Tekst źródłowy strony Konstanty Rokossowski

{{Żołnierz infobox
 |imię i nazwisko      = Konstanty Rokossowski
 |imię i nazwisko org  = {{k|ru|Константин Константинович Рокоссовский}}
 |pseudonim            = 
 |rodzaj wojsk         = lądowe
 |zwycięstwa           = 
 |grafika              = Konstanty Rokossowski w polskim mundurze.jpg
 |opis grafiki         = Konstanty Rokossowski w listopadzie 1949 roku
 |stopień grafika      = 1943LudoweWojskoPolskie-p01 Marszałek Polski-R.png
 |stopień              = [[marszałek Polski]]<br />[[marszałek Związku Radzieckiego]]
 |data urodzenia       = [[21 grudnia]] [[1896]]
 |miejsce urodzenia    = [[Warszawa]], [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwo Polskie]], [[Imperium Rosyjskie|Cesarstwo Rosyjskie]]
 |data śmierci         = [[3 sierpnia]] [[1968]]
 |miejsce śmierci      = [[Moskwa]], [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|RFSRR]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]
 |lata służby          = 1914–1968
 |siły zbrojne         = [[Plik:Coat of Arms of Russian Empire.svg|20px]] [[Armia Imperium Rosyjskiego]]<br />[[Plik:Red star.svg|20px]] [[Armia Czerwona]]<br />[[Plik:Orzeł LWP.jpg|20px]] [[Ludowe Wojsko Polskie]]<br />[[Plik:Communist star with golden border and red rims.svg|20px]] [[Armia Radziecka]]
 |formacja             = 
 |jednostki            = 
 |stanowiska           = [[dowódca]]:<br />[[16 Armia (ZSRR)|16 Armii]]<br />[[1 Front Białoruski|1 Frontu Białoruskiego]]<br />[[2 Front Białoruski|2 Frontu Białoruskiego]]
 |wojny i bitwy        = [[I wojna światowa]]<br />[[wojna domowa w Rosji]]:
* [[Rewolucja w Mongolii (1921)|rewolucja w Mongolii]]
[[II wojna światowa]]:
* [[bitwa pod Moskwą]]
* [[bitwa stalingradzka]]
* [[operacja Bagration]]
* [[operacja pomorska]]
* [[operacja berlińska]]
 |późniejsza praca     = [[polityk]]
 |odznaczenia          = {{order|BZR||20}} {{order|BZR||20}}<br />{{order|OZ (ZSRR)}}<br />{{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|OL (ZSRR)}} {{order|ORP}} {{order|OCzSz}} {{order|OCzSz}} {{order|OCzSz}} {{order|OCzSz}} {{order|OCzSz}} {{order|OCzSz}} {{order|SU-OSU|1}} {{order|SU-OKU|1}} {{order|SU-M20RKKA}} {{order|SU-MOM}} {{order|SU-MOSt}} {{order|SU-MOKi}} {{order|SU-MZNWWO}} {{order|SU-M20ZWWO}} {{order|SU-MZK}} {{order|SU-MZB}} {{order|SU-MWW}} {{order|SU-M30RAMW}} {{order|SU-M40SZ}} {{order|SU-M50SZ}} {{order|SU-M800LM}} {{order|OBPL|1}} {{order|VM|KW}} {{order|OKG|1}} {{order|MZW}} {{order|MZONB}} {{order|MZiW}} {{order|DMW}} {{order|LH|WO}} {{order|KWF|II}} {{order|MN-OSB}} {{order|MN-OCS|1}} [[Plik:Med friendship rib.PNG|29px|Order Przyjaźni (Mongolia)]] {{order|LM|ChC}} {{order|OŁ|KK}} [[Plik:Sino Soviet Friendship Ribbon.svg|32px|Medal Przyjaźni Chińsko-Radzieckiej (Chińska Republika Ludowa)]]<br />'''Carskie''':<br />{{order|KŚJ|4}} {{order|MŚJ|2}} {{order|MŚJ|3}} {{order|MŚJ|4}}
 |commons              = Category:Konstanty Rokossowski
 |wikiźródła           = 
 |wikicytaty           = Konstanty Rokossowski
}}
{{Polityk infobox
 | polityk             = 
 | grafika             = 
 | opis grafiki        = 
 | data urodzenia      = [[21 grudnia]] [[1896]]
 | miejsce urodzenia   = [[Warszawa]], [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwo Polskie]], [[Imperium Rosyjskie|Cesarstwo Rosyjskie]]
 | data śmierci        = [[3 sierpnia]] [[1968]]
 | miejsce śmierci     = [[Moskwa]], [[Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka|RFSRR]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]
 | funkcja             = [[Wiceprezes Rady Ministrów]]
 | partia              = [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza]]
 | od                  = 20 listopada 1952
 | do                  = 18 marca 1954
 | poprzednik          = 
 | następca            = 
 | 2 funkcja           = [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Minister obrony narodowej]]
 | 2 partia            = [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza]]
 | 2 od                = 6 listopada 1949
 | 2 do                = 13 listopada 1956
 | 2 poprzednik        = [[Michał Rola-Żymierski]]
 | 2 następca          = [[Marian Spychalski]]
 | 3 funkcja           = Wiceminister obrony Związku Radzieckiego
 | 3 partia            = [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego]]
 | 3 od                = listopad 1956
 | 3 do                = czerwiec 1957
 | 3 poprzednik        = 
 | 3 następca          = 
 | podpis              = nie
 | imię i nazwisko     = 
 | commons             = 
 | quote               = 
 | news                = 
}}
'''Konstanty Rokossowski''' ({{ros.|Константин Ксаверьевич/Константинович{{u|otcz}} Рокоссовский}}; ur. jako '''Konstantin Ksaweriewicz Rokossowski''' [[21 grudnia]] [[1896]] w [[Warszawa|Warszawie]]{{u|WŁ|Waw|PSBiog|NAHB|świder}}{{r|NEP|SBiog|PoPSBiog}}{{odn|Rokossowska|2013|loc=2}}, zm. [[3 sierpnia]] [[1968]] w [[Moskwa|Moskwie]]) – [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecki]] [[Żołnierz|wojskowy]] i [[polityk]] narodowości [[Polacy|polskiej]], [[marszałek Polski]], [[marszałek Związku Radzieckiego]], [[wiceprezes Rady Ministrów]] (1952–1956), członek [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego KC PZPR]] (1950–1956), [[Ministerstwo Obrony Narodowej|minister obrony narodowej]] [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] (1949–1956), poseł na [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejm]] [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji|I kadencji]], wiceminister obrony [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] (1958–1962), [[deputowany]] do [[Rada Najwyższa ZSRR|Rady Najwyższej ZSRR]] II, V, VI i VII kadencji, dowódca [[4 Armia (ZSRR)|4]] i [[16 Armia (ZSRR)|16 Armii]], frontów [[Front Briański|Briańskiego]], [[Front Doński|Dońskiego]], [[Front Centralny|Centralnego]], [[1 Front Białoruski|1]] i [[2 Front Białoruski|2 Białoruskiego]] oraz [[Zakaukaski Okręg Wojskowy|Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego]], dwukrotny [[Bohater Związku Radzieckiego]], [[Order Budowniczych Polski Ludowej|Budowniczy Polski Ludowej]]. Jeden z głównych dowódców [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]] [[II wojna światowa|II wojny światowej]], autor [[Operacja Bagration|operacji Bagration]], wykazał swe umiejętności dowódcze w wielu bitwach i operacjach: [[Bitwa pod Moskwą|bronił Moskwy]], [[Bitwa stalingradzka|walczył pod Stalingradem]], [[Operacja wschodniopruska (1945)|zdobywał Prusy Wschodnie]], [[Operacja pomorska|Pomorze]] i [[Operacja berlińska|Berlin]]. Uznawany za jednego z najlepszych dowódców [[II wojna światowa|II wojny światowej]]{{r|MH}}. Uczestnik obu wojen światowych oraz [[Wojna domowa w Rosji|rosyjskiej wojny domowej]]. 

== Życiorys ==
=== Dzieciństwo i młodość ===
Był synem polskiego [[kolejarz]]a{{refn|grupa=uwaga|Według historiografii okresu PRL jego ojciec był kolejarzem (w wydanym w 1989 zeszycie [[Polski Słownik Biograficzny]] stanowisko jego ojca określono jako „[[Maszynista (kolej)|maszynistę kolejowego]]”), natomiast według informacji pochodzących od rodziny zajmował wysokie stanowisko inspektora kolejowego<ref name="#1" />{{odn|Rokossowska|2013|loc=1}}.}}{{r|radio|wywiad}} Ksawerego Wojciecha (zm. 1902) wyznania rzymskokatolickiego i [[nauczyciel]]ki z [[Pińsk]]a, Antoniny Owsiannikowej z drobnej szlachty rosyjskiej wyznania prawosławnego (zm. 14 lipca 1906 lub w 1911), którzy spoczywają na [[Cmentarz Bródnowski|Cmentarzu Bródnowskim]] (kw. 15G, rząd 1, grób 6). 

Ojciec wywodził się ze szlacheckiej rodziny Rokossowskich herbu [[Glaubicz]] z [[Wielkopolska|Wielkopolski]], która przyjęła nazwisko od miejscowości [[Rokosowo (wieś w województwie wielkopolskim)|Rokosowo]] koło Gostynia{{odn|Rokossowska|2013|loc=1}}. Ród Rokossowskich na początku XIX wieku liczył się w sferach ziemiańskich, ale ubożał. Dziadek przyszłego marszałka – Wincenty Rokossowski nie miał już ani własnej ziemi, ani dworu. Był rządcą majątku [[Stok (województwo mazowieckie)|Stok]]. Z zachowanych dokumentów rodzinnych wynika, że Rokossowscy walczyli o odzyskanie niepodległości Polski. Ojciec Wincentego, Józef (pradziad marszałka), był porucznikiem 2 Pułku Jazdy [[Księstwo Warszawskie|Księstwa Warszawskiego]], co w dokumencie potwierdzał własnoręcznym podpisem minister wojny, książę [[Józef Poniatowski]]. Sam Wincenty za udział w [[Powstanie styczniowe|powstaniu styczniowym]] został uwięziony w [[Cytadela Warszawska|warszawskiej Cytadeli]]{{odn|Białkowski|1994|s=19}}{{r|skwiecinski}}.[[Plik:Rokossovsky 1916.jpg|mały|Dragon Rokossowski, 1916 rok]]
[[Plik:Graduation Photo Leningrad Cavalry School 1925.jpg|mały|Słuchacze Kawaleryjskiego Kursu Doskonalenia Drużynowego Składu RKKA, Leningrad roku 1924 lub 1925: Rokossowski stoi w drugim rzędzie piąty od lewej, [[Gieorgij Żukow|Żukow]] z prawej przed dwoma siedzącymi żołnierzami, [[Andriej Jeriomienko|Jeremienko]] trzeci od prawej]]Konstanty uczęszczał do warszawskiej Szkoły Kupieckiej przy [[Ulica Świętokrzyska w Warszawie|ulicy Świętokrzyskiej]] 25, następnie do Gimnazjum Zgromadzenia Kupców przy ul. Twardej róg Waliców<ref name="#1" />. Uczył się bardzo dobrze i lubił czytać. Grał na trąbce basowej w orkiestrze strażackiej.

Po śmierci rodziców z braku środków do życia zatrudnił się w cukierni, następnie u dentysty (stryja Aleksandra Rokossowskiego), potem w fabryce pończoch na [[Wola (Warszawa)|Woli]], gdzie wcześniej pracowała matka, a równocześnie z nim siostry Maria i Helena. Tamże Konstanty zetknął się po raz pierwszy z ruchem robotniczym. Za udział w pochodzie [[Święto Pracy|1 maja]] w 1912 na 6 tygodni trafił do więzienia na [[Pawiak]]u. Został zwolniony za wstawiennictwem wuja, Mieczysława Dawidowskiego, jednak stracił pracę. Zaczął terminować w zakładzie kamieniarskim przy [[Ulica Strzelecka w Warszawie|ulicy Strzeleckiej]] 2, którego właścicielem był Stefan Wysocki (mąż ciotki Konstantego, Zofii){{odn|Białkowski|1994|s=24}}{{r|polityka|konecki}}.

Źródła podają następujące miejsca zamieszkania Rokossowskiego w Warszawie: [[Ulica Stalowa w Warszawie|ul. Stalowa]] 5 (1899-), [[Ulica Marszałkowska w Warszawie|ul. Marszałkowska]] 117 (u babci Konstancji), ul. Konopackiej 11 (1909-) i w [[Grójec|Grójcu]] przy ul. Wareckiej (u ciotki Zofii Wysockiej)<ref name="#1" />.

=== I wojna światowa ===
W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] został wcielony do [[Armia Imperium Rosyjskiego|armii rosyjskiej]], podobnie jak jego kuzyn Franciszek (syn stryja Konstantego) i koledzy, Wacław Stronkiewicz i Kazimierz Kierzkowski. Franciszka Rokossowskiego i Kazimierza Kierzkowskiego przydzielono do [[5 Aleksandryjski Pułk Huzarów|5 Aleksandryjskiego pułku huzarów]], Konstantego Rokossowskiego i Wacława Stronkiewicza do [[5 Kargopolski Pułk Dragonów|5 Kargopolskiego pułku dragonów]] 1 Brygady 5 Dywizji Kawalerii.

Wypis z rozkazu dziennego dowódcy 5 Kargopolskiego pułku dragonów płk. Artura Adolfowicza Szmidta z dnia 2 sierpnia 1914:

„Chłop powiatu grójeckiego, wsi Długowola, gminy Rykały Wacław Stankiewicz, będący od 1911 żołnierzem I kategorii Państwowego Pospolitego Ruszenia, i mieszczanin gminy Komarowo, powiatu Ostrowskiego Konstantin Ksaweriewicz Rokossowski, urodzony w 1894, zostają zaliczeni do służby w podporządkowanym mnie pułku jako ochotnicy, w stopniu szeregowych. Obydwu zaliczyć do stanu osobowego pułku i przyjąć na zaopatrzenie od dnia dzisiejszego z podporządkowaniem do 6 szwadronu”{{r|konecki}}.

22 sierpnia 1914 pułk, w którym służył Rokossowski podążał za [[Pilica|Pilicę]]. Wraz z jednym z kozaków został wysłany na rozpoznanie do wsi [[Klwów]], do której Rokossowski wjechał w pojedynkę. W środku wioski rozległy się strzały, a drogę odcięli mu nieprzyjacielscy kawalerzyści. Rokossowski zaatakował ich, jednego z nich zwalił szablą z konia i mimo ostrzału dotarł do reszty patrolu. Za ten czyn został nagrodzony [[Krzyż Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)|Krzyżem św. Jerzego]] IV stopnia.

Do końca 1914 uczestniczył w zaciętych bitwach na terenie [[Królestwo Polskie (kongresowe)|Królestwa Polskiego]]. 27 sierpnia 5 Dywizja Kawalerii stoczyła pierwszą większą bitwę z częścią [[Korpus Landwehry Woyrscha|korpusu Woyrscha]], kierując się na [[Radom]], a wkrótce znalazła się pod Lasocinem i 16 września weszła w skład Korpusu Kawalerii gen. Nowikowa. Rokossowski i jego polscy koledzy ze zdziwieniem stwierdzili obecność Polaków w nieprzyjacielskich armiach, a w rejonie [[Korczyn (województwo świętokrzyskie)|Korczyna]] zetknęli się z [[1 Pułk Piechoty (LP)|1 pułkiem piechoty Legionów Polskich]].

