Litt om hærmygg

Like visst som eg leitar fram såpotter og jord for å starte sesongen dukkar (Sciaridae ssp) hærmyggen opp. Hærmygg eller sørgemygg som den også kallast, er ein ivrig krabat og til stor irritasjon der den svirrar rundt såpottene. Sjølve myggen gjer inga skade, men dei små kvite larvane som blir klekt i jorda livnærar seg på røtene til spirane, og i verste fall tek dei knekken på heile sådden.

(bildet lånt frå nettet)

Larvane til hærmyggen kjem med jorda, og er så små at ein ikkje legg merke til dei før den første myggen dukkar opp. Uansett kor eg prøvar så blir eg ikkje heilt kvitt dei, men eg klarar å halde dei på eit nivå både eg og småspirane fint kan leve med.

Metodar som eg har prøvd og som garantert ikkje hjelp

Rødvin og Zalo - mot hærmygg vil eg kalle denne metoden for alkoholmisbruk. Virker på bananfluger, men garantert ikkje på hærmygg. Det hjelp mykje betre å drikke den, dog utan Zalo.

Stikke fyrstikker i jorda - muleg at svovel kan vere effektivt, men då må det vere svovel i fyrstikker. Det er det ikkje, det er mange år sidan det vart produsert fyrstikker i Norge som inneheld svovel.

Metode som eg har prøvd og aldri prøvar igjen - men som kanskje hjelp

Vatne med ei blanding av vatn og litt salmiakk. Denne "vidunderkuren" tok livet av samtlige tomatplantar, fekk halvparten av blada på chiliane til å ramle av og resten av sådden gjekk i sjokk og nekta å vekse på 14 dagar. Myggen overlevde!
Kan vere eg gjorde noko feil, brukte 1ts på ein liter. På godt etablerte plantar er det sikker verd eit forsøk.

Metodar som eg ikkje har prøvd - men som visstnok skal fungere.

Strø eller vatne med maurmiddel. Dette stoffet har eg lita lyst til å strø på plantar som eg skal bruke til mat. Derfor uprøvd. Kan vere eg vil ty til det i "kampens hete" men då kun på blomster og ikkje på matplantar.

NemaFelt - nematoder som ein blandar ut i vatn. Dette er ferskvare og må brukast innan ei viss tid. Er å få kjøpt på Arctic Chili

Korleis eg gjer det.

Første bod for å halde hærmyggen i sjakk er passe på at jorda ikkje blir for våt. Eg vatnar frå undersida og let dei tørke godt ut mellom kvar vatning. Dette er også godt for røtene då dei vil søke nedover etter vatn og dermed blir sterkare.

Heng opp flugepapir som eg kjøpar på Jernia. Ikkje spesielt lekkert, men det er er med på å halde antallet nede.

Slå dei ihjel. Lite effektivt, men god trim!

Det vart kanskje ikkje så mange gode råd på korleis ein blir kvitt hærmygg, men ein del veldig gode råd på kva som ikkje hjelp :-) LYKKE TIL!

For fleire "gode" råd og tips, følg meg gjerne på Facebook og Instagram

Korleis så staudar ute

Det å så sine eigne staudar er både billeg og slett ikkje så vanskeleg så mange vil tru. Det fins forskjellege måtar og gjere det på og her vil eg vise korleis ein stratifiserer (kuldebehandlar) staudar.

Fordelen med å sette staudane ut er mange, du slepp å ha planterom med ekstra lys, dei klarar seg som regel sjølv, ein slepp herding til utemiljø og plantane blir sterke og sunne. Som tommelfingerregel kan ein sei: Alle staudar kan ein kuldebehandle og nokre må ha kuldebehandling for at spireprossen skal starte.
Kuldebehandling betyr ikkje at frø må ha minusgrader, men at temperaturen er lav og vekslande.

