Wikipedysta:Arti P/brudnopis/Hawaje

Hawaje

State of Hawaii
Mokuʻāina ʻo Hawaiʻi

stan
50. stan od 21 sierpnia 1959
Pieczęć Flaga
Dewiza: Ua Mau ke Ea o ka ʻĀina i ka Pono (Życie kraju trwa w sprawiedliwości)
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Honolulu
Kod ISO 3166-2	US-HI
Gubernator	Neil Abercrombie (D)
Powierzchnia	28 337 km²
Populacja (2000) • liczba ludności	1 211 537
• gęstość	42,75 os./km²
Strefa czasowa	UTC-10:00
Języki urzędowe	angielski, hawajski
Położenie na mapie USA
Strona internetowa

Piramida wieku

Hawaje (wymowa:/həˈwaɪ.iː/^ⓘwymowa:/həˈwaɪ.iː/) (ang. Hawaii, haw. Mokuʻāina o Hawaiʻi) – najnowszy z 50 stanów USA (dołączony 21 sierpnia 1959 roku), oraz jedyny stan leżący tylko na wyspach. położony na archipelagu Hawaje, w północno-środkowej części Oceanu Spokojnego, nie posiadający lądowej łączności z kontynentalną częścią kraju, w odległości około 4 tys. kilometrów od kontynentalnych Stanów Zjednoczonych. Jest to jedyny stan USA leżący tylko na wyspach. Stolicą stanu jest Honolulu leżące na wyspie O'ahu.

Archipelag jest pochodzenia wulkanicznego. Rozpościera się na długości niemal 2,5 tys. km. Składa się z 137 wysp, w tym z 8 zamieszkanych – Hawaii, Oahu, Kauai, Molokai, Lanai, Maui, Niihau i Kahoolawe. Powierzchnia wysp jest górzysta. Liczne są czynne wulkany. Po stanach Alaska, Floryda i Kalifornia, Hawaje posiadają 4 najdłuszą linię brzegową w USA.

Oficjalnie w stanie mieszka 1,2 mln ludzi, a w praktyce ponad 1,3 mln jeśli dodać turystów i żołnierzy amerykańskich sił zbrojnych. Ogromna większość z nich, prawie 1 mln, mieszka na najgęściej zaludnionej wyspie Oahu. Tylko 6,6% mieszkańców stanu uważa się za rdzennych (Polinezyjskich) obywateli Hawajów. Największa grupa mieszkańców, około 41%, to imigranci z Azji lub ich potomkowie.

Etymologia

W języku Hawajskim słowo Hawaiʻi wywodzi się języka Proto-Polinezyjskiego gdzie oznacza ojczyznę. Jest także wyrazem pokrewnym występującym również w językach: maori, rarotonga oraz samoańskim.

Historia

Hawaje są jednym z czterech państw, które były niezależne przed dołączeniem do Stanów Zjednoczonych, wraz z Republiką Vermontu, Teksasu, oraz Kalifornii, i jednym z dwóch, wraz z Teksasem, które zyskały uznanie na arenie międzynarodowej. Królestwo Hawajów było suwerennym państwem od 1810 do 1893 roku, kiedy monarchia została obalona. Hawaje były niezależną republiką od 1894 do 1898, kiedy to zostały zaanektowane przez Stany Zjednoczone jako terytorium, stając się 50 stanem w 1959 roku.

Hawaje były celem niespodziewanego ataku na Pearl Harbor wykonanego przez imperium japońskie 7 grudnia 1941 roku. Atak na Pearl Harbor i inne instalacje wojskowe i morskie na O'ahu, przeprowadzony przez samoloty i miniaturowe okręty podwodne spowodowały włączenie się Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej.

Starożytne Hawaje

Bazując na odkryciach archeologicznych szacuje się, iż pierwsi osadnicy zamieszkali na wyspach już w roku 300 p.n.e., prawdopodobnie byli to polinezyjscy osadnicy z Markiz, a następnie ok. XI w. ludzie przybywali na wyspy z Raiatea i Bora Bora. Pierwszym europejczykiem który odkrył Hawaje w 1778 roku był brytyjski podróżnik James Cook.

