Eugeniusz Tromszczyński

oficer Wojska Polskiego

Eugeniusz Tromszczyński (ur. 22 sierpnia?/3 września 1894 w Porieckoje, zm. 7 lutego 1922 w Warszawie) – porucznik pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Eugeniusz Tromszczyński
Ilustracja
porucznik pilot porucznik pilot
Data i miejsce urodzenia

3 września 1894
Porieckoje

Data i miejsce śmierci

7 lutego 1922
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1915–1922

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Błękitna Armia
Wojsko Polskie

Formacja

Carskie Siły Powietrzne
I Korpus Polski
Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

10 pułku strzelców polskich,
66 eskadra breguetów,
4 eskadra wywiadowcza,
10 eskadra wywiadowcza,
1 pułk lotniczy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Obserwatora
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941)

Życiorys

edytuj

Syn Wiktora i Jadwigi. W 1914 roku zdał maturę w Warszawie i 15 października 1915 r. został powołany do odbycia służby w wojsku carskim. Służbę rozpoczął w kawalerii, następnie został skierowany szkoły oficerskiej. Po jej ukończeniu został skierowany na Front Wschodni. W 1917 roku został skierowany na kurs obserwatorów, po jego ukończeniu służył w 3 oddziale niszczycielskim, następnie w 25 oddziale korpuśnego lotnictwa[1]. Od 3 stycznia 1918 roku służył w oddziale awiacyjnym I Korpusu Polskiego w Rosji[2].

26 maja 1918 roku, przewidując rozbrojenie Korpusu przez Niemców, uciekł do Murmańska na pokładzie samolotu Ilja Muromiec, a następnie przedostał się do Francji i wstąpił do armii Hallera[3]. Otrzymał przydział do 10 pułku strzelców polskich, gdzie służył jako dowódca kompanii. Został skierowany na szkolenie w szkole obserwatorów lotniczych w Reine La Chapell, które ukończył w listopadzie 1918 roku. Następnie otrzymał przydział do 66 eskadra breguetów w charakterze obserwatora[4]. W składzie tej jednostki powrócił do Polski na 16 maja 1919 roku[5].

Został skierowany na pierwszy kurs obserwatorów w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych, który ukończył 19 września 1919 roku[6]. 25 września 1919 roku minister spraw wojskowych mianował go obserwatorem z prawem noszenia odznaki obserwatora na czas pełnienia służby w Wojskach Lotniczych[7].

 
Tromszczyński Eugeniusz por. pilot (1920)

Po ukończeniu kursu w OSOL otrzymał przydział do 4 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wykonywał liczne loty bojowe na Froncie Litewsko–Białoruskim. W tym czasie latał głównie w załodze z por. pil. Antonim Sielickim na samolocie Breguet XIVB2 o numerze bocznym „9”[8].

19 lutego 1920 roku otrzymał polecenie od gen. Stanisława Szeptyckiego przeprowadzenia rozpoznania na trasie WilnoWiłkomierzJanówKoszedaryWilno. 8 marca 1920 roku wystartował na zadanie rozpoznania umocnień Kowna, ale z powody złej pogody i silnego ognia przeciwlotniczego wojsk litewskich nie wykonał zadania. 18 kwietnia 1920 roku prowadził rozpoznanie w okolicy Połocka i Witebska oraz rozrzucił nad Witebskiem ulotki. Po południu tego samego dnia polska załoga poleciała nad Bieszenkowicze, gdzie też rozrzuciła ulotki. 20 kwietnia polecieli nad Połock i Kazimierzowo, gdzie Tromszczyński rozrzucił 16 paczek ulotek[8].

24 kwietnia 1920 roku wykryli i zaatakowali bombami nieprzyjacielski balon obserwacyjny w rejonie Połoty. Atak okazał się nieskuteczny, a polska załoga zaatakowała rozpoznane w tym rejonie oddziały lądowe Armii Czerwonej. Kolejny atak na balon został przeprowadzony 25 kwietnia i doprowadził do jego uszkodzenia[8]. 26 maja 1920 roku, również w załodze z por pil. Antonim Sielickim, przeprowadził rozpoznanie mostów na rzekach: Dźwina, Dryssa i Desna. Lot był ryzykowny z uwagi na dużą odległość (400–500 km nad terenem zajętym przez nieprzyjaciela) oraz stan techniczny samolotu, którego silnik był bardzo wyeksploatowany. Pomimo tego załoga wykonała powierzone im zadanie i dostarczyła polskim sztabowcom dokładne zdjęcia wskazanych obiektów[9][8].

W maju 1920 roku został przeniesiony do 10 eskadry wywiadowczej, w jej składzie wziął udział w bitwie warszawskiej[4]. 18 sierpnia 1920 roku, w załodze z pilotem plut. Erykiem Szwencerem, wyróżnił się podczas ataku na wycofujące się oddziały Armii Czerwonej. Na drodze Sokołów PodlaskiSiedlceDrohiczyn zaatakował kolumnę przeciwnika, którą zbombardował i ostrzelał z broni pokładowej. Ich samolot został trafiony osiemnastokrotnie, uszkodzony został silnik i przestrzelony zbiornik z paliwem. Lądowali przymusowo w okolicy wsi Kurolew, ukryli się w pobliskim lesie gdzie doczekali nadejścia polskich wojsk[10].

Po zakończeniu działań wojennych został skierowany na kurs pilotów myśliwskich do Bydgoskiej Szkoły Pilotów, którą ukończył 10 maja 1921 roku. Został skierowany na szkolenie w Wyższej Szkole Pilotów w Ławicy. Po jego ukończeniu otrzymał 20 lipca 1921 roku przydział do 1 pułku lotniczego w Warszawie. W tym czasie rozpoczął również studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego[4].

7 lutego 1922 roku zginął podczas lotu służbowego na samolocie SPAD S.VII[11]. Został pochowany na cmentarzu wojskowym na Powązkach (kwatera A14-7-28)[12].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Za swą służbę w polskim lotnictwie otrzymał odznaczenia[13][1]:

Przypisy

edytuj
  1. a b Tromszczyński (Trompszczyński, Trąpstyczyński)* Eugeniusz por. pil. obs.. bequickorbedead.com. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  2. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 32.
  3. Romeyko 1933 ↓, s. 41.
  4. a b c Romeyko 1933 ↓, s. 324.
  5. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 76.
  6. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 128.
  7. Dz. Rozk. MSWojsk. ↓, Nr 93 z 25 października 1919 roku, poz. 3507, 3508.
  8. a b c d Tomasz Kopański: Breguet nr 9. „Lotnictwo z szachownicą”. 21/2002, s. 18-19, 2002. Wrocław: Wydawnictwo Sanko. ISSN 1643-5702. OCLC 69537539. 
  9. Tarkowski 1991 ↓, s. 71.
  10. Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 247.
  11. Pawlak 1989 ↓, s. 70.
  12. Eugeniusz Tromszczyński. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  13. Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 246, 261.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 27 października 1922 roku, s. 807.
  15. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.

Bibliografia

edytuj