Wikipedia

Parafia św. Józefa w Katowicach

parafia rzymskokatolicka w archidiecezji katowickiej

Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”.
Weź udział w dyskusji na ten temat.

Parafia św. Józefa w Katowicach-Załężu – rzymskokatolicka parafia należąca do dekanatu Katowice-Załęże archidiecezji katowickiej, z siedzibą przy ulicy Gliwickiej 76 w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże.

Parafia św. Józefa
w Katowicach-Załężu
Ilustracja
Kościół parafialny (2014)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Katowice

Adres

ul. Gliwicka 76
40-854 Katowice

Data powołania

20 kwietnia 1896

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Archidiecezja

katowicka

Dekanat

Katowice-Załęże

Kościół

św. Józefa w Katowicach

Administrator

ks. Maciej Kuś

Wezwanie

św. Józef Robotnik

Wspomnienie liturgiczne

1 maja

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Józefaw Katowicach-Załężu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Józefaw Katowicach-Załężu”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia św. Józefaw Katowicach-Załężu”
Ziemia50°15′47,7″N 19°00′03,1″E/50,263250 19,000861
Strona internetowa

Została erygowana 20 kwietnia 1896 roku. Jej pierwszym proboszczem w latach 1900–1942 był ks. prał. Józef Kubis, a później posługiwali tu m.in. przyszli biskupi Wilhelm Pluta i Jerzy Stroba. Parafia w 2022 roku liczyła około 8,4 tys. wiernych z katowickiego Załęża, a na jej terenie znajduje się m.in. dom Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi, a także dom Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów.

Kościół parafialny powstał w stylu neogotyckim według projektu Ludwiga Schneidera jako obiekt wotywny po katastrofie górniczej w kopalni „Cleophas” (późniejszy „Kleofas”) z 1894 roku, a poświęcony został 8 listopada 1900 roku.

Historia

edytuj

Okoliczności powstania parafii

edytuj
 
Ks. Ludwik Skowronek – proboszcz bogucickiej parafii, budowniczy kościoła pw. św. Józefa i administrator załęskiej parafii w latach 1896–1900

Zanim została erygowana parafia św. Józefa, wierni z Załęża przynależeli do bogucickiej parafii św. Szczepana, której początki sięgają drugiej połowy XIV wieku[1]. Pierwszy pomysł utworzenia załęskiej parafii rzymskokatolickiej, a także budowy kościoła pojawił się w połowie XIX wieku[2], kiedy to proboszczem parafii w Bogucicach był ks. Leopold Markiefka. W tym czasie właściciel dóbr załęskich, Ernest Georges de la Tour, wyszedł z pomysłem budowy kościoła, plebanii, cmentarza i szkoły w położonej na terenie gminy Załęskiej Hałdzie. Projekt nowej parafii z 1855 roku przewidywał włączenie do niej z parafii bogucickiej Brynowa i Załęża, z mikołowskiej Ligoty, Ochojca, Piotrowic, a z chorzowskiej familoków z okolic huty „Baildon”. Z powodu braku poparcia finansowego nie zrealizowano tych planów. Kolejny właściciel Załęża, George von Moltke (od 1856 roku), był zainteresowany jedynie budową kościoła, ale nie powołaniem parafii[3].

Dynamiczny rozwój przemysłu, a wraz z tym szybki wzrost liczby ludności Załęża spowodowało, że kwestia ustanowienia nowej parafii stawała się coraz bardziej pilna zwłaszcza, że kościół w Bogucicach był od Załęża oddalony o około 4 km[2]. Jednocześnie coraz więcej parafian z Załęża uczęszczało do nowo wybudowanych świątyń w Dębie, Hajdukach Wielkich czy Katowicach[4], gdzie w rejonie późniejszego placu Wolności został poświęcony w 1860 roku tymczasowy kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Dalekie położenie bogucickiego kościoła spowodowało, iż wierni zaczęli zabiegać o odłączenie i utworzenie własnej parafii wraz z kościołem[5].

