Praktyki społeczne by Bogumiła Mateja-Jaworska
Home Cultures, 2024
At "File" - here is link to the full text for early visitors! Drawing on ethnographic data and ap... more At "File" - here is link to the full text for early visitors! Drawing on ethnographic data and applying practice theory, this article discusses the emergence of modern laundry practice in urban socialist Poland. We follow an “elemental” approach to social practices: practice consists of meanings, materials, and competences. We analyze the transition of laundering from modern meanings (high standards of cleanliness), through modern materials (running water, washing machine) towards modern competences (individual improvisations, finally adjusted to an effortless laundry procedure corresponding to the capabilities of automatic washing machines). We argue that relations between elements of social practice such as tension and adjustment affect the transitions of the social practice. The transitional cleanliness practices involved men, due to the physical strength necessary to balance the tension between high standards of cleanliness and the lack of domestic material infrastructure.
Studia Socjologiczne, 2023
Starając się zrozumieć fenomen popularności teorii praktyk w XXI wieku, rozpoczynamy artykuł od w... more Starając się zrozumieć fenomen popularności teorii praktyk w XXI wieku, rozpoczynamy artykuł od wyróżnienia sześciu założeń, które łączą „rodzinę” teorii praktyk. Następnie sku- piamy się na różnicach i opisujemy cztery główne orientacje w ramach teorii praktyk. W tym celu bierzemy pod uwagę postrzeganie teorii praktyk w odniesieniu do innych teorii społecznych (co określamy mianem „teorii totalnej” lub „skrzynki narzędziowej”) oraz dążenie do opisywania lub wyjaśniania analizowanych zjawisk (co za Nicolinim ujmujemy jako słaby lub mocny program teorii praktyk). Po skrzyżowaniu tych dwóch wymiarów otrzymujemy cztery główne typy uprawiania teorii praktyk. Omawiamy je podając przykłady koncepcji Theodore’a Schatzkiego, Davide Nicoliniego, opisując „pęknięcia” w teorii praktyk oraz ich „miniaturyzację”. Proponowany sposób analizy pozwala wyraźniej dostrzec zalety i wady poszczególnych typów podejść oraz zachęca badaczy do urefleksyjnienia swojej postawy względem omawianych teorii. W podsumowaniu przywołujemy podobieństwa pomiędzy teoriami praktyk a socjologią codzienności pod kątem problemów, jakie napotykają.
Media by Bogumiła Mateja-Jaworska
Kultura i Społeczeństwo, 2010
The author attempts to describe the “struggle” between recipient and creator in the context of th... more The author attempts to describe the “struggle” between recipient and creator in the context of those studies of the media which see the crucial process as not only “what the media do to people”, but also “what people do with the media”. Prominence is given to the subtle mechanisms of the game played by viewers of soap opera serials. On the basis of these studies describes how the viewers create their own “individual rules of watching” Polish soap operas (such as the popular M jak miłość [“L as in Love”]) and use different means of distancing themselves from the watched serial (which in the article is described as the „I watch it but…” tactic). The analysis of the above mechanisms allows attempting to answer the question to what degree active reception protects the viewer from the influence of the serial?
