Tweede Kamerverkiezingen 1937

Tweede Kamerverkiezingen 1937
Datum	26 mei 1937
Land	Nederland
Te verdelen zetels	100
Opkomst	94,40%
Resultaat
Grootste partij	RKSP
Nieuwe kabinet	Colijn IV
Vorige kabinet	Colijn III
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek

De Tweede Kamerverkiezingen 1937 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij werden gehouden op 26 mei 1937.

De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de verkiezingen van 1933.

Een wijziging van de Kieswet had grote invloed op de verkiezingen. Voor het eerst moesten partijen, om te mogen deelnemen, een waarborgsom betalen. Het aantal deelnemende partijen daalde daardoor fors, naar 20. Tevens werd de kiesdrempel verhoogd van 75% naar 100% van de kiesdeler en veranderde de wijze waarop restzetels werden verdeeld. Voortaan werd daarvoor uitgegaan van het stelsel van verdeling volgens de grootste gemiddelden in plaats van dat van het grootste stemmenoverschot.

Uitslag

Opkomst en kiesdeler

	1933		1937
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	4.136.519		4.462.859
Niet opgekomen	239.009	5,78^[1]	249.956	5,60^[1]
Opkomst	3.897.510	94,23^[1]	4.212.873	94,40^[1]
Blanco stemmen	107.097	2,75^[2]	77.587	1,84^[2]
Ongeldige stemmen	68.585	1,76^[2]	77.239	1,83^[2]
Geldige stemmen	3.721.828	95,49^[2]	4.058.047	96,32^[2]
Kiesdeler	37.218	1,00^[3]	40.580	1,00^[3]
Kiesdrempel	27.913	0,75^[3]	40.580	1,00^[3]

Verkiezingsuitslag naar partij

Grootste partij per gemeente

Door de wijziging van de Kieswet verdween een aantal kleine partijen uit de Tweede Kamer (HGSP, KDP, RSAP, NBTM en VNH).

De RKSP profiteerde het meest van de nieuwe methode van verdeling van de restzetels; zij won drie zetels. De SDAP won eveneens een zetel. De CDU, die als enige partij nog een pacifistisch standpunt uitdroeg, won ook een zetel en kwam op twee.

Verliezers waren vooral de Liberalen, die hun oproep 'zet meer liberalen naast Colijn' niet beantwoord zagen. Zij verloren drie zetels en hielden er slechts vier over. De CHU verloor twee zetels. SGP en CPH gingen één zetel terug. De VDB bleef in zeteltal gelijk.

Grote winnaar van de verkiezingen was de ARP, en meer nog de zittende minister-president Colijn. Zijn partij ging drie zetels vooruit en komt op 17. Dat de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Mussert als nieuwkomer vier zetels behaalde, was niet het succes dat het wellicht lijkt. De teruggang ten opzichte van de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 was zo groot dat de uitslag voor de nationaalsocialisten in feite een zware klap was; het stemmenpercentage daalde van 7,94 tot 4,22. Lijsttrekker Mussert nam om die reden geen zitting in de Kamer.

Partij		1933			1937			+/−
Partij		# stemmen	%^[3]	zetels	# stemmen	%^[3]	zetels	%	zetels
	RKSP	1.037.355	27,92	28	1.170.431	28,84	31	+0,92	+3
	SDAP	798.632	21,49	22	891.061	21,96	23	+0,55	+1
	ARP	499.892	13,45	14	665.501	16,40	17	+2,95	+3
	CHU	339.813	9,15	10	302.829	7,46	8	−1,69	−2
	VDB	188.952	5,09	6	239.502	5,90	6	+0,81	0
	NSB	-	-	-	171.137	4,22	4	+4,22	+4
	LSP^[4]	258.750	6,96	7	160.260	3,95	4	−3,01	−3
	CPN	118.238	3,18	4	136.026	3,35	3	+0,17	−1
	CDU	38.464	1,04	1	85.004	2,09	2	+1,05	+1
	SGP	93.275	2,51	3	78.619	1,94	2	−0,57	−1

	RSP^[5]	48.405	1,30	1
	OSP^[5]	25.616	0,69	0
	RSAP^[5]	-	-	-	31.802	0,78	0
	subtotaal	74.021	1,99	1	31.802	0,78	0	−1,21	−1

	RKVP^[6]	40.905	1,10	1
	KDB^[6]	20.487	0,55	0
	KDP^[6]	-	-	-	27.076	0,67	0
	subtotaal	61.392	1,65	1	27.076	0,67	0	−0,98	−1

	HGSP	33.930	0,91	1	23.693	0,58	0	−0,33	−1
	AB^[7]	-	-	-	21.182	0,52	0	+0,52	0
	CNA	-	-	-	19.157	0,47	0	+0,50	0
	KAB^[8]	14.192	0,38	0	8.735	0,22	0	−0,16	0
	ZF	-	-	-	8.014	0,20	0	+0,20	0
	NBTM	47.688	1,28	1	6.548	0,16	0	−1,12	−1
	VNH	30.332	0,82	1	6.059	0,15	0	−0,67	−1
	NSAP	-	-	-	1.068	0,03	0	+0,02	0
overige partijen in 1933		80.581	2,17	0	-	-	-	−2,17	0
Totaal		3.721.828^[9]	100	100	4.058.047 ^[10]	100	100	0	0

Gekozen leden

Kabinetsformatie

Vooral op aandringen van de RKSP werd het rechtse kabinet-Colijn IV gevormd, waardoor LSP en VDB uit de regering verdwenen.

Bronnen

Tweede Kamer 26 mei 1937 op www.verkiezingsuitslagen.nl
Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
Tweede-Kamerverkiezingen - 26 mei 1937 op www.nlverkiezingen.com
Verkiezingsprogramma's 1937 bij het DNPP

Noten

↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal uitgebrachte stemmen.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal geldige stemmen.
↑ Nam in 1933 deel onder de naam Vrijheidsbond.
↑ ^a ^b ^c In de RSAP zijn de RSP en de OSP opgegaan.
↑ ^a ^b ^c In de KDP zijn de RKVP en de KDB opgegaan.
↑ Actie-Bouwman
↑ Kiesvereniging Algemeen Belang; nam in 1933 deel onder de naam Algemeene Democratische Unie.
↑ Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 3.715.507. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.
↑ Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 4.053.704. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.

[kiesgerechtigden-1] % van het aantal kiesgerechtigden.

[opkomst-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal uitgebrachte stemmen.

[geldig-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f % van het aantal geldige stemmen.

[4] Nam in 1933 deel onder de naam Vrijheidsbond.

[rsap-1935-5] In de RSAP zijn de RSP en de OSP opgegaan.

[kdp-1934-6] In de KDP zijn de RKVP en de KDB opgegaan.

[7] Actie-Bouwman

[8] Kiesvereniging Algemeen Belang; nam in 1933 deel onder de naam Algemeene Democratische Unie.

[9] Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 3.715.507. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.

[10] Dit is het totaal aantal geldige stemmen zoals vermeld in de database van de Kiesraad. De stemmen van alle partijen opgeteld geven een totaal van 4.053.704. De Kiesraad geeft zelf ook aan dat er lacunes zijn.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]