Archeolodzy i historycy uważają, że pierwotne osady imigrantów z Markiz i Tahiti z ok. 1000 roku wprowadziły nową linię wodzów, system Kapu (styl życia), praktykę składania ofiar z ludzi i budowania świątyń. Jest to opisane w ludowych opowieściach. Niezależnie od kwestii pochodzenia imigrantów, historycy zgadzają się, że starożytne Hawaje charakteryzowały się powolnym, ale stałym wzrostem liczby ludności.

Królestwo Hawajów (1795–1893)

Hawajczycy witający Jamesa Cooka. Ilustracja Johna Webbera.

Przypłynięcie Jamesa Cooka w 1778 roku na wyspy było pierwszym udokumentowanym kontaktem Hawajów z Europejczykami. Cook nazwał je "Sandwich Islands", na cześć swojego sponsora Johna Montagu, 4. hrabiego Sandwich. Zdradził lokalizację Hawajów i podał ich nazwę jako Owyhee.

Cook odwiedził wyspy dwukrotnie. Podczas drugiej wizyty w 1779 roku, próbował porwać króla Wielkiej Wyspy, Kalaniʻōpuʻu, i trzymać go jako okup, ponieważ żądał zwrotu łodzi która została skradziona. Porwanie jednak nie udało się, ponieważ zwolennicy króla bronili go, w wyniku czego Cook oraz czterech jego ludzi zginęło.

Po wizytach Cooka oraz licznych publikacjach które opisywały jego podróże, Hawaje stały się celem podróży wielu Europejskich przybyszów: Odkrywców, kupców oraz wielorybników. Wpływy brytyjskie miały duże znaczenie dla Hawajów, co widać m.in. na fladze Hawajów na której w lewym górnym rogu widnieje flaga Wielkiej Brytanii. Brytyjscy przybysze wprowadzili wiele chorób na wyspy przez co gwałtownie spadła populacja Hawajów, ponieważ Hawajczycy nie posiadali odporności na choroby takie jak: grypa, ospa czy odra. W 1850 roku, odra zabiła co piątą osobę na Hawajach.

Dynastia Kamehameha

Pod koniec XVIII wieku, wodzowie poszczególnych wysp walczyli o władze nad archipelagiem. Po serii bitew skończonych w 1795 roku które spowodowały cesję wyspy Kauai w 1810 roku, wszystkie zamieszkane wyspy zostały podporządkowane jednemu władcy – królowi Kamehameha I. Ustanowił on dynastię Kamehameha, która rządziła Hawajami do 1872 roku.

Po przejęciu tronu przez Kamehameha II, po śmierci ojca w 1819 roku, misjonarze którzy przybyli na wyspę nawrócili wielu Hawajczyków na Chrześcijaństwo, dzięki czemu zaprzestano praktykowania niektórych starożytnych zwyczajów. Kamehameha III został pierwszym Chrześcijańskim królem Hawajów.

W 1872 roku, po śmierci Kamehameha V, adoptowanego syna Kamehameha IV, nastąpiły wybory powszechne, ponieważ Kamehameha V nie miał potomków oraz nie wybrał nikogo na swojego następcę. W wyniku wyborów królem Hawajów został Lunalilo, który zmarł rok później, również nie posiadając potomków, co spowodowało następne wybory, po których tron w 1874 objął Kalākaua.

Konstytucja Hawajów (1887)

W 1887 roku, kilku białych imigrantów, którzy wzbogacili się na produkcji cukru, stanęło na czele rewolucji. Król Kalākaua został zmuszony do podpisania tzw. "Konstytucji bagnetowej". Konstytucja drastycznie ograniczała władzę monarchy. Jej kluczowy punkt dawał prawo do głosowania tylko tym mieszkańcom, których roczny dochód przekraczał 600 dolarów lub którzy zainwestowali w grunt przynajmniej 300 dolarów. Ci drudzy nie musieli nawet być obywatelami Hawajów. Większość rdzennych Hawajczyków, którzy do tej pory stanowili gros elektoratu, wyeliminowano z gry politycznej. W ten sposób euro-amerykańska mniejszość praktycznie przejęła władzę nad państwem. Cztery lata później niedomagający król wyjechał na leczenie do San Francisco, skąd już nie wrócił. Na tronie zastąpiła go jego siostra, Lydia Lili'uokalani.

