Ozzy Osbourne

brytyjski muzyk rockowy, wokalista
To jest najnowsza wersja przejrzana, która została oznaczona 16 lis 2024. Od tego czasu wykonano 1 zmianę, która oczekuje na przejrzenie.

Ozzy Osbourne, właściwie John Michael Osbourne (ur. 3 grudnia 1948 w Birmingham) – brytyjski wokalista, muzyk i autor tekstów. Wieloletni członek heavymetalowego zespołu Black Sabbath. Zdobywca pięciu nagród Grammy (dwóch wraz z zespołem i trzech podczas kariery solowej, w tym razem ze swoim kolegą z zespołu Tonym Iommi)[4]. Od 1980 roku prowadzi karierę solową. Do 2010 roku nagrał dziesięć albumów studyjnych pozytywnie ocenianych przez krytyków muzycznych. Na początku XXI wieku zyskał status celebryty dzięki udziałowi w reality show The Osbournes. W rankingu 100 najlepszych wokalistów heavymetalowych wszech czasów (100 Greatest Heavy Metal Vocalists of All Time) amerykańskiego magazynu muzycznego Hit Parader zajął 8. miejsce[5]. W 2009 sklasyfikowany na 10. miejscu listy 50 najlepszych heavymetalowych frontmanów wszech czasów według Roadrunner Records[6]. W 2024 wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame jako artysta solowy[7].

Ozzy Osbourne
Ilustracja
Ozzy Osbourne (2010)
Imię i nazwisko

John Michael Osbourne

Pseudonim

Ozzy

Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1948
Birmingham

Instrumenty

instrumenty klawiszowe, harmonijka ustna

Typ głosu

tenor

Gatunki

hard rock[1][2], heavy metal[3][1][2], rock albumowy[1], glam metal[1], metal neoklasyczny[1]

Zawód

wokalista, muzyk, autor tekstów

Aktywność

od 1968

Wydawnictwo

Epic Records, Columbia Records, Jet Records

Powiązania

Black Label Society, Kelly Osbourne

Zespoły
Black Sabbath (1969–1977, 1978–1979, 1985, 1997–2006, 2011–2017)
Faksymile
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

Młodość

edytuj

Osbourne urodził się 3 grudnia 1948 roku w Aston (Birmingham) w Anglii[8]. Ojciec Johna, by utrzymać szóstkę dzieci, pracował jako ślusarz narzędziowy w General Electric Company, z kolei matka Lillian – w firmie komponentów samochodowych Lucas[9]. Osbourne pseudonim Ozzy zyskał jeszcze w szkole podstawowej. Nauka sprawiała mu trudności; sam twierdził, że cierpi na dysleksję i zespół nadpobudliwości ruchowej (zdiagnozowane w wieku trzydziestu kilku lat[10])[11]. Stwierdził że jako nastolatek wielokrotnie próbował popełnić samobójstwo[12]. Jako czternastolatek zainteresował się muzyką The Beatles, kiedy to usłyszał pierwszy singel grupy. Edukację porzucił rok później. Podejmował się różnych prac, m.in. w fabryce samochodów (przy strojeniu klaksonów) i w 1964 w rzeźni (ta praca nawet mu się podobała)[10]. Spędził również kilka tygodni w Więzieniu Winson Green za włamanie do sklepu z odzieżą.

Działalność artystyczna

edytuj

W 1968 roku Osbourne i jego były szkolny kolega Tony Iommi założyli zespół. Ponadto dołączyli Bill Ward oraz Geezer Butler[13]. Początkujący muzycy postanowili, że będą grać ciężkiego bluesa. Wczesne nazwy formacji stanowiły Polka Tulk i Earth. Kolejna nazwa grupy została zainspirowana tłumem, który otaczał lokalne kino gdzie wyświetlany był film w reżyserii Mario Bava pt. Black Sabbath. Geezer Butler zwrócił uwagę, że publiczność lubi się bać. Dlatego też muzycy zdecydowali się na nazwę Black Sabbath. Debiutancki album formacji zatytułowany Black Sabbath ukazał się 13 lutego 1970 roku[13][4]. Zespół zaprezentował na nim surową i ciężką, jak na początek lat 70. XX wieku, odmianę rocka. Następny album Paranoid wydany tego samego roku odniósł sukces w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, zyskując multiplatynowy status[13].

