Tweede Kamerverkiezingen 2021
De Tweede Kamerverkiezingen 2021 waren reguliere Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. De Kiesraad benoemde woensdag 17 maart 2021 als de verkiezingsdag. Vanwege de coronapandemie kon op een beperkt aantal locaties ook op 15 en 16 maart al gestemd worden, en kiesgerechtigden van 70 jaar en ouder, alsmede Nederlanders woonachtig in het buitenland, konden per post hun stem eerder uitbrengen.
| Tweede Kamerverkiezingen 2021 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | 17 maart 2021[a] | ||||||
| Land |  Nederland
| ||||||
| Te verdelen zetels | 150 | ||||||
| Opkomst | 78,71%[1] | ||||||
| Resultaat | |||||||
| Grootste partij | VVD | ||||||
| Nieuwe kabinet | Rutte IV | ||||||
| Vorige kabinet | Rutte III | ||||||
| Begin regeerperiode | 10 januari 2022 | ||||||
| |||||||
■ Volt: 3 zetels ■ BIJ1: 1 zetel ■ SP: 9 zetels ■ GroenLinks: 8 zetels ■ 50+: 1 zetel ■ DENK: 3 zetels ■ PvdD: 6 zetels ■ PvdA: 9 zetels ■ D66: 24 zetels ■ ChristenUnie: 5 zetels ■ SGP: 3 zetels ■ VVD: 34 zetels ■ CDA: 15 zetels ■ BBB: 1 zetel ■ JA21: 3 zetels ■ FVD: 8 zetels ■ PVV: 17 zetels
Totaal 17 partijen | |||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het regerende kabinet-Rutte III diende op 15 januari 2021 voortijdig zijn ontslag in naar aanleiding van de toeslagenaffaire, maar dit had geen effect op de datum van de verkiezingen.
Aanloop
bewerkenVerkiezingen gedurende pandemie
bewerken
De Tweede Kamerverkiezingen van 2021 werden gehouden tijdens de coronapandemie. Op maandag 15 en dinsdag 16 maart 2021 kon in alle gemeenten in ten minste één stemlokaal vervroegd worden gestemd. Dat gebeurde vooral voor kiezers die extra risico zouden lopen door besmetting met het coronavirus.
Er werden extra maatregelen genomen om de verkiezingen veilig te laten verlopen. Al tijdens de gemeentelijke herindelingsverkiezingen van 18 november 2020 werd hiermee geëxperimenteerd.[2] Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren kondigde aan een deel van de stembureaus twee dagen voor de verkiezingsdag al te openen, het mogelijk te maken voor zeventigplussers om per post te stemmen en het aantal toegestane volmachtstemmen uit te breiden van twee naar drie. Ook kwam er een extra stembureaulid, die toezag of het niet te druk zou worden en of iedereen zich aan de corona-maatregelen hield.[3] Hiervoor was een (tijdelijke) wetswijziging van de Kieswet nodig, die op 26 januari 2021 werd aangenomen.[4] Voor deze aanpassingen werd verwacht dat er 70.000 extra stembureauleden nodig zouden zijn, terwijl de verwachting was dat senioren, normaal de grootste groep stembureauleden, vanwege kwetsbaarheid zich in mindere mate zouden aanmelden.
Als gevolg van de coronamaatregelen vonden de verkiezingscampagnes grotendeels digitaal plaats. Grote uitzondering hierop was de verkiezingscampagne van Forum voor Democratie. Deze partij trok met haar zogenaamde vrijheidskaravaan door het land en trok zeer veel publiek op diverse bijeenkomsten.
Deelnemende partijen
bewerken
Op 30 december 2020 maakte het centraal stembureau[b] bekend dat 89 politieke partijen een registratieverzoek ingediend hadden.[5]
Op 1 februari 2021 werden de kandidatenlijsten aangeleverd bij het centraal stembureau. Partijen die bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen geen zetel behaald hadden, moesten tevens een waarborgsom van €11.250 storten en per kieskring 30 ondersteuningsverklaringen indienen. In een kieskring waarin onvoldoende ondersteuningsverklaringen ingeleverd waren, kon de betrokken partij niet toegelaten worden tot deze verkiezingen.