„Wojna okazała się – napisał później Rokossowski – zupełnie niepodobna do książkowych batalii. Zrozumiałem, że w ostatecznym wyniku każda wojna jest ciężką próbą dla ludzi”{{odn|Rokossowski|1973}}.

W końcu grudnia [[5 Kargopolski Pułk Dragonów|5 Kargopolski pułk dragonów]] 1 Brygady 5 Dywizji Kawalerii został wycofany z frontu do wsi Gacie pod [[Warszawa|Warszawą]], a Rokossowski uzyskał dziesięciodniowy urlop, w trakcie którego odwiedził rodzinę.

14 stycznia 1915 Rokossowski podążył z 6 szwadronem [[5 Kargopolski Pułk Dragonów|5 pułku dragonów]] nad [[Bzura|Bzurę]], gdzie w ciężkich warunkach byli atakowani przez Niemców. W początkach lipca cała 5 Dywizja Kawalerii, w której służył Rokossowski, przerzucona została na północny odcinek frontu w rejon [[Poniewież]]y – [[Swietli Szliach|Szwali]], gdzie Niemcy rozpoczęli natarcia na [[Ryga|Rygę]]. W sierpniu 1915 Rokossowski otrzymał awans na starszego dragona. Wraz ze Stronkiewiczem zakwalifikowany został do specjalnego pododdziału zwiadowczego. Prowadzili rozpoznanie na terenie zajętym przez wroga. Za jeden z udanych wypadów 6 maja 1916 Rokossowski i inni zwiadowcy otrzymali [[Medal Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)|Medale św. Jerzego]] III stopnia za zdobycie baterii artylerii niemieckiej{{r|konecki}}. W zwiadowczym pododdziale Rokossowski zaprzyjaźnił się z podoficerem 5 szwadronu, Adolfem Juszkiewiczem, co później miało duże znaczenie w rewolucyjnej działalności Rokossowskiego. W końcu 1916 został skierowany do szkoły podoficerskiej. Po powrocie ze szkoły, 29 marca 1917 awansował na stopień kaprala.

Był dwukrotnie ranny na froncie{{odn|Białkowski|1994}}{{odn|Konecki|1976}}, łącznie za odwagę odznaczono go raz Krzyżem św. Jerzego i trzy razy Medalem Świętego Jerzego.

=== Okres rewolucji ===
W 1918 r., w związku z działaniami [[Rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]], w jego oddziale doszło do podziału: część żołnierzy opuściła jednostkę, a pozostali wstąpili do nowo formowanego wojska. Konstanty wstąpił do [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], natomiast jego brat Franciszek Rokossowski herbu Glaubicz powrócił do Warszawy, gdzie został policjantem{{r|Polityka}}. W tym roku zmienił swoje ''[[Nazwisko patronimiczne|otcziestwo]]'' na „Konstantinowicz”{{odn|Rokossowska|2013|loc=1}}. Po rozformowaniu [[5 Kargopolski Pułk Dragonów|5 Kargopolskiego pułku dragonów]] przez bolszewików koło [[Wołogda|Wołogody]], około 100 dragonów wstąpiło do oddziału czerwonogwardyjskiego, któremu nadali nazwę „kargopolski”. Na dowódcę wyznaczyli Adolfa Juszkiewicza, na zastępcę Konstantego Rokossowskiego{{odn|Białkowski|1994|s=26–35}}.

Pierwsze radzieckie odznaczenie bojowe – [[Order Czerwonego Sztandaru]] – Rokossowski otrzymał za skuteczną szarżę kawaleryjską na stanowiska artylerii [[Biali (Rosja)|białogwardzistów]] w okolicach [[Iszym (miasto)|Iszyma]]. Później został poważnie ranny w bark (trafił na pewien czas do szpitala) podczas natarcia na sztab białych rozlokowanych w miejscowości Karaluna. Ranę tę miał tam otrzymać od uderzenia szablą znajdującego się w sztabie gen. Woskriesienskiego, który w starciu tym zginął od kuli z pistoletu.

Drugim Orderem Czerwonego Sztandaru odznaczono Rokossowskiego na Dalekim Wschodzie – podczas walk z liczącą 10 tysięcy żołnierzy białogwardyjską armią kurlandzkiego barona, chana mongolskiego, dowódcy [[Azjatycka Dywizja Konna|Azjatyckiej Dywizji Konnej]] na Dalekim Wschodzie generała majora [[Roman von Ungern-Sternberg|Ungerna von Sternberga]] – za odblokowanie otoczonego batalionu piechoty; starcie to przypłacił kolejną ciężką raną.

Rokossowski walczył także w [[Rewolucja w Mongolii (1921)|wojnie domowej w Mongolii]]. Był dowódcą dywizjonu, a potem pułku kawalerii, był kilkakrotnie ranny i odznaczony za odwagę i umiejętności dowódcze. W 1919 wstąpił do [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików]]). We wrześniu 1924, jako dowódca 27 pułku kawalerii, z Zabajkala został skierowany do Wyższej Szkoły Kawalerii w [[Petersburg|Leningradzie]] (w czasie kursu szkołę przemianowano na Kawaleryjskie Kursy Doskonalenia Dowódców i skrócono okres szkolenia z dwóch lat do jednego roku). Ukończył ją we wrześniu 1925, wraz z [[Gieorgij Żukow|Gieorgijem Żukowem]]. Kolejno dowodził pułkiem, brygadą, dywizją i korpusem kawalerii. W latach 1926–1928 był instruktorem armii w [[Mongolia|Mongolii]], w 1930 dowódcą [[7 Dywizja Kawalerii (ZSRR)|7 Samarskiej Dywizji Kawalerii]], a później [[5 Korpus Kawalerii (ZSRR)|5 Korpusu Kawalerii]]. 26 listopada 1935 został mianowany [[komdiw]]em{{odn|Konecki|1976|s=23–35}}. W 1936 roku został wysłany do [[Druga Republika Hiszpańska|Hiszpanii]] jako doradca przy wojskach republikańskich{{r|Tadeusz Zubiński2015}}.

=== Represje stalinowskie ===
17 sierpnia 1937 stał się ofiarą [[Wielki terror (ZSRR)#Czystka w Armii Czerwonej|czystek stalinowskich w Armii Czerwonej]]: oskarżony o szpiegostwo dla wywiadów japońskiego i polskiego. W czasie śledztwa połączonego z torturami – m.in. wybito mu kilka przednich zębów, złamano 3 żebra, uderzano go młotkiem po palcach nóg, trafił do [[Więzienie Kriesty|więzienia Kriesty]] w Leningradzie (17 sierpnia 1937 – 22 marca 1940). Pomimo tortur nie podpisał się pod oświadczeniem stwierdzającym, jakoby miał być „polskim szpiegiem”{{r|SSPK2WS}}. Wielokrotnie było symulowane jego rozstrzelanie.

Żonę z córką wysiedlono z [[Psków|Pskowa]] i skierowano na osiedlenie do [[Armawir (Rosja)|Armawiru]].

Życie uratowała mu osobista interwencja dawnego przełożonego, nowego dowódcy Armii Czerwonej, [[Marszałek Związku Radzieckiego|marszałka Związku Radzieckiego]] [[Siemion Timoszenko (wojskowy)|Siemiona Timoszenki]], który po niepowodzeniach Armii Czerwonej w [[Wojna zimowa|wojnie fińskiej]] wyjednał u [[Józef Stalin|Józefa Stalina]] zwolnienie części oficerów, uwięzionych w okresie [[Wielki terror (ZSRR)|wielkiej czystki]].

Rokossowski po zwolnieniu z więzienia długie lata trzymał przy sobie – także pod poduszką w czasie snu – mały pistolet Browning, aby w wypadku próby powtórnego aresztowania popełnić samobójstwo.

=== II wojna światowa ===

==== Początkowy okres wojny ====
[[Plik:Konstanty Rokossowski 1.jpg|mały|[[Komdiw]] Rokossowski w 1940 roku]]
W marcu 1940 został amnestionowany, wysłany do sanatorium na [[Półwysep Krymski|Krymie]] i przywrócony do służby wojskowej. 4 czerwca z rąk [[Ludowy Komisariat Obrony ZSRR|ludowego komisarza obrony]] Siemiona Timoszenki otrzymał nominację na stopień generała majora i został wyznaczony na dowódcę [[9 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|9 Korpusu Zmechanizowanego]]. Z korpusem został dyslokowany w rejon Liali, gdzie uczestniczył w misji wojskowej mającej na celu [[sowiecka okupacja Besarabii i północnej Bukowiny|zagrabienie Besarabii]] w porozumieniu z Niemcami w ramach [[Traktat o granicach i przyjaźni III Rzesza – ZSRR (1939)|Układu o Przyjaźni z dnia 28 września 1939]], wyzwolonej spod [[Republika Rosyjska|Republiki Rosyjskiej]] w 1918 i włączonej do [[Królestwo Rumunii|Królestwa Rumunii]]{{odn|Białkowski|1994|s=37–50}}.

Po [[Atak Niemiec na ZSRR|ataku Niemiec na Związek Radziecki]] dowodził 9 Korpusem Zmechanizowanym z odwodu [[Front Południowo-Zachodni (radziecki)|Frontu Południowo-Zachodniego]]. 26 czerwca 1941 9 Korpus razem z [[8 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|8]], [[15 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|15]], [[19 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)|19]] korpusami zmechanizowanymi uczestniczył w przeciwnatarciu skierowanym na siły niemieckie zajmujące [[Dubno (miasto)|Dubno]] ([[bitwa w rejonie Dubno – Łuck – Brody]]). Wskutek braku koordynacji działań przez dowództwo Frontu, każdy z korpusów zmechanizowanych nacierał osobno. W wyniku tego 9 Korpus Zmechanizowany prawie uległ zagładzie. Mimo niekompletnego stanu czołgów i transportu, działania 9 Zmechanizowanego Korpusu w czerwcu i lipcu 1941 oceniane są przez historyków jako najbardziej pozytywne spośród działań wszystkich korpusów zmechanizowanych Frontu Południowo-Zachodniego. Za skuteczne dowodzenie został przedstawiony do czwartego [[Order Czerwonego Sztandaru|Orderu Czerwonego Sztandaru]]{{odn|Sołonin|2007|s=319}}.

11 lipca 1941 został wyznaczony na dowódcę [[4 Armia (ZSRR)|4 Armii]] na południowym skrzydle [[Front Zachodni (1941)|Frontu Zachodniego]]. 17 lipca Rokossowski przybył do sztabu frontu zachodniego i w związku z pogorszeniem sytuacji dostał polecenie kierowania grupą operacyjną dla przywrócenia sytuacji w rejonie [[Smoleńsk]]a. [[Bitwa pod Smoleńskiem (1941)|Zdobycie przez Niemców Smoleńska]] i wydostanie się z okrążenia [[16 Armia (ZSRR)|16]]. i [[20 Armia (ZSRR)|20]] Armii, które wycofały się pomyślnie za [[Dniepr]], wytworzyło sytuację, w której doraźnie sformowane grupy operacyjne nie miały racji bytu. Dowódca Frontu Zachodniego 7 sierpnia powierzył Rokossowskiemu dowodzenie 16 Armią. Broniła ona głównej drogi ze Smoleńska do [[Wiaźma|Wiaźmy]]. Na kierunku tym przebijały się oddziały, które wyszły z okrążenia i już po kilku dniach wzmacniały walczące wojsko.

16 Armia oraz kilka innych przygotowały operację zaczepną celem odbicia Smoleńska. Walki pod [[Jarcewo (obwód smoleński)|Jarcewem]] ukształtowały pogląd Rokossowskiego na metodę przełamywania umocnionych pozycji wroga. Główną wagę przykładał do współdziałania piechoty i artylerii. Dzięki temu rozpoczęte 1 września natarcie, mimo zaciekłego oporu nieprzyjaciela i jego przewagi zwłaszcza w powietrzu, nadwerężyło system obrony wroga, ułatwiając sąsiedniej [[24 Armia (ZSRR)|24 Armii]] odbicie 6 września [[Jelnia (obwód smoleński)|Jelni]] ([[operacja jelnińska]]). Próba wyzwolenia Smoleńska jednak się nie powiodła.

Po zakończeniu operacji Rokossowski otrzymał awans do stopnia [[Generał porucznik|generała porucznika]], a dwie jego dywizje otrzymały miano gwardyjskich. Swoje doświadczenia opisał w dwóch artykułach: ''Uderzenia, które wycieńczają wroga'' i ''Wrześniowe dni pod Jarcewem''. Rokossowski starał się stosować nieszablonowe rozwiązania walki z przeciwnikiem mającym przewagę liczebną i techniczną oraz znaczne doświadczenie bojowe. Dużą wagę przywiązywał do przykładu osobistego wszystkich dowódców.

Na pierwszej linii pojawiał się często w odświętnym mundurze. „W początkach naszej współpracy – wspominał członek rady wojennej 16 Armii Łobaczew – maniera ta, zjawiania się w okopach jak na paradę, zbijała mnie z tropu… Wkrótce jednak przekonałem się, że wszelki blichtr jest obcy Konstantemu Konstantynowiczowi. Właściwe mu były surowe normy, zgodnie z którymi dowódca obowiązany jest swą postawą, wyglądem zewnętrznym, aż do szczególików, wpajać wojskom atmosferę spokoju, wrażenie panowania nad sytuacją”{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn}}.

Niemcy rozpoczęli 30 września operację pod kryptonimem „[[Bitwa pod Moskwą|Tajfun]]”, mającą na celu okrążenie wojsk radzieckich na wschód od Smoleńska i zdobycie Moskwy. Udało im się wyjść na tyły [[3 Armia (ZSRR)|3]] i [[13 Armia (ZSRR)|13]] Armii [[Front Briański|Frontu Briańskiego]] oraz zagrozić armiom frontów Zachodniego i [[Front Rezerwowy|Rezerwowego]]. Po dwóch dniach walk Rokossowski otrzymał nieoczekiwany rozkaz przekazania swych wojsk 20 Armii i udania się ze sztabem 16 Armii w rejon Wiaźmy celem objęcia dowodzenia nad pięcioma odwodowymi dywizjami.

W trakcie ofensywy niemieckiej, której pierścień okrążenia zamykał się właśnie pod Wiaźmą, znalazł się w trudnej sytuacji. Obiecanych dywizji nie otrzymał, nie miał też łączności ze sztabem frontu. Wyślizgując się z niemieckiego okrążenia zdołał zebrać i uporządkować po drodze znaczne oddziały, które stały się zalążkiem odtworzonych jednostek 16 Armii. Zgodnie z rozkazem nowego dowódcy Frontu Zachodniego, gen. armii [[Gieorgij Żukow|Georgija Żukowa]], 14 października znalazł się pod [[Wołokołamsk]]iem w sytuacji przypominającej walki pod Jarcewem. Dysponował zgranym sztabem i środkami łączności. Na organizację obrony na stukilometrowym froncie miał jednak zaledwie dwa dni. Jej szkielet oparł o dołączoną uprzednio 18 Moskiewską Dywizję Pospolitego Ruszenia, przybyłą z [[Kazachstan]]u [[316 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|316 Dywizję Strzelecką]] generała majora [[Iwan Panfiłow|Iwana Panfiłowa]], [[3 Korpus Kawalerii (ZSRR)|3 Korpus Kawalerii]] generała majora [[Lew Dowator|Lwa Dowatora]], który dopiero co wyszedł z okrążenia, oraz szkolny pułk tzw. Kremlowskich Kursantów{{odn|Białkowski|1994}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn}}.