 
Ozzy Osbourne (1970)

W 1971 powstał Master of Reality[13]. Nowością było zastosowanie akustycznych brzmień. W 1973 roku został wydany album Sabbath Bloody Sabbath. Członkowie Black Sabbath w międzyczasie zmagali się z nasilającymi się kłopotami. Uzależnienie od narkotyków, problemy z zarządzaniem zespołem i początki wewnętrznych sporów wpłynęły negatywnie na prace nad kolejnym albumem. Mimo trudności, w 1975 pojawiała się płyta Sabotage[13]. Rok później zespół nagrał album Technical Ecstasy, która okazała się komercyjnym niepowodzeniem[13]. W 1978 roku został wydany ostatni album z Osbournem w składzie pt. Never Say Die!. Rok później wokalista odszedł z zespołu. Zastąpił go znany z formacji Rainbow Ronnie James Dio[13].

Kariera solowa

edytuj
 
Gwiazda Ozzy’ego w Hollywood Walk of Fame.

W 1980 Osbourne rozpoczął karierę solową. Do współpracy zaprosił utalentowanego gitarzystę Randy’ego Rhoadsa, basistę Boba Daisleya oraz perkusistę Lee Kerslake’a. 20 września tego roku ukazał się debiutancki album solowy Osbourne’a pt. Blizzard of Ozz[1]. Gościnnie na instrumentach klawiszowych zagrał Don Airey. 7 listopada 1981 został wydany drugi album wokalisty zatytułowany Diary of a Madman, ponownie z udziałem Aireya. Wkrótce po nagraniach formację Osbourne’a opuścili Daisley i Kerslake. Zastąpili ich Rudy Sarzo oraz Tommy Aldridge. 19 marca 1982 w katastrofie lotniczej zginął gitarzysta Randy Rhoads[14]. Muzyka zastąpił Jake E. Lee. Tego samego roku Sarzo zastąpił Bob Daisley.

10 grudnia 1983 zarejestrowana w nowym składzie ukazała się trzecia płyta Osbourne’a pt. Bark at the Moon[1]. Również w 1983 z zespołu odszedł Aldridge, którego na krótko zastąpił Carmine Appice. Kolejnym perkusistą był Randy Castillo, z którym w składzie został zrealizowany kolejny album. 22 lutego 1986 został wydany czwarty album piosenkarza pt. The Ultimate Sin[1]. W nagraniach wydawnictwa wziął również udział klawiszowiec Mike Moran. Rok później formację opuścił Lee, którego zastąpił wówczas dwudziestoletni Zakk Wylde. Podczas koncertów promujących płytę Daisleya zastępował Phil Soussan. 22 października 1988 została wydana piąta płyta pt. No Rest for the Wicked[1]. Album był nagrany z gościnnym udziałem klawiszowca Johna Sinclaira. Tego samego roku na krótko nowym basistą został Geezer Butler.

17 września 1991 ukazał się szósty album muzyka zatytułowany No More Tears[1]. Był to ostatni album nagrany przez Daisleya. Pochodzący z płyty singel „I Don’t Want to Change the World” uzyskał nagrodę Grammy w kategorii Best Metal Performance[15]. Następnie Osbourne zdecydował się na krótko zawiesić działalność artystyczną. 23 października 1995 został wydany siódmy album Osbourne’a pt. Ozzmosis[1]. W nagraniach wzięli udział Wylde, Butler, perkusista Deen Castronovo oraz klawiszowcy Rick Wakeman i Michael Beinhorn. W procesie komponowania uczestniczyli wirtuoz gitary Steve Vai i Lemmy Kilmister, znany z występów w brytyjskiej grupie Motörhead. Odbiegająca stylistycznie od poprzednich wydawnictw Osborune’a płyta cieszyła się popularnością, uzyskując w Stanach Zjednoczonych status dwukrotnej platynowej płyty. W koncertach promujących płytę wokaliście towarzyszył gitarzysta Joe Holmes.