Przewrót królowej Lili'uokalani (1893)

Amerykańscy żołnierze podczas przewrotu - styczeń 1893

Aby zadośćuczynić niesprawiedliwościom spowodowanym przez Konstytucję bagnetową i zastrzec prawo wyborcze wyłącznie dla rdzennych obywateli, królowa obwieściła wydanie nowej konstytucji. To wystarczyło antyrojalistycznie nastawionym cudzoziemcom, przede wszystkim Amerykanom, za pretekst do rozpoczęcia rebelii. John L. Stevens, minister USA na Hawajach, 17 stycznia 1893 roku wydał rozkaz desantu amerykańskim Marines stacjonującym na USS Boston. Rebelianci, określający się jako Komitet Bezpieczeństwa, pomaszerowali na pałac królowej i zażądali jej abdykacji. Chcąc uniknąć rozlewu krwi, Lili'uokalani ustąpiła z tronu, Oświadczyła przy tym iż zrzeka się władzy do czasu, kiedy rząd USA, po zapoznaniu się z faktami, unieważni czyny swoich przedstawicieli i zwróci jej koronę.

Republika Hawajów (1894-1898)

Republika została oficjalnie proklamowana 4 lipca 1894. Tego dnia premier Sanford Dole został mianowany prezydentem Republiki Hawajów. Funkcję tą pełnił do 1900, kiedy został gubernatorem Hawajów. Po powstaniu republiki w której w dalszym ciągu panowała nierówność wyborcza, Hawajczycy utworzyli ruch oporu i założyli grupę zwaną rojalistami. Jej celem było obalenie republiki i przywrócenie tronu królowej Lili'uokalani. W 1895 rojaliści zaatakowali rząd tymczasowy, lecz zostali pokonani, a ci, którzy przeżyli zostali aresztowani. U królowej znaleziono broń, w związku z tym także została aresztowana. Przetrzymywano ją jako więźnia w małym pokoju w pałacu Iolani, a następnie odesłano do domu, gdzie wiele miesięcy spędziła w areszcie domowym. Republika przetrwała tylko parę lat. 7 lipca 1898 Stany Zjednoczone zajęły kraj a 12 sierpnia ogłosiły oficjalnie aneksję kraju.

Terytorium Hawajów (1898–1959)

Pałac Iolani w Honolulu.

7 lipca 1898 roku, William McKinley podpisał uchwałę, która oficjalnie przyłączała Hawaje jako terytorium zależne Stanów Zjednoczonych. Oficjalna ceremonia odbyła się w Pałacu Iolani, na której miejsce miało m.in. zdjęcie flagi Hawajów i wzniesienie Flagi Stanów Zjednoczonych. Sanford Dole został mianowany pierwszym gubernatorem terytorium.

Stan Hawaje (1959-)

W marcu 1959 roku, Kongres uchwalił akt dołączenia jako 50 stan USA. Podpisał go ówczesny prezydent Dwight Eisenhower (akt nie obejmował atolu Palmyra która była częścią terytorium Hawajów). 27 czerwca 1959 roku, referendum spytało mieszkańców Hawajów o poparcie ustawy dołączenia jako stan. Referendum uzyskało poparcie dla powstania stanu w proporcji 17:1.

Po uzyskaniu statusu stanu, Hawaje szybko się zmieniły poprzez szybko rozwijającą się turystykę na wyspach. Promowano również Hawajską kulturę i zwyczaje.

Miasta

Honolulu - stolica i zarazem największe miasto Hawajów

Przeniesienie Hawajskiej rodziny królewskiej z Wielkiej Wyspy na Maui a później na O'ahu wyjaśnia rozmieszczenie populacji na wyspach. Kamehameha III wybrał Honolulu jako stolicę. Głównym czynnikiem ważącym o tej decyzji był naturalny port w pobliżu miasta.