W rozciągniętej cienkiej linii obrony 16 Armii, 316 Dywizja gen. Panfiłowa miała przyjąć atak [[11 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|11. Dywizji Pancernej Wehrmachtu]]. Wiąże się z tym wyolbrzymiona propagandowo historia o [[Panfiłowcy|28 panfiłowcach]], którzy choć zginęli, to zadali wrogowi wysokie straty. Po dziesięciodniowych uporczywych walkach 27 października armia oddała [[Wołokołamsk]], na tym jednak natarcie nieprzyjaciela wygasło. Oddanie Wołokołamska przysporzyło Rokossowskiemu wiele przykrości. Do sztabu armii przybyła specjalna komisja śledcza, która musiała jednak przyznać, iż zarówno generał Panfiłow, jak i Rokossowski nie mieli żadnych możliwości utrzymania Wołokołamska.

Na wznowienie natarcia Niemcy potrzebowali dwóch tygodni. W tym czasie Rokossowski otrzymał od dowódcy Frontu Zachodniego generała armii Żukowa propozycję organizacji armii konnej, na czele której miałby działać na tyłach nieprzyjaciela. Zdecydowanie ją odrzucił stojąc na stanowisku, iż w dobie masowego użycia czołgów i lotnictwa era konnych armii bezpowrotnie minęła. Koncepcja ta została w efekcie zaniechana{{odn|Białkowski|1994|s=19}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn|konecki}}.

==== Bitwa o Moskwę ====
[[Plik:К.К. Рокоссовский изучает карту с результатами воздушной разведки.jpg|mały|Rokossowski podczas bitwy moskiewskiej]]
Wznowione przez Niemców 15 listopada 1941 natarcie kleszczowe na Moskwę zostało zaplanowane dwoma głównymi uderzeniami: na północy – w kierunku [[Klin (miasto)|Klina]] i [[Sołniecznogorsk]]a, i na południu – w kierunku [[Tuła|Tuły]]. Pancerny taran północnego ugrupowania uderzył na wojska [[30 Armia (ZSRR)|30. Armii]] generała majora [[Dmitrij Leluszenko|Dmitrija Leluszenki]] i 16. Armii generała Rokossowskiego.

Dwa tygodnie spokoju wykorzystał dowódca 16.&nbsp;Armii na umocnienie się na nowych pozycjach. Tak jak pod Wołokołamskiem główną rolę odegrali „panfiłowcy”, tak teraz niedawno przybyła [[78 Dywizja Strzelecka (ZSRR)|78 Dywizja Strzelecka]] pułkownika [[Afanasij Biełoborodow|Afanasija Biełbordowa]]. Oprócz niej armia wzmocniona została czterema niepełnowartościowymi dywizjami kawalerii i dwiema brygadami pancernymi, liczącymi po zaledwie kilkanaście czołgów. Na czele jednej z tych brygad stał późniejszy dowódca armii pancernej, pułkownik [[Michaił Katukow]].

Wykorzystując prawie trzykrotną przewagę nieprzyjaciel spychał wojska 16. Armii coraz bliżej Moskwy. Frontu jednak nie przerwał. Po trzech dniach walk wojska niemieckie przeniosły ciężar natarcia bardziej na północ, na Klin. Rokossowski znalazł się z niewielką ochroną w mieście do którego wdzierały się niemieckie czołgi. Wszystkie będące do dyspozycji pododdziały zaangażowane zostały już do walki. Trzeba było pospiesznie przerzucić wojska z jednego odcinka na drugi. Pod ostrzałem nieprzyjacielskich czołgów Rokossowski odtwarzał linie obronne wszędzie tam, gdzie tylko nieprzyjaciel zaczynał uzyskiwać powodzenie. Bez snu, wykazując niespożyte wprost siły przebywał wśród walczących wojsk. Zdawał sobie sprawę z tego, że nadchodzi czas przełomu. Nieprzyjacielskie natarcie rzeczywiście utknęło u wrót Moskwy.

5 grudnia wojska radzieckie przeszły do przeciwnatarcia. Między 30. a 16. Armię wprowadzono do walki armie rezerwowe – 20. i [[1 Armia Uderzeniowa|1. Uderzeniową]]. 16. Armia wzmocniona została trzema brygadami piechoty skierowała główny wysiłek na zdobycie Kriukowa – wyzwolonego 8 grudnia. W tym dniu [[Adolf Hitler]] podpisał rozkaz nr 39 – o przejściu do „strategicznej obrony”. Krok ten motywował trudnościami w zaopatrzeniu i przedwczesną zimą. Było to otwarte przyznanie się do klęski niemieckiej ofensywy na Moskwę i krachu planu „Barbarossa”.

Zima, do której Niemcy rzeczywiście nie przygotowali się, sprawiła w gruncie rzeczy większe trudności nacierającym wojskom radzieckim. Znaczne opady śniegu utrudniały manewry, nieliczne zaś drogi były naszpikowane najrozmaitszymi minami-pułapkami. Dowództwo frontu żądało stosowania bardziej manewrowych form walki. Wspaniały przykład manewru w zdobyciu Zalewu Istrinskiego dała 16 Armia. Rokossowski podzielił ją na trzy grupy, które współdziałając ze sobą, obeszły zalew i zajęły miasto [[Woskriesiensk]]. W centralnych gazetach radzieckich ukazał się 13 grudnia komunikat o tym wydarzeniu ze zdjęciem gen. Rokossowskiego. Od tej pory przestał być tajemniczym „generałem R”. Nazwisko jego stawało się coraz głośniejsze również poza granicami [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związku Radzieckiego]]{{odn|Białkowski|1994|s=52}}{{r|konecki}}{{odn|Konecki|1976|s=42–46}}.

Sukcesy wojsk radzieckich pod Moskwą zaskoczyły świat zachodni. Nie osłabiając tempa natarcia, 16. Armia zdobyła Wołokołamsk. Dywizje jej jednak wykruszyły się, liczyły zaledwie 2–3 tysiące żołnierzy. Nieprzyjaciel ponadto panował w powietrzu. Przeciwnatarcie wygasło. Rokossowski otrzymał 21 stycznia nieoczekiwany rozkaz, przypominający wydarzenia sprzed kilku miesięcy „Przekazać związki taktyczne sąsiadom, zwłaszcza [[5 Armia (ZSRR)|5.&nbsp;Armii]], samemu zaś ze sztabem zgłosić się do dyspozycji dowództwa frontu”. Po raz trzeci więc w trakcie ostatniego półrocza kazano mu zostawić swe wojska i jak się okazało – organizować działania w nieznanym terenie. Tym razem skierowano go na południowe skrzydło frontu, w rejon [[Suchiniczi]].

Suchinicze, ważny węzeł kolejowy na linii [[Briańsk]]-[[Kaługa (miasto)|Kaługa]], zostały odbite, lecz ponownie utracone przez wojska [[10 Armia (ZSRR)|10.&nbsp;Armii]]. Dowódca frontu polecił Rokossowskiemu wraz ze sztabem przejąć te wojska, zorganizować nową 16. Armię, a nade wszystko odbić Suchiniczi. Zadanie to wykonał niespodziewanie łatwo. Nie przestrzegając maskowania w eterze wystraszył Niemców, iż w rejonie Suchinicz przebywa rzekomo cała [[16 Armia (ZSRR)|16 Armia]]. Zanim ruszyło natarcie, nieprzyjaciel w panice opuścił miasto.

Sytuacja nowo tworzonej 16. Armii nie była jednak łatwa. Brakowało wszystkiego, a zwłaszcza ludzi. Dowództwo żądało zaś działań zaczepnych. Rokossowski organizował więc kolejne uderzenia na niemieckie punkty oporu. W czasie przygotowania jednego z takich uderzeń, 8 marca, odłamek przypadkowego pocisku zranił go ciężko w plecy. Stało się to na kwaterze, gdy podpisywał rozkaz do natarcia w obecności swych współpracowników. Wspominając o okolicznościach tego zdarzenia, Rokossowski pisze: „Uprzednie rany odniosłem w ogniu walki. Wrogowie stawali twarzą w twarz. I oto trzecia rana… w pokoju, z piórem w ręku, od przypadkowego wybuchu pocisku… Inne czasy, inna wojna. Inne stanowisko”.

Na początku 1942 roku został poważnie ranny odłamkiem pocisku; 8 marca 1942 napisał list do żony, w którym zapewniał, że wszystko jest dobrze; w maju 1942 wrócił do służby{{r|listy}}. Do końca maja przebywał w moskiewskim szpitalu, a z [[Nowosybirsk]]a przybyły do Moskwy żona i córka, gdyż życie w stolicy normowało się. Okres leczenia Rokossowski wykorzystywał na studiowanie literatury fachowej i analizę dotychczasowych doświadczeń. Wojna bowiem dopiero zaczynała się, choć jak się wydawało, najcięższy okres kraj i armia miały za sobą. Wbrew zaleceniom lekarzy opuścił szpital, postanawiając dokończyć kurację na froncie. Przybył do armii, gdy przygotowywano nową operację zaczepną. Nie spełniła ona jednak oczekiwań, a w początku lipca otrzymał rozkaz nominacyjny na dowódcę Frontu Briańskiego. Żegnał się z 16 Armią – tym razem na zawsze.

Za bitwę pod Moskwą został nagrodzony [[Order Lenina|Orderem Lenina]]{{odn|Białkowski|1994}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn|konecki}}.

==== Bitwa stalingradzka ====
[[Plik:Iv rokossovsky fr.jpg|mały|Rokossowski w sztabie, obok niego [[Filipp Golikow]], lata czterdzieste XX wieku]]
Nominacja na dowódcę Frontu Briańskiego była niewątpliwie wyrazem wysokiej oceny walorów dowódczych Konstantego Rokossowskiego. Kwatera Główna wyraziła też zgodę na nominację najbliższych jego współpracowników sztabowych. W trakcie dwumiesięcznego dowodzenia Frontem Briańskim, pozostającym poza zasięgiem zasadniczych działań wojennych, Rokossowski zdobył doświadczenie organizacyjne, nieosiągalne dla dowódcy armii. Złożyły się na nie bezpośrednie kontakty z kwaterą główną i Stalinem, szersza skala odpowiedzialności i nowe metody rozwiązywania problemów operacyjnych. Dotychczasowe grono współpracowników powiększyło się na trwałe o dwóch nowych: szczególnie oddanego mu gen. [[Paweł Batow|Pawła Batowa]], ówczesnego zastępcę dowódcy frontu, a późniejszego dowódcę [[65 Armia (ZSRR)|65.&nbsp;Armii]], oraz kwatermistrza, gen. [[Nikołaj Antipienko|Nikołaja Antipienkę]].

„''Rokossowski'' – napisał po latach gen. Batow – ''nie znosił samotności, stale pracował ze swoim sztabem. Najczęściej spotykaliśmy go w oddziale operacyjnym lub w pokoju szefa sztabu. Przychodził, pytał o kłopoty w pracy, pomagał radą i doświadczeniem, proponował przemyślenie takiego lub innego wariantu przyszłych działań. Zawsze skupiony, umiejętnie przydzielał pracę swoim zastępcom, szefom rodzajów wojsk, sztabowi, radzie wojennej i zarządowi politycznemu. Wszystko to stwarzało wyjątkowo pogodną atmosferę; każdy człowiek chciał odważniej myśleć i równie odważnie działać...''”{{r|konecki}}{{odn|Białkowski|1994|s=63–68}}.

Spokój na Froncie Briańskim ciążył Rokossowskiemu coraz bardziej. Wszak od 28 czerwca trwały na południu gigantyczne zmagania. Udziałem Rokossowskiego było przekazywanie, na prośbę głównodowodzącego, coraz to nowych związków taktycznych na odcinek stalingradzki. I oto nieoczekiwanie otrzymał rozkaz natychmiastowego przybycia do Moskwy, a stamtąd wyjechał do [[Wołgograd|Stalingradu]].

Letnia kampania niemiecka ([[operacja Fall Blau]]) rozwijała się w wielkim łuku [[Don]]u i na [[Kaukaz Północny|północnym Kaukazie]]. Główne uderzenia utworzonej w początkach lipca [[Grupa Armii B|Grupy Armii „B”]] [[Bitwa stalingradzka|kierowały się na Stalingrad]]. Ogromnym wysiłkiem wojska i ludności cywilnej organizowano rubieże obronne, hamując postęp niemieckiej ofensywy. Jednak 25 sierpnia korpus pancerny [[6 Armia (III Rzesza)|6&nbsp;Armii]] niemieckiej przedarł się nad [[Wołga|Wołgę]], na północ od Stalingradu, odcinając [[62 Armia (ZSRR)|62&nbsp;Armię]] od pozostałych sił [[Front Stalingradzki|Frontu Stalingradzkiego]]. Wojska hitlerowskie rozpoczęły 13 września szturm miasta wdzierając się w poszczególne jego dzielnice.[[Plik:RIAN archive 1417 The examination of trophies.jpg|mały|Generał porucznik Konstanty Rokossowski (drugi z lewej strony) jako dowódca [[Front Doński|Frontu Dońskiego]], Stalingrad 1942 rok]]Taka była sytuacja, gdy samolot z Żukowem i Rokossowskim wylądował w pobliżu Stalingradu. Samochodami udali się do stanowiska dowodzenia frontu, na lewym brzegu Wołgi. Oglądana jeszcze z samolotu chmura dymu spowiła całe miasto. Panorama płonącego i walczącego miasta wywierała ogromne wrażenie. Niepowodzenie operacji mających na celu połączenie 62 Armii z resztą wojsk frontu skłoniły radzieckie dowództwo do reorganizacji systemu dowodzenia. Front Stalingradzki przemianowano na [[Front Doński|Doński]], [[Front Południowo-Wschodni (radziecki)|Front Południowo-Wschodni]] zaś na Stalingradzki. Dowódcą Frontu Dońskiego mianowano gen. Rokossowskiego, który uporządkował i skonsolidował wojska oraz usprawnił system dowodzenia. Zaprzestał też bezowocnych natarć na wygodniejsze, tzw. panujące pozycje niemieckie nad Wołgą. Wzmocnił przede wszystkim obronę, zwłaszcza przyczółki na lewym brzegu Donu, które miały odegrać ogromną rolę w przyszłej kontrofensywie. W uporządkowaniu wojsk frontu znacznej pomocy udzielili mu starzy towarzysze walk, którzy na jego prośbę przybyli z Frontu Briańskiego. Do grupy najbliższych stałych współpracowników dołączył wówczas dowódca 16. armii lotniczej, gen. [[Siergiej Rudenko|Siergiej Rudienko]]{{r|konecki}}{{odn|Białkowski|1994}}.

Warunki pracy oraz nastrój Rokossowskiego w tym okresie oddaje list do żony i córki, w którym między innymi pisze:{{Cytat
 |treść =
Upodobniłem się do wędrownego ptaka i pofrunąłem na południe. Do pracy przystąpiłem od pierwszego dnia: z całym rozjuszeniem i nagromadzoną złością skierowałem wysiłki na zniszczenie fryców – tej zarazy... Nadchodzi czas, gdy będą oni bici tak, jak za Aleksandra Newskiego i pod Grunwaldem... Teraz kilka słów o sobie. Jestem zdrów i rześki. W ciągu kilku dni mieszkałem w wąwozie, ziemiance, a częściej bywałem w drodze. Teraz mieszkam czasowo w drewnianym domku...