Op 2 februari 2021 maakte het centraal stembureau bekend dat 41 partijen een kandidatenlijst ingediend hadden.[6] Tegelijkertijd publiceerde het centraal stembureau een proces-verbaal van het onderzoek naar de kandidatenlijsten. Partijen hadden tot en met 4 februari 2021 de gelegenheid bepaalde verzuimen te herstellen.[7]
Op 5 februari 2021 besliste het centraal stembureau in een openbare zitting over de geldigheid van de kandidatenlijsten, de vermelde kandidaten en vermelde partijnamen. De kandidatenlijsten van De Jongerenpartij, Evert!, Healthy Earth en Zorgend Nederland werden in alle kieskringen ongeldig verklaard. Tevens werden de geldig verklaarde kandidatenlijsten genummerd.[8]
Op 10, 12, 15 en 16 februari 2021 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State uitspraak in het beroep dat een aantal partijen had ingesteld tegen sommige besluiten van het centraal stembureau.[9] Alle beroepszaken werden niet-ontvankelijk of ongegrond verklaard.
Op 23 februari 2021 publiceerde het centraal stembureau de definitieve kandidatenlijsten in de Staatscourant.[10]
Het verkiezingsprogramma van tien partijen werd door het Centraal Planbureau (CPB) doorgerekend. Vanwege de beperkte capaciteit van het CPB werden hiervoor alleen de partijen uitgenodigd die bij de verkiezingen in 2017 zetels in de Tweede Kamer behaald hadden.[11]
Peilingen
bewerken
Zie Tweede Kamerverkiezingen 2021/Peilingen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Lijsttrekkersdebatten
bewerken Zie Tweede Kamerverkiezingen 2021/Lijsttrekkersdebatten voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Uitslag
bewerken
De Kiesraad hield op 26 maart 2021 een openbare zitting waarin de officiële uitslag bekend werd gemaakt.[1] Drie weken later is de uitslag ook gepubliceerd in de Staatscourant.[12]
Opkomst en kiesdeler
bewerken| 2017 | 2021 | |||
|---|---|---|---|---|
| # stemmen | % | # stemmen | % | |
| Kiesgerechtigden | 12.950.685 | 13.293.186 | ||
| Niet opgekomen | 2.387.229 | 18,43[t] | 2.830.509 | 21,29[t] |
| Opkomst | 10.563.456 | 81,57[t] | 10.462.677 | 78,71[t] |
| Ongeldige stemmen | 31.539 | 0,30[u] | 22.652 | 0,22[u] |
| Blanco stemmen | 15.876 | 0,15[u] | 17.173 | 0,16[u] |
| Geldige stemmen | 10.516.041 | 99,55[u] | 10.422.852 | 99,62[u] |
| Kiesdeler | 70.107 | 0,67[v] | 69.485 | 0,67[v] |
Verkiezingsuitslag
bewerken| Partij[d] | 2021 | verschil | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # stemmen | %[v] | zetels | # stemmen | %[v] | zetels | %-punt | zetels | ||
| VVD | 2.238.351 | 21,29 | 33 | 2.279.130 | 21,87 | 34 | +0,58 | +1 | |
| D66 | 1.285.819 | 12,23 | 19 | 1.565.861 | 15,02 | 24 | +2,79 | +5 | |
| PVV (Partij voor de Vrijheid) | 1.372.941 | 13,06 | 20 | 1.124.482 | 10,79 | 17 | -2,27 | -3 | |
| CDA | 1.301.796 | 12,38 | 19 | 990.601 | 9,50 | 15 | -2,88 | -4 | |
| SP (Socialistische Partij) | 955.633 | 9,09 | 14 | 623.371 | 5,98 | 9 | -3,11 | -5 | |