Kiedy powoływano katowicką parafię Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny zakładano pierwotnie, że obejmie ona także Załęże[2]. Na początku 1859 roku w katowickim mieszkaniu księgowego zarządu dóbr Tiele-Wincklerów Heinricha Knappego doszło do spotkania biskupich komisarzy w którym wziął udział ks. Leopold Markiefka w Bogucic. Jego tematem była secesja od parafii bogucickiej Katowic, Brynowa i Załęża, o co postulował biskup wrocławski ks. Heinrich Förster[6][7]. Na secesję Załęża od parafii bogucickiej nie zgodził się bogucicki proboszcz, a spór ten rozstrzygnął biskup wrocławski, przez co samo Załęże pozostało jeszcze częścią parafii bogucickiej[2].

1 grudnia 1895 roku Zarząd Kościelny parafii św. Szczepana w Bogucicach podjął uchwałą o utworzeniu nowej parafii w Załężu[2]. Proboszcz bogucickiej parafii ks. Ludwik Skowronek zwrócił się z tą sprawą do kurii wrocławskiej, gdzie 27 grudnia 1895 roku ks. kard. Georg von Kopp zaakceptował jego plany. 19 stycznia 1896 roku bogucicki proboszcz zwołał walne zebranie przedstawicieli załęskiej gminy i przedstawił plany utworzenia parafii i budowy kościoła, które zostały przyjęte większością głosów[8].

Sprawę budowy kościoła i powołania parafii przyspieszyła katastrofa górnicza w kopalni „Cleophas” (późniejszy „Kleofas”) z 3 na 4 marca 1896 roku, w której to w pożarze zginęło ponad stu górników, głównie z Bogucic, Dębu i Załęża[9][10]. W trakcie pogrzebu ofiar katastrofy ks. Ludwik Skowronek złożył uroczyste ślubowanie zbudowania kościoła w Załężu poświęconemu św. Józefowi, patronowi dobrej śmierci[11].

Powołanie parafii i budowa kościoła

edytuj
 
Uroczystość konsekracji kościoła pw. św. Józefa 29 kwietnia 1902 roku

20 kwietnia 1896 roku dekretem biskupa wrocławskiego ks. kard. Georga von Koppa erygowano parafię św. Józefa w Załężu[12], a potwierdzenie tego faktu przez władze świeckie nastąpiło 13 lipca 1896 roku[13]. Administratorem nowej parafii został 24 sierpnia 1896 roku proboszcz bogucicki ks. Ludwik Skowronek. Księgi parafialne zaczęto prowadzić od 1 października 1896 roku, natomiast ponad miesiąc później, tj. 12 listopada, wybrano Zarząd Kościelny i Radę Parafialną[3].

Do nowo utworzonej załęskiej parafii zostali przypisani mieszkańcy Załęża oraz dwóch przysiółków: Obroków i Owsisk[14]. Liczyła około 12 tysięcy wiernych, a po 25 latach było ich 20 tysięcy[15]. Charakteryzowała się ujednoliconą strukturą społeczną mieszkańców, wśród których zdecydowaną większość stanowili robotnicy oraz rzemieślnicy[16].

W 1896 roku rozpoczęto przygotowania do budowy kościoła, a także rozpoczęto budowę probostwa i klasztoru sióstr jadwiżanek[3]. Samą budowę świątyni rozpoczęto po dwóch latach – 15 maja 1898 roku poświęcono kamień węgielny. Zaprojektowanie świątyni powierzono architektowi Ludwigowi Schneiderowi[11]. Patronat nad nowo powstałą parafią i budowanym kościołem objął biskup wrocławski jako ordynariusz, lecz największy trud budowy kościoła spoczywał na administratorze oraz wiernych[16]. Poświęcenia kościoła parafialnego pw. św. Józefa dokonał 8 listopada 1900 roku ks. dziekan Wiktor Schmidt, a podczas tej uroczystości wprowadzono nowego proboszcza załęskiej parafii – ks. Józefa Kubisa[17]. Konsekracji świątyni dokonał 29 kwietnia 1902 roku biskup wrocławski ks. kard. Georg von Kopp[12], a nazajutrz dokonał w niej pierwszego bierzmowania, które przyjęło 1 749 osób[15].

Wraz z powstaniem parafii ks. Ludwik Skowronek podjął starania o sprowadzenie do Załęża sióstr zakonnych. 30 kwietnia 1898 roku władze świeckie wyraziły zgodę na powstanie Domu Sióstr św. Jadwigi, a pierwsze siostry przybyły do Załęża 4 kwietnia 1899 roku. 30 listopada 1899 roku poświęcono dom zakonny[18].