Honolulu położone jest na północno-wschodnim wybrzeżu O'ahu. Poprzednią stolicą była Lahaina leżąca na wyspie Maui, a przed nią Kailua-Kona na wyspie Hawai'i. Główne miejscowości to: Hilo, Kaneohe, Kailua-Kona, Pearl City, Waipahu, Kahului, Kailua, Kīhei oraz Lihue.

Symbole stanu

Symbole Stanu Hawaje
Ptak	Bernikla hawajska
Taniec	Hula
Ryba	Humuhumunukunukuāpuaʻa
Flaga	Flaga Hawajów
Kwiat	Hibiskus Hawajski (Hibiscus furcellatus)
Ssak	Mniszka hawajska
Ssak morski	Długopłetwiec oceaniczny
Przydomek	Aloha State
Pieczęć Stanowa	Pieczęć stanowa Hawajów
Hymn	Hawaiʻi ponoʻī

Geografia

Główne wyspy Hawajów:

Wyspa	Powierzchnia	Najwyższy punkt	Wysokość	Populacja (2000)	Gęstość zaludnienia
Hawai'i	10 432,5 km²	Mauna Kea	4 205 m	148 677	14 os./km²
Maui	1 883,4 km²	Haleakalā	3 055 m	117 644	62 os./km²
Kaho'olawe	115,5 km²	Puʻu Moaulanui	452 m	0	0 os./km²
Lāna'i	363,9 km²	Lānaʻihale	1 026 m	3 193	9 os./km²
Moloka'i	673,4 km²	Kamakou	1,512 m	7 404	11 os./km²
O'ahu	1 545,3 km²	Kaʻala	1 220 m	905 266	586 os./km²
Kaua'i	1,430.5 km²	Kawaikini	1,598 m	58 303	41 os./km²
Ni'ihau	180 km²	Pānīʻau	381 m	230	1,2 os./km²

Topografia

położenie Hawajów na Pacyfiku.

Archipelag położony 3200 km na północny zachód od Ameryki Północnej. Jest najbardziej wysuniętym stanem na południe i drugim po Alasce na zachód. Tylko Hawaje i Alaska nie sąsiadują z innym stanem.

Hawaje są jedynym stanem w Stanach Zjednoczonych, który:

• nie jest geograficznie położony w Ameryce Północnej
• jest całkowicie otoczony przez wodę
• jest archipelagiem
• ma pałac królewski
• nie ma prostej linii w swojej granicy

Największa góra Hawajów, Mauna Kea, wznosi się na wysokość 4205 m n.p.m., lecz jeśli mierzyć ją od podstawy góry, która leży na dnie Pacyfiku, jest wyższa od Mount Everestu, ponieważ mierzy wtedy ok. 10 200 m.

Ośmiu głównym wyspom: Hawaiʻi, Maui, O'ahu, Kaho'olawe, Lanai, Moloka'i, Kaua'i i Ni'ihau, towarzyszy ponad 100 innych. Kaʻala jest małą wyspą która jest licznie odwiedzana przez turystów. Północno-Zachodnie Wyspy Hawajskie to archipelag składający się z dziewięciu wysp.

Geologia

Wszystkie wyspy Hawajskie zostały utworzone ze skał magmowych, które pochodzą z plamy gorąca. Ponieważ płyta tektoniczna znajdująca się pod oceanem Spokojnym przemieszcza się na północny-zachód, plama gorąca pozostaje nieruchoma, powoli tworząc nowe wulkany. Ze względu na lokalizację plamy, na Hawajach aktywne wulkany znajdują się tylko w południowej części wyspy Hawai'i. Najmłodszy wulkan, Lōihi, znajduje się pod wodą blisko południowego wybrzeża Hawai'i.

Ostatnia erupcja wulkaniczna poza Wielką Wyspą miała miejsce w wulkanie Haleakalā przed końcem XVIII wieku. W 1790 roku, eksplozja wulkanu Kīlauea była najtragiczniejszą w historii USA, zginęło wtedy 5405 żołnierzy i ich rodziny.

Przez aktywność wulkaniczną oraz erozję, Hawaje posiadają fascynujące geologiczne cechy. Hawai'i posiada trzeci najwyższy punkt spośród wysp na świecie.