| Partij van de Arbeid (P.v.d.A.) | 599.699 | 5,70 | 9 | 597.192 | 5,73 | 9 | +0,03 | 0 | |
| GROENLINKS | 959.600 | 9,13 | 14 | 537.308 | 5,16 | 8 | -3,97 | -6 | |
| Forum voor Democratie | 187.162 | 1,78 | 2 | 523.083 | 5,02 | 8 | +3,24 | +6 | |
| Partij voor de Dieren | 335.214 | 3,19 | 5 | 399.750 | 3,84 | 6 | +0,65 | +1 | |
| ChristenUnie | 356.271 | 3,39 | 5 | 351.275 | 3,37 | 5 | -0,02 | 0 | |
| Volt | - | - | - | 252.480 | 2,42 | 3 | +2,42 | +3 | |
| JA21 | - | - | - | 246.620 | 2,37 | 3 | +2,37 | +3 | |
| Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) | 218.950 | 2,08 | 3 | 215.249 | 2,07 | 3 | -0,01 | 0 | |
| DENK | 216.147 | 2,06 | 3 | 211.237 | 2,03 | 3 | -0,03 | 0 | |
| 50PLUS | 327.131 | 3,11 | 4 | 106.702 | 1,02 | 1 | -2,09 | -3 | |
| BBB | - | - | - | 104.319 | 1,00 | 1 | +1,00 | +1 | |
| BIJ1[e] | 28.700 | 0,27 | 0 | 87.238 | 0,84 | 1 | +0,57 | +1 | |
| CODE ORANJE | - | - | - | 40.731 | 0,39 | 0 | +0,39 | 0 | |
| NIDA | - | - | - | 33.834 | 0,32 | 0 | +0,32 | 0 | |
| Splinter | - | - | - | 30.328 | 0,29 | 0 | +0,29 | 0 | |
| Piratenpartij | 35.478 | 0,34 | 0 | 22.816 | 0,22 | 0 | -0,12 | 0 | |
| JONG | - | - | - | 15.297 | 0,15 | 0 | +0,15 | 0 | |
| Trots op Nederland (TROTS) | - | - | - | 13.198 | 0,13 | 0 | +0,13 | 0 | |
| Lijst Henk Krol | - | - | - | 9.264 | 0,09 | 0 | +0,09 | 0 | |
| NLBeter | - | - | - | 8.657 | 0,08 | 0 | +0,08 | 0 | |
| blanco lijst[l] met 1e kandidaat Anna Zeven | - | - | - | 8.277 | 0,08 | 0 | +0,08 | 0 | |
| LP (Libertaire Partij)[g] | 1.492 | 0,01 | 0 | 5.546 | 0,05 | 0 | +0,04 | 0 | |
| OPRECHT | - | - | - | 5.449 | 0,05 | 0 | +0,05 | 0 | |
| JEZUS LEEFT | 3.099 | 0,03 | 0 | 5.015 | 0,05 | 0 | +0,02 | 0 | |
| DE FEESTPARTIJ (DFP) | - | - | - | 3.744 | 0,04 | 0 | +0,04 | 0 | |
| U-Buntu Connected Front | - | - | - | 1.880 | 0,02 | 0 | +0,02 | 0 | |
| Vrij en Sociaal Nederland | - | - | - | 942 | 0,01 | 0 | +0,01 | 0 | |
| Partij van de Eenheid | - | - | - | 804 | 0,01 | 0 | +0,01 | 0 | |
| Wij zijn Nederland | - | - | - | 553 | 0,01 | 0 | +0,01 | 0 | |
| Partij voor de Republiek | - | - | - | 255 | 0,00 | 0 | +0,00 | 0 | |
| Modern Nederland | - | - | - | 245 | 0,00 | 0 | +0,00 | 0 | |
| De Groenen | - | - | - | 119 | 0,00 | 0 | +0,00 | 0 | |
| overige partijen in 2017 | 92.558 | 0,90 | 0 | - | - | - | -0,90 | 0 | |
| Totaal | 10.516.041 | 100 | 150 | 10.422.852 | 100 | 150 | 0 | 0 | |
Gekozen leden
bewerken Zie Lijst van Tweede Kamerleden 2021-2023 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Tijdens deze verkiezingen werd het hoogste aantal voorkeursstemmen tot dan toe uitgebracht.[13] Om met voorkeurstemmen gekozen te worden diende een kandidaat meer dan een kwart van de kiesdeler aan stemmen te behalen (voorkeursdrempel), wat bij deze verkiezingen neerkwam op minimaal 17.372 stemmen. 43 kandidaten voldeden aan deze eis terwijl tevens voldaan werd aan het vereiste dat de lijst (c.q. lijstengroep[w]) waarvoor zij kandidaat waren de kiesdeler gehaald moest hebben.