Żadnej roślinności. Gołe wzgórza i stepy. Od kilku dni wieje silny wiatr i podnosi tumany piachu. Trzeba będzie zamówić sobie okulary, gdyż bolą mnie oczy. Za to zębów nie trzeba czyścić – czyszczą się piaskiem... Bardzo tęsknię za wami. Świadomość tego, że tam w oddali żyją drogie mi dwie istoty myślące o mnie, wlewa ciepło w moją duszę, dodaje mi siły i energii...
}}

Bitwa o Stalingrad weszła w fazę kulminacyjną. Podobnie jak w grudniu 1941 pod Moskwą, możliwości ofensywne wojsk niemieckich uległy wyczerpaniu. Kwatera Główna radzieckiego dowództwa opracowała plan przeciwnatarcia. O jego przygotowaniu powiadomiono Rokossowskiego już w październiku, a po naradzie 3 listopada, której przewodniczył gen. Żukow, rozpoczęło się intensywne przygotowywanie natarcia. Pracę w sztabie łączył Rokossowski z częstym pobytem w wojskach.

Radziecka kontrofensywa pod Stalingradem rozpoczęła się 19 listopada. Wojska Frontu Dońskiego miały rozgromić przeciwnika w małym łuku Donu, a następnie przystąpić wespół z wojskami Frontu Stalingradzkiego, do likwidacji okrążonej 6. Armii niemieckiej. Już 23 listopada pierścień okrążenia zamknął się. Okazało się jednak, że pokonanie niemieckiego wojska z marszu przerasta możliwości Frontu Dońskiego i trzech armii Frontu Stalingradzkiego. Szacowane bowiem na 85–90 tysięcy żołnierzy okrążone wojska były w rzeczywistości kilkakrotnie liczniejsze. Skrócenie frontu umożliwiło ponadto Niemcom zagęszczenie szyków bojowych i zorganizowanie silnej obrony. Front Doński nie miał jednostek szybkich, zwłaszcza pancernych, ani artylerii wielkiego kalibru.

Dopiero 27 grudnia zapadła decyzja o realizacji [[Operacja Pierścień|operacji Pierścień]]. Powierzono ją Rokossowskiemu, przekazując mu trzy armie Frontu Stalingradzkiego. Wspólnie z przedstawicielem Kwatery Głównej, generałem – późniejszym marszałkiem artylerii – Woronowem, Rokossowski przygotował propozycję kapitulacji, wystosowaną do dowódcy [[6 Armia (III Rzesza)|6 Armii]], [[Friedrich Paulus|Friedricha Paulusa]]. Jak wspomina – projekt ten zrodził się w sylwestrowy wieczór spędzony wspólnie między innymi z [[Wanda Wasilewska|Wandą Wasilewską]] i jej mężem, [[Ołeksandr Kornijczuk|Ołeksandrem Kornijczukiem]]{{r|konecki}}{{odn|Białkowski|1994}}.

Propozycja kapitulacji została odrzucona i 10 stycznia 1943 rozpoczęto działania ofensywne. 25 stycznia wojska radzieckie wkroczyły do Stalingradu od zachodu, a w następnym dniu połączyły się z jednostkami 62 Armii. Okrążone wojska niemieckie rozbite na dwie grupy zaczęły się poddawać. Grupa południowa, w której znajdował się feldmarszałek Paulus, skapitulowała 31 stycznia a dwa dni później – grupa północna. Paulus poddając się do niewoli przekazał Rokossowskiemu swój pistolet w geście honorowego poddania się. Rokossowski ów pistolet zachował do śmierci, nosząc go cały czas przy sobie, aby odebrać sobie życie na wypadek, gdyby miał zostać ponownie aresztowany jak w 1937.

W walkach z armią Paulusa Rokossowski potrafił wykorzystać siły i środki, pozbawić przeciwnika inicjatywy, zmusić go do pasywnej obrony i kapitulacji. Po tym zwycięstwie został mianowany generałem-pułkownikiem i otrzymał nowo ustanowiony [[Order Suworowa (ZSRR)|Order Suworowa]] I klasy{{odn|Białkowski|1994}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn|konecki}}{{odn|Konecki|1976|s=49–51}}.

==== [[Bitwa na łuku kurskim]] ====
Po zakończeniu operacji stalingradzkiej Rokossowski został dowódcą nowo tworzonego Frontu Centralnego. Jego trzonem miały być sztab, dwie armie ogólnie wojskowe i armia lotnicza rozwiązanego Frontu Dońskiego. Miał się on rozwinąć w rejonie Jelca, między frontami Briańskim i [[Front Woroneski|Woroneskim]]. Cały luty i marzec spędził Rokossowski na przerzucaniu na znaczną odległość wojsk i sprzętu. Mimo że część wojsk wciąż znajdowała się w drodze, trzeba było rozwijać ofensywne działania na kierunku Briańsk-[[Orzeł (miasto)|Orzeł]]. Opór wojsk niemieckich wciąż jednak wzrastał i [[Front Centralny]] zmuszony został w końcu marca przejść do obrony na północnym ramieniu tzw. [[Bitwa na łuku kurskim|łuku kurskiego]].

Rezultat bitwy stalingradzkiej i klęska na Kaukazie wstrząsnęły niemiecką machiną wojenną. Wydarzenia 1943 musiały przesądzić losy wojny. Strona niemiecka miała nadzieję przejęcia inicjatywy strategicznej poprzez rozstrzygnięcie decydującej batalii za pomocą nowych czołgów: „[[Panzerkampfwagen VI Tiger|Tiger]]” i „[[Panzerkampfwagen V Panther|Panther]]”. Zamierzono ją rozegrać właśnie na łuku kurskim.

Zamiar przywódców niemieckich został w porę rozszyfrowany przez dowództwo radzieckie. Przyjęto wariant załamania nieprzyjacielskiego natarcia w głęboko urzutowanej obronie oraz przejścia do kontrnatarcia. Po raz pierwszy w ciągu dwóch lat wojny strona radziecka zastosowała obronę nie wymuszoną, lecz jako korzystniejszy wariant działania. Z chwilą podjęcia powyższych decyzji dowództwo Frontu Centralnego opracowało plan organizacji obrony, w którym trafnie określono główny kierunek nieprzyjacielskiego natarcia na linii Orzeł-[[Kursk]]. Na kierunku tym skoncentrowano prawie całą ciężką i przeciwpancerną artylerię w liczącym siedemset dział korpusie artylerii przełamania. Odpowiednio wzmocniono też armie ogólnowojskowe. Stany osobowe dywizji wzrosły średnio do 7400 żołnierzy.

Jeszcze przed niemiecką ofensywą, w drugiej połowie czerwca rozgorzały zacięte walki o panowanie w powietrzu. Jeden z niemieckich nalotów na sztab frontu prawie skończył się dla Rokossowskiego tragicznie. Tylko dzięki zbiegowi okoliczności generał ocalał – przed zbombardowaniem jego kwatery wyszedł wcześniej niż zwykle do stołówki.

W nocy z 4 na 5 lipca niemiecki jeniec zeznał, iż o godzinie trzeciej rozpocznie się natarcie. Rokossowski zdecydował się wówczas na wykonanie artyleryjskiego ostrzału. Po wykonaniu trzydziestominutowego kontrprzygotowania nastąpiło kilka godzin oczekiwania, po których rozpoczęło się niemieckie natarcie. [[Günther von Kluge|Feldmarszałek Kluge]] wprowadził do walki prawie pięćset czołgów, uderzając na 13. armię, oraz lewe skrzydło 48 armii i prawe 70 armii. Rozpoczęła się operacja Cytadela, podczas której Niemcy włamali się w obronę Frontu Centralnego na około dziesięć–dwanaście kilometrów. Po dwutygodniowych walkach obronnych rozpoczęło się radzieckie kontrnatarcie, podczas którego 5 sierpnia wyzwolono miasto Orzeł. Na cześć jego zdobywców oddano w tym dniu w Moskwie pierwszy w historii wojny salut artyleryjski – dwanaście salw ze stu dwudziestu czterech dział. Saluty takie na cześć zwycięstw w walkach od tej pory oddawano w Moskwie do końca wojny.

Po bitwie kurskiej inicjatywa strategiczna przeszła całkowicie w ręce radzieckie. Analizując ją z perspektywy lat marszałek Rokossowski polemizował z poglądami, iż ugrupowanie niemieckie na odcinku Frontu Centralnego było słabsze niż na południu i że temu głównie należy przypisać większą efektywność jego obrony. Wyjaśnić należy, że na południu wojska niemieckie włamały się około trzydzieści pięć kilometrów w głąb Frontu Woroneskiego. W związku z tym w kulminacyjnym punkcie bitwy musiał Rokossowski wydzielić część wojsk do ewentualnej obrony Kurska z południa. Sukces swój przypisuje umiejętnej koncentracji sił, stosowaniu manewru, wyczuwaniu rozwoju wydarzeń i właściwej reakcji. Krytycznie ocenia natomiast pośpiech, z jakim przystąpiono do przeciwnatarcia rozdrabniając siły poszczególnych frontów{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn}}{{odn|Konecki|1976|s=51–53}}{{odn|Białkowski|1994|s=72–73}}.

==== [[Operacja Bagration]] ====
W marcu 1944 Rokossowskiemu przedstawiono ogólny plan letniej operacji zaczepnej. Jego [[1 Front Białoruski]] miał współdziałać przez poleskie błota z 2 Frontem Białoruskim. Biorąc pod uwagę historyczne doświadczenia działań w tym rejonie Rokossowski zaproponował połączenie obydwu frontów, co spotkało się ze sprzeciwem naczelnego dowództwa ze Stalinem i Żukowem na czele.

{{Cytat
 |treść = Stalin zwołał naradę dowódców, aby przedyskutować propozycje zlikwidowania wybrzuszenia linii frontu na Białorusi przez otoczenie i zniszczenie Grupy Armii Środek na wschód od Mińska. Ważnym momentem była wypowiedź Rokossowskiego, upierającego się przy tym, by jego [[1 Front Białoruski]] wykonał koncentryczne uderzenie na [[Bobrujsk]], wzdłuż obu brzegów [[Berezyna (dopływ Dniepru)|Berezyny]], zamiast jednego zmasowanego natarcia, za którym optował Stalin. Stalin dwukrotnie prosił go o opuszczenie sali dla „przemyślenia sprawy”. Za drugim razem [[Wiaczesław Mołotow]] i [[Gieorgij Malenkow|Georgij Malenkow]] wyszli za Rokossowskim i zapytali, czy „zdaje sobie sprawę, z kim się spiera?”. Rokossowski, który miał za sobą 3 lata łagrów, nie zamierzał ustąpić i oświadczył, że poda się do dymisji „jeżeli dowództwo nie zaakceptuje jego planu. Gdy Rokossowski po raz trzeci przedstawił swoją koncepcję, Stalin wyraził zgodę, stwierdzając, że lubi generałów, którzy znają swoje rzemiosło i mają własne zdanie{{odn|Białkowski|1994|s=73–78}}.
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

W wyniku tego został utworzony front-gigant o długości ponad siedmiuset kilometrów, liczący dziewięć armii ogólnowojskowych, jedną pancerną, dwie lotnicze, sześć korpusów pancernych i kawalerii oraz Dnieprowską Flotyllę Wojenną. 1 Front Białoruski miał wziąć udział wpierw prawym skrzydłem w operacji białoruskiej, a następnie lewym skrzydłem w operacjach na terenie Polski. Pierwsza operacja miała kryptonim „[[Operacja Bagration|Bagration]]”. Dowództwo tego frontu powierzono Rokossowskiemu. Żukow wciąż nie wierzył w sukces lewego, południowego uderzenia na Bobrujsk i przed rozpoczęciem działań twierdził, że z północnego kierunku będzie musiał wraz z 3 armią gen. [[Aleksandr Gorbatow|Aleksandra Gorbatowa]] wyciągnąć przez Berezynę z bagien Rokossowskiego wraz z 65 armią gen. [[Paweł Batow|Pawła Batowa]]. Stało się jednak odwrotnie i w trzecim dniu bitwy Żukow przyznał Rokossowskiemu rację.

Po okrążeniu i likwidacji bobrujskiego ugrupowania nieprzyjaciela, 28 czerwca rozpoczęła się [[operacja mińska]]. Wykonały ją wojska niesąsiadujących ze sobą 1 i [[3 Front Białoruski|3]] Frontu Białoruskiego. Tym ostatnim dowodził gen. [[Iwan Czerniachowski]]. Przeszło stutysięczne zgrupowanie niemieckie w rejonie Mińska zostało okrążone 4 lipca. Dwa tygodnie później ponad pięćdziesiąt siedem tysięcy niemieckich żołnierzy i oficerów wziętych do niewoli przeszło ulicami Moskwy. Tymczasem wojska marszałka Rokossowskiego (stopień marszałka ZSRR otrzymał 29 czerwca) kontynuowały natarcie na [[Baranowicze]] i [[Brześć]]. Nadszedł czas działania dla lewego skrzydła frontu{{r|konecki}}{{odn|Białkowski|1994}}.

Przygotowania do operacji zaczepnej lewego skrzydła 1 Frontu Białoruskiego rozpoczęły się już w końcu kwietnia. Plan operacji został zaakceptowany 23 maja, a w pierwszej połowie czerwca Konstanty Rokossowski przeprowadził inspekcję armii lewego skrzydła frontu. Z pomocniczego stanowiska dowodzenia w Sarnach odwiedził też podporządkowaną mu operacyjnie, jeszcze 29 kwietnia, [[1 Armia Polska w ZSRR|1 Armię Polską]] skoncentrowaną w rejonie [[Kiwerce|Kiwerc]].

Po miesiącu znalazł się znów w [[Sarny|Sarnach]]. Przygotowania do operacji lewego skrzydła frontu weszły w decydującą fazę. W czwartym jej dniu miała wejść do walki 1 Armia Polska, lecz większość jej artylerii użyto już do przełamania niemieckiej obrony nad Bugiem. Jak wspomina ówczesny dowódca grupy artyleryjskiego wsparcia, płk Krzysztofowicz, ''„w przededniu operacji w sztabie frontu wyczuwało się atmosferę spokoju i pewności... Marszałek interesował się każdym szczegółem mojej pracy... Mogłem ocenić człowieka, o którym wówczas mówili wszyscy żołnierze frontu”''. Za umiejętne działania w przełamaniu niemieckiej obrony polscy artylerzyści otrzymali podziękowanie dowódcy 69. armii, gen. [[Władimir Kołpakczi|Władimira Kołpakcziego]].

20 lipca wojska radzieckie sforsowały Bug – 70 armia uderzyła na północ, z zamiarem obejścia Brześcia, a [[47 Armia (ZSRR)|47]] na [[Biała Podlaska|Białą Podlaską]], by utworzyć zewnętrzny pierścień okrążenia twierdzy. Na [[Łuków]] – [[Siedlce]] skierowała się konno-zmechanizowana grupa gen. [[Władimir Kriukow|Władimira Kriukowa]]. Pozostałe armie nacierały na [[Chełm]] i [[Lublin]]. Wprowadzona do bitwy [[2 Armia Pancerna (ZSRR)|2 armia pancerna]] rozpoczęła 22 lipca walki o Lublin. Włączyły się do niej zgrupowania [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]] i [[Armia Ludowa|Armii Ludowej]]. Po dwóch dniach czterotysięczny garnizon skapitulował.