W 1996 do grupy dołączył basista Robert Trujillo, a rok później perkusista Mike Bordin, który zastąpił Castronovo. 16 października 2001 ukazał się ósmy album studyjny wokalisty zatytułowany Down to Earth[1]. Pierwszym singlem promującym wydawnictwo był utwór „Gets Me Through” do którego teledysk zrealizował Jonas Åkerlund[16]. Tego samego roku ukazał się również drugi singel pt. „Dreamer” oraz teledysk w reżyserii Roba Zombie[17]. W 2006 do formacji ponownie dołączył Wylde i Nicholson z którymi w składzie rozpoczęto prace nad nowym albumem. 22 maja 2007 ukazał się dziewiąty album pt. Black Rain[1]. Pochodząca z wydawnictwa kompozycja „I Don’t Wanna Stop” została nominowana do Grammy w kategorii Best Hard Rock Performance[18]. W 2009 zespół Osbourne’a ponownie opuścił gitarzysta Zakk Wylde. Zastąpił go Gus G. muzyk znany z występów w formacji Firewind. Rok później odszedł Mike Bordin, którego zastąpił Tommy Clufetos. 11 czerwca 2010 został wydany dziesiąty album zatytułowany Scream.

Życie prywatne

edytuj
 
Ozzy Osbourne z żoną Sharon, 9 marca 2004 roku

W 1971 roku Ozzy Osbourne ożenił się z Thelmą Riley[19]. Muzyk ma troje dzieci z tego związku:

  • córkę Jessikę Starshine Osbourne Hobbs (ur. 1972), która ma dwie córki, Isabelle i Kitty, oraz syna Harry’ego
  • syna Louisa Johna Osbourne’a (ur. 1975), który ma dwoje dzieci: Mię i Elijaha
  • adoptowanego syna Elliota Kingsleya (ur. 1966)[19]

Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1981 roku[19]. W lipcu 1982 roku wokalista poślubił Sharon Arden[19]. Małżeństwo ma troje dzieci:

  • córki Aimee (ur. 1983) i Kelly (ur. 1984)
  • syna Jacka (ur. 1985)[19], który ma córkę Pearl (2012)

Małżeństwo podjęło się również opieki nad Robertem Marcato, po śmierci jego matki. Nie został on jednak adoptowany. Ozzy Osbourne ma sześcioro wnucząt[potrzebny przypis].

Według czasopisma The New York Times z 1992 roku Osbourne był członkiem Kościoła Anglii oraz miał w zwyczaju modlić się tuż przed każdym występem[20]. W wywiadzie z 2010 roku Ozzy wyznał jednak, że nie znosi zorganizowanej religii. Przyznał też, że jest wielkim fanem grupy Monty Python. Jako swój ulubiony film wymienił Żywot Briana tejże grupy[21]. W październiku 2009 roku ukazała się autobiografia muzyka zatytułowana I Am Ozzy[22].

Kontrowersje

edytuj
 
Osbourne, otoczony przez funkcjonariuszy filadelfijskiej policji, opuszcza Borders w Center City po podpisaniu kopii swojej nowej autobiografii, I Am Ozzy, 27 stycznia 2010.

