Hagen i Eden
Hagen i Eden (hebraisk גַּן עֵדֶן, Gan ʿEdhen) er ein sæl hage som ifølge den jødiske og kristne skapingsforteljinga blei skapt av Gud for dei første menneska, Adam og Eva. Han er særleg skildra i Første Mosebok.[1] Forteljinga om hagen endar med at Adam og Eva et av kunnskapstret midt i hagen, og blir forviste derfrå.[2]
Staden blir også likna med eit komande Paradis eller eit «nytt Israel» i seinare tekstar.[3] Innan islam blir paradiset ein kan oppnå etter døden kalla Jannat ‘Adn (جنة عدن), 'Hagen i Eden' eller berre Jannah, 'Hagen'.[4] Rabbanittisk jødedom skil derimot mellom eit jordisk og eit himmelsk eden.[5] I kristen teologi er syndefallet ein sentral del av forteljinga om hagen i Eden.[6]
Ordsoge
[endre | endre wikiteksten]Opphavet til namnet «Eden» er omstridd. Ei truleg forklaring er at det kjem frå semittisk ˁdn som tyder 'grøderik' eller 'velvatna'. Namnet liknar også nyare hebraiske ord som tyder 'ynde, vellyst'. Ei anna forklaring er at det stammar frå akkadisk edinnu som tyder 'slette'.[7]
Forteljinga
[endre | endre wikiteksten]|
Herren Gud planta i gammal tid ein hage i Eden. Der sette han mennesket han hadde forma. Og Herren Gud lét alle slag tre veksa opp av jorda, forlokkande å sjå på og gode å eta av, og midt i hagen livsens tre og treet til kunnskap om godt og vondt
Første Mosebok 2.8-9.[1]
|
Første Mosebok fortel at Gud skapte ein fruktbar hage til menneskja og sette dei til å dyrka og passa han. Dei blei formante om å ikkje eta frukt av kunnskapstreet som stod midt i hagen. Den listige slangen lokkar likevel kvinna til å eta frukta, slik at ho kan «bli som Gud og kjenna godt og vondt.» Eva gav vidare frukt til Adam. Frukta gjorde at dei forstod at dei var nakne, og dei kledde seg med fikenblad.[2]
Gud oppdaga at Adam og Eva hadde ete av treet. Slangen og menneska blei forbanna, og Adam og Eva blei forviste. Hagen i Eden og livsens tre blei sett vakt over av kjerubar med flammande sverd.[2]
Plassering
[endre | endre wikiteksten]Det er gjort fleire forsøk på å plassera hagen i Eden geografisk. I Første Mosebok blir det fortald at elva som gjev vatn til hagen deler seg i fire: Pisjon, Gihon, Hiddekel og Eufrat. Pisjon er ofte blitt identifisert med Nilen, men Josefus meinte elva var Ganges. Gihon er ofte blitt tolka som Karkheh eller Karun, to elver som deler utløp med Eufrat og Tigris i Iran. Hiddekel er Tigris, medan Eufrat er kjend til våre dagar.
Stader som Babylonia, seinare kjend for sine grøderike hengande hagar, fjella i Armenia, Dilmun i Bahrain og «ei slette i aust» er populære plasseringar av hagen i Eden.[8]
Sjå òg
[endre | endre wikiteksten]Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 Første Mosebok 2 ved bibel.no
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Første Mosebok 3 ved bibel.no
- ↑ «Eden – Edens hage» i Store norske leksikon. Sjå til dømes Esekiel 36.35
- ↑ «Names of Paradise» ved islamweb.net; «The Sixth Paradise: The Garden of Eden» ved naqshbandi.org
- ↑ Cohen, Chaim (2011). «Eden». I Berlin, Adele; Grossman, Maxine. The Oxford Dictionary of the Jewish Religion. Oxford University Press.
- ↑ «Eden, Garden of». Encyclopædia Britannica (2011) Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite.
- ↑
Cohen 2011 s. 229
Millard, A.R. (1984), «The Etymology of Eden», Vetus Testamentum (BRILL), 34, Fasc. 1 (Jan., 1984), pp. 103-106
Stordalen, Terje (2000). «The Garden in the Eden Story». Echoes of Eden: Genesis 2-3 and Symbolism of the Eden Garden in Biblical Hebrew Literature. Peeters Publishers.
Meaning and etymology of the Hebrew name Eden ved abarim-publications.com - ↑ Stordalen 2000 s. 252.