Har du inga eller liten erfaring med å så? Ta turen innom  HER. Der finn du ei detaljert forklaring på korleis ein sår og priklar. Framgangsmåten er den same som om ein sår og driv dei opp inne eller ute.

Aller først, ein staude er ei plante som visnar ned om vinteren og kjem igjen år etter år. Det er berre eit fåtal staudar som vil blomstre første året dei blir sådde. Som regel blomstrar dei ikkje før andre året. Med nokre kan det også ta fleire år.

Dei fleste staudane vi har i Norge overlever vinteren ute, nokre så som Rhodochiton atrosanguineus - blodbeger og Verbena bonariensis må takast inn og overvintre frostfritt.

Eg sår som regel tidleg i januar. La jorda vere godt fuktig men ikkje kliss blaut. Pottene lar eg stå inne i eit par dagar så frøa får trekke vatn. Så sett eg sett dei ut på ein plass med god drenering. Eg sett pottene i kasser som tidlegare har vore brukt til sopp eller trådkorger er også godt egna. Legg noko under så dei kjem opp frå bakken. Over pottene legg eg ein duk (markduk) for at frøa ikkje skal bli skylt bort av ver og vind. La dei gjerne snø ned.

Når vårsola kjem er det på tide å lette på duken for å sjå etter tegn på liv. Om ein ikkje fjernar den tidsnok kan spirane bli lange og slengete på grunn av for lite lys og for høg temperatur under duken. Om det likevel skulle skje, så fortvil ikkje, dei vil som regel kome til hektane igjen.
No er det berre å fjerne duken og etter kvart som temperaturen stig og lyset kjem tilbake vil dei spire. Pass berre på så dei ikkje tørkar ut i vårsola. Er du plaga med sniglar så sørg for å få dei opp frå bakken, småspirar er yndlingsretten til sniglane.

Er du av den utolmodige typen kan du ta pottene inn for å fart på spiringa. Ulempen med det er at du då helst må kunne tilby dei ekstra lys og du må herde dei til utemiljøet. Herding er å bere planter inn og ut, passe på så dei ikkje frys ihjel og at dei ikkje blir solbrent. Då vil dei i beste fall blir sterkt tilbakesett eller i verste fall stryke med. Då staudar sjeldan blomstrar same året er det liten hensikt i å lage seg så mykje ekstra arbeid.
Skulle det ikkje spire i alle pottene så ikkje la dei gå i komposten. La dei berre stå ute til neste vår, det kan vere at dei berre treng litt meir tid på seg.

Her finn du frøliste. 

Eller send PM til Kristins Hage&Drivhus. 

Følg meg gjerne på Facebook og på Instagram

Dyrking av asparges - korleis eg gjer det.

Ingenting kan overgå smaken av årets første heimedyrka asparges. Berre ein er tolmodig nok er det slett ikkje vanskeleg å få til. Ikkje treng ein stor plass, og den klarer seg stort sett på eiga hand berre dei får godt med gjødsel. Eg brukar naturgjødsel i form av pellets og gjødslar på same måte som eg gjer med dei fleste grønsaker. Eg er ingen ekspert på aspargesdyrking, men har prøvd og feila og her vil eg dele mine erfaringer.

For all del, ikkje sjå på dette som ein fasit, det er nok mange som kan dette mykje betre enn meg.

Tolmodig må ein vere for å dyrke fram asparges frå frø. Om ein googlar finn ein ulike tips om når ein kan starte å hauste. Eg hausta forsiktig 3. og 4. året og frå 5. året har eg hausta for fullt fram til jonsok.

Eg sådde asparges i februar 2010 og dei spirte etter ca 3 veker. På seinsommaren same år planta eg dei ut i pallekarmen. Heile 6 plantar i ein karm, noko som nok er i meste laget. Til trass for det får eg ei grei avling, sjølv om nokre av dei er mykje tynnare enn dei du kjøpar i butikken. Til gjengjeld er smaken mykje betre :-)

Etter at eg hadde planta dei ut kom eg på at eg kanskje skulle google litt for å finne ut korleis det faktisk skulle gjerast. Heldigvis gjorde eg det etter at eg hadde sett dei ut, for etter "boka" såg det veldig så omstendeleg ut, det var så ein reint kunne misse motet.

