''Τα παιδιά έχουν επικοινωνία και με τον Θεό και με τον Φύλακα Άγγελό τους, που είναι συνέχεια δίπλα τους...''
~ Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα του Θεού προς τον άνθρωπο...
«Ένα από τα μεγαλύτερα δώρα του Θεού προς τον άνθρωπο είναι να του φανερώσει στη ζωή του κάποιον, που να γνωρίζει εμπειρικά τον Θεό...».
~ Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος †
Ανάρτησή μας από τις 6 Σεπτ. 2011
Και:
Δευτέρα: ημέρα αφιερωμένη στις Ουράνιες Δυνάμεις
Μητροπ. Ναυπάκτου & Αγ. Βλασίου Ιεροθέου
Εκκλ. Παρέμβαση / ΟΟΔΕ
Η Δευτέρα είναι αφιερωμένη από την Εκκλησία μας στους αγγέλους, οι οποίοι δημιουργήθηκαν από τον Θεό πριν την δημιουργία τής κτίσεως και τού ανθρώπου. Γνωρίζουμε, δηλαδή, από την Αγία Γραφή και την παράδοση τής Εκκλησίας μας ότι ο Θεός πρώτα δημιούργησε τον νοερό κόσμο, τους αγγέλους, ύστερα δημιούργησε τον αισθητό κόσμο και τέλος τον άνθρωπο, ο οποίος αποτελείται από νοερό και αισθητό, και αποτελεί την περίληψη όλης τής δημιουργίας.
Στο βιβλίο τού Ιώβ γράφεται: «Ότε εγενήθησαν άστρα, ήνεσάν με φωνή μεγάλη πάντες άγγελοί μου» (Ιώβ, λη΄, 7), που σημαίνει ότι, όταν ο Θεός δημιούργησε τα αστέρια, τον ήλιο και την σελήνη, τότε τον ύμνησαν οι άγγελοί Του. Δηλαδή οι άγγελοι ήταν το πρώτο δημιούργημα τού Θεού, και δεν έχουν σώματα, γι’ αυτό λέγονται ασώματοι, αποτελούνται μόνον από νου και λέγονται νοερά όντα.
Αυτούς τους αγγέλους εορτάζουμε κάθε Δευτέρα και το Απολυτίκιο που ψάλλουμε είναι: «Τών ουρανίων στρατιών αρχιστράτηγοι, δυσωπούμεν υμάς ημείς οι ανάξιοι, ίνα ταις υμών δεήσεσι τειχίσητε ημάς, σκέπη τών πτερύγων τής αΰλου υμών δόξης, φρουρούντες ημάς προσπίπτοντας εκτενώς και βοώντας. Εκ τών κινδύνων λυτρώσασθε ημάς, ως ταξιάρχαι τών άνω Δυνάμεων».
Στο Απολυτίκιο αυτό γίνεται λόγος για τους αρχιστρατήγους τού νοερού «στρατού» τού ουρανού, τους οποίους εμείς οι ανάξιοι παρακαλούμε να μάς προστατεύουν με τις πτέρυγες τής αΰλου δόξης τους, επειδή μετέχουν τής δόξης τού Θεού, να μάς φρουρούν και να μάς λυτρώνουν από τους διαφόρους κινδύνους, επειδή είναι ταξιάρχες τών Δυνάμεων τού ουρανού.
Ο ιερός υμνογράφος τους παρομοιάζει με έναν ουράνιο στρατό. Όπως στον επίγειο στρατό υπάρχουν διαβαθμίσεις, έτσι υπάρχουν διαβαθμίσεις στους αγγέλους, στον ουράνιο στρατό.
"Πλήθος στρατιάς ουρανίου" (Λουκ. 2, 13) κατά τη γέννηση του Κυρίου (εικ. από εδώ)
*****
Ο Απόστολος Παύλος στην προς Κολοσσαείς επιστολή του υμνεί τον Χριστό ο Οποίος ως Υιός τού Θεού είναι «εικών τού Θεού τού αοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως» και όλα τα όντα ήλθαν στην ύπαρξη δι’ αυτού «τα εν τοις ουρανοίς και τα επί τής γης, τα ορατά και τα αόρατα είτε θρόνοι είτε κυριότητες είτε αρχαί είτε εξουσίαι» και Αυτός είναι «η κεφαλή τού σώματος τής Εκκλησίας» (Κολ. α΄, 13-18).