Niestabilności zboczy wulkanów przyniosła szkody związane z trzęsieniami ziemi oraz tsunami, zwłaszcza w 1868 i 1975 roku.

Flora i Fauna

Z powodu odległości wysp od stałego lądu, życie przed człowiekiem dotarło na Hawaje przez zwierzęta. Ta izolacja oraz zróżnicowanie środowiska (wysokości oraz tropikalny klimat) stworzyły szeroki wachlarz endemicznej flory i fauny. Hawaje mają więcej zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt niż jakikolwiek stan USA.

Obszary chronione

Pomnik USS Arizona w Pearl Harbor.

Kilka obszarów na Hawajach znajduje się pod ochroną National Park Service. Hawaje posiadają dwa parki narodowe: Haleakalā na wyspie Maui oraz Wulkany Hawai'i który znajduje się w południowej części wyspy Hawai'i.

W stanie znajdują się trzy Historyczne Parki Narodowe. Kalaupapa National Historical Park na Moloka'i, Kaloko-Honokōhau National Historical Park na Hawai'i oraz Puʻuhonua o Hōnaunau National Historical Park. Innymi chronionymi obszarami są: Ala Kahakai National Historic Trail oraz Pomnik USS Arizona w Pearl Harbor na O'ahu.

Papahānaumokuākea Marine National Monument został ustanowiony przez prezydenta George'a Busha 15 czerwca 2006 roku. Pomnik ten zajmuje powierzchnię 360 000 km² raf, atoli oraz mielizn. Jest on większy niż wszystkie Parki Narodowe USA razem wzięte.

Klimat

Klimat Hawajów jest typowy dla tropików, aczkolwiek temperatury i wilgotność są mniej ekstremalne, przez wiatr wiejący ze wschodu. Lokalny klimat różni się bardzo na każdej z wysp. Najwyższe temperatury w lecie wynoszą ok. 31°C podczas dnia, i 24°C w nocy. W zimie temperatury w dzień oscylują w granicy 28°C, i spadają do 18°C w nocy. Śnieg, z reguły nie kojarzony z tropikami, pada na wysokości 4205 m. n.p.m. na wulkanach Mauna Kea i Mauna Loa na wyspie Hawai'i w niektórych zimowych miesiącach. Śnieg pada także czasami na wulkanie Haleakala. Góra Waialeale na Kauai ma drugie najwyższe opady na świecie wynoszące 11,7 metrów. Na Hawajach rozróżnia się dwie pory roku: pora sucha, od maja do października, oraz pora deszczowa od listopada do kwietnia.

Miesięczne najwyższe i najniższe temperatury dla różnych miast

Miasto	Sty.	Lut.	Mar.	Kwi.	Maj	Cze.	Lip.	Sie.	Wrz.	Paź.	Lis.	Gru.
Hilo	17.8°C	17.8°C	18.3°C	18.9°C	19.4°C	20.0°C	20.6°C	20.6°C	20.6°C	20.0°C	19.4°C	18.3°C
	26.1°C	26.1°C	26.1°C	26.1°C	27.2°C	27.8°C	27.8°C	28.3°C	28.3°C	28.3°C	27.2°C	26.7°C
Honolulu	18.9°C	18.3°C	19.4°C	20.0°C	21.1°C	22.2°C	23.3°C	23.9°C	23.3°C	22.8°C	21.7°C	20.0°C
	26.7°C	27.2°C	27.8°C	28.3°C	29.4°C	30.6°C	31.1°C	31.7°C	31.7°C	30.6°C	28.9°C	27.8°C
Kahului	17.2°C	17.2°C	18.3°C	18.9°C	19.4°C	20.6°C	21.7°C	21.7°C	21.1°C	20.6°C	20.0°C	18.3°C
	26.7°C	27.2°C	27.8°C	27.8°C	28.9°C	30.0°C	30.6°C	31.1°C	31.1°C	30.6°C	28.9°C	27.8°C
Lihu'e	18.3°C	18.9°C	19.4°C	20.6°C	21.1°C	22.8°C	23.3°C	23.3°C	23.3°C	22.8°C	21.7°C	20.0°C
	25.6°C	26.6°C	26.6°C	26.1°C	27.2°C	28.3°C	28.9°C	29.4°C	29.4°C	28.9°C	27.2°C	26.1°C