W czasie trwania jego kariery chrześcijańskie grupy oskarżały Osbourne’a o negatywny wpływ na nastolatków twierdząc, że muzyka rockowa była wykorzystywana do promowania satanizmu. Badacz Christopher M. Moreman porównywał te kontrowersje do skierowanych przeciw okultyście Aleisterowi Crowleyowi. Obaj byli krytykowani przez media i niektóre grupy religijne ze względu na swoje wybryki. Osbourne sam prowokuje do porównania swoją piosenką „Mr. Crowley”. Osbourne stanowczo zaprzecza oskarżeniom o bycie satanistą. Niektórzy twierdzą, że jest członkiem Kościoła Anglii i że modli się przed każdym występem[23][24].

W 1981, po podpisaniu pierwszego w karierze solowej kontraktu płytowego, Osbourne odgryzł głowę gołębia podczas spotkania z kierownictwem CBS Records w Los Angeles[25]. Najpewniej zamierzał wypuścić gołębie w powietrze jako symbol pokoju, ale ponieważ był wtedy pod wpływem alkoholu, złapał jednego z nich i odgryzł mu głowę. Potem ją wypluł[25][26], a krew kapała mu z warg. Mimo kontrowersji, akt odgryzania głowy został przedmiotem parodii i aluzji. Miało to miejsce kilka razy w ciągu jego kariery i jest jednym z czynników prowadzących do sławy Osbourne’a[27].

20 stycznia 1982 Osbourne odgryzł głowę nietoperzowi[28], którego uznał za gumowego, w czasie występów w Veterans Memorial Auditorium w Des Moines w Iowa. W 2004 magazyn Rolling Stone uznał to za incydent numer dwa na swojej liście „Rock’s Wildest Myths”[29]. W artykule w Rolling Stone napisano, że nietoperz był żywy, lecz nastolatek mający wrzucić go na scenę miał stwierdzić, że przyniósł martwe zwierzę[25]. W książeczce do wydania Diary of a Madman z 2002 Osbourne napisał, że nietoperz był nie tylko żywy, ale też dał radę ugryźć Osbourne’a, w wyniku czego był on leczony na wściekliznę.

W 1984 kalifornijski nastolatek John McCollum popełnił samobójstwo słuchając „Suicide Solution” Osbourne’a. Piosenka mówi o niebezpieczeństwach nadużywania alkoholu. Samobójstwo McColluma doprowadziło do zarzutów, że Osbourne promował samobójstwo w swoich piosenkach. Mimo że McCollum cierpiał na depresję, jego rodzice pozwali Osbourne’a (McCollum v. CBS[30]) o śmierć swojego syna twierdząc, że słowa „Where to hide, suicide is the only way out. Don’t you know what it’s really about?” w piosence przekonały McColluma do samobójstwa. Prawnik rodziny sugerował, że Osbourne powinien zostać oskarżony o zachęcenie młodego człowieka do samobójstwa, ale sąd orzekł na korzyść Osbourne’a stwierdzając, że nie było związku pomiędzy piosenką i samobójstwem McColluma. Osbourne został pozwany z tego samego powodu w 1991 (Waller v. Osbourne) przez rodziców Michaela Wallera na kwotę 9 milionów dolarów, ale sąd ponownie orzekł na korzyść Osbourne’a[31]. Jeden z krytyków twierdzi, że Osbourne śpiewa „Get the gun, get the gun, shoot, shoot, shoot”, czemu Osbourne stanowczo zaprzecza.

W pozwach złożonych w 2000 i 2002, które zostały odrzucone przez sąd w 2003, byli muzycy sesyjni: Bob Daisley, Lee Kerslake oraz były basista z okresu Ultimate Sin, Phil Soussan, twierdzili, że Osbourne zalega z zapłatą za albumy, w których grali[32][33]. W listopadzie 2003 Federalny Sąd Apelacyjny jednogłośnie utrzymał w mocy odrzucenie przez U.S. District Court for the Central District of California pozwu wniesionego przez Daisleya i Kerslake’a. U.S. Court of Appeals for the Ninth Circuit orzekł, że Osbourne nie jest winien żadnych opłat ani opłat muzykom sesyjnym zwolnionym w 1981[34]. Aby uniknąć dalszych trudności, postanowił zastąpić oryginalny wkład Daisleya i Kerslake’a, dając w to miejsce Roberta Trujillo na basie i Mike’a Bordina na bębnach. Album został następnie wznowiony[35].