Kultura i Społeczeństwo, 2010
B. Mateja, Czas wolny w świecie nasyconym mediami, w: Dorota Mroczkowska (red.), Czas wolny. Refleksje, dylematy, perspektywy, Warszawa 2011: Wydawnictwo Difin, ss.43-56, 2011
Czas wolny w świecie nasyconym mediami wstęp: Ilościowe badania nad czasem wolnym -niechciane ogl... more Czas wolny w świecie nasyconym mediami wstęp: Ilościowe badania nad czasem wolnym -niechciane oglądanie telewizji i wymarzone wycieczki za miasto Zagadnienie relacji między mediami a czasem wolnym zostaje najczęściej sprowadzone do pytania o to, jaką część czasu, którym możemy swobodnie dysponować, przeznaczamy na oglądanie telewizji, czytanie prasy czy słuchanie radia. Odpowiedź na to pytanie przynoszą liczne badania, które koncentrują się na "budżecie" czasu wolnego i sposobie dysponowania nim, przeprowadzane przez ośrodki badawcze i statystyczne (np. CBOS, GUS) oraz naukowców reprezentujących różne dyscypliny (m.in. pedagogikę, socjologię, ekonomię). Badania te pokazują, że od lat najpopularniejszą czynnością czasu wolnego w Polsce jest oglądanie telewizji. Bohdan Jung, porównując dane GUS dotyczące budżetów czasu z 1976, 1984 i 1996 roku, zauważa, że udział oglądania telewizji w całości czasu wolnego, którym dysponował przeciętny Polak, wzrósł średnio z 36 do 48% (Jung 2001: 83). Jako jedną z przyczyn takiej zmiany Jung wskazuje przyrost czasu wolnego po 1989 roku (spowodowany m.in. brakiem kolejek w sklepach). Nadwyżka ta niemal w całości została przeznaczona właśnie na oglądanie telewizji. Taki wzrost popularności telewizji wynikać może jednak również z upowszechnienia się nowych technologii medialnych (por.: Lisowska-Magdziarz 2008: 14). Po 1989 roku Polacy zyskali dostęp do wielu kanałów telewizyjnych -m.in. za pośrednictwem telewizji satelitarnej i kablowej. Interesujący wydaje się jednak fakt, że status oglądania telewizji jako jednej z najpopularniejszych czynności czasu wolnego nie ulega osłabieniu nawet w obliczu coraz bardziej powszechnego dostępu do internetu w Polsce. Badania CBOS przeprowadzone w sierpniu 2010 pokazały, że aż 52% respondentów wskazało właśnie na oglądanie telewizji jako jedną z trzech najczęściej wykonywanych aktywności w czasie wolnym od pracy w weekendy, a tylko 6% wybrało odpowiedź "Gram w gry komputerowe, spędzam
Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka, 2016
Artykuł opisuje zjawisko zmęczenia z perspektywy sieci społecznych i społeczeństwa sieciowego, ze... more Artykuł opisuje zjawisko zmęczenia z perspektywy sieci społecznych i społeczeństwa sieciowego, ze szczególnym naciskiem położonym na ich aspekty technologiczne. Wskazane zostaje pięć wymiarów takiego zmęczenia: nadmiar i przesyt, problematyczna sprawczość, nieustanne napięcie, niechciane połączenia, zmęczenie nieskutecznością sieci i szumami na łączach. Trendy będące odpowiedzią na takie zmęczenie – wycofanie, rekonfiguracja, rewaloryzacja – są potraktowanie jako wskaźniki współczesnych przemian więzi społecznych.
Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka, 2016
W artykule podjęty zostaje temat sprzeczności pomiędzy sferą dyskursów o telewizji a rzeczywistym... more W artykule podjęty zostaje temat sprzeczności pomiędzy sferą dyskursów o telewizji a rzeczywistymi współczesnymi praktykami medialnymi. Ważne jest także udzielenie odpowiedzi na pytanie dlaczego mimo gwałtownych przeobrażeń pejzażu medialnego telewizja jest nadal istotnym środkiem przekazu. Kluczem do zrozumienia współczesnej popularności telewizji okazuje się pojęcie zmęczenia. Opierając się na wynikach jakościowych badań empirycznych, analizuję dlaczego to właśnie telewizja traktowana jest przez wiele osób jako „medium odpoczynku”. Przyglądam się również napięciom związanym z postrzeganiem telewizji jako „łatwej” i opartej na powtórzeniach.
