Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2016-02

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2016-02-01

Krokodyle – rząd dużych, wiodących ziemno-wodny tryb życia, drapieżnych gadów z grupy zauropsydów. Pojawiły się 83,5 miliona lat temu w późnokredowym kampanie. Są najbliższymi krewnymi ptaków i jedynymi prócz nich przetrwałymi do dziś archozaurami. Duże, solidnej budowy, jaszczurkowatego kształtu krokodyle cechują się długimi, spłaszczonymi pyskami, bocznie spłaszczonym ogonem oraz ułożeniem oczu, uszu i nozdrzy na szczycie głowy. Świetnie pływają, na lądzie poruszają się wysokim bądź niskim chodem. Mniejsze gatunki zdolne są do galopu. Grubą skórę pokrywają niezachodzące na siebie łuski. Paszczę wypełniają stożkowatego kształtu haczykowate zęby. Gady te dysponują wielką siłą zgryzu. Wyróżnia je czterokomorowe serce, podobne do ptasiego, oraz jednokierunkowy przepływ krwi przez płuca. Z innymi gadami łączy je zmiennocieplność. Zamieszkują głównie tropikalne niziny, ale aligatorowate żyją również na południowym wschodzie USA oraz w chińskiej rzece Jangcy. Czytaj więcej…

2016-02-02

Dworzec Główny – dworzec kolejowy w przedwojennej Warszawie, wówczas główna pasażerska stacja kolejowa aglomeracji warszawskiej. Monumentalny gmach był jednym z najnowocześniejszych i największych dworców w Europie. Położony był wzdłuż Alej Jerozolimskich, pomiędzy ulicami Marszałkowską i Emilii Plater. Perony stacji znajdowały się pod ziemią i docelowo miały obsługiwać 12 torów, w tym wszystkie cztery tory linii średnicowej. Nad podziemnymi peronami wybudowano ogromnych rozmiarów gmach z trzema halami: kasową, dla pasażerów przyjeżdżających i dla odjeżdżających. Budynek zaprojektowano jako budowlę reprezentacyjną, wizytówkę Warszawy i Polski. Elewację zaprojektowano w stylu minimalistycznym z elementami art déco, natomiast wnętrza były bogato zdobione freskami, witrażami, rzeźbami i obrazami. Czytaj więcej…

2016-02-03

Rak trzustki – pierwotny nowotwór złośliwy trzustki pochodzenia nabłonkowego, różnicujący się w kierunku zewnątrzwydzielniczej części trzustki. Histopatologicznie zdecydowaną większość raków trzustki u ludzi stanowi gruczolakorak przewodowy. Objawy choroby zależą od lokalizacji i wielkości guza. Ze względu na niespecyficzne (czyli niejednoznaczne) objawy wczesnego raka i częsty bezobjawowy początkowy przebieg, choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Do wczesnych objawów należą dolegliwości bólowe lub uczucie dyskomfortu brzucha, często o narastającym charakterze, wzdęcie, brak łaknienia, spadek masy ciała, biegunka i nudności. W późniejszym etapie choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, ból w górnej części brzucha lub pleców, wymioty oraz (dalszy) spadek masy ciała. Objawem raka trzustki może być również nagłe pojawienie się cukrzycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Rozpoznanie choroby nowotworowej może być także poprzedzone ostrym zapaleniem trzustki. Chorobie mogą towarzyszyć zakrzepica żył głębokich i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, zwane objawem Trousseau. W raku trzustki często występują depresja i zaburzenia lękowe. Czytaj więcej…