Działalność parafii do 1945 roku

edytuj
 
Ks. prał. Józef Kubis, proboszcz załęskiej parafii w latach 1900–1942

W 1901 roku załęska parafia zyskała pierwszego wikariusza – ks. Zygfryda Noconia, który posługiwał we wspólnocie do 1903 roku[19]. Od 1905 roku parafia miała już dwóch wikariuszy[20]. W 1910 roku z inicjatywy proboszcza ks. Józefa Kubisa i przy wsparciu Towarzystwa św. Karola Boromeusza powstała biblioteka parafialna, która posiadała pierwotnie 1 tys. woluminów[21]. W 1910 roku przygotowano pierwsze w parafii misje dla polskojęzycznych parafian, które prowadzili ojcowie Jezuici z Galicji, a w marcu 1911 roku osobne misje odbyły się dla parafian niemieckojęzycznych[22]. 15 czerwca 1916 roku proboszcz załęskiej parafii ks. Józef Kubis objął obowiązki dziekana dekanatu mysłowickiego, do którego należała także załęska parafia[23].

W latach przedwojennych liczebnie dominowali parafialnie polskojęzyczni, lecz w działalności duszpasterskiej traktowano ich na równo z parafianami niemieckojęzycznymi. Widoczne było to w języku głoszonych kazań czy przyjmowaniu spowiedzi[24]. Jednocześnie w tym samym okresie zaczęły powstawać różnego rodzaju stowarzyszenia oraz wspólnoty działające przy kościele, które oddzielnie skupiały Polaków i Niemców[20].

W 1922 roku do Polski włączono część Górnego Śląska, w tym i parafię św. Józefa[25]. W tym samym roku w szpitalu dziecięcym przy późniejszej ulicy P. Pośpiecha otwarto klasztor Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z domu macierzystego w Porębie[26]. 1 marca 1923 roku utworzono dekanat katowicki, do którego włączono załęską parafię, a na jego czele stanął załęski proboszcz ks. Józef Kubis[27]. W 1925 roku została powołana diecezja katowicka, do której włączono parafię św. Józefa[25].

Od 1934 roku zaczęto wydawać dwujęzyczne czasopismo parafialne, wydawane w takiej formie do września 1939 roku. Czasopismo wydawano jeszcze w latach 1940–1941, ale już tylko w języku niemieckim[28].

W 1938 roku parafia św. Józefa w Katowicach-Załężu liczyła 18 015 wiernych, a posługiwało w niej 4 kapłanów. Udzielono wówczas 215 ślubów, 337 chrztów oraz 247 pogrzebów[29]. Przed wybuchem II wojny światowej przy wspólnocie parafialnej działało 30 polskich stowarzyszeń kościelnych i bractw oraz 21 ich niemieckich odpowiedników. Do wspólnot tych należało około 30 tys. członków – część parafian należało do więcej niż jednej organizacji[30].

5 listopada 1942 roku odbył się pogrzeb pierwszego załęskiego proboszcza ka. Józefa Kubisa, w którym uczestniczyło 106 kapłanów, w tym biskup sufragan wrocławski ks. Joseph Ferche i wikariusz generalny ks. Franciszek Woźnica[31].

Okres powojenny

edytuj
 
Dom Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi, w którym w 1950 roku został otwarty Zakład Opiekuńczo-Leczniczy

Po II wojnie światowej nastąpiły radykalne zmiany w załęskim duszpasterstwie. W 1945 roku katolików w Załężu było niemal 100% (innowierców i niewierzących było zaledwie 92). W 1947 roku liczba parafian zaczynała zbliżać się do 17 tysięcy, a w 1948 roku wznowione zostały misje, które ze względu na małe zainteresowanie prowadzono na dziedzińcu kościelnym. Ograniczano także działalność siostrom jadwiżankom – w 1950 roku został im odebrany zakład opiekuńczy[32], który został przekazany prorządowej organizacji Caritas, a siostry odtąd prowadziły tylko dom opieki nad starszymi kobietami – Zakład Opiekuńczo-Leczniczy[21].

