Jakub Bohusz-Szyszko
Jakub Krzysztof Bohusz-Szyszko[a] herbu Odyniec[2] (ur. 24 lipca 1855 w Mińsku, zm. 5 kwietnia 1942 w Warszawie) – generał brygady Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 generał brygady
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 lipca 1855 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
5 kwietnia 1942 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1872–1921 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Dowództwo Okręgu Generalnego „Kraków” |
| Stanowiska |
okręgowy inspektor Armii Ochotniczej |
| Główne wojny i bitwy |
wojna rosyjsko-turecka |
| |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujUrodził się 24 lipca 1855 w Mińsku, ówczesnej stolicy guberni mińskiej, w rodzinie Justyna i Hersylii z Obrompalskich[3][4][5][6].
Ukończył gimnazjum w Jarosławiu. W 1872 ochotniczo rozpoczął służbę w armii rosyjskiej. Ukończył Szkołę Piechoty Junkrów w Moskwie. Od 1877 oficer zawodowy piechoty. W 1904 był kapitanem w 66 Butyrskim pułku piechoty w Chełmie. W 1907 przeniesiony wraz z rodziną do Irkucka. Wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W 1913 awansował do stopnia podpułkownika. W 1914 roku został awansowany do stopnia pułkownika i przeniesiony na emeryturę. Reaktywowany po wybuchu I wojny światowej. Pełnił służbę w oddziałach tyłowych.
W pierwszej dekadzie lutego 1917 roku został dowódcą zapasowego pułku strzelców należącego do Dywizji Strzelców Polskich generała majora Tadeusza Bylewskiego. Dowodzony przez niego pułk stacjonował w Biełgorodzie i liczył 17 tysięcy żołnierzy. 12 kwietnia 1917 został usunięty ze stanowiska dowódcy przez zrewolucjonizowany Komitet Pułkowy. Pod wpływem agitacji bolszewickiej pułk zbuntował się i przeszedł na stronę Armii Czerwonej (zob. 1 Polski Rewolucyjny Pułk). Po utworzeniu I Korpusu Polskiego objął dowództwo 1 pułku rezerwowego należącego do Brygady Rezerwowej, a następnie dowództwo 5 pułku strzelców polskich, który wchodził w skład 2 Dywizji Strzelców Polskich. Później był przewodniczącym Komisji Regulaminowej. Brał także czynny udział w organizacji III Korpusu Polskiego. Po likwidacji Korpusu przybył do Warszawy.
Od 11 kwietnia 1919 był dowódcą Powiatu Etapowego „Prużany”. 20 maja 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia pułkownika ze starszeństwem od dnia 24 listopada 1914 i zaliczony do I Rezerwy armii z jednoczesnym powołaniem do czynnej służby na czas wojny, aż do demobilizacji[7]. Od 1 kwietnia 1920 dowódcą Etapów 2 Armii na froncie bolszewickim. 28 lipca 1920 został przeniesiony z Dowództwa Okręgu Etapowego „Prużany” na stanowisko Okręgowego Inspektora Armii Ochotniczej przy Dowództwie Okręgu Generalnego „Kraków”[8][9]. Z dniem 1 maja 1921 został przeniesiony w stały stan spoczynku z prawem noszenia munduru, w stopniu pułkownika[10]. Osiadł w Warszawie. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała brygady[11][12][13]. Później został zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie generałów[14]. Zmarł 5 kwietnia 1942 w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 18A, rząd 5, grób 20)[15].
Jakub Bohusz-Szyszko był żonaty z Heleną z Witowskich, z którą miał syna Zygmunta Piotra (1893–1982), generała dywizji Wojska Polskiego i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych w latach 1976–1980 oraz córki: Eugenię (ur. 21 lutego 1887) i Irenę (ur. 18 września 1902)[16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 6768 – 10 maja 1922[17][18][19]
- Medal Niepodległości – 9 listopada 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[20]
- Medal Zwycięstwa[21]
Uwagi
edytuj- ↑ 28 stycznia 1931 w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych ogłoszono sprostowanie o następującej treści: „na podstawie tytułu wykonawczego Sądu Okręgowego w Warszawie Nr XI. J. 537/30 prostuję nazwisko gen. bryg. w st. spocz. Szyszko Jakuba Krzysztofa i ppłk. dypl. Szyszko Zygmunta, I oficera sztabu z Inspektoratu Armii w Warszawie z »Szyszko« na »Bohusz-Szyszko«”[1].
Przypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 2 stycznia 1928, s. 44.
- ↑ Konstanty Prożogo, Chełmscy generałowie, s. 26.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-21]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-21]..
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-21]..
- ↑ Dz. Rozk. Wojsk. Nr 59 z 29 maja 1919, poz. 1869.
- ↑ Obrona Państwa 1923 ↓, s. 113.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 49 z 22 grudnia 1920, s. 1409.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921, s. 818.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 70 z 7 listopada 1923, s. 738.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1577.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1406.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 322.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 13.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 22 czerwca 1922, s. 457.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-21]..
- ↑ Wiadomości bieżące. Z miasta. Nowi kawalerowie Virtuti militari. „Kurjer Warszawski”, s. 5, nr 147 z 31 maja 1922.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 296.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 880.
Bibliografia
edytuj- Jakub Bohusz-Szyszko. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.48 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Konstanty Prożogo, Chełmscy generałowie, „Pro Patria” Pismo Ziemi Chełskiej, Magazyn Katolicko-Społeczny Nr 7-8 (68-69), Lublin lipiec-wrzesień 1998, ISNN 1232-6437 [1].
- Obrona Państwa w 1920 roku. Księga sprawozdawczo-pamiątkowa Generalnego Inspektoratu Armii Ochotniczej i Obywatelskich Komitetów Obrony Państwa. Władysław Ścibor-Rylski (red.). Warszawa: Obywatelski Komitet Wykonawczy Obrony Państwa w Warszawie, 1923.
- Mieczysław Wrzosek, Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914-1918, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1990, ISBN 83-214-0724-2, s. 483–484.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieje życia gen. Bohusza-Szyszko na podstawie artykułu Konstantego Prożogo. Zespół Szkół Technicznych w Chełmie. [dostęp 2023-10-29].
- Spis pochowanych na Cmentarzu Komunalnym Powązki (d. Powązki Wojskowe) w Warszawie
- Jakub Bohusz-Szyszko – publikacje w bibliotece Polona