No har eg då gjort på min eigen amatørmessige måte, men asparges blir det likevel :-)

Dei første spirane dukker opp allereie i april, og tidleg i mai er det klart for hausting. Så går det slag i slag heil fram til jonsok. Er tilhøva optimale med varme og fuktigheit så veks dei utruleg fort, opp til fleire cm på ein dag. 

Etter jonsok er det stopp, då skal dei vekse i fred for å samle næring til neste års sesong. Etterkvart blir dei omlag 1,5 meter høge og liknar på dill. Eg bitt dei opp så dei ikkje legg seg utover.

Dette bildet er tatt tidleg i juli og om ikkje lenge vil aspargesen få eit grønt og frodig bladverk. 

Vil du sjå meir frå hagen min (og hagepusen Frøya) finn du det på facebook 

Kristins Hage&Drivhus 

og 

Instagram

Klematis - hagens lunefulle primadonna.

Til trass for at det er i slutten av april er det surt og kaldt ute. Kva passer då betre enn å kose seg med bilder frå forrige sommar. Eg er i overkant glad i klematis og har etterkvart skaffa meg rundt 30 ulike sortar. Eg er ingen ekspert på klematis, men etterkvart har eg prøvd og feila så litt har eg vel lært.

Første bud når ein kjøper klematis er å ikkje kaste namnelappen. Årsaka til det er fordi klematis skal klippast på 3 forskjellige måter.

Andre bud er at om den klematisen du planta i fjor ikkje dukkar opp neste år, så tyder det ikkje at den er død. Det kan vere at den berre vil kvile litt og året etter finn den ut at den skal den ta igjen blomstring for begge åra.

For å sei det med andre ord: "Om roser er hagens dronning så er klematis hagens lunefulle primadonna."

Klematis er delt inn i 3 forskjellig grupper og skal difor kuttast ned på tre forskjellige måtar. Då er det greit å vite kva den heiter så ein ikkje klipper feil. Om du kuttar for mykje kan du gå glipp av første blomstring. Nokre klematis i gruppe 2 blomster to gonger, først med fylte blomster og så eit mindre flor med enkle blomster.

Eg starter med min absolutte favoritt. Clematis 'Ilka' Denne er importert frå Estland for fleire år sidan.

Ilka er den klematisen eg har som kjem med dei største blomstrane. Den tilhøyrer gruppe 2 og 

beskjerast forsiktig etter blomstring i juni. Nydeleg lillablå farge og ulik alle andre klematis som eg har i hagen.

Clematis 'Ville de Lyon'. Etter ein del googling finn eg ut at dei lærde stridast og at den er plassert i både gruppe 2 og 3. Som regel treng eg ikkje ta stilling til det fordi den i hagen min er utsatt for ein del vind og greinane knekk heil nede ved bakken. Difor blomstrar den seint, gjerne etter at dei andre klematisane så og seie er ferdig med blomstringa.

Clematis 'Romantica' også importert frå Estland. Dette er ein gruppe 3 klematis og i februar/mars skal den kuttast ned til ca 20 cm over bakken.

Veldig klatrevillig og i hagen min slyngar den seg oppover ei bjørk. 'Romantica' er også ein av dei mørkaste klematisane eg har. Kan bli over 3 meter høg og blomstrar frå juli til september.

I armeringsmatta har eg to ulike alpeklemais. Den som er mest vanleg er blå, og så har eg Clematis alpina 'Ruby' Apeklematis som blomstrar tidleg om våren tilhøyrer gruppe 1. Dei skal ein ikkje beskjere, men kun klippe bort døde greiner om våren. 