2016-02-04

Kuchnia rosyjska – narodowa kuchnia Rosjan. Tradycyjna kuchnia rosyjska dominowała na obszarze leżącym pomiędzy zachodnią granicą kraju a Wołgą, włącznie z obszarami metropolitalnymi Moskwą i Sankt Petersburgiem. Występowała w wielu wariantach, od kuchni chłopskiej aż do kuchni carskiej. Wykwintna kuchnia klas średniej i wyższej przeżywała okres swojej największej świetności sto lat przed wybuchem rewolucji w 1917 roku. Prosta kuchnia chłopska wykorzystywała surowce możliwe do wyprodukowania we własnym zakresie w północnym klimacie. Jej podstawę stanowiły: ciemny chleb żytni, różne warianty zupy szczi oraz kasza gryczana. Znaczny wpływ na narodową kuchnię w europejskiej części Rosji wywarł obrządek Kościoła prawosławnego ze względu na bardzo dużą liczbę dni postnych w roku. Lista potraw, charakterystycznych dla tradycyjnej kuchni rosyjskiej, obejmuje: bliny, pieróg i małe pirożki, pielmieni, pierogi i boeuf Stroganow. Z zup tradycyjną kuchnię rosyjską reprezentują szczi, ucha, okroszka i barszcz. Głównym tradycyjnym napojem bezalkoholowym jest herbata, którą Rosjanie piją gorącą, bez mleka, czasami posłodzoną i doprawioną do smaku konfiturą owocową. Dawniej herbatę zaparzano przy użyciu samowaru i serwowano do niej lekko słodkie wypieki o charakterze obwarzanków tzw. suszki. Czytaj więcej…

2016-02-05

ORP Orkan – jeden z szesnastu niszczycieli brytyjskiego typu M z okresu II wojny światowej, zwodowany 2 marca 1942 roku w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company Ltd. w Glasgow jako HMS „Myrmidon”. Przekazany Marynarce Wojennej w grudniu 1942 roku. Nosił numer burtowy G-90. Okręt uczestniczył w bitwie o Atlantyk w eskorcie zespołów floty Royal Navy oraz w operacjach konwojowych na trasach do ZSRR, na Atlantyku środkowym i północnym. W lipcu 1943 roku przewiózł z Gibraltaru na Wyspy Brytyjskie trumnę z ciałem premiera Rządu RP, gen. Sikorskiego, który zginął w katastrofie lotniczej. „Orkan” został zatopiony przez niemiecką torpedę akustyczną 8 października 1943 roku podczas eskortowania konwoju SC 143. Na okręcie zginęło 178 Polaków i około 20 Brytyjczyków – była to największa pod względem liczby ofiar strata Marynarki Wojennej w trakcie drugiej wojny światowej. Czytaj więcej…
Artykuł, którego głównym współtwórcą był niedawno zmarły Belissarius

2016-02-06

Zgrupowanie Stołpeckie – zgrupowanie partyzanckie Armii Krajowej zorganizowane w powiecie stołpeckim na Kresach Wschodnich, walczące w latach 1943–1945 na terenach Nowogródczyzny, w powstaniu warszawskim oraz na Ziemi Piotrkowskiej i Kielecczyźnie. Zgrupowanie powstało na bazie Polskiego Oddziału Partyzanckiego zorganizowanego w czerwcu 1943 w Ośrodku Stołpce Okręgu Nowogródzkiego AK. W pierwszych miesiącach swojego istnienia oddział prowadził intensywną walkę z Niemcami, współpracując przy tym z sowiecką partyzantką. W grudniu 1943 Sowieci podstępnie uprowadzili jednak dowództwo batalionu oraz rozbroili większość jego pododdziałów. Latem 1944 zgrupowanie wycofało się z Puszczy Nalibockiej i przemykając pomiędzy rozbitymi na froncie wschodnim jednostkami niemieckimi, dotarło w rejon Warszawy. W szeregach Grupy „Kampinos” żołnierze naliboccy wzięli udział w powstaniu warszawskim, walcząc w obronie Żoliborza. Po klęsce pod Jaktorowem „Dolina” wraz z częścią ocalałych żołnierzy przedostał się za Pilicę, gdzie kontynuował walkę z okupantem aż do stycznia 1945. Czytaj więcej…

2016-02-07

Czerniak – złośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka wywodzący się z melanocytów. Stanowi około 5-7% nowotworów złośliwych skóry u człowieka. Corocznie jest rozpoznawane około 130 000 przypadków tej choroby, większość u osób rasy białej. Zapadalność na świecie wykazuje znaczną zależność geograficzną. Czerniak przed 40. rokiem życia jest rzadki, szczyt zachorowań przypada na siódmą i ósmą dekadę życia. Najczęściej pojawia się na skórze niezmienionej, choć może powstać w obrębie znamion barwnikowych. Do głównych objawów czerniaka należą: asymetryczne zabarwienie, kształt i powierzchnia zmiany, uniesienie się zmiany ponad otaczającą skórę, nieregularne ograniczenie zmiany, a także duży jej wymiar. Również świąd, ból, krwawienie i owrzodzenie w obrębie znamienia lub nowej zmiany skórnej budzą podejrzenie złośliwego charakteru zmiany. Głównymi czynnikami ryzyka są ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieniowania słonecznego lub sztucznych źródeł i indywidualna podatność na nowotwór, przede wszystkim przez zwiększone ryzyko genetyczne. Filtry przeciwsłoneczne nie chronią przed czerniakiem, a wręcz paradoksalnie zwiększają jego ryzyko. Czytaj więcej…