Και το γράφει αυτό ο Απόστολος Παύλος, διότι τότε στις Κολοσσές υπήρχαν μερικοί που ακολουθούσαν «την θρησκεία τών αγγέλων», δηλαδή λάτρευαν τους αγγέλους, αγνοώντας τον Χριστό, που είναι ο δημιουργός τών αγγέλων. Αυτοί οι άνθρωποι, ακολουθώντας την «θρησκεία τών αγγέλων», βυθίζονταν σε ψεύτικα οράματα και υπερηφανεύονταν με το μυαλό τους που ήταν υποδουλωμένο στην αμαρτία, και δεν ήταν ενωμένοι με τον Χριστό, που είναι η κεφαλή τής Εκκλησίας και ο δημιουργός τών αγγέλων (Κολ. β΄, 18-19).
Ο άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, μαθητής τού Αποστόλου Παύλου, σε ένα περίφημο σύγγραμμά του με τίτλο «περί ουρανίου Ιεραρχίας», ταξινομεί τους ουρανίους νόες, τους αγγέλους, σε τρεις τριάδες, που, όπως γράφει, είναι τρεις διακοσμήσεις και σε κάθε διακόσμηση υπάρχουν τρεις τάξεις τών ουρανίων νόων.
Στην πρώτη διακόσμηση ανήκουν οι Θρόνοι, τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, που είναι πλησιέστεροι στον Τριαδικό Θεό· στην δεύτερη διακόσμηση, μετά την πρώτη, ανήκουν οι Κυριότητες, οι Δυνάμεις και οι Εξουσίες, που είναι στο μέσον· και στην τρίτη διακόσμηση, που είναι πλησιέστεροι σε εμάς, είναι οι Αρχές, οι Αρχάγγελοι και οι Άγγελοι.
Έτσι, η υψηλότερη τριάδα τών διακοσμήσεων υπηρετεί τον Θεό και μυσταγωγεί την επομένη τριάδα τών αγγέλων και από εκεί μεταβιβάζεται η δόξα στην κατώτερη τριάδα τών αγγέλων που βρίσκεται πλησίον μας, γι’ αυτό και ο αρχάγγελος Γαβριήλ υπηρέτησε το μυστήριο τής ενανθρωπήσεως τού Υιού και Λόγου τού Θεού, και οι άγγελοι ύμνησαν την γέννησή Του και υπηρέτησαν το όλο έργο τής θείας οικονομίας Του.
Αυτό το βλέπουμε έντονα στο βιβλίο τής Ιεράς Αποκαλύψεως, στο οποίο περιγράφεται από τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, η ουράνια θεία Λειτουργία που είδε, στην οποία οι άγγελοι έψαλλαν στον Χριστό το «αλληλούϊα» (Απ. ιθ΄, 1-3).
Μάλιστα στην θεία Λειτουργία που τελείται στους Ιερούς Ναούς, οι Ιεροψάλτες ψάλλουν τον ύμνο τών αγγέλων, όπως το είδε ο Προφήτης Ησαΐας το: «Άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ο ουρανός και η γη τής δόξης σου, ωσαννά εν τοις υψίστοις, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου, ωσαννά ο εν τοις υψίστοις».
Εικ. από εδώ
Στην θεία Λειτουργία τού Ιερού Χρυσοστόμου ο Ιερεύς ευχαριστεί τον Θεό, επειδή τον αξιώνει να επιτελή αυτήν την θεία Λειτουργία, «καίτοι σοι παρεστήκασι χιλιάδες αρχαγγέλων και μυριάδες αγγέλων, τα Χερουβίμ και τα Σεραφίμ, εξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά, τον επινίκιον ύμνον άδοντα, βοώντα, κεκραγότα και λέγοντα, άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ...» κλπ.