Demografia

Ludność Hawajów
Rok	Ludność	%±
1900	154 001	—
1910	191 874	24,6%
1920	255 881	33,4%
1930	368 300	43,9%
1940	422 770	14,8%
1950	499 794	18,2%
1960	632,772	26,6%
1970	769 913	21,7%
1980	964 691	25,3%
1990	1 108 229	14,9%
2000	1 211 537	9,3%
2010	1 360 301	12,3%
źródło:1900-2010

Populacja

W 2005 roku populacja Hawajów wynosiła 1 275 194 osób, co oznacza podwyższenie ogólnej liczby ludności na Hawajach o 13 070 osób lub 1.0% w stosunku do roku 2004 oraz o 63 657 osób lub 5.3% od roku 2000. Liczba ta zawiera przyrost naturalny wynoszący 48 111 ludzi (96 028 urodzeń oraz 47 917 śmierci), oraz imigrację wynoszącą 16 956 osób. Do stanu przyjechało 30 068 osób a wyjechało 13 112.

Gęstość zaludnienia na Hawajach

W rzeczywistości Hawaje posiadają ponad 1,3 mln osób biorąc pod uwagę wielu żołnierzy oraz turystów. Wyspa O'ahu, nazywana "Miejscem Spotkań" jest najbardziej zaludnioną wyspą i posiada największą gęstość zaludnienia z 953 207 osobami na 1546 km² powierzchni wyspy co daje ok. 650 osób na km². 1 275 194 osób mieszkających na Hawajach (16 640 km²) daje gęstość 76,7 osób na km² co czyni Hawaje 13 stanem pod względem gęstości zaludnienia.

Przewidywana długość życia na Hawajach w 2000 roku wyniosła 79,8 lat (77,1 dla mężczyzn, 82,5 dla kobiet), więcej niż w jakimkolwiek innym stanie.

Procent personelu militarnego w stanie wynosi około 1,3 populacji wyspy.

Podział rasowo-etniczny

Podział rasowy według badania statystycznego przeprowadzonego przez United States Census Bureau w 2008 roku:

• Azjaci - 38,5%
• Biali Amerykanie - 27,1%
• Biała rasa - 24,8%
• Pochodzenie mieszane - 21,4%
• Amerykanie pochodzenia azjatyckiego - 9,0%
• Latynosi - 8,7%
• Czarna rasa i Afroamerykanie - 2,4%
• Rdzenni amerykanie - 0,2%
• Inne rasy - 1,4%

Języki

Hawaje posiadają dwa języki urzędowe: Angielski oraz hawajski. Popularny wśród tubylców jest również język kreolski hawajski.

Angielski

Według spisu z 2000 roku 73,44% mieszkańców Hawajów na codzień posługuje się tylko językiem angielskim.

Języki mniejszości

2,6% mieszkańców stanu mówi po hiszpańsku i 1,6% po innych językach indoeuropejskich. 21,0% po jednym z języków azjatyckich.

Po angielskim, innymi popularnymi językami są: tagalog, japoński oraz iloko.

Język hawajski

Język hawajski jest językiem ojczystym dla około 2000 osób, mniej niż 0,1% populacji Hawajów. Według spisu z 2005 roku, na Hawajach było 27 160 osób mówiących tym językiem.

Język hawajski należy do grupy języków polinezyjskich, należących do rodziny języków austronezyjskich. Zaczął się on rozwijać około roku 1000 n.e. po skolonizowaniu wysp przez ludy z Markiz oraz Tahiti. Zostali oni na wyspach zostając Hawajczykami. Ich rodzime języki przekształciły się w język Hawajski. Przed przypłynięciem Jamesa Cooka na wyspy, język hawajski nie został nigdzie zapisany. Dzisiejsza forma zapisu jest wynikiem spisania języka przez misjonarzy którzy przypłynęli na wyspę w latach 20 XVIII w. Przypisali oni litery z alfabetu łacińskiego do odpowiadających dźwięków z mowy Hawajskiej.