Drie kandidaten zouden op basis van hun plaats op de lijst niet verkozen zijn, maar werden door het aantal op hen uitgebrachte voorkeurstemmen gekozen als lid van de Tweede Kamer: Lisa Westerveld, Kauthar Bouchallikht (beiden GroenLinks) en Marieke Koekkoek (Volt).
Er kwamen vier nieuwe partijen in het parlement, namelijk Volt, BIJ1, BoerBurgerBeweging en JA21. De Tweede Kamer is bij haar installatie met zoveel fracties de meest versplinterde Tweede Kamer sinds 1918. Latere afsplitsingen hebben het totaal aantal fracties tot 21 gebracht, het hoogste aantal fracties in de Tweede Kamer ooit.
Zittingsduur
bewerkenDe leden van de Tweede Kamer werden op 31 maart 2021 geïnstalleerd. De zittingstermijn eindigt - door de voortijdige ontslagaanvraag van het kabinet-Rutte IV en de daaropvolgende vervroegde ontbinding van de Tweede Kamer - op 6 december 2023.
Zie ook
bewerken- Kabinetsformatie Nederland 2021-'22, verloop na de verkiezingen
Bronnen
- Uitslagen verkiezingen Tweede Kamer 17 maart 2021 op www.verkiezingsuitslagen.nl
- Verkiezingsprogramma's 2021 bij het DNPP
Noten
- ↑ De Kiesraad benoemde 17 maart als de verkiezingsdag. Er kon op een beperkt aantal locaties ook op 15 en 16 maart gestemd worden, en kiesgerechtigden van 70 jaar en ouder alsmede Nederlanders woonachtig in het buitenland konden per post hun stem al eerder uitbrengen.
- ↑ Bij verkiezingen voor de Tweede Kamer fungeert de Kiesraad als centraal stembureau.
- ↑ Klik op het lijstnummer om de kandidatenlijst van de betreffende partij te zien.
- ↑ a b Naamgeving van de partijen conform de vermelding in de Staatscourant.
- ↑ a b Nam in 2017 deel onder de naam Artikel 1.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Nam niet deel aan de verkiezingen in 2017.
- ↑ a b Nam in 2017 deel onder de naam Libertarische Partij (LP).
- ↑ a b c d e f Nam deel in alle kieskringen behalve in 20 Bonaire
- ↑ Nam deel in alle kieskringen behalve in 10 Haarlem, 12 ’s-Gravenhage, 19 Maastricht en 20 Bonaire
- ↑ Nam deel in alle kieskringen behalve in 5 Lelystad, 13 Rotterdam, 14 Dordrecht, 15 Leiden, 16 Middelburg, 17 Tilburg en 20 Bonaire
- ↑ Nam deel in alle kieskringen behalve in 2 Leeuwarden, 3 Assen, 6 Nijmegen, 14 Dordrecht, 16 Middelburg, 18 ’s-Hertogenbosch en 19 Maastricht.
- ↑ a b Lijst zonder nadere aanduiding. Deze lijst was oorspronkelijk bedoeld als aanvulling op de door Vrij en Sociaal Nederland ingediende lijsten, maar werd als zodanig niet door de Kiesraad geaccepteerd. De indieners en kandidaten verenigden zich vervolgens in de politieke beweging Lijst30.