Στην θεία Λειτουργία τού Μεγάλου Βασιλείου, και μάλιστα στην ευχή την οποία απευθύνει ο Ιερεύς στον Θεό, γράφεται ότι Αυτόν τον Θεό αινούν «άγγελοι, αρχάγγελοι, θρόνοι, κυριότητες, αρχαί, εξουσίαι, δυνάμεις και τα πολυόμματα χερουβίμ» και στον Θεό παρίστανται κυκλικώς τα Σεραφείμ, τα οποία έχουν εξ πτερά, και με τα δύο καλύπτουν το πρόσωπό τους, με τα άλλα δύο καλύπτουν τα πόδια τους και με τα άλλα δύο πετούν και υμνούν τον τρισάγιον ύμνο.
Βεβαίως, οι άγγελοι είναι νοερά όντα, δεν έχουν σώματα υλικά, αλλά αυτά που βλέπουν οι άγιοι ως σώμα είναι η δόξα τού Θεού που τους περιβάλλει και η συνεχής κινητικότητά τους, και, βεβαίως, η εμφάνισή τους με αυτήν την μορφή ανήκει στην λεγόμενη συμβολική θεολογία.
Αυτά τα νοερά πνεύματα, τους αγγέλους, εορτάζουμε κάθε Δευτέρα, επειδή υπούργησαν το μυστήριο τής θείας Οικονομίας, δοξολογούν τον Θεό και υπηρετούν και εμάς για την σωτηρία μας, ιδιαιτέρως ο φύλακας άγγελος που έχει ο καθένας μας. Γι’ αυτό στο Εξαποστειλάριο τής Δευτέρας ψάλλουμε: «Ο ουρανόν τοις άστροις κατακοσμήσας ως Θεός, και δια τών σων αγγέλων πάσαν την γην φωταγωγών, Δημιουργέ τών απάντων, τους ανυμνούντας σε σώζε».
*****
Εβδομαδιαίος εορταστικός κύκλος - Γενικά περί των καθημερινών εορτών της εβδομάδας
Στην εποχή μας συναντούμε ομάδες, που πιστεύουν ότι βρίσκονται σε επικοινωνία με αγγέλους, αλλά και ιστοσελίδες, που υποτίθεται ότι καλλιεργούν και καθοδηγούν μια τέτοια επικοινωνία, με την οποία οι άνθρωποι μπορούν να «γνωρίσουν» τον φύλακα άγγελό τους, να επικοινωνήσουν μαζί του, να συνδεθούν με διάφορα αγγελικά πνεύματα για προστασία, θεραπεία κ.τ.λ.
Οι ομάδες αυτές και οι αντίστοιχες ιστοσελίδες συχνά αποσυνδέουν εντελώς τους αγγέλους από το χριστιανισμό, καθώς επίσης και από τον ίδιο το Θεό, και προβάλλουν την άποψη ότι πρόκειται για όντα που μας συνδέουν «με το σύμπαν» ή «με το φως» κ.λ.π., επικαλούνται μάλιστα υποτιθέμενα ονόματα αγγέλων άγνωστα στην πνευματική παράδοση της Εκκλησίας, με αδιευκρίνιστη προέλευση.
Για το ζήτημα αυτό έχουν γραφεί σημαντικά και κατατοπιστικά άρθρα, όπως το Προσοχή: “Θεραπεία αγγέλων”!… της κυρίας Ελένης Ανδρουλάκη. Εδώ θα θέλαμε να μοιραστούμε μαζί σας μερικές σύντομες σκέψεις.
Α) Η τάση για έντονη ενασχόληση με τους αγγέλους προέρχεται από τον προτεσταντισμό. Οι προτεστάντες δεν αναγνωρίζουν τη Θεοτόκο και τους αγίους ως φύλακες των ανθρώπων και πρέσβεις προς το Θεό, επειδή κατά κανόνα θεωρούν ότι, μετά θάνατον, οι ψυχές βρίσκονται σε κατάσταση «ύπνου» μέχρι την ημέρα της κοινής ανάστασης. Συνεπώς, δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε με τους αγίους που έχουν φύγει από την παρούσα ζωή. Η ύπαρξη όμως των αγγέλων βεβαιώνεται από την Αγία Γραφή, άρα είναι αποδεκτή από τους προτεστάντες, που έχουν την εντύπωση ότι οι πεποιθήσεις τους θεμελιώνονται σ’ αυτήν.
