Molin de vent
Lo molin de vent, o molin d'aura, es un dispositiu que transforma l’energia eoliana (energia cinetica del vent) en movement rotatiu pel mejan d’alas ajustablas. Coma molin, es utilizat pus sovent per mòudre de cerealas, trissar, pilar, polverizar divèrsas substàncias, pressar de drupas o espotir d'olivas per ne tirar d'òli, o per accionar una pompa, par exemple per l’irrigacion o per assecar los poldèrs.
L'expression s'utiliza pels dispositius ancians dels país rics e las installacions de tecnologias ancianas de las regions mens desvolopadas. Venguèron obsolèts dins los païses desvolopats amb la generalizacion de l'electricitat, es lo davancièr de l'eoliana. Lo molin de vent es diferent de l’eoliana perque aquela servís pus sovent a mòure un generator d’electricitat o, pus rarament, per pompar d'aiga, e es equipada de palas e pas d'alas.
Descripcion
[modificar | Modificar lo còdi]
- Lo molin de vent classic se constituís d'una torre subremontada d'un teulat que s'orienta dins lo sens del vent, que supòrta las alas fixada a un ais orizontal ; es lo molin torre.
- A vegadas, es tot lo còrs del molin, construit de fusta, que s'orienta dins lo vent: aquel molin sus pivòt tanben nomenat "candelièr" dins certanas regions de França, aquel pivòt es suspendut per de ligams que l'entornejan, aqueles fixats sus un sòcle de fusta.
- Existís un tresen tipe intermediari sol torneja un còrs mobil suportant las alas e lo sistèma d'engranatge.
Las alas, pus sovent del nombre de quatre, son en general fachas d'una armadura de fusta suportant una vela tenduda. Pòdon èsser simetricas, o asimetricas quand las latas que supòrtan la vela son fixadas del costat esquèrra de l'ais de l'ala. Las formas e los materials utilizats son fòrça variables segon la region.
La transmission del movement a l'ais vertical de las mòlas se fa par un engranatge.
L'orientacion del molin se fa en accionant lo timon, o la coa del molin, amb un cabestran.
Utilizacion
[modificar | Modificar lo còdi]Los molins, coma o indica lor nom, serviguèron en primièr per mòudre las cerealas e d'autras granas. Serviguèron tanben per pompar l'aiga, o per assecar les zonas palunosas e los poldèrs, o per l'irrigacion. S'utilizèron per produire d'òli, pel folatge dels teissuts, o per accionar las rèssas.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Lo molin de vent apareguèt en Orient, en Egipte anciana e en Iran (foguèt utilizat en Pèrsia per l'irrigacion dempuèi l'an 600). Los molins iranians èran pas del meteis tipe que los molins europèus. Foguèron bastits d'una eoliana d'ais vertical, –tecnica de rendements melhor que las eolianas d'ais orizontal–, confinhada dedins lo molin[1]. D'orificis dins las parets del molin per que l'aire de s'engorge e mòga l'eoliana.
Senhalat fòrça lèu en Grand Bretanha (Abadiá de Croyland en 870]), lo molin de vent se generalizèt en Euròpa vèrs lo sègle XII, en primièr sus las còstas maritimas dels païses del Nòrd : Grand Bretanha, Païses Basses, puèi dins los païses de la bordadura atlantica : Portugal, França, de la mar del Nòrd e de la mar Baltica : Belgica, Alemanha, Danemarc, e dins las illas, tanben en Mediterranèa. Se tròban sus de tucs, o isolats, o gropats en seria, e mai dins de luòcs alunhats dels cors d'aiga. La primièra atestacion de molin de vent en Occitània (e en França), figura dins una carta de la vila d'Arle, 1170.
Los Païses Basses son probablament lo país que comptèt lo pus grand nombre de molins de vent. Caracteristics del païsatge, se pòdon veire dins la pintura flamenca[2]. Los molins de vent de Kinderdijk son marcats sus la lista del Patrimòni Mondial de l'UNESCO.
L'aila Berton, inventada vèrs 1840, es un sistèma de pòstes mobilas que se pòdon escartar per ofrir una granda presa al vent. Evitan lo molinièr de la grèva tasca de la manòbra quotidiana de las velas. Aquel sistèma s'espand dins las regions pus productrises mas arriba tròp tard per una molinariá ja declinanta.
La generalizacion de l'electricitat dins las campanhas, e l'aparicion de la minotariá industriala, faguèron declinar los molins de vent al sègle XX.
L'aparicion de la ròda eoliana de palas multiplas, inventada als Estats Units d'America, los a renduts obsolèts.