Po II wojnie światowej z terenów parafii św. Józefa wyłoniono dwie osobne wspólnoty parafialne. 1 stycznia 1946 roku biskup katowicki ks. Stanisław Adamski ustanowił kurację – późniejszą parafię śś. Cyryla i Metodego, a 14 września 1982 roku powołano parafię Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Herberta na osiedlu W. Witosa[14].

W latach 1951–1956 na probostwie działało Studium Pastoralne dla neoprezbiterów, którego rektorem był proboszcz ks. Wilhelm Pluta. Studiowali oni teologię pastoralną, a oprócz tego odbywali praktykę duszpasterską w pobliskich wspólnotach parafialnych[31]. W 1954 roku po przyjęciu święceń na terenie parafii św. Józefa zamieszkał ks. Władysław Basista. Wówczas to pod kierownictwem proboszcza ks. Wilhelma Pluty rozpoczął katechizację dzieci w przyparafialnej salce katechetycznej. Organizował również zajęcia teatralne oraz wycieczki dla dzieci w góry, a podczas odwiedzin duszpasterskich udzielał wsparcia materialnego dla najbardziej potrzebujących rodzin z załęskiej parafii[33].

 
Kamienica przy ulicy Gliwickiej 195 – siedziba Domu Zakonnego Kapucynów w Katowicach (2014)

W 1963 roku ustanowiono drugi odpust parafialny ku czci Matki Bożej Fatimskiej[34]. 28 stycznia 1966 roku w ramach Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan w załęskim kościele parafialnym została odprawiona msza św. w obrządku grecko-katolickim, której przewodniczył ks. kan. Mikołaj Deńko z Krakowa[34]. W 1971 roku z uwagi na zwolnienie z prac ostatnich sióstr służebniczek zlikwidowano miejscową placówkę zakonną, która w 1962 roku została przeniesiona na probostwo[26].

W 1990 roku z inicjatywy księży Janusza Kuśki i Józefa Włoska rozpoczęto wydawanie czasopisma parafialnego Podpora Rodzin[35]. W 1991 roku w odpowiedzi na prośbę Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Ludności Pochodzenia Niemieckiego ks. abp Damian Zimoń wydał zgodę na odprawianie w załęskim kościele parafialnym cotygodniowej mszy św. w języku niemieckim, które odbywały się do końca 2016 roku[35]. 23 maja 2002 roku na terenie załęskiej parafii rozpoczął działalność klub Wysoki Zamek, powstały jako dzieło Wspólnoty Dobrego Pasterza[36]. W 2006 roku na terenie parafii w budynku przy ulicy Gliwickiej 195/1 zamieszkali Bracia Mniejsi Kapucyni z prowincji krakowskiej[26].

W 2005 roku parafia św. Józefa w Katowicach-Załężu liczyła około 11 tys. wiernych[12], a w 2022 roku liczba ta zmalała do około 8,4 tys. wiernych. Udzielono wówczas 41 chrztów, 51 pierwszych i wczesnych komunii św., 68 sakramentów bierzmowania, 12 ślubów i 178 pogrzebów[37].

Proboszczowie

edytuj

Kościół parafialny i inne obiekty

edytuj
 
Kościół pw. św. Józefa (2024)
Osobny artykuł: Kościół św. Józefa w Katowicach.

Kościół parafialny p.w. św. Józefa położony jest przy ulicy Gliwickiej, we wschodniej części Załęża[41]. Został poświęcony 8 listopada 1900 roku[17], a wzniesiono go w stylu neogotyckim według projektu architekta Ludwiga Schneidera[11]. Posiada pseudobazylikowy korpus i smukłą wieżę, a łączna wysokość świątyni dochodzi do 64 metrów. Elewacje ozdobiono ornamentami z cegły profilowanej i glazurowanej, a samą fasadę ujęto w dwie wieżyczki, pomiędzy którymi znajduje się kruchta z potrójnym wejściem do kościoła. Wewnątrz świątyni zachowany jest niemal cały jego pierwotny wystrój[41].

Dom parafialny i dom Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi znajduje się w zachodniej części placu kościelnego, przy ulicy Gliwickiej 78. Został poświęcony 30 października 1899 roku[42]. Budynek probostwa przy ulicy Gliwickiej 76 zamieszkany jest przez proboszcza i wikariuszy, a położony jest naprzeciwko domu parafialnego, po wschodniej stronie placu kościelnego. Funkcjonuje od listopada 1900 roku[3].