Μη έχοντας σταθερό πνευματικό υπόβαθρο (αφού δεν αναγνωρίζουν επίσης και το κύρος των Πατέρων της Εκκλησίας) οι προτεστάντες είναι εύκολο να γλιστρήσουν σε αποκρυφιστικές κατευθύνσεις, παρόμοιες μ’ εκείνες που είχαν αναπτυχθεί στα αρχαία χρόνια ακόμη και μεταξύ των Ιουδαίων και κάποιων ομάδων ιουδαϊζόντων και γνωστικιζόντων χριστιανών, οι οποίοι λάτρευαν τους αγγέλους. Πρόκειται για τη «θρησκεία των αγγέλων», που στηλιτεύει ο απόστολος Παύλος στην επιστολή προς Κολοσσαείς, κεφ. 2, στίχοι 16-23: «Μη ουν τις υμάς κρινέτω εν βρώσει ή εν πόσει ή εν μέρει εορτής ή νουμηνίας ή σαββάτων… μηδείς υμάς καταβραβευέτω θέλων εν ταπεινοφροσύνη και θρησκεία των αγγέλων, α μη εώρακεν εμβατεύων, εική φυσιούμενος υπό του νοός της σαρκός αυτού…». Πρόκειται για «εντάλματα και διδασκαλίας των ανθρώπων» (στίχ. 22), που συνιστούν «εθελοθρησκεία» (λατρεία κατασκευασμένη κατά το δοκούν), κατάλοιπο ειδωλολατρίας, που θα έπρεπε να είναι προ πολλού ξεπερασμένο από τους χριστιανούς.
Β) Οι Ορθόδοξοι χριστιανοί όντως προσευχόμαστε προς τους αγγέλους, αλλά πάντα τους θεωρούμε ως απεσταλμένους του Τριαδικού Θεού για να βοηθήσουν στη σωτηρία των ανθρώπων, σύμφωνα με την πασίγνωστη αναφορά του αποστόλου Παύλου στην προς Εβραίους επιστολή, κεφ. 1, 14. Γι’ αυτό εξάλλου, στην ορθόδοξη εικόνα της Σύναξης των Ασωμάτων (που γιορτάζουμε στις 8 Νοεμβρίου), οι άγιοι αρχάγγελοι απεικονίζονται να κρατούν ένα «μετάλλιο» (κυκλικό πλαίσιο) εντός του οποίου είναι ζωγραφισμένη η μορφή του Ιησού Χριστού.
Ποτέ δεν προσευχόμαστε στους αγγέλους ως «απεσταλμένους συμπαντικών δυνάμεων» γενικώς και αορίστως, ενώ η αλήθεια είναι ότι το συνηθέστερο στους ορθοδόξους είναι να προσευχόμαστε στη Θεοτόκο και τους αγίους, ενώ οι προσευχές προς τους αγγέλους καταλαμβάνουν πολύ μικρότερη θέση στην πνευματική μας ζωή.
Πάντως τέτοιες προσευχές υπάρχουν, με κυριότερες θα έλεγα τα υμνογραφικά έργα που ψάλλονται στην εκκλησία κατά τις εορτές των αγίων αγγέλων, καθώς και τους παρακλητικούς κανόνες (α) προς τους αρχιστρατήγους Μιχαήλ και Γαβριήλ (ποίημα του μητροπολίτη Άρτας Σεραφείμ του 19ου αιώνα) και (β) προς τον φύλακα άγγελο, που η Εκκλησία παραδέχεται ότι έχει κοντά του κάθε άνθρωπος, λαμβάνοντάς τον όμως με το χριστιανικό του βάπτισμα. Ο παρακλητικός αυτός κανόνας («κανών ικετήριος») προς τον φύλακα άγγελο είναι ποίημα του αγίου Ιωάννη Μαυρόποδος, επισκόπου Ευχαΐτων και σημαντικού υμνογράφου της Εκκλησίας μας, που έζησε τον 11ο αιώνα μ.Χ. και στον οποίο οφείλουμε και την καθιέρωση της εορτής των Τριών Ιεραρχών στις 30 Ιανουαρίου (δηλ. του κοινού εορτασμού τους, γιατί ο καθένας εορτάζεται και ιδιαιτέρως, την ημέρα της μνήμης του).