Meir om hagen finn du på Kristins Hage&Drivhus og på Instagram

Såing og prikling - korleis eg gjer det

Våren er på veg og på denne tida er det mange som sår, priklar og dyrkar diverse vekstar på ulikt vis. Det finst sikker fleire vegar til Rom, men her vil eg vise korleis eg gjer det.

Det er såtid i heimen og alt utstyret er på plass. Såjord, potter, frø og merkepinnar. Det siste er veldig viktig for elles går det i surr. Innbill deg aldri at du huskar kva som er kva om du sår meir enn tre sortar.

Pottene er fylt med godt fukta jord. Eg strør eller legg frøa opp på jorda, sprayer på litt vatn for ekstra fukt og legg så meir jord på toppen. Kor mykje jord kjem an på kor store frøa er. Det dobbelte av storleiken på frøa er ein god regel. Les på pakken! Ikkje alle skal dekkast med jord. Pass på at overflata alltid er svakt fuktig så frøa ikkje tørkar ut!

Då er grunnarbeidet gjort og ventetida startar. Eg spirar frøa under lysrøra på kjøkkenbenken. Godt med varme er eit "must". Stuetemperatur passer bra og varmekablane på badet er også eit alternativ om det går altfor treigt. Er det staudar som treng stratifisering (kuldebehandling) sett eg dei ut. Enno ein gong, les på pakken!
Eg brukar  små minidrivhus, eller ein kan også dekke dei med plast. Pass på at dei får litt luft så frøa ikkje rotnar. Jorda skal og MÅ vere fuktig, men ikkje kliss blaut.

No startar snart det som er aller mest artig. Dei aller første små spirane dukkar opp i såpottene. Ein gledens dag. Etter å har stirra på svart jord i fleire dagar, og gjerne fleire gongar for dag, er det som eit under at dei tørre små frøa vaknar til liv og vert til grøne spirar.

Det først eg då gjer er å fjerne potta frå minidrivhuset. For dei må spirane vert det for varmt og fuktig under lokket, og det ber strake vegen ned på planterommet der det er kjøligare.

For lite lys og for høg temperatur = lange, tynne og svake spirar. Viktig!
Tips: Ulike sortar spirar ulikt så ikkje bruk brett der pottene heng saman. Det blir litt ugreit når nokre spirar og andre ser ut til å ta seg god tid. Då kan du fjerne ei og ei potte etterkvart som det spirar.

På planterommet har eg fleire lysarmatur som heng i kjettingar som er festa i taket. Passe avstand frå lysrør til plantar er ca 30 cm. Etterkvart som dei veks er det enkelt å heve lyset så plantane ikkje vert svidd. Det er berre å balansere på ei gardintrapp og flytte kjettingen nokre hakk oppover.

Neste steg er prikling. Skal dei vekse seg store og sterke må dei få seg eiga potte med god jord. Eg priklar dei små spirane over i "plantejord med naturgjødsel," som det står på sekken. Etter alt arbeid og omsorg eg har lagt ned spandere eg skikkelig jord på småspirane.
Moralen er: Ikkje kjøp den billegaste jorda.

Når eg priklar gjer eg det så enkelt at eg klemmer på potta for å løsne jordklumpen, tømer den ut og dreg spirane forsiktig frå kvarandre for ikkje å skade røtene. Før det har eg gjort klar nye potter med jord, lager eit passe hol og plasserer spiren ned i holet. Dytt dei forsiktig på plass med ein pinne ol. og sørg for at røtene er i god kontakt med jorda.

Eg held småspirane i stilken så eg ikkje knekk stilken. Skadar du den er alt håp ute for den lille spiren. Frøblad er dei to første bladpara som kjem og ser annaleis ut enn dei blada som kjem seinare.

Når eg priklar dei om sett eg dei alltid djupare i den nye potta. Gjerne jord heilt opp til under frøblada. Sett pottene på eit brett og slå på vatn så jorda trekk det opp i krukka. Virkar jorda litt tørr sprayer eg på vatn for å fukte den.