2016-02-08

Krokodyle – rząd dużych, wiodących ziemno-wodny tryb życia, drapieżnych gadów z grupy zauropsydów. Pojawiły się 83,5 miliona lat temu w późnokredowym kampanie. Są najbliższymi krewnymi ptaków i jedynymi prócz nich przetrwałymi do dziś archozaurami. Duże, solidnej budowy, jaszczurkowatego kształtu krokodyle cechują się długimi, spłaszczonymi pyskami, bocznie spłaszczonym ogonem oraz ułożeniem oczu, uszu i nozdrzy na szczycie głowy. Świetnie pływają, na lądzie poruszają się wysokim bądź niskim chodem. Mniejsze gatunki zdolne są do galopu. Grubą skórę pokrywają niezachodzące na siebie łuski. Paszczę wypełniają stożkowatego kształtu haczykowate zęby. Gady te dysponują wielką siłą zgryzu. Wyróżnia je czterokomorowe serce, podobne do ptasiego, oraz jednokierunkowy przepływ krwi przez płuca. Z innymi gadami łączy je zmiennocieplność. Zamieszkują głównie tropikalne niziny, ale aligatorowate żyją również na południowym wschodzie USA oraz w chińskiej rzece Jangcy. Czytaj więcej…

2016-02-09

Dworzec Główny – dworzec kolejowy w przedwojennej Warszawie, wówczas główna pasażerska stacja kolejowa aglomeracji warszawskiej. Monumentalny gmach był jednym z najnowocześniejszych i największych dworców w Europie. Położony był wzdłuż Alej Jerozolimskich, pomiędzy ulicami Marszałkowską i Emilii Plater. Perony stacji znajdowały się pod ziemią i docelowo miały obsługiwać 12 torów, w tym wszystkie cztery tory linii średnicowej. Nad podziemnymi peronami wybudowano ogromnych rozmiarów gmach z trzema halami: kasową, dla pasażerów przyjeżdżających i dla odjeżdżających. Budynek zaprojektowano jako budowlę reprezentacyjną, wizytówkę Warszawy i Polski. Elewację zaprojektowano w stylu minimalistycznym z elementami art déco, natomiast wnętrza były bogato zdobione freskami, witrażami, rzeźbami i obrazami. Czytaj więcej…

2016-02-10

Rak trzustki – pierwotny nowotwór złośliwy trzustki pochodzenia nabłonkowego, różnicujący się w kierunku zewnątrzwydzielniczej części trzustki. Histopatologicznie zdecydowaną większość raków trzustki u ludzi stanowi gruczolakorak przewodowy. Objawy choroby zależą od lokalizacji i wielkości guza. Ze względu na niespecyficzne (czyli niejednoznaczne) objawy wczesnego raka i częsty bezobjawowy początkowy przebieg, choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Do wczesnych objawów należą dolegliwości bólowe lub uczucie dyskomfortu brzucha, często o narastającym charakterze, wzdęcie, brak łaknienia, spadek masy ciała, biegunka i nudności. W późniejszym etapie choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, ból w górnej części brzucha lub pleców, wymioty oraz (dalszy) spadek masy ciała. Objawem raka trzustki może być również nagłe pojawienie się cukrzycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Rozpoznanie choroby nowotworowej może być także poprzedzone ostrym zapaleniem trzustki. Chorobie mogą towarzyszyć zakrzepica żył głębokich i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, zwane objawem Trousseau. W raku trzustki często występują depresja i zaburzenia lękowe. Czytaj więcej…