Υπάρχει επίσης «ευχή» (δηλ. προσευχή) προς τον φύλακα άγγελο στο τέλος της ακολουθίας του Αποδείπνου, μιας εκτενούς προσευχής που προορίζεται για πνευματική εργασία πριν το νυχτερινό ύπνο. Συναντούμε επίσης και παρακλητικό κανόνα προς τον Ταξιάρχη Μιχαήλ του Μανταμάδου, έργο του υμνογράφου του 19ου αιώνα Αθανασίου εκ Ραιδεστού, που έχει εκδοθεί από το ιερό προσκύνημα του Μανταμάδου. Τα παραπάνω, όποιος τα αναζητήσει, μπορεί να τα βρει και στο διαδίκτυο.
Οι προσευχές αυτές – όσο κι αν αυτό σε κάποιους φανεί δυσάρεστο – είναι και οι πλέον ασφαλείς για εκείνους που επιθυμούν να προοδεύσουν στην πνευματική ζωή βαδίζοντας τον χριστιανικό δρόμο και όχι τα ομιχλώδη μονοπάτια του αποκρυφισμού και της «νέας εποχής»… Αυτός ο χριστιανικός δρόμος είναι και ο δύσκολος δρόμος, όπως θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε παρακάτω, γιατί δεν κολακεύει τον εγωισμό μας, αλλά μας ωθεί να αγωνιστούμε εναντίον του και εναντίον όλων των παθών μας, που μας απομακρύνουν από το Θεό και το συνάνθρωπο (αλλά και από τον αληθινό εαυτό μας).
Γ) Οι χριστιανοί γνωρίζουμε ότι πάρα πολλές φορές η επικοινωνία με πνευματικά όντα που εμφανίζονται ως άγγελοι (αλλά και ως ο ίδιος ο Χριστός ή η Θεοτόκος) κρύβει θανάσιμες παγίδες, γιατί οι δαίμονες εμφανίζονται «και ως άγγελος φωτός» (Β΄ προς Κορινθίους 11, 14) προκειμένου να παραπλανήσουν ανεξαιρέτως κάθε άνθρωπο. Και φυσικά δεν διστάζουν να ευεργετήσουν τους ανθρώπους ή να τους δώσουν «χαρίσματα» και «εμπειρίες», για να τους εξαπατήσουν, να αυξήσουν τον εγωισμό τους και τελικά να τους πείσουν να αποδώσουν λατρεία στους δαίμονες αντί για τον ένα και αληθινό Θεό.
Η ιστορία της Εκκλησίας είναι γεμάτη τέτοια λυπηρά περιστατικά, που οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψιν και να αποφεύγουμε τον πειρασμό τέτοιων επικίνδυνων «επαφών». Η γοητεία που ασκεί η ιδέα τέτοιας επαφής οφείλεται καθαρά στον εγωισμό μας (ότι «είμαστε άξιοι» ή «εκλεκτοί»), ενώ ένας πραγματικά σοβαρός χριστιανός επιθυμεί ένα μόνο, να ζήσει χριστιανικά, εφαρμόζοντας την εντολή του Χριστού «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου…» και «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (κατά Ματθαίον 22, 36-40), ώστε να λάβει στο μέλλον τη βασιλεία των ουρανών, και όχι να ζήσει συγκλονιστικές εμπειρίες σε αυτή τη ζωή, ενίοτε μάλιστα βιαστικά και άκοπα.
Θερμή παράκληση προς κάθε ενδιαφερόμενο να μελετήσει, γι’ αυτό το θέμα, το βιβλίο του π. Σεραφείμ Ρόουζ Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος και, αν θέλει, και το άρθρο Ιστορίες πλάνης.
