Zombie
- «zombi» omdirigerer hit. For andre tydingar av ordet, sjå zombi (fleirtyding).
Zombi er i følgje afro-karibisk voodoo-kult ein «levande død», det vil seie ein død kropp som er gjenoppliva av ei overnaturleg kraft. Zombi-førestillinga kjem frå Haiti, der folketrua påstår at ein trollmann (bokor) kan gjere personar til viljelause reiskapar gjennom svart magi. I følgje enkelte forskarar skal offera ha vorte dømde hemmelege bonderåd og gjeve lammande gift. Dei dømde har dermed vorte feilaktig erklært døde og gravlagd, for så å verte grave opp att og utnytta som apatiske slavar. Mange tviler likevel på at desse sogene er sanne.
Zombi-førestillinga har inspirert fleire forfattarar og filmskaparar, og zombiar er skildra i mange skrekkfilmar, teikneseriar, dataspel og andre populærkulturelle sjangrar.
Ordet zombi skal kome frå nzambi, som på kikongo tyder «ånda til ein død person». På norsk kan ordet i overført tyding òg nyttast om ein sløv, robotaktig person eller om eit gjenferd.
Zombiar i film
[endre | endre wikiteksten]
I skrekkfilmar vert zombiar gjerne framstilt som halvråtne og kan mangle lemmer eller andre kroppsdelar. De flyttar seg stivt og hakkete, er apatiske, sløve og likegyldige utan annan vilje enn å drepe andre menneske. Dei opptrer ikkje sjeldan i flokk og kan «marsjere» i store mengder mot offera. I nyare filmar har zombiar vorte framstilt som raskarar og smartarar for å skape fart og spenning. Zombiar må ofte «drepast» (for godt) ved å stanse aktiviteten i hjernen eller forhindre hjernen frå å sende signal til kroppen. Ein vanleg metode for å få til dette i filma, bøker og spel er ofte å kutte av eller skyte dei i hovudet.
Det er laget mange zombifilmar gjennom filmhistoria. Her er eit lite utval:
- Night of the Living Dead (1968)
- Dawn of the Dead (1978)
- Day of the Dead (1984)
- Evil Dead trilogien (1981), (1987) og (1993)
- Shaun of the Dead (2004)
- Land of the Dead (2005)
- Diary of the Dead (2008)
- Død snø (2009), norsk zombifilm
Det er ikkje alltid zombifilmar berre dreiar seg skrekk. Personar som George Romero nyttar zombiane for å få fram ein metafor, for å vise den verkelege faren. Slik som i Night of the Living Dead, der zombiane mellom anna vert nytta for å vise kor dårleg menneske samarbeider i slike stunder.
Zombiar i data- og videospel
[endre | endre wikiteksten]I spel som Resident Evil er det ein sjukdom som vekker dei døde eller snarare forvandlar levande menneske til zombiar. Også i TimeSplitters-trilogien medverkar zombiar aktivt. I dette spelet medverkar dei i mange forskjellige roller.
- Left 4 Dead (2008)
- Dead Rising (2006)
- DOOM-serien
- Eternal Darkness: Sanity's Requiem (2002)
- Resident Evil-serien
- TimeSplitters-serien
- Call of Duty 5 World At War
Sjå òg
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Zombie» frå Wikipedia på bokmål, den 31. mai 2009.
 | Denne artikkelen treng referansar for verifikasjon. |