2016-02-11

Adam Ignacy Koc (ur. 31 sierpnia 1891 w Suwałkach, zm. 3 lutego 1969 w Nowym Jorku) – uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko–bolszewickiej, polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wolnomularz. Uważany za członka tzw. grupy pułkowników. Poseł na Sejm II, III (z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem) i IV kadencji w latach 1928-1936 oraz senator V kadencji. Wiceminister skarbu (od 23 grudnia 1930 do grudnia 1935) oraz komisarz rządowy w Banku Polskim (styczeń 1932 – grudzień 1935). Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich (24 maja 1936 – 25 czerwca 1938). Współautor programu, a następnie szef Obozu Zjednoczenia Narodowego (luty 1937 – styczeń 1938). Podczas kampanii wrześniowej w 1939 koordynował ewakuację złota Banku Polskiego z kraju. Czytaj więcej…

2016-02-12

ORP Orkan – jeden z szesnastu niszczycieli brytyjskiego typu M z okresu II wojny światowej, zwodowany 2 marca 1942 roku w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company Ltd. w Glasgow jako HMS „Myrmidon”. Przekazany Marynarce Wojennej w grudniu 1942 roku. Nosił numer burtowy G-90. Okręt uczestniczył w bitwie o Atlantyk w eskorcie zespołów floty Royal Navy oraz w operacjach konwojowych na trasach do ZSRR, na Atlantyku środkowym i północnym. W lipcu 1943 roku przewiózł z Gibraltaru na Wyspy Brytyjskie trumnę z ciałem premiera Rządu RP, gen. Sikorskiego, który zginął w katastrofie lotniczej. „Orkan” został zatopiony przez niemiecką torpedę akustyczną 8 października 1943 roku podczas eskortowania konwoju SC 143. Na okręcie zginęło 178 Polaków i około 20 Brytyjczyków – była to największa pod względem liczby ofiar strata Marynarki Wojennej w trakcie drugiej wojny światowej. Czytaj więcej…
Artykuł, którego głównym współtwórcą był niedawno zmarły Belissarius

2016-02-13

Zgrupowanie Stołpeckie – zgrupowanie partyzanckie Armii Krajowej zorganizowane w powiecie stołpeckim na Kresach Wschodnich, walczące w latach 1943–1945 na terenach Nowogródczyzny, w powstaniu warszawskim oraz na Ziemi Piotrkowskiej i Kielecczyźnie. Zgrupowanie powstało na bazie Polskiego Oddziału Partyzanckiego zorganizowanego w czerwcu 1943 w Ośrodku Stołpce Okręgu Nowogródzkiego AK. W pierwszych miesiącach swojego istnienia oddział prowadził intensywną walkę z Niemcami, współpracując przy tym z sowiecką partyzantką. W grudniu 1943 Sowieci podstępnie uprowadzili jednak dowództwo batalionu oraz rozbroili większość jego pododdziałów. Latem 1944 zgrupowanie wycofało się z Puszczy Nalibockiej i przemykając pomiędzy rozbitymi na froncie wschodnim jednostkami niemieckimi, dotarło w rejon Warszawy. W szeregach Grupy „Kampinos” żołnierze naliboccy wzięli udział w powstaniu warszawskim, walcząc w obronie Żoliborza. Po klęsce pod Jaktorowem „Dolina” wraz z częścią ocalałych żołnierzy przedostał się za Pilicę, gdzie kontynuował walkę z okupantem aż do stycznia 1945. Czytaj więcej…

2016-02-14

Czerniak – złośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka wywodzący się z melanocytów. Stanowi około 5-7% nowotworów złośliwych skóry u człowieka. Corocznie jest rozpoznawane około 130 000 przypadków tej choroby, większość u osób rasy białej. Zapadalność na świecie wykazuje znaczną zależność geograficzną. Czerniak przed 40. rokiem życia jest rzadki, szczyt zachorowań przypada na siódmą i ósmą dekadę życia. Najczęściej pojawia się na skórze niezmienionej, choć może powstać w obrębie znamion barwnikowych. Do głównych objawów czerniaka należą: asymetryczne zabarwienie, kształt i powierzchnia zmiany, uniesienie się zmiany ponad otaczającą skórę, nieregularne ograniczenie zmiany, a także duży jej wymiar. Również świąd, ból, krwawienie i owrzodzenie w obrębie znamienia lub nowej zmiany skórnej budzą podejrzenie złośliwego charakteru zmiany. Głównymi czynnikami ryzyka są ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieniowania słonecznego lub sztucznych źródeł i indywidualna podatność na nowotwór, przede wszystkim przez zwiększone ryzyko genetyczne. Filtry przeciwsłoneczne nie chronią przed czerniakiem, a wręcz paradoksalnie zwiększają jego ryzyko. Czytaj więcej…