Δ) Κλείνουμε αυτές τις σκέψεις με το ερώτημα: λοιπόν, αφού προσευχόμαστε και προς τους αγίους αγγέλους, τι να τους ζητήσουμε; Είναι λάθος να τους ζητάμε προστασία, υγεία, ευεξία, σοφία, αυτογνωσία, βοήθεια στη λύση των προβλημάτων μας;
Δε θα λέγαμε ότι είναι λάθος (αν και τη σοφία και την αυτογνωσία καλό είναι να τη ζητάμε από το Θεό και μόνον και να την καλλιεργούμε με μελέτη της Αγίας Γραφής και του βίου και της διδασκαλίας των αγίων, με ειλικρίνεια προς τον εαυτό μας και με το μυστήριο της εξομολόγησης – εφόσον φυσικά μιλάμε για πνευματική σοφία και όχι απλώς για εγκόσμια σοφία). Όμως το σημαντικότερο αίτημα που μπορούμε να απευθύνουμε προς τον φύλακα άγγελό μας, καθώς και προς τους αγίους, την Παναγία και τον ίδιο τον Κύριο, πρέπει να παραδεχτούμε πως είναι άλλο: να μας βοηθήσουν να παλέψουμε και να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο (με κόπο και αγώνα βεβαίως), για να ζήσουμε όντως χριστιανικά, να εφαρμόσουμε στη ζωή μας τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού, να αγαπήσουμε το Θεό, να αγαπήσουμε και να συγχωρήσουμε κάθε άνθρωπο (ακόμη και εκείνους που ανθρωπίνως μπορούν να θεωρηθούν εχθροί μας) και έτσι να συγχωρηθούν και οι αμαρτίες μας και να λάβουμε θέση στη βασιλεία των ουρανών.
Η βασιλεία των ουρανών, δηλαδή η αιώνια σωτηρία μας, είναι το σημαντικότερο αίτημα της προσευχής μας, ο σημαντικότερος στόχος για τη ζωή μας και τη ζωή των παιδιών μας και όλων των αγαπημένων μας προσώπων – στόχος που προϋποθέτει επίπονο και υπομονετικό αγώνα, συχνά και ενάντια στα ίδια τα συναισθήματά μας και τους ανθρώπους του στενού περιβάλλοντός μας, που προσπαθούν να μας «συνετίσουν» ώστε να γίνουμε «πιο σκληροί και λιγότερο καλοί». Και ο αγώνας αυτός πάντοτε θα συνυπάρχει με αγάπη, κατανόηση και συγχωρητικότητα ακόμη και προς εκείνους που μας εμποδίζουν και οι οποίοι συνήθως, κινούμενοι επιπόλαια, «ου γαρ οίδασι τι ποιούσι».
Πώς να κλείσουμε καλύτερα αυτό το άρθρο; Νομίζω, παραθέτοντας το απολυτίκιο της εορτής των αγίων αρχαγγέλων, το κυριότερο τροπάριο που ψάλλεται προς τιμήν τους και που αποτελεί και το ίδιο μια σημαντική προσευχή – δηλαδή επικοινωνία – προς αυτούς. Εάν δεν το καταλαβαίνουμε, επειδή είναι γραμμένο σε αρχαιοπρεπή γλώσσα (πράγμα φυσικό, αφού έχει ηλικία σχεδόν χιλίων ετών), ας το σκεφτούμε ή και ας το ψάξουμε λίγο και ας μη θέλουμε αμέσως και χωρίς προσπάθεια να γευτούμε όλους τους καρπούς της πνευματικής μας παράδοσης:
«Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγοι, δυσωπούμεν υμάς, ημείς οι ανάξιοι, ίνα ταις υμών δεήσεσι τειχίσητε ημάς, σκέπη των πτερύγων της αΰλου υμών δόξης, φρουρούντες ημάς προσπίπτοντας, εκτενώς και βοώντας. Εκ των κινδύνων λυτρώσασθε ημάς, ως Ταξιάρχαι των άνω Δυνάμεων».
"Ν": Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα άρθρα για τους αγίους αγγέλους εδώ.