Pomiędzy realnością a wirtualnością. Internet i nowe technologiew życiu codziennym (red.) Anna Kuczyńska, Krzysztof Stachura, 2012
Życie codzienne by Bogumiła Mateja-Jaworska
Badania życia codziennego w Polsce. Rozmowy (nie)codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2019
Książka, którą Państwu prezentujemy ma wielu autorów. Są nimi piszące te słowa, ale także każdy z... more Książka, którą Państwu prezentujemy ma wielu autorów. Są nimi piszące te słowa, ale także każdy z kilkudziesięciu cytowanych w publikacji rozmówców. To od nich-najpierw podczas wywiadów, a później wielokrotnej lektury ich transkrypcji-dowiadywałyśmy się, czym są badania codzienności w Polsce, kiedy i dlaczego się pojawiły oraz czy mają przyszłość. Opowiadali nam w żywy, pełen emocji sposób o tym, jak to było być badaczem codzienności kilkadziesiąt lat temu i jak to jest być nim dzisiaj. Monografia ta nie jest więc typowym podręcznikiem, chociaż wierzymy, że można z niej czerpać wiedzę o rozwoju polskich badań nad życiem codziennym. Stanowi ona raczej zapis subiektywnych przekonań pewnego środowiska naukowego i intelektualnego-reprezentowanego tu przez niemałą część jego przedstawicieli-dopełniony przez krytyczne komentarze autorek mające na celu wydobywanie tego, co najistotniejsze. [fragment książki]
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25018/1/ Mateja_Jaworska_Zawodna_Stephan_Badanie_Zycia_2019_MT_druk_internet.pdf
Życie codzienne (w) Archiwum, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, 2019
Książka „Życie codzienne (w) Archiwum” powstała w ramach prac zespołu naukowców zaangażowanych ... more Książka „Życie codzienne (w) Archiwum” powstała w ramach prac zespołu naukowców zaangażowanych w projekt Archiwum
Badań nad Życiem Codziennym. Stanowi ona zapis tego, co było najważniejsze dla owego przedsięwzięcia: refleksji nad codziennością, nad tworzeniem internetowego archiwum jakościowego i nad sposobami korzystania z niego. W pierwszej części opisano, w jaki sposób doszło do pojawienia się polskich badań and codziennością, jak rozwijały się one od PRL-u, jaki jest dzisiaj ich status oraz jaka może być ich przyszłość. W drugiej części przedstawiono, jak powstawało ABnŻC
oraz jakich informacji dostarcza o rodzimych badaniach codzienności.
W trzeciej części zaprezentowano różne sposoby korzystania z Archiwum. Pokazano w niej, że ABnŻC może nie tylko dostarczać
wiedzy akademickiej, np. na temat relacji między ludźmi a zwierzętami
albo emocji opisywanych w pamiętnikach mieszkańców Ziem Zachodnich, czy być narzędziem użytecznym w dydaktyce, np. przy nauce analizy tekstu, ale także umożliwia refleksję nad zjawiskiem budowania i funkcjonowania archiwum, np. w kontekście selekcji materiału zawartego w danej bazie.
Badania życia codziennego w Polsce. Rozmowy (nie)codzienne, 2019
Książka powstała w ramach projektu „Archiwum Badań nad Życiem Codziennym”, którego jednym z celów... more Książka powstała w ramach projektu „Archiwum Badań nad Życiem Codziennym”, którego jednym z celów było zrekonstruowanie tradycji polskich studiów nad codziennością. W latach 2015-2016 zespół badawczy przeprowadził trzydzieści rozmów z ekspertami z tej dziedziny: socjologami, historykami, antropologami, a także redaktorami czasopism naukowych i archiwistami. Analiza ich wypowiedzi pozwoliła na zarysowanie inspiracji teoretycznych i zwięzłe przedstawienie losów socjologii codzienności, historii codzienności oraz antropologii codzienności i współczesności w Polsce. Przywołując – w formie autoryzowanych cytatów z wywiadów – słowa ekspertów, w książce rozważane są również sposoby definiowania codzienności, podejmowane tematy, stosowane metody badawcze oraz poglądy na temat instytucjonalizacji studiów nad codziennością w naszym kraju. Publikację kończy pytanie o przyszłość tego rodzaju refleksji w Polsce, czemu towarzyszy zaprezentowanie korzyści z prowadzenia badań w tym zakresie i barier, które przed nimi stoją.
Marta Zawodna-Stephan (red.), Życie codzienne (w) Archiwum, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań , 2019
Książka "Życie codzienne (w) Archiwum" powstała w ramach prac zespołu naukowców zaangażowanych w ... more Książka "Życie codzienne (w) Archiwum" powstała w ramach prac zespołu naukowców zaangażowanych w projekt Archiwum Badań nad Życiem Codziennym. Stanowi ona zapis tego, co było najważniejsze dla owego przedsięwzięcia: refleksji nad codziennością, nad tworzeniem internetowego archiwum jakościowego i nad sposobami korzystania z niego. W pierwszej części opisano, w jaki sposób doszło do pojawienia się polskich badań and codziennością, jak rozwijały się one od PRL-u, jaki jest dzisiaj ich status oraz jaka może być ich przyszłość. W drugiej części przedstawiono, jak powstawało ABnŻC oraz jakich informacji dostarcza o rodzimych badaniach codzienności. W trzeciej części zaprezentowano różne sposoby korzystania z Archiwum. Pokazano w niej, że ABnŻC może nie tylko dostarczać wiedzy akademickiej, np. na temat relacji między ludźmi a zwierzętami albo emocji opisywanych w pamiętnikach mieszkańców Ziem Zachodnich, czy być narzędziem użytecznym w dydaktyce, np. przy nauce analizy tekstu, ale także umożliwia refleksję nad zjawiskiem budowania i funkcjonowania archiwum, np. w kontekście selekcji materiału zawartego w danej bazie.