2016-02-15

Krokodyle – rząd dużych, wiodących ziemno-wodny tryb życia, drapieżnych gadów z grupy zauropsydów. Pojawiły się 83,5 miliona lat temu w późnokredowym kampanie. Są najbliższymi krewnymi ptaków i jedynymi prócz nich przetrwałymi do dziś archozaurami. Duże, solidnej budowy, jaszczurkowatego kształtu krokodyle cechują się długimi, spłaszczonymi pyskami, bocznie spłaszczonym ogonem oraz ułożeniem oczu, uszu i nozdrzy na szczycie głowy. Świetnie pływają, na lądzie poruszają się wysokim bądź niskim chodem. Mniejsze gatunki zdolne są do galopu. Grubą skórę pokrywają niezachodzące na siebie łuski. Paszczę wypełniają stożkowatego kształtu haczykowate zęby. Gady te dysponują wielką siłą zgryzu. Wyróżnia je czterokomorowe serce, podobne do ptasiego, oraz jednokierunkowy przepływ krwi przez płuca. Z innymi gadami łączy je zmiennocieplność. Zamieszkują głównie tropikalne niziny, ale aligatorowate żyją również na południowym wschodzie USA oraz w chińskiej rzece Jangcy. Czytaj więcej…

2016-02-16

Dworzec Główny – dworzec kolejowy w przedwojennej Warszawie, wówczas główna pasażerska stacja kolejowa aglomeracji warszawskiej. Monumentalny gmach był jednym z najnowocześniejszych i największych dworców w Europie. Położony był wzdłuż Alej Jerozolimskich, pomiędzy ulicami Marszałkowską i Emilii Plater. Perony stacji znajdowały się pod ziemią i docelowo miały obsługiwać 12 torów, w tym wszystkie cztery tory linii średnicowej. Nad podziemnymi peronami wybudowano ogromnych rozmiarów gmach z trzema halami: kasową, dla pasażerów przyjeżdżających i dla odjeżdżających. Budynek zaprojektowano jako budowlę reprezentacyjną, wizytówkę Warszawy i Polski. Elewację zaprojektowano w stylu minimalistycznym z elementami art déco, natomiast wnętrza były bogato zdobione freskami, witrażami, rzeźbami i obrazami. Czytaj więcej…

2016-02-17

Rak trzustki – pierwotny nowotwór złośliwy trzustki pochodzenia nabłonkowego, różnicujący się w kierunku zewnątrzwydzielniczej części trzustki. Histopatologicznie zdecydowaną większość raków trzustki u ludzi stanowi gruczolakorak przewodowy. Objawy choroby zależą od lokalizacji i wielkości guza. Ze względu na niespecyficzne (czyli niejednoznaczne) objawy wczesnego raka i częsty bezobjawowy początkowy przebieg, choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Do wczesnych objawów należą dolegliwości bólowe lub uczucie dyskomfortu brzucha, często o narastającym charakterze, wzdęcie, brak łaknienia, spadek masy ciała, biegunka i nudności. W późniejszym etapie choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, ból w górnej części brzucha lub pleców, wymioty oraz (dalszy) spadek masy ciała. Objawem raka trzustki może być również nagłe pojawienie się cukrzycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Rozpoznanie choroby nowotworowej może być także poprzedzone ostrym zapaleniem trzustki. Chorobie mogą towarzyszyć zakrzepica żył głębokich i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, zwane objawem Trousseau. W raku trzustki często występują depresja i zaburzenia lękowe. Czytaj więcej…

2016-02-18

Adam Ignacy Koc (ur. 31 sierpnia 1891 w Suwałkach, zm. 3 lutego 1969 w Nowym Jorku) – uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko–bolszewickiej, polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wolnomularz. Uważany za członka tzw. grupy pułkowników. Poseł na Sejm II, III (z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem) i IV kadencji w latach 1928-1936 oraz senator V kadencji. Wiceminister skarbu (od 23 grudnia 1930 do grudnia 1935) oraz komisarz rządowy w Banku Polskim (styczeń 1932 – grudzień 1935). Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich (24 maja 1936 – 25 czerwca 1938). Współautor programu, a następnie szef Obozu Zjednoczenia Narodowego (luty 1937 – styczeń 1938). Podczas kampanii wrześniowej w 1939 koordynował ewakuację złota Banku Polskiego z kraju. Czytaj więcej…