Pidgin

Niektórzy mieszkańcy mówią także językiem kreolskim hawajskim często nazywanym językiem "Pidgin". Język ten pochodzi głównie z języka angielskiego, lecz posiada także słowa z hawajskiego, chińskiego, japońskiego, ilokańskiego, tagalog oraz portugalskiego.

Religia

Chrześcijański kościół Makiki, 1958

Podział religijny na Hawajach w 2000 roku:

• Chrześcijaństwo: 351 000 (28,9%)
• Buddyzm: 110 000 (9%)
• Judaizm: 10 000 (0,8%)
• Inne religie: 100 000 (10%)
• Bezwyznaniowi, agnostycy i ateiści: 650 000 (51,1%)

Do największych wyznań należy Kościół rzymskokatolicki z 240 813 członkami i Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich z 68 128. Inne liczne grupy to różne wyznania protestanckie oraz Świadkowie Jehowy (8786 głosicieli, ok. 0,9% - zobacz: Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych).

Do innych religii należą wyznawcy: buddyzmu, judaizmu oraz bahaizmu, konfucjanizmu, taoizmu, hinduizmu, islamu, szintoizmu, zoroastrianizmu i innych religii.

Ekonomia

Dawniej, na Hawajach znaczącą rolę odgrywał przemysł rolniczy (uprawy sandałowca, trzciny cukrowej oraz ananasów), militarny oraz turystyczny. Od ustanowienia stanu Hawaje w 1959 roku, najbardziej dochodowym przemysłem została turystyka, tworząc 24,3% produktu stanowego brutto w 1997 roku, pomimo starań podjętych w celu dywersyfikacji. Dochód stanowy w 2003 roku wyniósł 47 mld USD.

Produkty eksportowane przez Hawaje to w większości żywność i odzież. Branże te odgrywają niewielką rolę w Hawajskiej gospodarce ze względu na znaczną odległość transportu do rentownych rynków, takich jak zachodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych. Eksportowana żywność to głównie kawa, orzechy makadamia, ananas oraz trzcina cukrowa. Dochód produktów rolniczych na 2002 rok, zgodnie z Hawajskim rolniczym urzędem statystycznym wyniósł 370,9 mln USD z różnych segmentów rolnictwa, 100,6 mln USD z upraw ananasa oraz 64,3 mln USD z trzciny cukrowej.

Hawaje posiadają stosunkowo wysokie obciążenia podatkowe. W 2003 roku, mieszkańcy Hawajów mieli najwyższe podatki na mieszkańca w całych Stanach Zjednoczonych, które wyniosły 2838 USD. Jest to częściowo spowodowane edukacją, ochroną zdrowia i opieką społeczną na które środki przeznaczane są bezpośrednio przez stan Hawaje, w przeciwieństwie do innych stanów, w których pieniądze przeznaczane są przez władze lokalne.

W kwietniu 2011 roku, stopa bezrobocia w stanie wynosiła 6,1%.

Przestępczość

W 2008 roku na Hawajach popełniono 49516 przestępstw (25 morderstwa, 46004 naruszenia miru domowego oraz 365 gwałty). Pełną listę znaleźć można tutaj Kara śmierci nie jest stosowana w tym stanie

Hawaje

Ten artykuł jest częścią serii: Polityka stanu Hawaje Gubernator Neil Abercrombie Legislatura Izba Reprezentantów Senat Delegacja do Kongresu Sąd Najwyższy Podział administracyjny Polityka USA Wikiprojekt Polityka

Uniwersytety i wyższe uczelnie

• Brigham Young University Hawaii
• Chaminade University
• Hawaii Pacific University
• Uniwersytet Hawajski
  • Uniwersytet Hawajski w Hilo
  • Uniwersytet Hawajski w Manoa
  • Uniwersytet Hawajski (zachodnie Oahu)
• Aloha Christian Theological Seminary, Kailua-Kona

Znane osoby urodzone na Hawajach

• Kamehameha I
• Liliuokalani
• Barack Obama
• Nicole Kidman
• Bette Midler
• Akebono Tarō
• Bruno Mars
• Nicole Scherzinger
• Duke Kahanamoku

Przypisy

Kategoria:Hawaje