„Przypadł mi wielki zaszczyt przemawiania na manifestacji w Lublinie – wspominał Konstanty Rokossowski. Był to jeden z najszczęśliwszych dni mojego życia. Podchodzę do mikrofonu, zbieram myśli. Nie chciałem odczytać wcześniej przygotowanego tekstu, a po polsku, muszę się przyznać, jak dotąd nie przemawiałem. Rozpocząłem więc zwyczajnie: Drodzy obywatele wyzwolonej Polski, bracia i siostry! Nadeszła historyczna chwila wybawienia waszej wielce umęczonej ojczyzny z jarzma hitlerowskiego przez bratni naród radziecki...”{{r|Bagramian|konecki}}{{odn|Białkowski|1994}}.

Rokossowski wiedział o obawach Polaków związanych z wejściem wojsk radzieckich, choć nie potrafił ich zrozumieć. Nie umiał zwłaszcza wczuć się w postawę Armii Krajowej, dał temu wyraz, pisząc we wspomnieniach: „Po pierwszym spotkaniu z przedstawicielami tej organizacji pozostał nam gorzki osad. Otrzymawszy wiadomość, że w lasach na północ od Lublina znajduje się polskie zgrupowanie – 27. Dywizja AK, powzięliśmy decyzję posłania tam kilku oficerów naszego sztabu, aby nawiązać kontakty. Doszło do spotkania. Akowskie dowództwo zachowało się wyniośle. Odrzuciło propozycję współdziałania w walce przeciwko armii hitlerowskiej. Oświadczyło, że Armia Krajowa podporządkuje się wyłącznie rozkazom polskiego rządu emigracyjnego w Londynie i jego delegatury. Swój stosunek do nas zdefiniowali w sposób następujący: „Nie użyjemy broni przeciwko Armii Czerwonej, ale żadnych kontaktów z nią mieć nie chcemy”.

O stanowisku AK Rokossowski niezwłocznie powiadomił kwaterę główną{{odn|Białkowski|1994}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{r|pwn|konecki}}{{odn|Konecki|1976|s=53–62}}.

==== Ku Bałtykowi, Odrze i Łabie ====
Dysponując siedmioma armiami ogólnie wojskowymi, jedną pancerną i jedną lotniczą, [[2 Front Białoruski]], którym od teraz dowodził Rokossowski, miał przeprowadzić operację zaczepną między Wisłą a Pojezierzem Mazurskim. W jej opracowaniu sięgnął do doświadczeń I wojny światowej. Postanowiono wykonać dwa uderzenia z przyczółków pod [[Różan]]em i pod [[Serock]]iem, przy czym to drugie uderzenie miało uniemożliwić przeciwnikowi wycofanie się za [[Wisła|Wisłę]] i zapewnić nakazane współdziałanie z wojskami 1 Frontu Białoruskiego w ich natarciu na [[Poznań]]. Odcinek frontu od [[Ostrołęka|Ostrołęki]] do [[Augustów|Augustowa]] miała utrzymać [[50 Armia (ZSRR)|50 Armia]], na kierunku zaś obu uderzeń ześrodkowano 77% dywizji piechoty, 80% artylerii i 95% czołgów. Przyśpieszone o sześć dni – na skutek [[Ofensywa w Ardenach|niemieckich działań w Ardenach]] – natarcie rozpoczęło się 14 stycznia. Dopiero jednak w trzecim dniu, gdy dzięki sprzyjającej pogodzie wprowadzono lotnictwo, obrona niemiecka ostatecznie załamała się. Wprowadzona do walki [[5 Armia Pancerna (ZSRR)|5 Armia Pancerna]], która swe doświadczenie zdobyła pod Kurskiem i [[Biełgorod]]em, zdobyła [[Mława|Mławę]] otwierając drogę na [[Malbork]].

20 stycznia Rokossowski otrzymał rozkaz zmiany kierunku uderzenia na północ i północny wschód. Dał bowiem o sobie znać nieprzewidziany przez kwaterę główną brak współdziałania z prawym sąsiadem – 3 Frontem Białoruskim. Okazało się, że zgodnie z uprzednimi przewidywaniami Rokossowskiego, wschodniopruskie ugrupowanie Niemców stawiało wojskom 3 Białoruskiego szczególnie zacięty opór i trzeba go było odciążyć działaniami od południa. Pięć dni później 5 Armia Pancerna zablokowała [[Elbląg]] i doszła do [[Zalew Wiślany|Zalewu Wiślańskiego]]. Niemieckie ugrupowanie zostało odcięte i udaremniono próbę przebicia korytarza w rejonie [[Orneta|Ornety]].

Nowa dyrektywa Kwatery Głównej z 10 lutego nakazywała 2 Frontowi Białoruskiemu [[Przełamanie Wału Pomorskiego|wyzwolenie Pomorza]]. Operację tę miał przeprowadzić Rokossowski siłami zmniejszonymi o cztery armie, w tym 5. pancerną, którą pozostawiono do dyspozycji 3 Frontu Białoruskiego kończącego [[Operacja wschodniopruska (1945)|operację wschodniopruską]].

W walce o Pomorze wojska 2 Frontu Białoruskiego wyszły w rejon [[Szczecinek|Szczecinka]] i [[Koszalin]]a. W darze od żołnierzy 5 marca Rokossowski otrzymał trzy butelki bałtyckiej wody jako dowód i symbol odcięcia Niemców w rejonie [[Trójmiasto|Trójmiasta]].

Do likwidacji niemieckiego zgrupowania nad [[Zatoka Gdańska|Zatoką Gdańską]] Kwatera Główna przydzieliła frontowi [[1 Armia Pancerna (ZSRR)|1 Armię Pancerną]] gen. [[Michaił Katukow|Michaiła Katukowa]] z [[1 Warszawska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte|1 Brygadą Pancerną im. Bohaterów Westerplatte]]. Po zajęciu [[Słupsk]]a i sforsowaniu [[Łeba|Łeby]] tzw. grupy szybkie frontu zbliżyły się od zachodu do [[Gdańsk]]a. Trójmiasto przekształcone w silny rejon oporu zaczęto szturmować 14 marca. [[Sopot]] i [[Oliwa (Gdańsk)|Oliwę]] opanowano 25 marca, a 1 Armia Pancerna osiągnęła [[Zatoka Pucka|Zatokę Pucką]] i uderzyła na [[Gdynia|Gdynię]]. W wyzwoleniu Gdańska walczyli czołgiści 1. Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Zatknęli oni 30 marca nad [[Dwór Artusa w Gdańsku|Dworem Artusa]] [[Flaga Polski|polską flagę]]. Następnego dnia marszałek Rokossowski otrzymał wiadomość o odznaczeniu go [[Order „Zwycięstwo”|Orderem „Zwycięstwo”]].

Po zdobyciu Trójmiasta Rokossowski otrzymał nowe zadanie: przygotowania natarcia znad [[Odra|Odry]]. Zawrócenie wojsk i przemieszczenie tyłów, przebazowanie lotnictwa, a zarazem zapewnienie obrony wybrzeża morskiego musiały zająć przeszło dwa tygodnie. Z trudem jednak uzyskał zgodę na opóźnienie natarcia 2 Frontu Białoruskiego o cztery dni. Natarcie rozpoczęły 16 kwietnia 1 Front Białoruski i [[1 Front Ukraiński]], a 20 kwietnia – 2 Front Białoruski.[[Plik:Zhukov 1945 E010750410-v8.jpg|mały|Rokossowski (po prawej) w zdobytym Berlinie podczas spotkanie dowódców radzieckich z brytyjskimi, 1945 rok]]Wcześniej, 10 kwietnia, Rokossowski wraz z dowódcami armii dotarł nad Odrę dla przeprowadzenia rekonesansu. Rozlanej rzeki, określonej poglądowo przez gen. Pawła Batowa jako „dwa Dniepry przedzielone Prypecią”, broniły jednostki niemieckie [[3 Armia Pancerna (III Rzesza)|3 Armii Pancernej]]. Walka o zdobycie przyczółków trwała pięć dni, a po załamaniu kontrataków niemieckich wojska 2 Frontu Białoruskiego ruszyły ku [[Łaba|Łabie]] i wybrzeżom [[Morze Bałtyckie|Bałtyku]]. 26 kwietnia zdobyto [[Szczecin]], a 27 kwietnia [[Prenzlau]], w którym znajdował się obóz jeńców wojennych. Były szef sztabu [[Siły Zbrojne Belgii|armii belgijskiej]] gen. Minkels wystosował w imieniu jeńców dziękczynne pismo do Rokossowskiego. Tego samego dnia burmistrz [[Angermünde]] wręczył marszałkowi symboliczne klucze do miasta. Następnego dnia wojska frontu przeszły do pościgu, a 3 maja w pobliżu [[Wittenberge]] spotkały się z wojskami 2 Armii Brytyjskiej. Oddziały [[2 Armia Uderzeniowa|2 Armii Uderzeniowej]] obchodząc [[Świnoujście]] przeprawiły się na wyspę [[Uznam]] i [[Rugia|Rugię]]. Po raz pierwszy przyszło Rokossowskiemu wykonać wspólnie z [[Flota Bałtycka|Flotą Bałtycką]] operacje desantowe. Dwie dywizje piechoty wysadzono na [[Bornholm]]ie, biorąc do niewoli dwanaście tysięcy jeńców. Za ten czyn Rokossowski został odznaczony duńskim „[[Medal Wyzwolenia|Medalem Wyzwolenia]]”. Świnoujście wyzwolono 5 maja. Trzy dni później [[Kapitulacja III Rzeszy|Niemcy skapitulowały]].

5 sierpnia 1945 [[Bolesław Bierut]] wręczył Rokossowskiemu Krzyż Wielki [[Order Virtuti Militari|Virtuti Militari]] z Gwiazdą oraz [[Order Krzyża Grunwaldu|Krzyż Grunwaldu]] I klasy i oświadczył: ''„Polska nigdy nie zapomni tych, którzy swą bezgraniczną odwagą, swym bohaterstwem i znakomitym dowodzeniem przyczynili się do jej wyzwolenia”''{{odn|Białkowski|1994|s=105–141}}{{odn|Rokossowski|1973}}{{odn|Konecki|1976|s=53–68}}.

{{Cytat
 |treść = ''Od początku tej wielkiej wojny Anglicy śledzili, jak rosły wspaniałe kadry dowódcze Rosji. Jednym spośród pierwszych nazwisk, z którym się zapoznałem, było nazwisko marszałka Rokossowskiego. Niezależnie od komunikatów radiowych punktowały jego wspaniały szlak moskiewskie saluty. Ja sam przebiłem sobie drogę przez Afrykę i uczestniczyłem w wielu bitwach. Myślę jednak, że to, co osiągnąłem, nie dorównuje temu, co osiągnął marszałek Rokossowski. Wznoszę toast za marszałka Rokossowskiego.''
 |autor = Bernard Law Montgomery
 |źródło = {{odn|Białkowski|1994|s=132}}
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

=== W Polsce ===
{{Osobny artykuł|Żołnierze Armii Czerwonej i Armii Radzieckiej w ludowym Wojsku Polskim}}<gallery>
Plik:Rokossowski-ankieta.personalna.jpg|Wypełniona przez Rokossowskiego ankieta personalna z 22 kwietnia 1920 roku w której podaje Warszawę jako miejsce urodzenia
Plik:Konstanty Rokossowski.jpg|Minister obrony narodowej, marszałek Polski Rokossowski w 1951 roku
Plik:Rokossowski-legPZPR.jpg|Legitymacja członka [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|KC PZPR]], podpisana przez [[Bolesław Bierut|Bolesława Bieruta]]
Plik:RokossowskiZhukov.jpg|Rokossowski z radzieckimi marszałkami  w Warszawie, po lewej [[Iwan Koniew|Koniew]], po prawej [[Gieorgij Żukow|Żukow]], 1955 rok
Plik:Funeral of Bierut.jpg|Rokossowski (pierwszy z prawej, z tyłu) na pogrzebie [[Bolesław Bierut|Bieruta]]
Plik:Polish parliament 1956.png|Rokossowski (pierwszy z prawej) w [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmie]] w 1956 roku
Plik:Rokossowski-marszalek.jpg|Akt nominacji na marszałka Polski
Plik:Mundur marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego- kopia.JPG|Kopia [[Mundur wojskowy|munduru]] marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego
Plik:1943LudoweWojskoPolskie-p01 Marszałek Polski.png|Wariant pagonów [[Marszałek Polski|marszałka Polski]] noszony przez Rokossowskiego
Plik:Pomnik marszałka Konstantego Rokossowskiego w Uniejowicach.JPG|Pomnik Rokossowskiego w [[Polska|polskich]] [[Uniejowice|Uniejowicach]]
</gallery>29 maja 1945 Rokossowski, wówczas dowódca 2 Frontu Białoruskiego, został głównodowodzącym [[Północna Grupa Wojsk|Północnej Grupy Wojsk Armii Czerwonej]] z siedzibą w [[Legnica|Legnicy]]. W jego rezydencji zamieszkała wówczas także jego siostra{{r|Polityka}}. 6 listopada 1949 został powołany na urząd polskiego [[Ministerstwo Obrony Narodowej|Ministra Obrony Narodowej]] oraz mianowany na stopień [[Marszałek Polski|marszałka Polski]]. Nominacja ta była jednak niezgodna z ówcześnie obowiązującymi przepisami prawa polskiego<ref>{{Cytuj |autor = A. Bojarski |tytuł = Procedura nadania stopnia Pierwszego Marszałka Polski lub Marszałka Polski w XX wieku |data dostępu = 2021-12-08 |opublikowany = Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego tom XXIV, Kraków 2021, s. 131–152 |url = https://szd.ka.edu.pl/szd24/24-008/}}</ref>. Zgodnie z art. 12 ust. 2 dekretu z dnia 3 kwietnia 1948 r. o służbie wojskowej oficerów Wojska Polskiego, warunkiem koniecznym uzyskania stopnia marszałka Polski było posiadanie stopnia [[oficer]]skiego Wojska Polskiego (choćby najniższego, którym zgodnie z art. 9 ust. 1 tego dekretu był [[chorąży]], a w [[Marynarka Wojenna|Marynarce Wojennej]] – [[chorąży marynarki]])<ref>{{Dziennik Ustaw|1948|20|135}}.</ref>. Tak więc w świetle prawa osoba niebędąca oficerem Wojska Polskiego (nawet [[marszałek Związku Radzieckiego]]) nie mogła uzyskać stopnia marszałka Polski. W grudniu 1949 Rokossowski zażądał od [[Sejm Rzeczypospolitej Polskiej|Sejmu RP]] uchwalenia nowych kredytów dla [[Ludowe Wojsko Polskie|Sił Zbrojnych RP]] (w latach 1949–1954 na skutek nowych uregulowań przekroczyły one aż 15% [[Dochód narodowy|dochodu narodowego]]), a w 1951 na jego polecenie zmieniono [[plan sześcioletni]] – skutkiem tego było przeznaczenie ogromnych kwot dla wojska kosztem inwestycji cywilnych. Znaczne inwestycje wojskowe doprowadziły do włączenia Polski w radziecką infrastrukturę wojskową.

Rokossowski aktywnie przewodził sowietyzacji polskiej armii, uzależniając ją od radzieckich oficerów{{r|Kowalski Lech Jaruzelski}}: zwiększano liczbę godzin szkolenia ideologicznego, wdrożono identyczne struktury organizacyjne z Armią Radziecką, wprowadzono podobne umundurowanie, zmieniono tekst przysięgi wojskowej zawierającej słowa o „sojuszu z ZSRR”. Najważniejszym kryterium, decydującym o naborze i dalszej karierze oficerów stały się kwestie polityczne, wręcz wpajając wierność względem ZSRR.