2016-02-19

ORP Orkan – jeden z szesnastu niszczycieli brytyjskiego typu M z okresu II wojny światowej, zwodowany 2 marca 1942 roku w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company Ltd. w Glasgow jako HMS „Myrmidon”. Przekazany Marynarce Wojennej w grudniu 1942 roku. Nosił numer burtowy G-90. Okręt uczestniczył w bitwie o Atlantyk w eskorcie zespołów floty Royal Navy oraz w operacjach konwojowych na trasach do ZSRR, na Atlantyku środkowym i północnym. W lipcu 1943 roku przewiózł z Gibraltaru na Wyspy Brytyjskie trumnę z ciałem premiera Rządu RP, gen. Sikorskiego, który zginął w katastrofie lotniczej. „Orkan” został zatopiony przez niemiecką torpedę akustyczną 8 października 1943 roku podczas eskortowania konwoju SC 143. Na okręcie zginęło 178 Polaków i około 20 Brytyjczyków – była to największa pod względem liczby ofiar strata Marynarki Wojennej w trakcie drugiej wojny światowej. Czytaj więcej…
Artykuł, którego głównym współtwórcą był niedawno zmarły Belissarius

2016-02-20

Zgrupowanie Stołpeckie – zgrupowanie partyzanckie Armii Krajowej zorganizowane w powiecie stołpeckim na Kresach Wschodnich, walczące w latach 1943–1945 na terenach Nowogródczyzny, w powstaniu warszawskim oraz na Ziemi Piotrkowskiej i Kielecczyźnie. Zgrupowanie powstało na bazie Polskiego Oddziału Partyzanckiego zorganizowanego w czerwcu 1943 w Ośrodku Stołpce Okręgu Nowogródzkiego AK. W pierwszych miesiącach swojego istnienia oddział prowadził intensywną walkę z Niemcami, współpracując przy tym z sowiecką partyzantką. W grudniu 1943 Sowieci podstępnie uprowadzili jednak dowództwo batalionu oraz rozbroili większość jego pododdziałów. Latem 1944 zgrupowanie wycofało się z Puszczy Nalibockiej i przemykając pomiędzy rozbitymi na froncie wschodnim jednostkami niemieckimi, dotarło w rejon Warszawy. W szeregach Grupy „Kampinos” żołnierze naliboccy wzięli udział w powstaniu warszawskim, walcząc w obronie Żoliborza. Po klęsce pod Jaktorowem „Dolina” wraz z częścią ocalałych żołnierzy przedostał się za Pilicę, gdzie kontynuował walkę z okupantem aż do stycznia 1945. Czytaj więcej…

2016-02-21

Czerniak – złośliwy nowotwór skóry, błon śluzowych lub błony naczyniowej oka wywodzący się z melanocytów. Stanowi około 5-7% nowotworów złośliwych skóry u człowieka. Corocznie jest rozpoznawane około 130 000 przypadków tej choroby, większość u osób rasy białej. Zapadalność na świecie wykazuje znaczną zależność geograficzną. Czerniak przed 40. rokiem życia jest rzadki, szczyt zachorowań przypada na siódmą i ósmą dekadę życia. Najczęściej pojawia się na skórze niezmienionej, choć może powstać w obrębie znamion barwnikowych. Do głównych objawów czerniaka należą: asymetryczne zabarwienie, kształt i powierzchnia zmiany, uniesienie się zmiany ponad otaczającą skórę, nieregularne ograniczenie zmiany, a także duży jej wymiar. Również świąd, ból, krwawienie i owrzodzenie w obrębie znamienia lub nowej zmiany skórnej budzą podejrzenie złośliwego charakteru zmiany. Głównymi czynnikami ryzyka są ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieniowania słonecznego lub sztucznych źródeł i indywidualna podatność na nowotwór, przede wszystkim przez zwiększone ryzyko genetyczne. Filtry przeciwsłoneczne nie chronią przed czerniakiem, a wręcz paradoksalnie zwiększają jego ryzyko. Czytaj więcej…