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25020/1/ Zawodna_Zycie_codzienne_2019_MT_druk_pop1_26_9_2019_internet.pdf
Gościnność, dom by Bogumiła Mateja-Jaworska
Kultura i społeczeństwo, 2020
The text contains an analysis of the ways in which women and men realise selected hospitality pra... more The text contains an analysis of the ways in which women and men realise selected hospitality practices, such as: feminine transmission of the hospitality patterns, the division of responsibilities related to preparing for guests and meeting places for their visits (at home and out of home). Based on research materials gathered by the Archive of Research on Everyday Life team members, the article emphasises numerous paradoxes concerning mainly beliefs and real behaviours of women. Aiming at their theoretical explanation the text refers to the theory of Pierre Bourdieu, Jean-Claude Kaufmann and model created by Harriet Bjerrum Nielsen and Monica Rudberg. The analysis leads to the conclusion that the multiple and time-consuming responsibilities associated with receiving guests, which mostly fall on the shoulders of women, however, have an influence on their ability to sustain symbolic power over the home space. This, in result, makes that traditional division into what is public and considered as “masculine” and private – “feminine” – is not yet to dissappear.
Inne by Bogumiła Mateja-Jaworska
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
Artykuł jest próbą socjologicznej analizy projektu artystycznego „Remiks Śródki” autorstwa Marty ... more Artykuł jest próbą socjologicznej analizy projektu artystycznego „Remiks Śródki” autorstwa Marty Żakowskiej, który został zrealizowany podczas Festiwalu Malta w 2011 r. (jedno z cyklu wydarzeń Nowe Sytuacje, ktorych kuratorką była Joanna Erbel). W ramach podjętych wówczas działań artystka oraz mieszkańcy poznańskiej dzielnicy Śródka zaprojektowali, wykonali i umieścili w przestrzeni miejskiej elementy tzw. małej architektury, powstałej w efekcie recyklingu domowych mebli. Koncepcja uczestnictwa w kulturze zaproponowana przez Marka Krajewskiego i kontekst rewitalizacji poznańskiej dzielnicy były podstawą analizy mechanizmów tworzenia i przeobrażeń relacji między ludźmi oraz przedmiotami w ramach realizowanego projektu. Choć artystyczna interwencja wpisywała się w oczekiwania mieszkańców Śródki odnośnie do przestrzeni publicznej i przyciągnęła ich uwagę, ujawniła również istniejące pośród nich podziały społeczne.
Studiować socjologię w XXI wieku. Zbiór tekstów oraz wyników badań dotyczących studiów socjologicznych na polskich i zagranicznych uczelniach, 2010
Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2013
Artykuł jest próbą socjologicznej analizy projektu artystycznego „Remiks Śródki” autorstwa Marty ... more Artykuł jest próbą socjologicznej analizy projektu artystycznego „Remiks Śródki” autorstwa Marty Żakowskiej, który został zrealizowany podczas Festiwalu Malta w 2011 r. (jedno z cyklu wydarzeń Nowe Sytuacje, ktorych kuratorką była Joanna Erbel). W ramach podjętych wówczas działań artystka oraz mieszkańcy poznańskiej dzielnicy Śródka zaprojektowali, wykonali i umieścili w przestrzeni miejskiej elementy tzw. małej architektury, powstałej w efekcie recyklingu domowych mebli. Koncepcja uczestnictwa w kulturze zaproponowana przez Marka Krajewskiego i kontekst rewitalizacji poznańskiej dzielnicy były podstawą analizy mechanizmów tworzenia i przeobrażeń relacji między ludźmi oraz przedmiotami w ramach realizowanego projektu. Choć artystyczna interwencja wpisywała się w oczekiwania mieszkańców Śródki odnośnie do przestrzeni publicznej i przyciągnęła ich uwagę, ujawniła również istniejące pośród nich podziały społeczne.