W lipcu 2010 Osbourne i Iommi postanowili umorzyć postępowanie sądowe w sprawie własności znaku towarowego Black Sabbath. Blabbermouth przekazał, że obie strony są zadowolone, iż mają to za sobą i będą współpracować w przyszłości, i pragną ogłosić, że sprawa nie była nigdy osobista i chodziło tylko o biznes[36].

Publikacje

edytuj

Dyskografia

edytuj

Muzycy

edytuj

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[3].

Obecni członkowie zespołu Ozzy’ego Osbourne’a
Byli członkowie zespołu

Gry wideo

edytuj
Tytuł Rok Rola Uwagi Źródło
Brütal Legend 2009 jako Dadbat, Oraz Guardian of Metal rola dubbingowana, RTS, Double Fine Productions, Electronic Arts [37]

Nagrody i wyróżnienia

edytuj
Rok Kategoria Tytułem Nagroda Nota Źródło
1993 Best Metal Performance „I Don’t Want to Change the World” Grammy Laur [15]
2007 Best Hard Rock Performance „I Don’t Wanna Stop” Nominacja [18]
2009 Lifetime Achievement Award Ozzy Osbourne Revolver Golden Gods Awards Laur [38]
2011 Best Hard Rock Performance „Let Me Hear You Scream” Grammy Nominacja [39]
Legend Ozzy Osbourne Kerrang! Awards Laur [40]
2023 Best Rock Album „Patient Number 9" Grammy Laur [41]
2023 Best Metal Perfomance „Degradation Rules” Laur [41]
2023 Best Rock Song „Patient Number 9" Nominacja [42]
2023 Best Rock Performance „Patient Number 9" Nominacja [42]

Filmografia

edytuj
Tytuł Rok Rola Uwagi Źródło
„In a Metal Mood” 1996 jako on sam film dokumentalny, reżyseria: Henning Lohner [43]
„Little Nicky” 2000 jako on sam film fantasy/komedia, reżyseria: Steven Brill [44]
Moulin Rouge! 2001 jako The Green Fairy rola dubbingowana, film fabularny, reżyseria: Baz Luhrmann [45]
„We Sold Our Souls for Rock ’n Roll” jako on sam film dokumentalny, reżyseria: Penelope Spheeris [46]
„Robbie the Reindeer in Close Encounters of the Herd Kind” 2007 jako pastor rola dubbingowana, film animowany, reżyseria: Donnie Anderson [47]
Lemmy 2010 jako on sam film dokumentalny, reżyseria: Greg Olliver, Wes Orshoski [48]
„Heavy Metal Britannia” film dokumentalny, reżyseria: Chris Rodley [49]
Gnomeo i Julia 2011 jako Młody jeleń rola dubbingowana, film animowany, reżyseria: Kelly Asbury [50]
„God Bless Ozzy Osbourne” jako on sam film dokumentalny, reżyseria: Mike Fleiss, Mike Piscitelli [51]
„Wreckage of My Past: The Story of Ozzy Osbourne” 2012 film dokumentalny, reżyseria: Mike Piscitelli [52]
„Sunset Strip” film dokumentalny, reżyseria: Hans Fjellestad [53]
„Glad All Over: The Dave Clark Five and Beyond” 2014 film dokumentalny, reżyseria: Dave Clark [54]
„Classic Rock Roll of Honour: Presented by Orange Amplification” film dokumentalny, reżyseria: Devin Dehaven [55]