Heretter vatnar eg KUN på brettet for å unngå rothalsrote og hærmygg. Hærmygg er noko dritt, då larvane et opp dei spinkle røtene. Dessverre er det sånn at larvane er i jord du kjøper, og det er ikkje mulig å oppdage dei før etter eit par veker eller så når små svarte fluger svirrer rundt i rommet. Når du vatnar nedanfrå vil røtene blir sterkare fordi dei må søke nedover etter vatn.
Ein vinn vinn situasjon med andre ord :-)

Får du først hærmygg er det nesten umulig å bli kvitt, men fortvil ikkje, held du angrepet i sjakk vil det gå bra likevel. Eg prøver å klaske dei ihjel noko som ikkje er så enkelt, men er god trim :-) Flugepapir funkar også! Her ser du korleis eg "taklar" hærmygg

Har fått mange spørsmål om kor ofte eg vatnar og svaret på det er når det trengs :-) Det finst ikkje noko fasitsvar fordi det kjem an på temperatur, størrelse på potter og kor godt utvikla rotsystemet er. Mitt beste tips er, løft opp potta og kjenn under, er den såvidt fuktig vatnar du ikkje sjølv om jorda er knusktørr på overflata. Undervatningsmatter er også kjekt å ha. Dei held på fuktigheita og eg kjenner på matta om det er på tide å vatne.

Slik ser mine matter ut og dei held som regel i eit par sesongar eller meir. For å vere på den sikre sida vasker eg dei godt før eg tek dei i bruk igjen så eg ikkje dreg med meg eventuell smitte. Gamle handdukar gjer også nytta.

Når plantane har fått fart på seg brukar eg å toppe dei. Det kan du lese om i denne bloggposten. Topping gjeld sommarblomstrar og ikkje om du sår staudar. Her ser du korleis eg sår staudar ute i januar/februar. Håper dette var til nytte, er det noko du lurer på så berre spør og eg skal svare etter beste evne.

Eg har også ein del frø av staudar, klematis, urter og grønsaker sals for ein billeg penge. Dei finn du HER. 

Er du interessert i chili og tomatfrø finn du det HER

LYKKE TIL!

Følg meg gjerne på facebook Kristins Hage&Drivhus og på Instagram

Ompotting av agurk - hvordan jeg gjør det.

I går tok jeg meg endelig på tak og fikk pottet om agurkplantene. Det var på høy tid for de hadde det ganske trangt om føttene.
Agurkplanter er noen særlinger og liker ikke å bli forstyrret. Noe jeg fikk erfare da jeg sådde for første gang og de kollapset etter ompotting.

Når jeg sår agurk bruker jeg litt større såpotter enn vanlig, og bare ett frø i hver potte. Nederst i potta har jeg vanlig jord, og øverst såjord. Dette for at de skal få stå i fred så lenge som mulig. Når de har kommet godt i vekst, gir jeg de svakt gjødselvann. Ca det halve av doseringen som står på flasken.


Jeg klemmer forsiktig på potten og lirker agurkplanten ut så varsomt som mulig uten å forstyrre røttene.

I bunnen av den nye potten har jeg i noen never med kusgjødselkompost. Resten fyller jeg opp med blomsterjord. God jord er viktig, så det lønner seg ikke å kjøpe den billige hagejorda.

Da har den kommet i ny potte. Støttepinne er på plass og husk å vanne godt.

Jeg sådd agurk 11. februar og to av plantene er allerede i blomst. Cucumus sativus F1 'Max' blir 250 cm høy. I fjor leverte den sin første agurk før den var en halv meter høy, og produserte hele sommeren og et stykke ut på høsten.

Flott gulfarge på tomatblomstene.