1 maja 1950 roku Rokossowski wydał rozkaz nr 26, zatwierdzający czystkę wśród oficerów Wojska Polskiego. Na jego mocy usuwano przedwojennych polskich oficerów oraz żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy zdecydowali się wrócić do kraju. Skazano łącznie 86 polskich oficerów, z czego 40 skazano na śmierć, w tym trzech zasłużonych w obronie Helu w 1939 roku oficerów Marynarki Wojennej. Czystka w Wojskach Lądowych rozpoczęła się już w styczniu 1949 r. i w ciągu 18 miesięcy usunięto z armii 1200 oficerów{{r|Kałużny}}. Do 1954 roku z armii wydalono około 9 tysięcy oficerów{{r|miedzyrz|Kałużny}}. Czystka zbiegła się z rozbudową kadr – stan z 1949 r. został potrojony w 1954 roku{{r|Kałużny}}. W grudniu 1952 r. na 56 generałów, pełniących służbę czynną w Wojsku Polskim, 43 było oficerami Armii Radzieckiej. Najwyższe stanowiska dowódcze pełnili oficerowie radzieccy – dowódcą lotnictwa został gen. [[Iwan Turkiel]], a Marynarki Wojennej – admirał Wiktor Czerokow.

Był za utrzymaniem w LWP polskich tradycji: salutowania dwoma palcami, orzełkami na czapkach, odznaczeń w kształcie krzyża. Jako strój galowy oficerski utrzymał dawne szasery, sztywne kołnierze z barwami rodzaju broni. Gdy wprowadzano okrągłe czapki i mundury z wykładanym kołnierzem zadecydował by w ubiorach polowych pozostawić rogatywki i kurtki zapinane pod szyję{{r|TP}}. Zgodził się na powrót do Polski niektórych przebywających na Zachodzie polskich wojskowych. [[Wiktor Thommée]] po powrocie do Polski dzięki Rokossowskiemu otrzymał mieszkanie i należną emeryturę{{r|SSPK2WS}}{{odn|Białkowski|1994|s=229–230}}. Innym przykładem poczynań Rokossowskiego była sprawa [[Bolesław Kieniewicz|Bolesława Kieniewicza]], generała oddelegowanego z [[Armia Radziecka|Armii Radzieckiej]] do służby w WP, który upatrzył sobie jedną z willi na [[Mokotów|Mokotowie]] i wymógł na cywilnych władzach stolicy oddanie do jego prywatnej dyspozycji całego budynku. Dotychczasowych lokatorów wykwaterowano. Usunięci mieszkańcy odważyli się złożyć skargę. Ich pismo przez przeoczenie oficerów z gabinetu marszałka dotarło do wiadomości Rokossowskiego, którego reakcja była piorunująca. Poszkodowani otrzymali odszkodowania, a niedoszły mieszkaniec willi został dyscyplinarnie odesłany do Związku Radzieckiego{{odn|Białkowski|1994|s=231}}.

W latach 1949–1956 należał do [[Polska Zjednoczona Partia Robotnicza|Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej]], od 1950 był członkiem [[Biuro Polityczne KC PZPR|Biura Politycznego]] [[Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej|Komitetu Centralnego]], a od 1952 – [[Wiceprezes Rady Ministrów|wicepremierem]].

Jako jeden z dwóch członków Biura Politycznego PZPR głosował w styczniu 1955 za odwołaniem ze stanowiska kierującego [[Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego|Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego]] [[Stanisław Radkiewicz|Stanisława Radkiewicza]]{{r|Szumiło}}.

Odnośnie do [[Poznański Czerwiec|wydarzeń poznańskich w 1956]] istnieją dwie opinie historyków. Jedni twierdzą, że to Rokossowski zaproponował Biuru Politycznemu KC PZPR wysłanie wojska do Poznania w celu stłumienia protestów{{r|Żołnierze}}, inni że był przeciwko użyciu siły{{r|Skrzypek}}.

W 1956 odbywały się masowe wiece Polaków, na których między innymi domagano się wyjazdu Marszałka Polski Rokossowskiego do Związku Radzieckiego{{Potrzebny przypis|data=2022-01}}.

W czasie [[Polski październik 1956|Polskiego Października]] odbyły się niejawne pertraktacje, których elementem była obecność Rokossowskiego w nowym Biurze Politycznym, [[Władysław Gomułka]] zapewnił przedstawicieli delegacji radzieckiej, iż komunistyczny kurs polityczny w Polsce jest niezagrożony (po części w reakcji na wygłoszoną przez [[Nikita Chruszczow|Nikitę Chruszczowa]] groźbę zbrojnej interwencji – wówczas wojska radzieckie powróciły do swoich baz w Polsce){{r|Nehring}}.

30 marca 1949, w czwartą rocznicę zdobycia Trójmiasta przez siły radzieckie, wspólnie obradujące [[Rada narodowa (PRL)|Miejskie Rady Narodowe]] Gdańska, Gdyni i Sopotu specjalną uchwałą przyznały marszałkowi Rokossowskiemu tytuł Honorowego Obywatela [[Honorowi obywatele Gdańska|Gdańska]] i Gdyni. Wcześniej uczyniły to [[Kartuzy]], w których rezydował w 1945{{r|album}}. Imieniem Rokossowskiego nazwano wówczas także dzisiejszą [[Ulica Bohaterów Monte Cassino w Sopocie|ulicę Bohaterów Monte Cassino]] w Sopocie.

==== Wyjazd z Polski ====
20 października 1956 Rokossowski nie został wybrany do nowego Biura Politycznego KC PZPR. 10 listopada odwołany został z funkcji Ministra Obrony Narodowej i Wiceprezesa Rady Ministrów, BP KC PZPR przyznało mu dożywotnią rentę równą dotychczas pobieranej pensji – ostatecznie decyzje te zatwierdził 13 listopada 1956 [[Sejm PRL]] [[Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej I kadencji|I kadencji]], której kadencji był posłem.

Kierownictwo PZPR zaproponowało Rokossowskiemu prawo stałego pobytu w Polsce, ten jednak odmówił i wraz z 500 doradcami radzieckimi zajmującymi wcześniej stanowiska w Siłach Zbrojnych PRL wyjechał do ZSRR, gdzie pełnił wiele ważnych funkcji związanych z Armią Radziecką.

{{Cytat
 |treść = ''Ot, Cymbarewicz, ironia losu, w Rosji ja był Polakiem, a w Polsce Ruskim''
 |autor = Słowa marszałka Rokossowskiego do [[Franciszek Cymbarewicz|gen. Franciszka Cymbarewicza]] przed wyjazdem z Polski w 1956
 |źródło = {{r|watch}}
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

Przez cały okres służby wojskowej, we wszystkich dokumentach wojskowych i cywilnych stwierdzał, że jego narodowością jest narodowość polska{{r|SSPK2WS}}.

=== Ostatnie lata ===
W latach 1958–1962 pełnił funkcję Wiceministra Obrony ZSRR. Został wysłany do stolicy [[Gruzja|Gruzji]] – [[Tbilisi]], gdzie objął dowództwo [[Zakaukaski Okręg Wojskowy|Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego]]. Powierzenie Rokossowskiemu dowództwa Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego w okresie gwałtownego wzrostu napięcia na Bliskim Wschodzie pokazało, że sprawa Bliskiego Wschodu jest ważną dla Związku Radzieckiego.

W 1962 został zwolniony z zajmowanych dotychczas stanowisk organizacyjno-administracyjnych i do śmierci w 1968 pozostawał członkiem grupy inspektorów generalnych Armii Radzieckiej. W zakres jego nowych obowiązków wchodziło opiniowanie i konsultowanie założeń rozwojowych sił zbrojnych, regulaminów i opracowań teoretycznych w dziedzinie strategii i sztuki operacyjnej. Coraz więcej czasu poświęcał więc pracy teoretycznej, uogólnianiu swych doświadczeń, uczestnictwu w dyskusjach nad problematyką współczesnego pola walki. Od 1959 opublikował ponad 30 artykułów. Poświęcił je studiom historycznym, poglądom na współczesne szkolenie wojsk i patriotyczno-obronnemu wychowaniu młodzieży radzieckiej{{odn|Białkowski|1994|s=289}}{{r|konecki}}.

Swe 70. urodziny spędził w mundurze polskim. Do swych ostatnich lat Rokossowski prenumerował polskie czasopisma: „[[Trybuna Ludu]]”, „[[Życie Warszawy]]”, tygodniki ilustrowane, periodyki wojskowe i rozpoczynał dzień od ich lektury. Często nastawiał sobie polskie płyty. Bardzo lubił słuchać piosenek „[[Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”|Mazowsza]]”. Szukał także kontaktu z Polakami, głównie oficerami studiującymi na radzieckich akademiach wojskowych. Ilekroć je odwiedzał, zawsze rozglądał się za polskimi mundurami. Nigdy nie omieszkał zamienić choćby kilku zdań z polskimi słuchaczami. Nie stronił także od pogawędek z generałami WP, przybywającymi z różnych okazji do Związku Radzieckiego{{odn|Białkowski|1994|s=291–292}}.

W ostatnich latach swego życia Rokossowski pracował nad wspomnieniami. Postępy ciężkiej choroby zmusiły go do zrezygnowania z pierwotnych zamierzeń odtworzenia całego życia. Skoncentrował się więc w ostatecznej redakcji na latach drugiej wojny światowej.

[[Plik:Kremlin Wall Necropolis - Rokossowski, Konstanty.jpg|thumb|Grób Rokossowskiego w [[Cmentarz przy Murze Kremlowskim|cmentarzu przy Murze Kremlowskim]]|268x268px]]{{Cytat
 |treść = Na sesji naukowej z okazji 50. rocznicy Armii Radzieckiej widziałem marszałka Rokossowskiego po raz ostatni. Serdecznie przywitał się ze mną i innymi członkami polskiej delegacji, a w czasie przerwy obiadowej zwrócił się do marszałka Andrieja Greczki z prośbą o zwolnienie go z dalszych obrad. Czuł się źle i chciał się udać do szpitala. Żegnając się ze mną prosił, by w Warszawie otoczyć opieką jego siostrę Helenę. W centralnych uroczystościach 50-lecia Armii Radzieckiej już nie uczestniczył. W szpitalu pozostał do końca swych dni, pracując usilnie nad redakcją swych wspomnień.
 |autor = gen. broni [[Józef Urbanowicz]]
 |źródło = {{r|konecki}}
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

Wydania swej książki, której nadał tytuł „Żołnierski Obowiązek”, oczekiwał z niecierpliwością. Zmarł na kilka miesięcy przed ukazaniem się wspomnień na [[Rak gruczołu krokowego|raka prostaty]]{{r|Соколов}}. Jako wybitnie zasłużony dla Związku Radzieckiego został pochowany na [[Cmentarz przy Murze Kremlowskim|cmentarzu przy Murze Kremlowskim]] w Moskwie. W pogrzebie marszałka dwóch państw wzięli udział [[Leonid Breżniew]] jako [[Przywódcy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich|Sekretarz Generalny Komitetu Centralnego]] [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego]], a także delegacja Polski z ministrem Obrony Narodowej, gen. armii [[Wojciech Jaruzelski|Wojciechem Jaruzelskim]] na czele oraz przedstawiciele władz partyjnych i administracyjnych miast, których Rokossowski był honorowym obywatelem. W składzie delegacji udała się na uroczystości pogrzebowe siostra Helena Rokossowska.

== Życie prywatne ==
[[Plik:Константин Рокоссовский на охоте.jpg|mały|Rokossowski z psem na wypoczynku na kilka lat przed śmiercią, lata sześćdziesiąte XX wieku]]
Jego młodsza siostra Helena spędziła całe życie w Warszawie i zmarła tam w 1982 r., a starsza Maria zmarła w 1915 r. na terytorium ówczesnego Cesarstwa Rosyjskiego{{r|Maria}}.

Żonaty był od 30 kwietnia 1923 z Rosjanką, nauczycielką Julią Pietrowną Barminą (1901–1986) z którą miał jedną córkę Ariadnę (1925–1978). Ariadna wyszła za mąż za Wila (Wil – skrót od Włodzimierz Ilicz Lenin), z którym miała dwóch synów – Pawła i Konstantego. Konstanty ożenił się z Ludmiłą Okuniew, wnuczką carskiego generała, z którą mają córkę [[Ariadna Rokossowska|Ariadnę]] (pracuje jako dziennikarka w dzienniku „[[Rossijskaja gazieta]]”). Wnuk Konstanty wraz ze swoją rodziną zabiegają o pamięć Rokossowskiego w Polsce. Rodzina jest bardzo związana z korzeniami Rokossowskiego, upatrując Polskę jako swoją drugą ojczyznę{{r|skwiecinski|polityka}}.

Wbrew opinii publicznej marszałek Rokossowski nigdy nie związał się z aktorką [[Walentina Sierowa|Walentiną Sierową]]. Na początku wojny poznał młodą lekarkę wojskową Galinę Talanową, która w okresie wojny była jego jedyną frontową miłością. W 1945 roku urodziła się im córka-Nadieżda{{r|YT|yt}}.

