Tweede Kamerverkiezingen 1917

Tweede Kamerverkiezingen 1917
Datum	15 juni 1917
Land	Nederland
Te verdelen zetels	100
Opkomst	21,36%
Resultaat
Grootste partij	Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen
Nieuwe kabinet	Cort van der Linden
Vorige kabinet	Cort van der Linden
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek

De Tweede Kamerverkiezingen 1917 waren algemene Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 15 juni 1917.

De verkiezingen werden gehouden na de ontbinding van de Tweede Kamer^[1], nadat een voorstel tot Grondwetsherziening in eerste lezing door Tweede Kamer en Eerste Kamer aangenomen was. De in de Tweede Kamer zitting hebbende partijen spraken af in elkaars districten geen tegenkandidaten te stellen, teneinde de behandeling van de Grondwetsherziening in tweede lezing te faciliteren.

Nederland was verdeeld in 100 kiesdistricten; in elk kiesdistrict werd één lid van de Tweede Kamer gekozen. Om gekozen te worden moest een kandidaat de absolute meerderheid van de in een kiesdistrict uitgebrachte geldige stemmen behalen. In één kiesdistrict^[2] was een tweede verkiezingsronde benodigd vanwege het niet-behalen van de absolute meerderheid door een van de kandidaten; voor deze tweede ronde plaatsten zich de twee hoogstgeëindigde kandidaten uit de eerste ronde. De tweede ronde vond plaats op 22 juni 1917.

Deze verkiezingen waren de laatste waarbij de Tweede Kamer gekozen werd volgens het districtenstelsel.

Uitslag

Opkomst

	1913		1917
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	960.596		1.078.205
Niet opgekomen	180.225	18,76^[3]	847.895	79,64^[3]
Opkomst	780.371	81,24^[3]	230.310	21,36^[3]

Verkiezingsuitslag

partij	1913^[4]	1917	+/−
partij	zetels		+/−
Algemeene Bond	25	25	0
Liberale Unie	21	21	0
Sociaal-Democratische Arbeiderspartij	16/15	15	0
Anti-Revolutionaire Partij	11	11	0
Bond van Vrije Liberalen	10	10	0
Christelijk-Historische Unie	9	9	0
Vrijzinnig-Democratische Bond	7	8	+1
onafhankelijk c.h.	1	1	0
vacatures^[5]	−/1	0	−1
totaal	100	100	0

Gekozen leden

Bij deze verkiezingen werden 98 leden herkozen.

Onderstaand volgen enkele bijzonderheden:

in het kiesdistrict Den Helder werd Pieter Oud (VDB) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van Theo de Meester (LU) in de vorige zittingsperiode;
in het kiesdistrict Oosterhout was in eerste instantie Augustinus van Rijckevorsel (AB) herkozen. Hij besloot echter zijn benoeming niet te aanvaarden vanwege zijn herbenoeming als voorzitter van de Raad van Beroep in 's-Hertogenbosch.^[6] Om in de ontstane vacature te voorzien werd in Oosterhout een naverkiezing gehouden waarbij Van Rijckevorsel alsnog herkozen werd;
in het kiesdistrict Veendam was in eerste instantie Goswijn Sannes (SDAP) herkozen. Hij besloot echter zijn benoeming niet te aanvaarden vanwege zijn benoeming als griffier van de Raad van Beroep in Rotterdam.^[6] Om in de ontstane vacature te voorzien werd in Veendam een naverkiezing gehouden waarbij Sannes alsnog herkozen werd;
in het kiesdistrict Zutphen was in eerste instantie Franciscus Lieftinck (LU) herkozen. Hij overleed echter op 7 juli 1917 voordat hij geïnstalleerd kon worden. Om in de ontstane vacature te voorzien werd in Zutphen een naverkiezing gehouden waarbij Jan van Gilse (LU) gekozen werd.

De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 28 juni 1917 en eindigde op 16 september 1918. Omdat de Grondwetsherziening onder meer een wijziging van het kiesrecht inhield, alsmede de afschaffing van het districtenstelsel, werd reeds in 1918 de Tweede Kamer wederom ontbonden.

Formatie

Omdat er geen conflict was tussen het kabinet en de Tweede Kamer trad het zittende kabinet niet af.

Bronnen

Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl
Ron de Jong (1999). Van standspolitiek naar partijloyaliteit. Verkiezingen voor de Tweede Kamer 1848-1887. Verloren, Hilversum. ISBN 90-6550-069-3.
Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.

Noten

↑ Nederlandsche Staatscourant, 21 mei 1917
↑ Amsterdam II.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ Een wijziging van het aantal zetels van een partij is ontstaan door aftreden en overlijden gedurende de zittingsperiode 1913-1917.
↑ Theo de Meester (afgetreden op 30 maart 1917).
↑ ^a ^b De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[1] Nederlandsche Staatscourant, 21 mei 1917

[2] Amsterdam II.

[kiesgerechtigden-3] % van het aantal kiesgerechtigden.

[4] Een wijziging van het aantal zetels van een partij is ontstaan door aftreden en overlijden gedurende de zittingsperiode 1913-1917.

[5] Theo de Meester (afgetreden op 30 maart 1917).

[vigerend-6] De vigerende wetgeving vereiste het aftreden van een lid van het parlement bij een aantal benoemingen. Het aftredende parlementslid was terstond herkiesbaar.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]