Stary Cmentarz w Łodzi: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
m link wew. |
||
Linia 162: | Linia 162: | ||
* Wasilij Wasiliewicz Kowaliew (1900–1922), marynarz [[Marynarka Wojenna|Polskiej Marynarki Wojennej]], jedna z ofiar [[Katastrofa na pokazach lotniczych w Pucku|katastrofy lotniczej w Pucku]] |
* Wasilij Wasiliewicz Kowaliew (1900–1922), marynarz [[Marynarka Wojenna|Polskiej Marynarki Wojennej]], jedna z ofiar [[Katastrofa na pokazach lotniczych w Pucku|katastrofy lotniczej w Pucku]] |
||
* Władimir Leontowski, inżynier |
* Władimir Leontowski, inżynier |
||
* Jerzy Samujłło-Sulima (1931–1981), architekt, doktor habilitowany, założyciel Instytutu Architektury i Urbanistyki [[Politechnika Łódzka|PŁ]] |
* [[Jerzy Samujłło|Jerzy Samujłło-Sulima]] (1931–1981), architekt, doktor habilitowany, założyciel Instytutu Architektury i Urbanistyki [[Politechnika Łódzka|PŁ]] |
||
* Noemi Wajnkrans-Szac (1919–1945), więźniarka nr 23225P nieznanego obozu koncentracyjnego, pochodzenia żydowskiego |
* Noemi Wajnkrans-Szac (1919–1945), więźniarka nr 23225P nieznanego obozu koncentracyjnego, pochodzenia żydowskiego |
||
* Karol Wyrwicz-Wichrowski (1897–1943), aktor i reżyser |
* Karol Wyrwicz-Wichrowski (1897–1943), aktor i reżyser |
Wersja z 00:37, 23 maj 2021
nr rej. A/273, A/274, A/275 z 16 września 1980[1] | |
Stary Cmentarz | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Typ cmentarza |
wielowyznaniowy |
Powierzchnia cmentarza |
ok. 21 ha |
Data otwarcia |
1855 |
Mapa cmentarza | |
Położenie na mapie Łodzi | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |
51°46′38″N 19°26′06″E/51,777222 19,435000 | |
Strona internetowa |
Stary Cmentarz w Łodzi – jedna z najważniejszych nekropolii w Łodzi. Cmentarz jest trójwyznaniowy – podzielony stosownie do wyznań na części: katolicką (11 ha), ewangelicką (9 ha) i prawosławną (niespełna 1 ha).
Historia
Cmentarz założony został w 1855, znajduje się przy zbiegu ulic Ogrodowej i Srebrzyńskiej.
Od 1995, cyklicznie 1 listopada, prowadzona jest kwesta na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był Wojciech Słodkowski (dziennikarz łódzkiej telewizji), który prowadził ją co roku do 2012[2]. Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem któremu od początku przewodniczył nieżyjący już Stanisław Łukawski (nestor łódzkich przewodników).
W roku 2009 powstał film dokumentalny Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni w reżyserii Andrzeja B. Czuldy o Cmentarzu Starym, historii Łodzi i najwybitniejszych postaciach tworzących to miasto w okresie fabrykanckim, a pochowane na tej trójwyznaniowej nekropolii.
W 2015 Stary Cmentarz został uznany pomnikiem historii[3].
Grobowce
Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich – Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów. Najokazalszym z nich w części ewangelickiej jest neogotyckie mauzoleum wystawione w latach 1885–1888 według projektu Edwarda Lillpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego zwane Kaplicą Scheiblerów, w której pochowany jest Karol Scheibler. Nad częścią katolicką dominuje neorenesansowe mauzoleum rodziny Heinzlów, wzniesione w latach 1899–1904 według projektu berlińskiego architekta Franciszka Schwechtena, w której jako pierwszy spoczął Juliusz Heinzel[4]. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze. Znajduje się tam mauzoleum Gojżewskich. W sumie ponad 200 grobowców Starego Cmentarza w Łodzi wpisanych jest do rejestru zabytków.