{{Cytat
 |treść = ''Rokossowski nie znosił samotności, stale pracował ze swoim sztabem. Najczęściej spotykaliśmy go w oddziale operacyjnym lub w pokoju szefa sztabu. Przychodził, zapytywał o kłopoty w pracy, pomagał radą i doświadczeniem, proponował przemyślenie takiego lub innego wariantu przyszłych działań. Zawsze skupiony, umiejętnie przydzielał pracę swoim zastępcom, szefom rodzajów wojsk, sztabowi, radzie wojennej i zarządowi politycznemu. Wszystko to stwarzało wyjątkowo pogodną atmosferę; każdy człowiek chciał odważniej myśleć i równie odważnie działać...''
 |autor = [[Paweł Batow|gen. armii Paweł Batow]]
 |źródło = {{odn|Rokossowski|1973}}
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

== W opinii historyków ==
[[Plik:Баграмян, Рокоссовский, Соколовский и Василевский на трибуне мавзолея.jpg|mały|Rokossowski przyjmuje defiladę na [[Plac Czerwony w Moskwie|Placu Czerwonym]], 1945 rok]]
{{Cytat
 |treść = ''Polak z pochodzenia, autentyczny Polak, ale obywatel Związku Radzieckiego z wyboru, potem ofiara stalinowskiej czystki, więzień łagrów, torturowany, poniewierany i bity. Powołany do służby po zwolnieniu w 1940. Okazał się jednym z najwybitniejszych dowódców rosyjskich II wojny światowej, może i najwybitniejszym. W historiografii rosyjskiej obecnej, która przewartościowuje wiele utartych schematycznych i propagandowych mitów, toczy się wielka dyskusja: kto był tym najwybitniejszym dowódcą Armii Czerwonej? I bardzo wiele głosów pada m.in. za operację Bagration na korzyść Rokossowskiego, nie Żukowa, tym bardziej nie Koniewa, a właśnie Rokossowskiego i to jest chyba werdykt sprawiedliwy. Dlaczego? Rokossowski potrafił nie tylko bardzo umiejętnie dowodzić; Rokossowski był jedynym dowódcą radzieckim, co potwierdzają wszyscy jego podkomendni, który rachował koszty ludzkie, który brał pod uwagę minimalizację strat. To powodowało, że oficerowie i żołnierze marzyli, żeby znaleźć się pod rozkazami Rokossowskiego; to było bardzo niepewną, ale jakąś formą polisy na życie, była jakaś szansa przeżycia wojny, u Żukowa była znikoma, czy u Koniewa, u Rokossowskiego była znacznie większa. Skąd ten oszałamiający sukces radziecki? Otóż armia niemiecka tak dzielnie, trzeba powiedzieć, walcząca na froncie wschodnim do końca 1943, w 1944 znalazła się w sytuacji zmarzniętego, zziębniętego człowieka, okrywającego się zbyt krótką, w dodatku dziurawą kołdrą. Było po prostu za mało sił i za mało wojska. Dało się obsadzić z grubsza linię frontu, ale każde jej wyłamanie mogło powodować niezwykłe skutki i rzeczywiście katastrofa grupy Armii Centrum, którą Rokossowski kleszczowymi uderzeniami rozbił, pobił i okrążył, spowodowała wielusetkilometrową lukę we froncie, lukę, którą udało się zatkać dopiero na Wiśle i dlatego i w operacjach ofensywnych alianckich II wojny światowej operacja Bagration jaśnieje blaskiem i wśród najwybitniejszych dowódców II wojny światowej musi znaleźć się nazwisko Konstantego Rokossowskiego.''
 |autor = [[Paweł Wieczorkiewicz|prof. Paweł Wieczorkiewicz]]
 |źródło = {{r|polskieradio-657140}}
 |styl = środek
 |szerokość = 70%
}}

== Ordery i odznaczenia ==
* [[Order Budowniczych Polski Ludowej]] (22 grudnia 1951){{r|MP 1952-1-1|ws}}
* [[Order Krzyża Grunwaldu]] I klasy (3 lutego 1945){{r|ws}}
* [[Order Virtuti Militari|Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari]] (13 lipca 1945){{r|ws}}
* [[Medal za Warszawę 1939–1945]]
* [[Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk]]
* [[Medal Zwycięstwa i Wolności 1945]]
* Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1965)<ref>Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 9, 20 lipca 1966, poz. 70.</ref>
* Medal „[[Złota Gwiazda]]” [[Bohater Związku Radzieckiego|Bohatera Związku Radzieckiego]] – dwukrotnie (1944, 1945)
* [[Order „Zwycięstwo”]] (1945, [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związek Radziecki]]; jako jeden z 17/16{{u|Breżniew}} odznaczonych)
* [[Order Lenina]] – siedmiokrotnie (1936, 1942, 1944, 1945, 1946{{r|DR}}, 1956, 1966, ZSRR)
* [[Order Rewolucji Październikowej]] (1968, Związek Radziecki)
* [[Order Czerwonego Sztandaru]] – sześciokrotnie (1920, 1922, 1930, 1941, 1944, 1947, Związek Radziecki)
* [[Order Suworowa (ZSRR)|Order Suworowa]] I stopnia (1943, Związek Radziecki)
* [[Order Kutuzowa (ZSRR)|Order Kutuzowa]] I stopnia (1943, Związek Radziecki)
* [[Medal „Za obronę Moskwy”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za obronę Stalingradu”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za obronę Kijowa”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za zdobycie Berlina”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za zdobycie Królewca”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za wyzwolenie Warszawy”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal jubileuszowy „Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal jubileuszowy „XX lat Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal jubileuszowy „30 lat Armii Radzieckiej i Floty”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal jubileuszowy „40 lat Sił Zbrojnych ZSRR”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”]] (Związek Radziecki)
* [[Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy”]] (Związek Radziecki)
* [[Krzyż Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)|Krzyż św. Jerzego]] IV stopnia (1914, [[Imperium Rosyjskie]])
* [[Medal Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)|Medal św. Jerzego]] II, III i IV stopnia (1917, 1916 i 1915, Imperium Rosyjskie)
* [[Order Suche Batora]] ([[Mongolska Republika Ludowa|Mongolia]])
* [[Order Czerwonego Sztandaru (Mongolia)|Order Czerwonego Sztandaru]] (Mongolia)
* [[Order Przyjaźni (Mongolia)|Order Przyjaźni]] (Mongolia)
* [[Medal Przyjaźni Chińsko-Radzieckiej]] ([[Chińska Republika Ludowa|ChRL]])
* [[Medal Wyzwolenia|Medal Wolności Króla Chrystiana X]] ([[Dania]]){{r|Stevnsborg}}
* [[Legia Honorowa|Wielki Oficer Legii Honorowej]] ([[Francja]])
* [[Krzyż Wojenny (Francja)|Krzyż Wojenny]] ([[Francja]])
* [[Legia Zasługi|Krzyż Komandorski Legii Zasługi]] ([[Stany Zjednoczone]])

== Upamiętnienie ==
<gallery mode="nolines">
Plik:Rokossovsky (silver) rv.gif|Srebrna [[Białoruś|białoruska]] moneta z 2010 roku
Plik:Marshal of the USSR 1976 CPA 4554.jpg|Radziecki [[znaczek pocztowy]] z 1976 roku
Plik:Stamp of Kyrgyzstan rokosowsky.jpg|[[Kirgistan|Kirgiski]] znaczek pocztowy z 2005 roku
Plik:Postcard of Russia - Rokossovsky (2021).jpg|Rosyjska pocztówka ze znaczkiem z 2021 roku
Plik:Aeroflot, RA-89116, Sukhoi Superjet 100-95B (46715427045).jpg|RA-89116 imienia Rokossowskiego
Plik:Ulitsa Podbelskogo (Улица Подбельского) (5254016179).jpg|[[Bulwar Rokossowskogo]], stacja [[Metro w Moskwie|metra w Moskwie]]
Plik:Улица Маршала Рокоссовского. Фото Виктора Белоусова. - panoramio.jpg|Ulica Rokossowskiego w [[Wołgograd|Wołgogradzie]], dawnym Stalingradzie
Plik:Rokossowskiy. A.N. Mironov.jpg|Portret olejny autorstwa [[Andriej Mironow (malarz)|Andrieja Mironowa]]
Plik:Памятник Маршалу Советского Союза Константину Рокоссовскому на ул. Балтахинова.jpg|[[Pomnik konny]] w [[Ułan Ude|Ułan-Ude]] w [[Buriacja|Buriacji]]
Plik:Drama theatre velikiye luki.jpg|Popiersie na placu Rokossowskiego w [[Wielkie Łuki|Wielkich Łukach]]
Plik:Мемориал ДВВКУ.jpg|Słuchacze szkoły wojskowej w [[Błagowieszczeńsk|Błagowieszczeńsku]] oddają honory pod pomnikiem
Plik:Monument to Konstantin Rokossovsky in Volgograd 001.jpg|Ceremonia wojskowa pod pomnikiem w Wołgogradzie
Plik:WW2 general bust 2021 02 18.jpg|Popiersie w [[Suchiniczi]]
Plik:Рокоссовский 1.jpg|Radziecki mundur Rokossowskiego na rosyjskiej ekspozycji muzealnej
</gallery>Jego postać występuje w filmach: ''[[Cwał (film)|Cwał]]'', ''[[Wyzwolenie (film)|Wyzwolenie]]'', ''[[Bitwa o Moskwę (film 1985)|Bitwa za Moskwę]]'', ''[[Upadek Berlina]]'' i ''[[Żołnierz zwycięstwa]]''{{r|Wyz|BoM|UpB|ŻZ}}.

Jeden z [[Suchoj Superjet 100|Suchojów]] w liniach [[Aerofłot]] (RA-89116) nosi jego imię{{r|RA-89116}}.

W 1976 został wybity medal upamiętniający Konstantego Rokossowskiego, wydany przez Mennicę Państwową, a zaprojektowany przez Józefa Misztelę{{r|ARom}}.

Od 1975 [[Patroni jednostek ludowego Wojska Polskiego|był patronem]] [[20 Warszawska Dywizja Pancerna|20 Warszawskiej Dywizji Pancernej]]{{odn|Leszkowicz|2022|s=749}}.

== Uwagi ==
{{Uwagi
|Breżniew=W 1990 r. [[Leonid Breżniew|L. Breżniewowi]] anulowano nadanie orderu z 1978 r.
|otcz=Po wybuchu [[Rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]] w 1917 zmienił [[Nazwisko patronimiczne|otczestwo]] na Konstantinowicz (Константинович).
|PSBiog=Warszawę jako miejsce urodzenia podaje m.in. ''[[Polski Słownik Biograficzny]]'' (tom XXXI wydany w 1989, s. 528–529); jednak w zeszycie pt. ''Uzupełnienia i sprostowania do tomów I-XL'' do tego Słownika wydanym w 2002 jako miejsce urodzenia podaje się (na s. 100) już Wielkie Łuki, dodając równocześnie do źródłowych pozycji bibliograficznych jedną pozycję: pracę ''Rokossowski – na ile Polak?'' autorstwa W. Białkowskiego.
|Waw=Według historiografii okresu [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]] oraz informacji pochodzących od jego rodziny, K. Rokossowski urodził się w [[Warszawa|Warszawie]], w dzielnicy [[Praga (Warszawa)|Praga]]; [[Wielkie Łuki]] w guberni [[Psków|pskowskiej]] w [[Rosja|Rosji]] zaczął podawać jako miejscowość urodzenia – według informacji pochodzących od jego rodziny – po odbyciu kary więzienia w okresie czystek [[Stalinizm|stalinowskich]] z końca lat 30. XX w. (np. w zachowanym kwestionariuszu osobowym sprzed czystek, z 1920 r., wypełnionym w języku rosyjskim wpisał Warszawę), a Wielkie Łuki pojawiły się w jego danych personalnych po raz pierwszy w marcu 1940; w następnych latach kwestia miejsca urodzenia Rokossowskiego wywoływała liczne nieporozumienia na temat jego prawdziwej narodowości.
|WŁ=A nie, jak podają niektóre źródła, w [[Wielkie Łuki|Wielkich Łukach]] w [[Obwód pskowski|obwodzie pskowskim]].
|NAHB=W zasobach [[Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku|Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi]] (zesp. 136, op. 25, spr. 352, k. 166 odwr.–167) znaleziona księga metryczna, w której wpis wskazuje, że urodzony  {{data|1889-09-15}} Konstanty Rokossowski został ochrzczony {{data|1889-09-16}} w [[Telechany|Telechanach]]{{r|kresy}}. Potomkowie marszałka Rokossowskiego twierdzą, że dotyczy to jego brata (mającego takie samo imię), który zmarł w dzieciństwie.
|świder=Mariusz Świder opublikował w 2021 książkę, z której sugeruje, że miejscem urodzenia marszałka Rokossowskiego może być w [[Komorowo (powiat ostrowski)|Komorowo]] pod [[Ostrów Mazowiecka|Ostrowią Mazowiecką]]{{r|#1}}
}}