2016-02-22

Lavanify – rodzaj ssaka żyjącego w kredzie późnej (prawdopodobnie w mastrychcie, około 71 do 66 milionów lat temu) na Madagaskarze. Wyróżnia się w nim pojedynczy gatunek, L. miolaka, znany z dwóch izolowanych zębów, z których jeden jest uszkodzony. Zęby te zebrano w latach 1995–1996 i opisano w 1997. Zwierzę zaliczono do grupy Gondwanatheria, enigmatycznej wymarłej grupy o niejasnych pokrewieństwach filogenetycznych. W obrębie Gondwanatheria umieszczono je do rodziny Sudamericidae. Lavanify jest najbliższym krewnym Bharattherium; nieco dalej spokrewnione z nim są południowoamerykańskie Sudamerica i Gondwanatherium. Gondwanatheria prawdopodobnie żywiły się twardym pokarmem roślinnym. Lavanify cechowało się zakrzywionymi zębami o wysokiej koronie. Czytaj więcej…

2016-02-23

Dworzec Główny – dworzec kolejowy w przedwojennej Warszawie, wówczas główna pasażerska stacja kolejowa aglomeracji warszawskiej. Monumentalny gmach był jednym z najnowocześniejszych i największych dworców w Europie. Położony był wzdłuż Alej Jerozolimskich, pomiędzy ulicami Marszałkowską i Emilii Plater. Perony stacji znajdowały się pod ziemią i docelowo miały obsługiwać 12 torów, w tym wszystkie cztery tory linii średnicowej. Nad podziemnymi peronami wybudowano ogromnych rozmiarów gmach z trzema halami: kasową, dla pasażerów przyjeżdżających i dla odjeżdżających. Budynek zaprojektowano jako budowlę reprezentacyjną, wizytówkę Warszawy i Polski. Elewację zaprojektowano w stylu minimalistycznym z elementami art déco, natomiast wnętrza były bogato zdobione freskami, witrażami, rzeźbami i obrazami. Czytaj więcej…

2016-02-24

Rak trzustki – pierwotny nowotwór złośliwy trzustki pochodzenia nabłonkowego, różnicujący się w kierunku zewnątrzwydzielniczej części trzustki. Histopatologicznie zdecydowaną większość raków trzustki u ludzi stanowi gruczolakorak przewodowy. Objawy choroby zależą od lokalizacji i wielkości guza. Ze względu na niespecyficzne (czyli niejednoznaczne) objawy wczesnego raka i częsty bezobjawowy początkowy przebieg, choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Do wczesnych objawów należą dolegliwości bólowe lub uczucie dyskomfortu brzucha, często o narastającym charakterze, wzdęcie, brak łaknienia, spadek masy ciała, biegunka i nudności. W późniejszym etapie choroby pojawia się żółtaczka, świąd skóry, ból w górnej części brzucha lub pleców, wymioty oraz (dalszy) spadek masy ciała. Objawem raka trzustki może być również nagłe pojawienie się cukrzycy lub nieprawidłowej tolerancji glukozy. Rozpoznanie choroby nowotworowej może być także poprzedzone ostrym zapaleniem trzustki. Chorobie mogą towarzyszyć zakrzepica żył głębokich i wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, zwane objawem Trousseau. W raku trzustki często występują depresja i zaburzenia lękowe. Czytaj więcej…

2016-02-25

Adam Ignacy Koc (ur. 31 sierpnia 1891 w Suwałkach, zm. 3 lutego 1969 w Nowym Jorku) – uczestnik walk o niepodległość Polski w I wojnie światowej i wojnie polsko–bolszewickiej, polityk, poseł, dziennikarz, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, wolnomularz. Uważany za członka tzw. grupy pułkowników. Poseł na Sejm II, III (z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem) i IV kadencji w latach 1928-1936 oraz senator V kadencji. Wiceminister skarbu (od 23 grudnia 1930 do grudnia 1935) oraz komisarz rządowy w Banku Polskim (styczeń 1932 – grudzień 1935). Komendant Naczelny Związku Legionistów Polskich (24 maja 1936 – 25 czerwca 1938). Współautor programu, a następnie szef Obozu Zjednoczenia Narodowego (luty 1937 – styczeń 1938). Podczas kampanii wrześniowej w 1939 koordynował ewakuację złota Banku Polskiego z kraju. Czytaj więcej…