Håper dette var nyttig for dere som ikke har sådd agurk før :-)

Besøk meg gjerne på facebook og på Instagram

Ny sti i hagen

De siste par ukene har det vært travle dager i hagen min da jeg har laget meg en ny sti i hagen. Min flinke handyman har vært travelt opptatt med å snekre carport til meg, så skulle det bli sti i år, måtte jeg ta spaden i egne hender.

Jeg kan ikke nekte for at jeg er litt kry, da jeg stort sett  har gjort alt selv. Det var bare noen få meter igjen av stien da jeg (kremt) pådro meg senebetennelse og hanymannen trådte til og spadde opp resten for meg. Sånn går det når iveren tar overhånd og en ikke kjenner at det begynner å gjøre vondt. Heldigvis ga det seg etter en liten uke.

Her kan stien og det nye bedet så vidt skimtes i bakgrunnen

Førbilde, tatt fra verandaen. På det nederste bilde ser dere en del av skiferplattingen som ble lager for et par år siden.

Her har jeg så vidt begynt, og lurer sterkt på hva jeg har gitt meg ut på. Det var heldigvis ikke så tungt å spa torv som jeg trodde, da jeg brukte en kantstikker til å spa løs torva med.

Et stykke på vei. Har lagt på litt sand som jeg tråkker godt til inntil kantsteinen. For å finne retningen på stien gikk jeg foran mens handymannen kjørte etter med plenklipperen. Enkelt og effektivt :-)

Enda et stykke torv er spadd bort, det går fremover, og fortere enn jeg trodde.

Et nytt bed måtte selvfølgelig anlegges siden jeg likevel var ute med spaden.

Området sett mot huset og skiferplattingen som er under verandaen.

Da har duk og singel kommer på plass, og bedet ferdig anlagt men ikke ferdig beplantet. I forgrunnen har jeg plantet en Hemerocallis, i stativet en hvit klatrerose som jeg ikke husker navnet på, en kanelsørbøk med lekre vridde greiner og en oppstamma koreagran.

Endelig ferdig. Nå gjenstår det bare en liten steintrapp i enden av stien, men DET er handymannen sin jobb.

Endelig begynner området å ta form. Det blir ingen nye bed med det første, men jeg skal forandre litt på formene på de bedene jeg har - og det betyr jo selvfølgelig at de blir større :-)

Følg meg gjerne på

Kristins Hage&Drivhus og på Instagram

Jordblanding til tomater.

I helgen fikk jeg endelig satt av tid til å potte om tomatplantene for siste gang. De har nå kommer i 17 liters bøtter så nå har de endelig fått rikelig med plass til røttene.

Jeg bruker å lage en egen jordblanding til tomatene som jeg ikke skal ta æren for å ha funnet opp selv. Jeg fant oppskriften en eller annen plass på nettet, og jeg er dessverre ikke i stand til å huske hvor.

Pr. 50 liter jord av god kvalitet  (jeg bruker den de kaller blomsterjord som er tilsatt gjødsel)
7,5 dl vedaske ( fra peisen)
1 dl benmel

Dette blandes godt sammen i en balje. I tillegg tar jeg noen never kugjødselkompost og legger i bunnen av potten.

Jeg setter et plastrør i potten som jeg vanner gjennom. I bunnen har jeg en pose med lecakuler. Praktisk da jeg slipper å vanne hver dag om sommeren.
Hvordan jeg har laget undervanning til tomatplantene kan dere lese om her, og litt mer om ompotting av tomatplanter finner dere i denne posten.
Det er også svært viktig å tyve tomatplantene. Hvordan jeg gjør det kan du lese om her

Følg meg gjerne på Kristins Hage&Drivhus som er facebooksiden min. Også her vil du finne et og annet tips.

Det begynner etterhvert å bli trangt i drivhuset, og snart er det på tide å potte om agurkene også - men det må vente til jeg har fått fått plantet ut noen av sommerblomstene.

Sånn helt til slutt - agurkblomster er vakre med sin klare gule farge :-)

Du kan også følge meg på Instagram