Niektóre groby na Starym Cmentarzu
- Grób małego dziecka śpiącego na poduszce
- Pomnik Sophie Biedermann
- Kaplica Scheiblera
- Kaplica Heinzlów
- Grób rodziny Heiman-Jareckich
- Grobowiec Ernsta Leonhardta
- Mauzoleum Gojżewskich
- zbiorowa mogiła harcerek z 15 ŁDH, które utonęły 18 lipca 1948 na jeziorze Gardno[5]
Niektóre znane osoby pochowane na Starym Cmentarzu
Część ewangelicka
- Ira Aldridge (1807–1867), aktor amerykański
- Ludwik Anstadt (1841–1902), piwowar
- Alfred Biedermann (1866–1936), przemysłowiec
- Robert Biedermann (1836–1899), przemysłowiec
- Janusz Boissé (1932–2015), nauczyciel i harcmistrz
- Mieczysław Cieślar (1950–2010), biskup ewangelicki
- Karol Rajmund Eisert (1865–1938),przemysłowiec
- Gustaw Geyer (1844–1893), przemysłowiec
- Emil Geyer (1848–1910), przemysłowiec
- Ludwik Geyer (1805–1869), przemysłowiec
- Henryk Grohman (1862–1939), przemysłowiec
- Ludwik Grohman (1826–1889), przemysłowiec
- Karol Jonscher (1850–1907), lekarz
- Zofia Keppe (1921–2000), łódzki przewodnik
- Franciszek Kindermann (1837–1915), przemysłowiec
- Leopold Kindermann, przemysłowiec
- Piotr Kon (1865–1937), adwokat
- Grzegorz Królikiewicz (1939–2017), reżyser i scenarzysta filmowy
- Michał Kuna (1923–1994), bibliotekarz
- Juliusz Kunitzer (1843–1905), przemysłowiec
- Ernst Leonhardt (1840–1917), przemysłowiec
- Stefan Linke (1898–1918), uczeń gimnazjum
- Jan Petersilge (1830–1905), wydawca, drukarz
- Karol Scheibler (1820–1881), przemysłowiec
- Herman Edward Werner (1872–1932), przemysłowiec, 2. dyrektor Kolei Elektrycznej Łódzkiej (tramwaje miejskie)
- Oleg Zakirow (1952–2017), były major KGB
- Zygmunt Zintel (1911–1990), aktor
- Emil Zerbe (1897-1954), polityk, poseł na Sejm RP, działacz robotniczy
Część katolicka
- Joanna Agacka-Indecka (1964–2010), adwokat
- Hanna Bedryńska (1924–2009), aktorka
- Zbigniew Bielski (1946–1998)
- Bohdan Bejze (1929–2005), biskup diecezji łódzkiej
- Krystyna Bobrowska (1924–2014), teatrolog, współtwórca Towarzystwa Przyjaciół Łodzi
- Zbigniew Chmielewski (1926–2009), reżyser i scenarzysta filmowy
- Marian Cynarski (1880–1927), prezydent Łodzi
- Jan Czeraszkiewicz (1867-1924), adwokat, nauczyciel, społecznik, dyrektor Gimnazjum Polskiego w Łodzi
- Jan Dylik (1905–1973), geograf, prof. UŁ
- Anna Dylikowa (1912–2000), geograf, prof. UŁ
- Julian Dziedzina (1930–2007), reżyser filmowy
- Jan Fondaliński (1900–1971), biskup pomocniczy łódzki
- Wojciech Frykowski (1936–1969), aktor
- Bogdan Goetzen (1925–2010), lekarz, angiolog i neuroanatom
- Marian Grotowski (1882–1951), fizyk, prof. UŁ
- Edward Heiman-Jarecki (1856–1933), fabrykant, działacz społeczny, fundator gmachu Gimnazjum Polskiego w Łodzi
- Juliusz Heinzel (1834–1895), przemysłowiec
- Piotr Hertel (1936–2010), kompozytor
- Tadeusz Hilarowicz (1887–1958) – prawnik, profesor nauk prawnych, nauczyciel akademicki, działacz społeczny i polityczny
- Konrad Jażdżewski (1908–1985), archeolog, prof. UŁ
- Jadwiga Kędzierzawska (1929–2012)
- Tadeusz Kołeczek (1922–1950), żużlowiec
- Wacław Konopka (1881–1938), rzeźbiarz
- Jan Wawrzyniec Kulik (1918–1995), biskup pomocniczy łódzki
- Jan Kopałka (1914–1999)
- Zygmunt Lorentz (1894–1943), nauczyciel
- Mieczysław Łętowski (1902–1951), harcmistrz
- Stanisław Łukawski (1912–2003), łódzki przewodnik PTTK
- Aleksander Mogilnicki (1875–1956), prawnik, poeta, wykładowca wyższych uczelni