== Przypisy ==
<references>
<ref name="#1">Mariusz Świder: ''Jak budowaliśmy Rosję'', Fronda Warszawa 2021, s. 281–299.</ref>
<ref name="album">{{cytuj książkę |nazwisko = Ciemiński |imię = Ryszard |tytuł = Album Kartuski |wydawca = Oficyna WydawniczaGraf |miejsce = Gdańsk |data = 1991 |isbn = 8385130284 |strony = 102}}</ref>
<ref name="ARom">{{cytuj książkę |autor = [[Andrzej Romaniak]] |tytuł = Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów |wydawca = [[Muzeum Historyczne w Sanoku]] |miejsce = Sanok |data = 2005 |strony = 71 |isbn = 83-919305-8-0}}</ref>
<ref name="Bagramian">Cytat ten pochodzi z książki „Sławni dowódcy”, napisanej przez marszałka Iwana Bagramiana.</ref>
<ref name="BoM">{{cytuj |tytuł = Bitwa o Moskwę |url = https://www.filmweb.pl/film/Bitwa+o+Moskw%C4%99-1985-187622}}</ref>
<ref name="DR">{{cytuj pismo |tytuł = Marszałek Rokossowski odznaczony Orderem Lenina |url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=2146 |czasopismo = [[Dziennik Rzeszowski]] |strony = 1 |data = nr 296 z 30 grudnia 1946}}</ref>
<ref name="Kałużny">Ryszard Kałużny, ''Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojskach Lądowych w Polsce 1945-1956'', Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 2(144)/2007, s. 90.</ref>
<ref name="konecki">[[Tadeusz Konecki]], Ireneusz Ruszkiewicz, ''Marszałek dwóch narodów'', Warszawa 1976.</ref>
<ref name="Kowalski Lech Jaruzelski">Kowalski Lech, ''Jaruzelski. Generał ze skazą'', Wydawnictwo Zysk i Ska, {{ISBN|9788375069792}}.</ref>
<ref name="kresy">{{Cytuj stronę | url = https://kresy24.pl/w-rosji-uwaza-sie-go-za-polaka-a-w-polsce-za-rosjanina-wiemy-skad-pochodzil-marszalek-rokossowski-nie-jest-to-warszawa/ | tytuł = W Rosji uważa się go za Polaka, a w Polsce za Rosjanina. Wiemy skąd pochodził marszałek Rokossowski. Nie jest to Warszawa | data = 2021-05-05 | opublikowany = Kresy24.pl | język = pl | data dostępu = 2023-06-17 | archiwum = https://web.archive.org/web/20230617213458/https://kresy24.pl/w-rosji-uwaza-sie-go-za-polaka-a-w-polsce-za-rosjanina-wiemy-skad-pochodzil-marszalek-rokossowski-nie-jest-to-warszawa/ | zarchiwizowano = 2023-06-17}}</ref>
<ref name="listy">{{cytuj |tytuł = Правнучка маршала перелистала его письма домой |data = |url = https://rg.ru/2020/02/28/rodina-pisma-pobedy-rokossovskij-vash-kostia-staryj-voin.html}}</ref>
<ref name="Maria">{{cytuj |tytuł = Drzewo genealogiczne rodziny marszałka Rokossowskiego |url = https://www.geni.com/people/Maria-Rokossowska/6000000023249607362}}</ref>
<ref name="MH">{{cytuj |autor = Maciej Hypś |tytuł = Konstanty Rokossowski |data = 2009-05-07 |data dostępu = 2020-12-18 |opublikowany = Konflikty.pl |url = https://www.konflikty.pl/historia/druga-wojna-swiatowa/konstanty-rokossowski/ |język = pl}}</ref>
<ref name="miedzyrz">{{cytuj |url = http://web.archive.org/web/20181227230715/https://miedzyrzecz.biz/arch/Archiwum-2011/luty-2011/003-keszyca-historia/keszyca-historia.htm |tytuł = Jak żołnierze wracali z poligonu? |opublikowany = miedzyrzecz.biz |język = pl |data dostępu = 2018-12-29}}</ref>
<ref name="MP 1952-1-1">{{Monitor Polski|1952|1|1}}.</ref>
<ref name="Nehring">{{cytuj stronę |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/1,148748,19042200,awantura-z-chruszczowem.html |tytuł = Awantura z Chruszczowem |autor = Piotr Nehring |data = 2015-10-19 |opublikowany = Wyborcza.pl Ale historia |data dostępu = 2015-10-25}}</ref>
<ref name="NEP">{{cytuj książkę |tytuł = Nowa Encyklopedia Powszechna PWN |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |rok = 2004 |isbn = 83-01-14179-4 |strony = 242 (tom 7)}}</ref>
<ref name="polityka">Wywiad z prawnuczką Ariadną Rokossowską „Przegląd” https://archiwum.polityka.pl/art/jak-pradziadek-kochal-polske,385334.html.</ref>
<ref name="Polityka">''Jak pradziadek kochał Polskę – wywiad z Ariadną Rokossowską'', [w:] „Polityka” nr 45/2009.</ref>
<ref name="polskieradio-657140">[http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/657140/ Wypowiedź prof. Pawła Wieczorkiewicza dla Polskiego Radia „Postacie i wydarzenia II wojny światowej. Postać Konstantego Rokossowskiego”].</ref>
<ref name="PoPSBiog">{{cytuj książkę |tytuł = Generalicja polska. Popularny słownik biograficzny |wydawca = Oficyna Wydawnicza „Ajaks” |miejsce = Pruszków |data = 2001 |isbn = 83-87103-81-0 |strony = 130 (tom 2)}}</ref>
<ref name="pwn">Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1998.</ref>
<ref name="RA-89116">[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aeroflot,_RA-89116,_Sukhoi_Superjet_100-95B_(46715427045).jpg RA-89116].</ref>
<ref name="radio">{{Cytuj stronę | url = https://radiogdansk.pl/audycje/manufaktura-reportazu/2014/05/19/zawsze-bede-rokossowska/ | tytuł = Zawsze będę Rokossowska | autor = Małgorzata Żerwe | data = 2014-05-19 | oznaczenie = reportaż Radia Gdańsk – wywiad z prawnuczką Konstantego Rokossowskiego, [[Ariadna Rokossowska|Ariadną Rokossowską]] | opublikowany = Radio Gdańsk | język = pl | data dostępu = 2023-06-17 | archiwum = https://web.archive.org/web/20230617215114/https://radiogdansk.pl/audycje/manufaktura-reportazu/2014/05/19/zawsze-bede-rokossowska/ | zarchiwizowano = 2023-06-17}}</ref>
<ref name="SBiog">{{cytuj książkę |tytuł = Słownik biograficzny Europy Środkowo-Wschodniej XX wieku |wydawca = Oficyna Wydawnicza „Rytm”. Instytut Nauk Politycznych PAN |miejsce = Warszawa |rok = 2004 |isbn = 83-88490-67-2 |strony = 1074}}</ref>
<ref name="Skrzypek">Andrzej Skrzypek „Mechanizmy autonomii – stosunki polsko – radzieckie 1956-1965, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora 2005, {{ISBN|83-89709-26-0}}, s. 57.</ref>
<ref name="skwiecinski">[https://www.salon24.pl/u/p-skwiecinski/338654,ariadny-rokossowskiej-przypadki-rodzinne P.Skwieciński, ''Ariadny Rokossowskiej przypadki rodzinne''].</ref>
<ref name="SSPK2WS">[http://sspk2ws.org.pl/wizyta-wnuka-marszalka-konstantego-rokossowskiego-2013/ Wizyta wnuka marszałka Rokossowskiego.]</ref>
<ref name="Stevnsborg">Lars Stevnsborg: ''Kongeriget Danmarks ordener, medaljer og hæderstegn''. Frederiksberg, Syddansk Universitetsforlag: 2005. s. 547–551.</ref>
<ref name="Szumiło">{{cytuj |autor = Mirosław Szumiło |tytuł = Roman Zambrowski 1909-1977 |data = 2014 |isbn = 978-83-7629-621-0 |miejsce = Warszawa |wydawca = IPN |s = 319 |oclc = 890410659}}</ref>
<ref name="Tadeusz Zubiński2015">{{cytuj |autor = Tadeusz Zubiński |tytuł = Wojna domowa w Hiszpanii 1936-1939 |data = 2015}}</ref>
<ref name="TP">Tadeusz Pióro „Armia ze skazą” Czytelnik 1994, {{ISBN|83-07-02397-1}}, s. 142.</ref>
<ref name="UpB">{{cytuj |tytuł = Upadek Berlina |data = |url = https://www.filmweb.pl/film/Upadek+Berlina-1950-102661}}</ref>
<ref name="watch">Słowa marszałka Rokossowskiego do gen. Franciszka Cymbarewicza przed wyjazdem z Polski w 1956 http://www.youtube.com/watch?v=W67_0hFstFU.</ref>
<ref name="ws">{{cytuj książkę |autor = Wojciech Stela |tytuł = Polskie ordery i odznaczenia |miejsce = Warszawa |data = 2008 |strony = 82}}</ref>
<ref name="wywiad">{{cytuj stronę |url = https://www.youtube.com/watch?v=IYEO8fMylpg&feature=emb_title |tytuł = Красный маршал. Ариадна Рокоссовская о прадеде // По-живому |autor = Константин Сёмин |data = 2020-04-16 |praca = wywiad na YouTube |opublikowany = YouTube |język = ru |data dostępu = 2020-04-16}}</ref>
<ref name="Wyz">{{cytuj |tytuł = Wzywolenie |data = |url = https://www.filmweb.pl/film/Wyzwolenie-1969-101418}}</ref>
<ref name="YT">{{cytuj |tytuł = Константин Рокоссовский. Больше, чем любовь |url = https://www.youtube.com/watch?v=XAAuT0kbuQo}}</ref>
<ref name="yt">{{cytuj |tytuł = Маршал Советского Союза Константин Рокоссовский |data = 1996 |url = https://www.youtube.com/watch?v=COw5TcZAnQo&t=7s}}</ref>
<ref name="Żołnierze">{{cytuj stronę |url = http://pamiec.pl/download/49/29168/BiuletynIPN200106opty.pdf |tytuł = Żołnierze, oficerowie, generałowie |data = 07-2001 |praca = Biuletyn IPN nr 6 |opublikowany = [[Instytut Pamięci Narodowej|IPN]] |strony = 10 |archiwum = https://web.archive.org/web/20150402134509/http://pamiec.pl/download/49/29168/BiuletynIPN200106opty.pdf |zarchiwizowano = 2015-04-02 |data dostępu = 2015-01-15}}</ref>
<ref name="ŻZ">{{cytuj |tytuł = Żołnierz Zwycięstwa |data = |url = https://www.filmweb.pl/film/%C5%BBo%C5%82nierz+zwyci%C4%99stwa-1953-12119}}</ref>
<ref name="Соколов">Б.В. Соколов – „Рокоссовский”; Мастерская „Коллекция”, Калининград. {{ISBN|978-5-91989-009-6}}, s. 521.</ref>
</references>

== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę |nazwisko = Białkowski |imię = Wiesław |tytuł = Rokossowski – na ile Polak? |data = 1994 |isbn = 83-7001-755-X |miejsce = Warszawa |wydawca = Alfa |strony = 289 |oclc = 749467405 |odn = tak}}
* {{cytuj książkę |autor = Tadeusz Konecki |autor link = Tadeusz Konecki |tytuł = Konstanty Rokossowski |seria = Współczesne życiorysy Polaków |wydawca = [[Wydawnictwo Iskry]] |miejsce = Warszawa |rok = 1976 |odn = {{odn/id|Konecki|1976}}}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Leszkowicz |imię = Tomasz |tytuł = Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej |data = 2022 |wydawca = Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej |miejsce = Warszawa |isbn = 9788382295887 |odn = tak}}
* {{Cytuj |autor = [[Bolesław Potyrała]]; [[Hieronim Szczegóła]] |tytuł = Czerwoni marszałkowie. Elita Armii Radzieckiej 1935-1991 |data = 1997 |isbn = 83-86832-23-1 |miejsce = Zielona Góra |wydawca = Wyd. [[Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego w Zielonej Górze|WSP im. Tadeusza Kotarbińskiego]] |oclc = 835148265}}
* {{Cytuj |autor = Bolesław Potyrała; [[Władysław Szlufik]] |tytuł = Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940–1991 |data = 2001 |isbn = 83-7098-662-5 |miejsce = Częstochowa |wydawca = WSP |oclc = 831020923}}
* {{cytuj |autor = [[Ariadna Rokossowska]] |tytuł = ''8 малоизвестных фактов о Константине Рокоссовском'' (8 mało znanych faktów o Konstantym Rokossowskim) |wydawca = [[Rossijskaja gazieta|Российская газета]] |data = 20 grudnia 2013|zarchiwizowano=2023-06-18| archiwum =https://web.archive.org/web/20230618125159/https://www.rg.ru/2013/12/20/rokossovsky-site.html|język=ru |url = http://www.rg.ru/2013/12/20/rokossovsky-site.html |odn = {{odn/id|Rokossowska|2013}}}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Rokossowski |imię = Konstanty |tytuł = Żołnierski obowiązek |rok = 1973 |miejsce = Warszawa|odn=tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Sołonin |imię = Mark Siemiowicz |tytuł = Czerwiec 1941. Ostateczna diagnoza |wydawca = Dom Wydawniczy „Rebis” |miejsce = Poznań |rok = 2007 |isbn = 978-83-7818-616-8 |język = pl |odn = tak}}
* ''Mała Encyklopedia Wojskowa'', t. III, Wyd. [[Ministerstwo Obrony Narodowej|MON]], Warszawa 1971
* {{cytuj książkę |nazwisko = Sobczak (red.) |imię = Kazimierz |autor link = Kazimierz Sobczak |tytuł = Encyklopedia II wojny światowej |wydawca = [[Bellona (wydawnictwo)|Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej]] |miejsce = Warszawa |rok = 1975 |odn = tak}}
* ''[[Polski Słownik Biograficzny]]'', t. XXXI (1989) oraz zeszyt ''Uzupełnienia i sprostowania...'' (2002)
* {{lang|ru}} W. Jegorszyn – ''Feldmarszałkowie i marszałkowie'', Moskwa 2000
* {{lang|ru}} W. Kardaszow – ''Rokossowskij'', Wyd. Mołodaja Gwardija, Moskwa 1980
* {{lang|ru}} K. Zalesskij – ''Imperium Stalina. Biograficzny słownik encyklopedyczny'', Moskwa 2000
* {{lang|ru}} ''Radziecka Encyklopedia Wojskowa'', Moskwa
* {{lang|ru}} ''Wielka Encyklopedia Radziecka'', t. 22, s. 183, Moskwa 1969–1978
* {{lang|ru}} ''Wojskowy słownik encyklopedyczny'', Moskwa 1986
* {{Cytuj stronę |url = http://www.rokossowski.com/bio.htm |tytuł = ''Маршал Советского Союза Константин Константинович Рокоссовский'' |opublikowany = rokossowski.com |archiwum = https://web.archive.org/web/20160303223936/http://www.rokossowski.com/bio.htm |zarchiwizowano = 2016-03-03 |język = ru}}
* [http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=357 ''Константин Константинович Рокоссовский – Герои страны''] {{lang|ru}}
* [http://www.hrono.ru/biograf/rokosovski.html ''Константин Константинович Рокоссовский – Проект ХРОНОС''] {{lang|ru}}
* {{Cytuj stronę |url = http://www.b2386828.msk.ru/4/000.htm |tytuł = ''Wyżsi dowódcy Związku Radzieckiego'' |opublikowany = b2386828.msk.ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20080604070639/http://www.b2386828.msk.ru/4/000.htm |zarchiwizowano = 2008-06-04 |język = ru}}
* ''Konstanty Rokossowski Marszałek Polski'', Wydawnictwo MON „Prasa Wojskowa”, Warszawa 1949.
* ''Marszałek Polski Konstanty Rokossowski'', Wydawnictwo MON, 1953.
* ''Marszałek Rokossowski na czele Wojska Polskiego'', Zarząd Główny [[Związek Młodzieży Polskiej|Związku Młodzieży Polskiej]], 1949.
* Kalendarz Robotniczy 1956 rok „[[Książka i Wiedza]]”.
* Инна Руденко, wywiad z [[Ariadna Rokossowska|Ariadną Rokossowską]]: [http://www.kp.ru/daily/24290.4/484552/ ''Правнучка маршала Рокоссовского: Мой прадед командовал Парадом Победы'' (Prawnuczka marszałka Rokossowskiego: „mój pradziad dowodził Paradą Zwycięstwa”)], [[Komsomolskaja prawda|Комсомольская Правда]], 7 maja 2009
* {{cytuj stronę |url = https://nn.by/?c=ar&i=272537 |tytuł = Знаходка архівістаў: маршал Ракасоўскі нарадзіўся не ў Варшаве, а ў беларускіх Целяханах |data = 2021-05-05 |opublikowany = nn.by |język = be |odn = {{odn/id|Nasza Niwa|2021}}}}
* [https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/718 Informacje w BIP IPN]

== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.sejm-wielki.pl/b/psb.26337.1 Marek Jerzy Minakowski – ''Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego'' – Serwis genealogiczny]
* [https://historia.dorzeczy.pl/118714/marszalek-konstanty-rokossowski.html Tajemnica Rokossowskiego. Co ocaliło polsko-sowieckiego marszałka?]

{{Rząd Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza}}
{{Pierwszy rząd Józefa Cyrankiewicza}}
{{Minister obrony narodowej PRL}}
{{Wiceprezesi Rady Ministrów}}
{{Marszałkowie Polski}}
{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Rokossowski, Konstanty}}
[[Kategoria:Konstanty Rokossowski| ]]
[[Kategoria:Wicepremierzy PRL]]
[[Kategoria:Ministrowie obrony narodowej Polski Ludowej]]
[[Kategoria:Marszałkowie Związku Radzieckiego]]
[[Kategoria:Marszałkowie Polski]]
[[Kategoria:Radzieccy oficerowie w ludowym Wojsku Polskim]]
[[Kategoria:Deputowani do Rady Najwyższej ZSRR]]
[[Kategoria:Warszawscy posłowie na Sejm PRL]]
[[Kategoria:Członkowie Biura Politycznego KC PZPR]]
[[Kategoria:Dowódcy 2 Frontu Białoruskiego]]
[[Kategoria:Dowódcy Frontu Centralnego]]
[[Kategoria:Dowódcy Frontu Briańskiego]]
[[Kategoria:Oficerowie dowództwa 1 Frontu Białoruskiego]]
[[Kategoria:Dowódcy Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej]]
[[Kategoria:Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej]]
[[Kategoria:Polacy w wojnie domowej w Rosji (czerwoni)]]
[[Kategoria:Polacy i obywatele polscy w Armii Czerwonej (1918–1946)]]
[[Kategoria:Uczestnicy walk o przełamanie Wału Pomorskiego (1945)]]
[[Kategoria:Polscy żołnierze Armii Czerwonej podczas II wojny światowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (Polska Ludowa)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem za Warszawę 1939–1945]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem „Za wyzwolenie Warszawy”]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem „Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Budowniczych Polski Ludowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru (Mongolia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kutuzowa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Łaźni]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Suche Batora]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zwycięstwa]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Medalem Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Wojennym (Francja)]]
[[Kategoria:Polacy – Wielcy Oficerowie Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Lenina]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Łaźni]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Rewolucji Październikowej]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Suworowa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Medalem Wyzwolenia (Dania)]]
[[Kategoria:Polscy Bohaterowie Związku Radzieckiego]]
[[Kategoria:Patroni jednostek ludowego Wojska Polskiego]]
[[Kategoria:Rokossowscy herbu Glaubicz|Konstanty]]
[[Kategoria:Pochowani na Cmentarzu przy Murze Kremlowskim]]
[[Kategoria:Honorowi obywatele Szczecina]]
[[Kategoria:Honorowi obywatele Wrocławia]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie]]
[[Kategoria:Wojskowi związani z Legnicą]]
[[Kategoria:Byli honorowi obywatele Gdańska]]
[[Kategoria:Zmarli na choroby nowotworowe]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1889]]
[[Kategoria:Zmarli w 1968]]
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Legią Zasługi]]
[[Kategoria:Polacy pochodzenia rosyjskiego]]