2016-02-26

ORP Orkan – jeden z szesnastu niszczycieli brytyjskiego typu M z okresu II wojny światowej, zwodowany 2 marca 1942 roku w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company Ltd. w Glasgow jako HMS „Myrmidon”. Przekazany Marynarce Wojennej w grudniu 1942 roku. Nosił numer burtowy G-90. Okręt uczestniczył w bitwie o Atlantyk w eskorcie zespołów floty Royal Navy oraz w operacjach konwojowych na trasach do ZSRR, na Atlantyku środkowym i północnym. W lipcu 1943 roku przewiózł z Gibraltaru na Wyspy Brytyjskie trumnę z ciałem premiera Rządu RP, gen. Sikorskiego, który zginął w katastrofie lotniczej. „Orkan” został zatopiony przez niemiecką torpedę akustyczną 8 października 1943 roku podczas eskortowania konwoju SC 143. Na okręcie zginęło 178 Polaków i około 20 Brytyjczyków – była to największa pod względem liczby ofiar strata Marynarki Wojennej w trakcie drugiej wojny światowej. Czytaj więcej…
Artykuł, którego głównym współtwórcą był niedawno zmarły Belissarius

2016-02-27

Rak dróg żółciowych – pierwotny nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego wywodzący się z błony śluzowej dróg żółciowych. Tradycyjnie wyróżnia się raka wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych i raka zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, który może być dalej dzielony na postać wnękową i postać dystalną. Rak pęcherzyka żółciowego i rak brodawki Vatera ze względu na odmienności w zakresie etiologii, epidemiologii i leczenia są uznawane za osobne jednostki kliniczne. Jest to stosunkowo rzadki nowotwór w krajach zachodnich i występuje on z częstością 1–2 zachorowań na 100 000 osób. Czynnikami ryzyka tego raka są pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, malformacje wątroby, zarażenia pasożytniczymi przywrami z gatunków Opisthorchis viverrini i Clonorchis sinensis oraz kontakt z thorotrastem (ditlenkiem toru), stosowanym niegdyś w diagnostyce radiologicznej. Objawami raka dróg żółciowych są żółtaczka, świąd skóry, ból i dyskomfort w brzuchu, utrata wagi, powiększenie wątroby i objaw Courvoisiera. Czytaj więcej…

2016-02-28

Jadwiga Jagiellonka (ur. 21 września 1457 w Krakowie, zm. 18 lutego 1502 w Burghausen) – królewna polska i księżniczka litewska, księżna bawarska. W 1468 starania o jej rękę podjął Maciej Korwin, król Węgier, jednak spotkał się z odmową. 14 listopada 1475 poślubiła księcia bawarskiego Jerzego Bogatego. W nawiązaniu do ich wystawnego wesela organizuje się festiwal Wesele w Landshut (Landshuter Hochzeit). Mimo niezbyt udanego pożycia mieli według różnych źródeł czworo lub pięcioro dzieci. Przypuszcza się, że Jadwiga podjęła się spisywania historii rodu Wittelsbachów. Czytaj więcej…

2016-02-29

Lavanify – rodzaj ssaka żyjącego na Madagaskarze w kredzie późnej (prawdopodobnie w mastrychcie, około 71 do 66 milionów lat temu). Wyróżnia się w nim pojedynczy gatunek, L. miolaka, znany z dwóch izolowanych zębów, z których jeden jest uszkodzony. Zęby te odnaleziono w latach 1995–1996 i opisano w 1997. Zwierzę zaliczono do Gondwanatheria, enigmatycznej, wymarłej grupy o niejasnych pokrewieństwach filogenetycznych. W obrębie Gondwanatheria zaliczono je do rodziny Sudamericidae. Lavanify jest najbliższym krewnym Bharattherium; nieco dalej spokrewnione z nim są południowoamerykańskie Sudamerica i Gondwanatherium. Gondwanatheria prawdopodobnie żywiły się twardym pokarmem roślinnym. Lavanify cechowało się zakrzywionymi zębami o wysokiej koronie. Czytaj więcej…