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m Barry Weber, Greg Prato: Ozzy Osbourne Biography. allmusic.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  2. a b Garry Sharpe-Young: Ozzy Osbourne Biography. rockdetector.com. [dostęp 2016-08-20]. (ang.).
  3. a b Ozzy Osbourne band members and discography. metal-archives.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  4. a b Black Sabbath – Black Sabbath [online], Discogs [dostęp 2021-12-07] (ang.).
  5. Hit Parader’s Top 100 Metal Vocalists of All Time. hearya.com. [dostęp 2010-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-08)]. (ang.).
  6. THE 50 GREATEST METAL FRONT-MEN OF ALL TIME!. roadrunnerrecords.com. [dostęp 2011-12-08]. (ang.).
  7. 2024 inductees. rockhall.com.. [dostęp 2024-05-05].
  8. Barney Hoskyns: Into the void: Ozzy Osbourne and Black Sabbath. A Rock’s backpages reader. Omnibus Press, 2004, s. 143. ISBN 978-1-84449-150-6.
  9. Ross ohnson: What I’ve Learned: Ozzy Osbourne. lifestyle.msn.com. [dostęp 2010-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-14)]. (ang.).
  10. a b O Johnnie włamywaczu, [w:] Ozzy Osbourne, Ja, Ozzy. Autobiografia, wyd. 2, Czerwonak: In Rock, kwiecień 2014, s. 32, 46–49, 52–55, ISBN 978-83-64373-20-6 (pol.).
  11. Bryan Appleyard: Blizzard of Oz. The Sunday Times, 27 listopada 2005. [dostęp 2006-09-17]. (ang.).
  12. Ozzy Osbourne, superstar -- again. [dostęp 2024-02-24].
  13. a b c d e f g William Ruhlmann: Black Sabbath Biography. allmusic.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  14. Greg Prato: Randy Rhoads Biography. allmusic.com. [dostęp 2010-06-10]. (ang.).
  15. a b Ozzy Osbourne Grammy Awards. allmusic.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  16. Gets Me Through Video. mtv.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  17. Dreamer by Ozzy Osbourne. songfacts.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  18. a b Kanye, Amy Winehouse Lead Grammy Nominations. buzzsugar.com. [dostęp 2010-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-30)]. (ang.).
  19. a b c d e Biografia Ozzy’ego Osbourne’a. filmweb.pl. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  20. Nick Ravo: AT TEA WITH: Ozzy Osbourne; Family Man. Fights Fat, Is Good With Kids.. nytimes.com. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  21. Us Weekly Staff, 25 Things You Don't Know About Me: Ozzy Osbourne [online], Us Weekly, 23 czerwca 2010 [dostęp 2024-07-08] (ang.).
  22. Ozzy Osbourne, Black Sabbath frontman and legendary hellraiser, to release autobiography. telegraph.co.uk. [dostęp 2010-05-31]. (ang.).
  23. Christopher M. Moreman. Devil Music and the Great Beast: Ozzy Osbourne, Aleister Crowley, and the Christian Right. „Journal of Religion and Popular Culture”. V, Fall 2003. Department of Religious Studies and Anthropology, The University of Saskatchewan. [dostęp 2008-06-09]. (ang.). 
  24. AT TEA WITH: Ozzy Osbourne; Family Man. Fights Fat, Is Good With Kids.. [w:] The New York Times [on-line]. 1992-09-23. (ang.).
  25. a b c Kyle Munson: Ozzy left his mark. [w:] The Des Moines Register [on-line]. Gannett, 3 czerwca 2015. [dostęp 2020-07-19]. (ang.).