- Jan Moll (1912–1990), lekarz-kardiolog; prof. łódzkiej AM
- Barbara Marta Nazdrowiczówna ps. Wiewiórka (1929–1944)
- Alicja Napiórkowska (1894–1982), nauczycielka, radna Rady Miejskiej w Łodzi
- Aleksander Napiórkowski (1890–1920), działacz PPS, poseł na Sejm Ustawodawczy
- Leon Niemczyk (1923–2006), aktor
- Andrzej Ostoja-Owsiany (1931–2008), adwokat, działacz niepodległościowy
- Tadeusz Pawlikowski (1904–1985), rektor Akademii Medycznej w Łodzi
- Józef Pilarski (1893–1972), aktor
- Wojciech Pilarski (1921–1988), aktor, reżyser
- Stefan Pogonowski (1895–1920), żołnierz
- Robert Rembieliński (1894–1975), farmaceuta, prof. Akad. Med. w Łodzi
- Zygmunt Richter (1849–1921), przemysłowiec
- Stefan Rogowicz (1891–1946), inż., architekt ogrodnictwa
- Andrzej Rosicki (1814–1904), prezydent Łodzi
- Aleksy Rżewski (1885–1939), prezydent Łodzi (1919–1923); mogiła symboliczna
- Magdalena Scholl (1969–2019), aktorka
- Igor Sikirycki (1920–1985), literat
- Stefania Skwarczyńska (1902–1988), filolog polski, prof. UŁ
- Władysław Strzemiński (1893–1952), malarz
- Kazimierz Tomczak (1883–1967) biskup pomocniczy łódzki
- Józef Teksel (1839–1904), aktor, przedsiębiorca teatralny
- Stefania Ulassowa (1897-1976) – nauczycielka, prekursorka nauczania głuchych w Łodzi
- Alfred Wiłkomirski (1873–1950), muzyk
- Edward Zajiček (1922–2018), profesor zwyczajny PWSFTviT
- Feliks Żukowski (1904–1976), aktor
Część prawosławna
- Ija Lazari-Pawłowska (1921–1994), profesor UŁ, twórczyni Katedry Etyki
- Geza Rozmus (1898–1980), malarz, pedagog
- Włodzimierz Krzyżanowski (1875–1931), malarz, nauczyciel
- Konstantij Aleksandrowicz Gojżewski (zm. 1905), komisarz policji
- Wiktor Michajłowicz Kaniszczew (1864–1895), porucznik 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty
- Anatolij Kostecki (zm. 1908), policjant
- Wasilij Wasiliewicz Kowaliew (1900–1922), marynarz Polskiej Marynarki Wojennej, jedna z ofiar katastrofy lotniczej w Pucku
- Władimir Leontowski, inżynier
- Jerzy Samujłło-Sulima (1931–1981), architekt, doktor habilitowany, założyciel Instytutu Architektury i Urbanistyki PŁ
- Noemi Wajnkrans-Szac (1919–1945), więźniarka nr 23225P nieznanego obozu koncentracyjnego, pochodzenia żydowskiego
- Karol Wyrwicz-Wichrowski (1897–1943), aktor i reżyser
Przypisy
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 37 [dostęp 2012-07-21] .
- ↑ Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012
- ↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
- ↑ Niemieckimi śladami po "Ziemi Obiecanej", praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 154, ISBN 83-87080-43-8.
- ↑ Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.
Bibliografia
- Jan Dominikowski: Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej. Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854–1945. Łódź 2004 ISBN 83-904224-5-X (podstawowa pozycja do dziejów zespołu cmentarzy przy ul. Ogrodowej-Srebrzyńskiej oraz jego architektury funeralnej)
- Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. gazeta.pl, 2007-10-27. [dostęp 2012-07-21].
- Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
- Krzysztof Stefański: Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992.
Linki zewnętrzne
- Stary Cmentarz w Łodzi. starycmentarz.org archive.org.
- Cmentarz Stary w Łodzi
- Stary Cmentarz w Łodzi (dzień Wszystkich Świętych)