- ↑ Nam deel in alle kieskringen behalve in 1 Groningen, 2 Leeuwarden, 5 Lelystad, 8 Utrecht, 9 Amsterdam, 10 Haarlem, 12 ’s-Gravenhage en 20 Bonaire
- ↑ Nam deel in de kieskringen 4 Zwolle, 5 Lelystad, 9 Amsterdam, 12 ’s-Gravenhage, 16 Middelburg, 17 Tilburg, 18 ’s-Hertogenbosch en 19 Maastricht
- ↑ Nam deel in de kieskringen 1 Groningen, 6 Nijmegen, 8 Utrecht, 10 Haarlem, 11 Den Helder, 17 Tilburg, 18 ’s-Hertogenbosch en 19 Maastricht
- ↑ Nam deel in de kieskringen 1 Groningen, 2 Leeuwarden, 8 Utrecht, 9 Amsterdam, 10 Haarlem en 12 ’s-Gravenhage
- ↑ Nam deel in de kieskringen 4 Zwolle, 10 Haarlem, 11 Den Helder, 13 Rotterdam, 14 Dordrecht en 19 Maastricht
- ↑ Nam deel in de kieskringen 3 Assen, 13 Rotterdam, 14 Dordrecht en 15 Leiden
- ↑ a b Nam deel in de kieskringen 2 Leeuwarden en 9 Amsterdam
- ↑ a b c d % van het aantal kiesgerechtigden.
- ↑ a b c d e f % van het aantal uitgebrachte stemmen.
- ↑ a b c d % van het aantal geldige stemmen.
- ↑ Van een lijstengroep is sprake als een partij in verschillende kieskringen niet-identiek samengestelde lijsten onder dezelfde naam indient.
Referenties
- ↑ a b Officiële uitslag Tweede Kamerverkiezing 17 maart 2021. Kiesraad (26 maart 2021). Gearchiveerd op 10 juni 2021. Geraadpleegd op 19 juli 2021.
- ↑ Middel, Mark; Wiersma, Merel, 'Coronavrij' stemmen met een klaptafel vanuit je auto. NRC Handelsblad (16 november 2020). Gearchiveerd op 25 november 2020. Geraadpleegd op 13 december 2020.
- ↑ Kiesraad, Overzicht belangrijkste corona-maatregelen Tweede Kamerverkiezing 2021 (22 december 2020). Gearchiveerd op 9 februari 2021. Geraadpleegd op 3 februari 2021.
- ↑ Kiesraad, Eerste Kamer stemt in met aanvulling tijdelijke wet corona-maatregelen verkiezingen (26 januari 2021). Gearchiveerd op 26 januari 2021. Geraadpleegd op 3 februari 2021.
- ↑ Record aantal (89) partijnamen geregistreerd voor Tweede Kamerverkiezing 2021, www.kiesraad.nl, 30 december 2020
- ↑ Recordaantal partijen (41) levert kandidatenlijst in voor Tweede Kamerverkiezing, www.kiesraad.nl, 2 februari 2021
- ↑ Proces-verbaal van het onderzoek naar de kandidatenlijsten, www.kiesraad.nl, 2 februari 2021
- ↑ 37 partijen nemen deel aan Tweede Kamerverkiezing, www.kiesraad.nl, 5 februari 2021
- ↑ *Uitspraak 202100853/1/A2, www.raadvanstate.nl, 10 februari 2021 (gearchiveerd)
- Uitspraak 202100971/1/A2, www.raadvanstate.nl, 12 februari 2012 (gearchiveerd)
- Uitspraak 202100952/1/A2, www.raadvanstate.nl, 15 februari 2021 (gearchiveerd)
- Uitspraak 202100975/1/A2, www.raadvanstate.nl, 15 februari 2021 (gearchiveerd)
- Uitspraak 202100860/1/A2, 202100938/1/A2, 202100950/1/A2, 202100957/1/A2, 202100959/1/A2 en 202100974/1/A2, www.raadvanstate.nl, 16 februari 2021 (gearchiveerd)
- ↑ Kandidatenlijsten verkiezing van de leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, Staatscourant, 23 februari 2021
- ↑ Keuzes in Kaart 2022-2025 cpb.nl (gearchiveerd)
- ↑ Proces-verbaal van de verkiezingsuitslag van de Tweede Kamer van 17 maart 2021. officielebekendmakingen.nl (16 april 2021). Geraadpleegd op 6 december 2023.
- ↑ Nagtzaam, Marijn, Voorkeurstemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen 2021: een record, maar…. Stuk Rood Vlees (6 april 2021). Gearchiveerd op 21 april 2021. Geraadpleegd op 21 april 2021.
Externe link