RAPORT ORAZ OPRACOWANIA POWSTAŁE NA BAZIE PROJEKTU ZREALIZOWANEGO W 2013
ROKU ZE ŚRODKÓW MINIST... more RAPORT ORAZ OPRACOWANIA POWSTAŁE NA BAZIE PROJEKTU ZREALIZOWANEGO W 2013
ROKU ZE ŚRODKÓW MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO W PROGRAMIE
„OBSERWATORIUM KULTURY”
Uploads
Praktyki społeczne by Bogumiła Mateja-Jaworska
Media by Bogumiła Mateja-Jaworska
Życie codzienne by Bogumiła Mateja-Jaworska
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25018/1/ Mateja_Jaworska_Zawodna_Stephan_Badanie_Zycia_2019_MT_druk_internet.pdf
Badań nad Życiem Codziennym. Stanowi ona zapis tego, co było najważniejsze dla owego przedsięwzięcia: refleksji nad codziennością, nad tworzeniem internetowego archiwum jakościowego i nad sposobami korzystania z niego. W pierwszej części opisano, w jaki sposób doszło do pojawienia się polskich badań and codziennością, jak rozwijały się one od PRL-u, jaki jest dzisiaj ich status oraz jaka może być ich przyszłość. W drugiej części przedstawiono, jak powstawało ABnŻC
oraz jakich informacji dostarcza o rodzimych badaniach codzienności.
W trzeciej części zaprezentowano różne sposoby korzystania z Archiwum. Pokazano w niej, że ABnŻC może nie tylko dostarczać
wiedzy akademickiej, np. na temat relacji między ludźmi a zwierzętami
albo emocji opisywanych w pamiętnikach mieszkańców Ziem Zachodnich, czy być narzędziem użytecznym w dydaktyce, np. przy nauce analizy tekstu, ale także umożliwia refleksję nad zjawiskiem budowania i funkcjonowania archiwum, np. w kontekście selekcji materiału zawartego w danej bazie.
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25020/1/ Zawodna_Zycie_codzienne_2019_MT_druk_pop1_26_9_2019_internet.pdf
Gościnność, dom by Bogumiła Mateja-Jaworska
Inne by Bogumiła Mateja-Jaworska
ROKU ZE ŚRODKÓW MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO W PROGRAMIE
„OBSERWATORIUM KULTURY”
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25018/1/ Mateja_Jaworska_Zawodna_Stephan_Badanie_Zycia_2019_MT_druk_internet.pdf
Badań nad Życiem Codziennym. Stanowi ona zapis tego, co było najważniejsze dla owego przedsięwzięcia: refleksji nad codziennością, nad tworzeniem internetowego archiwum jakościowego i nad sposobami korzystania z niego. W pierwszej części opisano, w jaki sposób doszło do pojawienia się polskich badań and codziennością, jak rozwijały się one od PRL-u, jaki jest dzisiaj ich status oraz jaka może być ich przyszłość. W drugiej części przedstawiono, jak powstawało ABnŻC
oraz jakich informacji dostarcza o rodzimych badaniach codzienności.
W trzeciej części zaprezentowano różne sposoby korzystania z Archiwum. Pokazano w niej, że ABnŻC może nie tylko dostarczać
wiedzy akademickiej, np. na temat relacji między ludźmi a zwierzętami
albo emocji opisywanych w pamiętnikach mieszkańców Ziem Zachodnich, czy być narzędziem użytecznym w dydaktyce, np. przy nauce analizy tekstu, ale także umożliwia refleksję nad zjawiskiem budowania i funkcjonowania archiwum, np. w kontekście selekcji materiału zawartego w danej bazie.
Książka dostępna jest online w Repozytorium UAM: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/25020/1/ Zawodna_Zycie_codzienne_2019_MT_druk_pop1_26_9_2019_internet.pdf
ROKU ZE ŚRODKÓW MINISTERSTWA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO W PROGRAMIE
„OBSERWATORIUM KULTURY”