Na terenie parafii znajdują się następujące kaplice: na probostwie, w Zakładzie Opiekuńczo-Leczniczym[12] i w domu Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów[43].

Działalność duszpasterska

edytuj
 
Budynek probostwa parafii św. Józefa w Katowicach-Załężu (2014)

Parafia św. Józefa w Katowicach-Załężu ma swoją siedzibę przy ulicy Gliwickiej 76 w Katowicach, na terenie dzielnicy Załęże. Przynależy ona do dekanatu Katowice-Załęże archidiecezji katowickiej[44][45]. W 2022 roku liczyła około 8,4 tys. wiernych w 3,7 tys. rodzinach katolickich[37].

W kościele parafialnym w niedziele i święta odprawianych jest sześć mszy św. (w tym jedna raz w miesiącu), a w tygodniu i soboty dwie. Ponadto odprawiane są różnego rodzaju nabożeństwa, w tym: nowenna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, nowenna do św. Józefa czy nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa i do Bożego Miłosierdzia[46]. Odpust parafialny przypada 1 maja w uroczystość św. Józefa Robotnika[12][47], a drugi ku czci Matki Bożej Fatimskiej w niedzielę po 13 października[34].

Przy parafii działają wspólnoty zarówno dziecięco-młodzieżowe, jak i dla dorosłych. Dla dzieci i młodzieży są to (stan na 2024 rok) ministranci i oaza młodzieżowa Ruchu Światło-Życie, natomiast dla dorosłych grupa katechezy dla dorosłych (funkcjonuje od 2000 roku; liczy średnio 20 osób), koło przyjaciół Radia Maryja, krąg biblijny (funkcjonuje do 2018 roku), nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej, zespół charytatywny „Caritas” i Żywy Różaniec[46]. Ponadto przy parafii funkcjonuje Poradnia Życia Rodzinnego[48], a także wydawane jest czasopismo parafialne o nazwie Podpora Rodzin[35].

Przy ulicy Gliwickiej 76 funkcjonuje dom Zgromadzenia Sióstr św. Jadwigi, w którym siostry prowadzą Zakład Opiekuńczo-Leczniczy dla kobiet, a także czynnie włączają się w działalność parafialną[42]. Przy ulicy Gliwickiej 195/1 mieszkają kapucyni z prowincji krakowskiej – działa tam Dom Zakonny Kapucynów w Katowicach[49]. Tworzą oni Wspólnota Braci Itinerantów[50], żyjąc wśród najuboższych mieszkańców tej części miasta i posługują jako rekolekcjoniści oraz spowiednicy[26].

Załęska parafia zarządza cmentarzem położonym przy ulicy P. Pośpiecha, znajdującym się pomiędzy kościołem parafialnym a linią kolejową. Powierzchnia nekropolii wynosi 2,08 ha, a pierwsze pochówki pochodzą z końca XIX wieku[16].

