnej własności ani nawet powiedzieć o nim, że jest (istnieje). "Zdaniem Arystotelesa nie-byt nie jest substancją aktualną (nie jest czymś), nie jest też jakością (nie jest jakimś), nie jest również wielkością (nie jest tak a tak duży) ani też nie znajduje się „gdzieś” (nie zajmuje żadnego miejsca), nie jest także relacją, czyli nie jest np. „ku czemuś”." [10] Generalnie jest przeciwieństwem bytu, nie posiadając własności, które go cechują. W ostateczności możemy mu przypisać jedynie własność przeciwną np. bezruch. Bowiem według Arystotelesa niebyt nie porusza się. Ponadto nie-byt nie powstaje z bytu ani z niebytu.
„Z nicości nic nie może powstać, nawet niebyt” [10]
- ↑ Henry George Liddell, Robert Scott, An Intermediate Greek-English Lexicon, μή [online], www.perseus.tufts.edu [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 5, str. 144.
- ↑ Jan Legowicz - Filozofia Starożytna Grecji i Rzymu.pdf str. 81-82 [online], Google Docs [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Dariusz Piętka (Warszawa), Platon twórcą klasycznej koncepcji prawdy, s. 206.
- ↑ Historia Filozofii Starożytnej - G. Reale Tom I.pdf str. 142 [online], Google Docs [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Giovanni Reale, Historia Filozofii Starożytnej tom I, tłum. Edward Iwo Zieliński, KUL, 1999, s. 143. Tłumaczenie fragmentu 8 "O naturze" – M. Wesoły.
- ↑ Historia Filozofii Starożytnej - G. Reale Tom I.pdf str. 140 [online], Google Docs [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Jan Legowicz - Filozofia Starożytna Grecji i Rzymu.pdf str. 88 [online], Google Docs [dostęp 2019-11-20].
- ↑ Gorgiasz [online], Wikipedia, wolna encyklopedia, 23 lipca 2019 [dostęp 2020-01-22] (pol.).
- ↑ a b Katarzyna Polus, Folia Philosophica 12, 89-102. 1994.
- ↑ Por. H. Diels Fragmente der Vorsokratiker i inni, Arystoteles w Metafizyce 1089A.