Molins remarcables
[modificar | Modificar lo còdi]- lo molin de vent de Cucunhan tornèt èsser expleitat en 2006 ;
- lo molin de Fòntvièlha, prèp d'Arle, rendut celèbre per Anfós Daudet (Lettres de mon moulin) ;
- los molins de Sant Joan a la Ciutat (Bocas de Ròse), que pòdon encara foncionar, datan del sègle XV ;
- lo molin de Montfuron, vilatge a l'Èst de Leberon (bastit jos Loís XIV de França), es uèi restaurat e pòt foncionar ;
En França
[modificar | Modificar lo còdi]- a Azannes, un molin bastit en 2003 segon las tecnicas del sègle XVII ont même existiguèt en 1757 ;
- a Hondschoote, lo Nord Meulen pòrta sus una fusta la data de 1127 ;
- lo molin de vent de Saint-Pierre-de-la-Fage restaurat en 2006
- lo molin de la Galeta, de Montmartre (París), Monument istoric dempuèi 1939 ;
- lo molin de Valmy (Marna), luòc de la celèbra batalha de Valmy en 1792 ; destruit per la tempèsta de 1999, restaurat ;
En Grècia
[modificar | Modificar lo còdi]
- l'illa de Miconos es coneguda coma « l'illa dels molins de vent », caracteristics amb lor tech de caume e lors alas triangularas.
- lo molin De Gooyer ;
- los molins de Kinderdijk.
En Quebèc (Canadà)
[modificar | Modificar lo còdi]
Literatura
[modificar | Modificar lo còdi]
L'epopèia de « l'òme de la Mancha », Dòn Quishòt de Cervantes met lo vam suls molins de vent, que lo personatge principal pren per de gigants.
Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Galariá de fòtos
[modificar | Modificar lo còdi]-
Ellezelles, Belgica, lo molin del "Cat sauvage" (1751) -
Grand-Leez, Belgica, lo molin Defrenne -
-
-
-
-
-
-
-
Talcy (France) -
Talcy (France) -
Moidrey, Mont Sant Miquel (França). Alas Berton -
-
-
Le Casteelmeulen Cassel (Nòrd), França -
-
Ericeira, detalh -
-
« de Fortuin » (la Fortune), Hattem, Païses Basses -
« De vlijt » (le zèle), Geffen, Païses Basses -
Cobstone, Ibstone, Reialme Unit -
-
-
Kiev (Ucraïna) -
-
-
-
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Inventari de las tecnologias
- (fr) Jean Bruggeman, Moulins, Col. « patrimoine vivant » de l’Union Rempart.
- (fr) Jean Orsatelli, Les Moulins à vent et à eau, Marseille (Lafitte) 1995, 4en ed., ( éd. 1987)
- Autres
- (fr) Claude Rivals, Le moulin, histoire d’un patrimoine, coffret 4 fascicules (Moulin à eau, Moulin à vent, Moulin nef, Moulin à marée), Fédération française des associations de sauvegarde des moulins, 10 rue de l'Echarpe, 31000 Toulouse [1].
- (fr) Claude Rivals, Moulins à vent et meuniers des pays d'Oc, Toulouse, Loubatières, 1992
- (fr) Revue Moulins de France, revue spécialisée trimestrielle, 32 pages couleurs, [2] FFAM, 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse
- Nòvas
- (fr) Écrits d’André Gaucheron, Ed FFAM, 208 pages, n° spécial 17 de la revue Moulins de France, 2007, FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [3].
- (fr) Art du Meunier, Ed FFAM, n° especial 18 de la revista Moulins de France, 2006, FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [4].
- (fr) Glossaire de molinologie. Roland Flahaut. Ed. FFAM, 135 pages n° spécial 19 de Moulins de France, FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [5]
- (fr) Écrits et archives Claude Rivals, Ed. FFAM, n° especial 20 de Moulins de France, mai 2008, FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [6]
- (fr) Restaurer le moulin, de Jean Bruggeman, Ed. FFAM - ARAM N/PdeC, mai 2008. 128 pages. 345 illustrations (photographies, plans, croquis). FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [7].
- (fr) Moulins à vent à hourdais du nord-est de la Bretagne, de Chris Gibbings et Alain Cussonneau, Ed. FFAM, mai 2009. 65 pages dont 25 pages de glossaire. n° spécial 21 de Moulins de France, illustrations, photos, plans, croquis. FFAM 10 rue de l'Echarpe 31000 Toulouse [8]
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Fédération des moulins de France
- (fr) Fédération Française des Associations de sauvegarde des Moulins FFAM, revue Moulins de France
- (fr) Les Moulins de la Corbière
- (fr) L'Association Régionale des Amis des Moulins (ARAM) - Nord Pas de Calais
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Aquela tecnica tornèt aparéisser amb las eolianas de la societat Gual.
- ↑ Vejatz la pintura Païsatge de molin de vent de Jan Brueghel l'Ancian al musèu del Lovre a París