Zasięg parafii

edytuj

Parafia św. Józefa swoim zasięgiem obejmuje całą katowicką dzielnicę Załęże. Przynależą do niej następujące ulice: F. Anioła, S. Badury, F. Bocheńskiego (do nr. 54), S. Bogusławskiego, S. Borysa, Bracka (część), J. Cholewy, J. Ciemały, L. Czoika, F. Dudka, Gliwicka (nr. 44-312), Gminna, J. Grządziela, W. Janasa, R. Kempki, Klimczoka, J. Koczeby, J. Kupca, J. Lelewela, Lisa, Macieja, Mamoka, Marcina, P. Musialika, G. Narutowicza, Ondraszka, J. Piechy, Pokoju, P. Pośpiecha, 18 Sierpnia, J. Skrzeka, T. Szewczenki, Ślusarska, Tokarska, Wiśniowa, J. Wolnego, M. Wolskiego, J. Wyplera, Zamułkowa, J. Zarębskiego i Żelazna (południowa część)[12][47].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 5.
  2. ↑ a b c d e Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 6.
  3. ↑ a b c d Parafia Rzymskokatolicka św. Józefa: Historia parafii. parafiazaleze.pl. [dostęp 2024-10-27]. (pol.).
  4. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 20.
  5. ↑ Parafia św. Józefa w Załężu. www.encyklo.pl. [dostęp 2024-10-27]. (pol.).
  6. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 41.
  7. ↑ Olszar 2012 ↓, s. 597.
  8. ↑ Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 7.
  9. ↑ Borowy 1997 ↓, s. 90.
  10. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 62.
  11. ↑ a b c Musioł 1969 ↓, s. 68.
  12. ↑ a b c d e f Katalog… 2005 ↓, s. 299.
  13. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 63.
  14. ↑ a b Olszar 2012 ↓, s. 602.
  15. ↑ a b Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 11.
  16. ↑ a b c Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 64.
  17. ↑ a b Musioł 1969 ↓, s. 69.
  18. ↑ a b Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 26.
  19. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 48.
  20. ↑ a b Pierończyk 2019 ↓, s. 49.
  21. ↑ a b Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 28.
  22. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 50.
  23. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 51.
  24. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 53.
  25. ↑ a b Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 29.
  26. ↑ a b c d Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 69.
  27. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 55.
  28. ↑ Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 30.
  29. ↑ Tab. 98. Statystyka kościelna. „Rocznik Statystyczny Katowic. Rok 1938”, s. 52, 1939. Urząd Statystyczny Miasta Katowic. (pol.). 
  30. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 66.
  31. ↑ a b Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 31.
  32. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 67.
  33. ↑ Rada Miasta Katowice, Uchwała Nr LIX/1219/18 Rady Miasta Katowice z dnia 11 września 2018 r. w sprawie przyznania ks. Władysławowi Basiście tytułu "Honorowy Obywatel Miasta Katowice" [online], bip.katowice.eu, 11 września 2018 [dostęp 2024-10-27] (pol.).
  34. ↑ a b c Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 32.
  35. ↑ a b c Prandzioch-Goretzki 2021 ↓, s. 34.
  36. ↑ Klub Wysoki Zamek: Jak powstaliśmy / kim jesteśmy. www.klubwysokizamek.pl, 2018-02-05. [dostęp 2024-10-29]. (pol.).
  37. ↑ a b Jerzy Słota, Podsumowanie roku 2022. Statystyka parafialna, „Podpora Rodzin” (1 (319)), Katowice: Parafia św. Józefa w Katowicach-Załężu, styczeń 2023, s. 7 [dostęp 2024-10-28] (pol.).
  38. ↑ a b c d e f g h i Katalog… 2005 ↓, s. 300.
  39. ↑ Pierończyk 2019 ↓, s. 43.
  40. ↑ a b T. Wojtal: Zmiany personalne w archidiecezji (aktualizacja). archidiecezjakatowicka.pl, 2023-07-01. [dostęp 2023-07-25]. (pol.).
  41. ↑ a b Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 66.
  42. ↑ a b Zgromadzenie Sióstr Św. Jadwigi: Załęże. www.jadwizanki.com. [dostęp 2024-10-27]. (pol.).
  43. ↑ Stanisław Zasada: Po co tu przyszliście?. wdrodze.pl, 2011. [dostęp 2024-10-29]. (pol.).
  44. ↑ Katalog… 2005 ↓, s. 298.
  45. ↑ Archidiecezja katowicka: Świętego Józefa - Katowice Załęże. katowicka.pl. [dostęp 2024-10-28]. (pol.).
  46. ↑ a b Parafia Św. Józefa w Katowicach Załężu. parafiazaleze.pl. [dostęp 2024-10-28]. (pol.).
  47. ↑ a b Parafia Św. Józefa w Katowicach Załężu: Podstawowe informacje. parafiazaleze.pl. [dostęp 2024-10-28]. (pol.).
  48. ↑ Parafia Św. Józefa w Katowicach Załężu: Poradnia Życia Rodzinnego. parafiazaleze.pl. [dostęp 2024-10-28]. (pol.).
  49. ↑ Zakon Braci Mniejszych Kapucynów - Prowincja Krakowska: Prowincja Krakowska. Dane teleadresowe. Polska. kapucyni.pl. [dostęp 2024-10-29]. (pol.).
  50. ↑ Archidiecezja katowicka: Instytuty zakonne męskie. archidiecezjakatowicka.pl. [dostęp 2024-10-29]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parafia_św._Józefa_w_Katowicach&oldid=75532270”