Brendan sjøfararen

Brendan sjøfararen
Fødd	ca. 486
Fødestad	Fenit
Daud	ca. 575
Dødsstad	Annaghdown
Yrke	oppdagar, skribent, katolsk prest
Helgendag	16. mai

Brendan av Clonfert var ein irsk abbed og helgen knytt til keltisk kristendom og rekna som ein av dei tolv apostlane til Irland. Minnedagen hans er 16. mai.

Brendan var fødd rundt 484 på Fenit Island i County Kerry sørvest på Irland og døydde rundt 578. Han er mest kjend for dei halvlegendariske sjøferdene sine, og vert gjerne kalla Sjøfararen eller Navigatøren.

Brendan prest

Brendan voks opp hjå den heilage Ita, ei nonne som budde i Killeedy. Han vart lært opp ved klosterskulen St. Jarlath av biskop Erc av Kerry som seinare fekk han ordinert til prest i 512. Han grunnla fleire kloster over heile Irland som til dømes Clonfert kloster i Galway.

Brendan sjøfararen

Brendan oppdagar Færøyane.

Eit manuskript frå 800-talet fortel korleis Brendan og seksti andre pilegrimar rundt 530 sette til havs på leit etter Edens hage. Dei reisande skal ha sett ei frodig, grøn øy, og, vel nøgde med at dei hadde oppdaga paradiset, vend tilbake til Irland. Under den sju år lange reisa støtte dei òg på sjømonster. Stader dei kan ha vitja er Færøyane, Island, Grønland og Nord-Amerika.

Om sjøfararane verkeleg kom til Nord-Amerika ville dei ha vore dei første europearane som kom til den nye verda — 400 år føre Leiv Eiriksson og 1000 år føre Christofer Columbus. Columbus brukte i alle høve denne reiseskildringa som argument for at det skulle vera mogleg å dra til Asia over Atlanterhavet.

Reiseskildringa har likskapar med Imram Brain, ‘Reisa til Bran’, og kan ha vore påverka av denne.

Miniarket FR 252-253 viser Brendan som oppdagar Færøyane og Island.

Seinare liv

Brendan reiste seinare rundt på Dei britiske øyane, der han vitja Wales og den heilage øya Iona. Tilbake på Irland grunnla han eit bispedøme i Annaghdown og levde resten av livet sitt der.

Ettermæle

Den irske kyrkja erklærte Brendan som helgen med festdag den 16. mai.

Eit frimerkeark vart utgjeve som samutgåve mellom postverka i Irland, Island og Færøyane 18. april 1994.

Sjøferd i vår tid

Den irske historikaren Tim Severin laga ein båt på 1970-talet av okseskinn strekt på eit skrog av spiler. Ein slik båt ber namnet curach på irsk. Det var ein slik båt Brendan nytta på si ferd til Edens hage og no vona Severin å føra prov på at dette var mogleg. I 1976 starta Severin og fire andre på si ferd til Færøyane og vidare til Island der han vart vinteren over. Neste år reiste han om Grønland og enda ferda etter 50 døger på Newfoundland. På si ferd opplevde han mykje av det same som Brendan, fuglefjell, kval, vulkan og drivis.

Bakgrunnsstoff

• Brendan Arkivert 2007-03-21 ved Wayback Machine.
• Currach Arkivert 2006-10-18 ved Wayback Machine.
• Tim Severin

Litteratur

• Tim Severin: «Brendan-ferden» H. Aschehoug & Co.(W. Nygaard) Oslo 1978