  26. Controversy & Madness. [w:] Ozzy Osbourne Biography [on-line]. Veinotte. [dostęp 2009-03-28]. (ang.).
  27. Highs and lows of superstar Ozzy. [w:] Entertainment News [on-line]. BBC News, 2004-11-23. [dostęp 2009-03-28]. (ang.).
  28. Terr: Top 10 crazy music myths. Upvenue.com. [dostęp 2013-06-30]. (ang.).
  29. Archive of Sullivan, James, „Ozzy Bites Head Off Bat! Rock’s Wildest Myths #2", Rolling Stone, 12 October 2004. Original retrieved 28 March 2009. Archive retrieved 3 November 2010. Original site.
  30. Listed at FindLaw.com: 202 Cal.App.3d 989, McCollum v. CBS, Inc., 12 July 1988. No. B025565.
  31. Eric Nuzum: Parental Advisory: Music Censorship in America. New York City: HarperCollins, 2001, s. 57–58. ISBN 0-688-16772-1. (ang.).
  32. Cosmic Debris Magazine Bob Daisley. Retrieved on 4 August 2008.
  33. Yahoo! Music Ozzy Osbourne Lawsuit Dismissed, But 'Not Over Yet'. Retrieved on 4 August 2008.
  34. Federal Appeals Court: Ozzy Does Not Owe Royalties. (ang.).
  35. Blabbermouth BOB DAISLEY: Recent OZZY Reissues Are Insult To RANDY RHOADS’ Memory. Retrieved on 4 August 2008.
  36. Exclaim News: Ozzy Osbourne and Tony Iommi Settle Legal Battle Over Black Sabbath Name. Exclaim.ca, 21 lipca 2010. [dostęp 2010-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 lipca 2012)]. (ang.).
  37. Brütal Legend (2009). filmweb.pl. [dostęp 2015-12-31]. (pol.).
  38. Winners Announced For EPIPHONE REVOLVER GOLDEN GODS AWARDS. blabbermouth.net. [dostęp 2015-08-15]. (ang.).
  39. 53rd Annual Grammy Awards nominees list. [w:] Los Angeles Times [on-line]. Tribune Company. [dostęp 2010-12-02].
  40. Jason Gregory: KERRANG AWARDS 2011: WINNERS LIST. gigwise.com. [dostęp 2016-01-29]. (ang.).
  41. a b Condé Nast, Ozzy Osbourne Wins Best Rock Album and Best Metal Performance at 2023 Grammys [online], Pitchfork, 5 lutego 2023 [dostęp 2023-02-08] (ang.).
  42. a b Spencer Kaufman, 2023 Grammys: Ozzy Osbourne wins Best Metal Performance and Best Rock Album [online], Consequence, 5 lutego 2023 [dostęp 2023-02-08] (ang.).
  43. In a Metal Mood (1996) [online], imdb.com [dostęp 2016-01-02] (ang.).
  44. Mały Nicky (2000) pełna obsada – Filmweb [online], filmweb.pl [dostęp 2021-03-26] (pol.).
  45. Moulin Rouge! (2001) Full Cast & Crew. imdb.com. [dostęp 2016-01-30]. (ang.).
  46. We Sold Our Souls for Rock 'n Roll. imdb.com. [dostęp 2011-07-28]. (ang.).
  47. Robbie the Reindeer in Close Encounters of the Herd Kind(2007). filmweb.pl. [dostęp 2016-01-02]. (pol.).
  48. Lemmy (2010). imdb.com. [dostęp 2011-07-30]. (ang.).
  49. Heavy Metal Britannia (2010). imdb.com. [dostęp 2013-12-11]. (ang.).
  50. Gnomeo i Julia(2011). filmweb.pl. [dostęp 2016-01-02]. (pol.).
  51. God Bless Ozzy Osbourne (2011). imdb.com. [dostęp 2016-01-03]. (ang.).
  52. Wreckage of My Past: The Story of Ozzy Osbourne (2012). imdb.com. [dostęp 2016-01-02]. (ang.).
  53. Sunset Strip (2012). imdb.com. [dostęp 2016-01-02]. (ang.).
  54. Glad All Over: The Dave Clark Five and Beyond (2014). imdb.com. [dostęp 2016-01-02]. (ang.).
  55. Classic Rock Roll of Honour: Presented by Orange Amplification (2014). imdb.com. [dostęp 2016-01-02]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj