Station Brussel-Centraal
Station Brussel-Centraal (Frans: Gare Bruxelles-Central) is een spoorwegstation in België, gelegen aan de ondergrondse Noord-Zuidverbinding, die de Brusselse treinstations Noord en Zuid met elkaar verbindt. Met circa 60.000 instappende reizigers per werkdag en circa 20.000 per dag in het weekend in oktober 2017 is het na Station Brussel-Noord het drukste station van het land,[2] hoewel er slechts zes sporen zijn. Vaak komt er een trein aan minder dan een minuut na het vertrek van de vorige tijdens de spits op werkdagen.
| ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Het station in 2021
| ||||
| Opening | 4 oktober 1952 | |||
| Telegrafische code | FBCL | |||
| Lijn(en) | 0 | |||
| Reizigerstellingen[1] • Weekdag • Zaterdag • Zondag |
(2022) 49.476 24.143 20.618 | |||
| Beheerder | NMBS | |||
| Architectuur | ||||
| Architect(en) | Victor Horta Maxime Brunfaut | |||
| Type | Doorgangsstation | |||
| Constructie | Ondiep gelegen zuilenstation | |||
| Aantal sporen | 6 | |||
| Aantal perrons | 3 | |||
| S-Net | ||||
| Lijn Richting | Volgend station | |||
| S 1 Antwerpen-Centraal | Brussel-Congres | |||
| S 1 Nijvel | Brussel-Kapellekerk | |||
| S 2 Leuven | Brussel-Noord | |||
| S 2 's-Gravenbrakel | Brussel-Zuid | |||
| S 3 Dendermonde | Brussel-Noord | |||
| S 3 Schaarbeek | Brussel-Noord | |||
| S 3 Zottegem | Brussel-Zuid | |||
| S 6 Schaarbeek | Brussel-Noord | |||
| S 6 Denderleeuw | Brussel-Zuid | |||
| S 8 Louvain-la-Neuve | Brussel-Noord | |||
| S 8 Oudenaarde | Brussel-Zuid | |||
| S 10 Tegen de klok in | Brussel-Noord | |||
| S 10 Met de klok mee | Brussel-Zuid | |||
| Aansluitingen | ||||
| Metrostation(s) | Centraal Station | |||
| Buslijn(en) |                   
| |||
| Ligging | ||||
| Coördinaten | 50° 51′ NB, 4° 21′ OL | |||
| Externe link | Stationsinformatie NMBS | |||
  | ||||
| ||||
Alle treinen die de lijn Noord-Zuid volgen, stoppen hier, behalve de hogesnelheidstrein.
Het station is ook aangesloten op het netwerk van de Brusselse metro met de halte Centraal Station.
Geschiedenis
bewerkenHet stationsgebouw werd reeds voor de Eerste Wereldoorlog door Victor Horta ontworpen midden in de hoofdstad. Na diens dood in 1947 nam architect Maxime Brunfaut zijn taak over. Door de vele niveauverschillen en in- en uitgangen was het ontwerp erg complex. De hoofdingang aan het Europakruispunt op de hoek van de Putterij en de Keizerinlaan zit onder een luifel in een holle hoekgevel, die gesierd wordt door negen verticale hoge vensters. Deze symboliseren de (destijds) negen Belgische provincies. Boven ieder venster werd een vlaggenstok aangebracht. Via niveau −1 heeft het station via de Hortagalerij een verbinding met de Grasmarkt. Aan de oostzijde van het treinstation bevindt zich een 130 meter lange gang die naar het metrostation Brussel-Centraal loopt.[3] Vanuit deze gang heeft het station ook verbinding met de Ravensteingalerij.
Het station werd in 1952 geopend door koning Boudewijn. Het werd volledig gerenoveerd in 2010.[4]
Koninklijk Salon
bewerken
Het Koninklijk Salon maakt deel uit van het station en werd met de opening ervan door koning Boudewijn ingehuldigd. Het salon functioneerde als wachtruimte waar de koning kon wachten tot de trein arriveerde. Na de inhuldiging is het evenwel nooit in gebruik genomen door de koning. De ruimte is gedurende al die jaren verwaarloosd, maar in 2007 werden er gidswandelingen, lezingen, en op de Erfgoeddag in 2013 ook een theatervoorstelling 'Wachten op de koning' gehouden om de treinreizigers op deze unieke plek te wijzen. Sinds 2007 is het geen eigendom meer van de koninklijke familie, maar de koninklijke familie kan deze ruimte te allen tijde opnieuw opeisen.[5]
Het salon is bereikbaar via een marmeren gang. Het bestaat uit een zaal met een grote tafel, koninklijke stoelen en zetels, een kleine badkamer en een tweede in- en uitgang die uitgeeft tegenover de Ravensteingalerij. Verder is er ook een lift, bedekt met een laag bladgoud. Vroeger hingen er ook schilderijen, maar die zijn weggehaald.[5]
Sabenatrein
bewerkenMet de introductie van de luchthavenverbinding in 1955 vertrokken de Sabena-treinen vanaf een klein kopspoor 1A gelegen aan de noordzijde van het perroneiland 1-2. Dit spoor was rechtstreeks bereikbaar vanaf het Sabenakantoor bovengronds. Tot 1971 werd er met dieseltreinstellen gereden. Na de elektrificatie van de luchthavenverbinding werden 6 elektrische treinstellen serie "851-856" exclusief voor Sabena in dienst gesteld.[6] Deze reden in Sabenakleuren, hadden brede zitplaatsen en veel bagageruimte. De Sabena-treinen werden opgenomen in het NMBS-spoornet bij het sluiten van het Sabenakantoor Sabena Air Terminus. Het perron 1A kon dan alleen maar bereikt worden via het NMBS station, en was moeilijk te vinden. Na de seinhuisbrand van Brussel-Noord in 1995 is dit kopspoor buiten gebruik gesteld en reden alle luchthaventreinen door naar Brussel-Zuid (en verder). Het kopspoor werd rond 1997 weggehaald, doch de ruimte waar dit spoor lag (zie foto) bleef onaangeroerd tot 2007, bij de renovatie van de gehele perrons. Hierbij werd de ruimte van het spoor dichtgemaakt (verlenging van perron 1/2) en de wanden opengemaakt. Tegenwoordig is de plaats waar het oude kopspoor 1A lag erg makkelijk waarneembaar: op deze plaats is het perron 1/2 erg breed en telt twee zuilenrijen in plaats van een.
Renovatie
bewerkenHet station werd gerenoveerd van eind 2005 tot begin 2009. Een nieuwe ingang werd gebouwd aan de kant van de Kunstberg. Er werd in totaal 22 miljoen euro geïnvesteerd in de bouw van de ingang en de vernieuwing en verlenging van de perrons. Er kwamen ook extra roltrappen, trappen, een gerenoveerde tussenverdieping en een duidelijkere bewegwijzering. Dit alles moet het grote aantal reizigers opvangen en de toegankelijkheid van het station verbeteren. In 2011 werd ook de reizigersgang tussen het treinstation en het metrostation gerenoveerd.
In september 2008 lanceerde Infrabel een voorstel om het aantal sporen uit te breiden, hetzij door een extra tunnel onder de huidige sporen, hetzij ernaast.[7]
Mislukte aanslag
bewerkenTijdens de avond van 20 juni 2017, rond 20:30, explodeerde een bom in het stationgebouw. Een man met een rugzak liet al roepend "Allahu Akbar" een trolleykoffer exploderen. In de rugzak zaten explosieven, maar voor hij die kon gebruiken konden militairen hem doodschieten. Na onderzoek bleek dat de rugzak voorzien was met een zware spijkerbom. Er vielen geen slachtoffers, omdat het station zo goed als leeg was en de spijkerbom niet afging.
Treindienst
bewerkenOm de baancapaciteit zo efficiënt te gebruiken en ongewenste kruisbewegingen te vermijden gebruiken bijna alle treindiensten dezelfde sporen. Deze zijn: (W)estsporen (1,2), (M)iddensporen (3,4) en de (O)ostsporen (5,6). Omdat de perronsporen in een boog liggen en het vaak druk is op de perrons, kan de boordchef een lange trein niet overzien. Om de boordchef te assisteren geeft een perronopzichter met zijn spiegelei met gele lamp door wanneer de deuren gesloten kunnen worden en bevestigt hij de correcte sluiting. Op het middenperron 3-4 hebben de perronopzichters een werkpost.
Internationaal
bewerken| Serie | Treinsoort | Route | Bijzonderheden |
|---|---|---|---|
| 9200 IC 35 | Intercity direct, Beneluxtrein (NS International) | Amsterdam Centraal – Schiphol Airport – Rotterdam Centraal – Breda – Noorderkempen – Antwerpen-Centraal – Mechelen – Brussels Airport-Zaventem – Brussel-Noord – Brussel-Centraal – Brussel-Zuid | Via HSL, tussen Schiphol en Rotterdam is bij een reis binnen Nederland een toeslag verschuldigd. |
Nationaal
bewerkenDagelijks
bewerkenReizigerstellingen
bewerkenDe grafiek en tabel geven het gemiddeld aantal instappende reizigers weer op een week-, zater- en zondag.[8][9]
| Tabel: aantal instappende reizigers station Brussel-Centraal | |||
|---|---|---|---|
| Weekdag | Zaterdag | Zondag | |
| 1998 | 63 081 | 17 667 | 17 240 |
| 1999 | 56 096 | 16 641 | 16 246 |
| 2000 | 59 458 | 16 869 | 14 214 |
| 2001 | 80 782 | 30 164 | 28 525 |
| 2002 | 62 761 | 19 993 | 19 582 |
| 2003 | 61 379 | 20 437 | 20 158 |
| 2004 | 65 724 | 21 805 | 19 678 |
| 2005 | 66 993 | 23 509 | 23 647 |
| 2006 | 72 194 | 23 141 | 23 023 |
| 2007 | 74 640 | 23 487 | 23 387 |
| 2008 | - | - | - |
| 2009 | 72 772 | 26 073 | 22 274 |
| 2010 | - | - | - |
| 2011 | - | - | - |
| 2012 | 52 628 | 16 604 | 17 546 |
| 2013 | 53 542 | 17 275 | 17 565 |
| 2014 | 61 234 | 18 686 | 19 253 |
| 2015 | 61 099 | 18 923 | 19 143 |
| 2016 | 61 191 | 19 084 | 19 732 |
| 2017 | 59 258 | 20 867 | 19 170 |
| 2018 | 60 899 | 23 739 | 23 107 |
| 2019 | 60 706 | 23 336 | 22 027 |
| 2020 | 28 212 | 13 407 | 12 417 |
| 2021 | - | - | - |
| 2022 | 49 476 | 24 143 | 20 618 |
| 2023 | 58 877 | 26 916 | 24 764 |
MIVB-netwerk
bewerkenMetro
bewerken
Zie Centraal Station (Brusselse metro) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Iets ten noorden van station Brussel-Centraal bevindt zich het metrostation Centraal Station/Gare Centrale. Dit station wordt bediend door de Brusselse metrolijnen 1 en 5 en is door middel van een voetgangerstunnel met het spoorwegstation verbonden.
| 1 - Weststation - Stokkel | |
| 5 - Erasmus - Herrmann-Debroux |
Tram en bus
bewerkenAan Brussel-Centraal stoppen geen tramlijnen, maar er zijn wel plannen om de tramlijnen van de Koningsstraat (de huidige lijnen 92 en 93) op termijn te verleggen via het Centraal Station. Momenteel rijden deze trams via het Konings- en Paleizenplein, op een paar honderd meter van het station. Vlak bij de hoofdingang van het station bevindt zich een bij het station horende bushalte; daar stoppen de MIVB-buslijnen:
| 29 - De Brouckère - Hof Ten Berg | |
| 38 - De Brouckère - Helden | |
| 63 - De Brouckère - Begraafplaats van Brussel | |
| 65 - Centraal Station - Bourget | |
| 66 - De Brouckère - Tol | |
| 71 - De Brouckère - Delta |
Galerij
bewerken-
Ontwerp van Victor Horta voor Centraal Station van Brussel -
-
De voormalige treinperrons -
De centrale traphal -
Perron -
Ingang langs Hortagalerij. -
Impressie van het kopspoor 1A te Brussel-Centraal, waar de treinen naar Zaventem vertrokken tot 1995. Foto's van deze plaats zijn zeer zeldzaam. -
De centrale traphal
Zie ook
bewerkenExterne link
bewerken- MIVB-omgevingsplattegrond (217 KB)
Referenties
bewerken- http://www.belrail.be/
- Stationsarchitectuur in België, deel II (1914-2003), Hugo De Bot, Brepols, Turnhout, 2003, ISBN 90-5622-052-7
- ↑ De bron voor de gegevens is NMBS – Reizigerstellingen. De tellingen worden meestal uitgevoerd in de maand oktober: gedurende 9 opeenvolgende dagen (5 werkdagen en de 2 omliggende weekends) worden dan door het stations- en treinbegeleidingspersoneel visuele tellingen verricht. De methode bestaat erin het aantal in- en uitstappende reizigers te tellen in alle stations en stopplaatsen en dit voor alle treinen van het binnenlands verkeer. Het getal naast het kopje 'weekdag' slaat op het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld gedeeld door vijf), zaterdag en zondag staan apart vermeld. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn.
- ↑ [1]
- ↑ Renovatie van de Gang van het Centraal Station
- ↑ "Station Brussel-Centraal vernieuwd", Het Laatste Nieuws/de Ring-Brussel,, 20 september 2010, pp. 14.
- ↑ a b (nl) Het Koninklijk Salon in Brussel-Centraal: een verloren parel. Nieuwsblad (24 december 2012). Geraadpleegd op 8 april 2013.
- ↑ Benelux Locomotieven en Treinstellen 1981-01-01, Gerrit Nieuwenhuis & Yves Steenebruggen
- ↑ Nieuwe spoortunnel onder Brussel nodig, De Standaard, 25 september 2008
- ↑ De bron voor de gegevens zijn de jaarlijks door de NMBS in oktober uitgevoerde reizigerstellingen. Stationspersoneel en treinbegeleiders tellen dan visueel gedurende negen opeenvolgende dagen (vijf werkdagen en de twee aansluitende weekends) in alle stations en stopplaatsen het aantal instappende reizigers en dit voor alle binnenlandse treinen. De groene balk geeft het gemiddeld aantal opstappende (dus niet het aantal afstappende) reizigers weer op een weekdag (maandag, dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag opgeteld en gedeeld door vijf). Zaterdag wordt weergegeven door de blauwe en zondag door de rode balk. De cijfers geven een indicatie en hebben een foutenmarge, die in sommige gevallen aanzienlijk kan zijn. In 2008, 2010, 2011 en 2021 (corona) werden geen tellingen uitgevoerd. De gegevens zijn online raadpleegbaar, zoekterm Reizigerstellingen
- ↑ Tot 1997 werden de reizigerstellingen gerapporteerd voor de vijf stations van de Noord-Zuid verbinding samen: Brussel-Centraal, Brussel-Congres, Brussel-Kapellekerk, Brussel-Noord en Brussel-Zuid.
