Pergi ke kandungan

Tirto Adhi Soerjo

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Nama ini merupakan nama seorang warga Indonesia; ia tidak mempunyai nama keluarga.
Raden Mas

Tirto Adhi Soerjo
Kelahiran1880
Kabupaten Blora, Hindia Timur Belanda
Meninggal dunia1918 (berumur 37–38)
Bacan, Hindia Timur Belanda
PekerjaanWartawan
Tahun aktif1894–1912
PasanganRaja Fatimah

Raden Mas Tirto Adhi Soerjo (Ejaan Sempurna: Tirto Adhi Suryo; 1880–1918) ialah seorang wartawan Indonesia berbangsa Jawa yang dikenali kerana kritikan tajam terhadap kerajaan kolonial Belanda. Dilahirkan kepada keluarga bangsawan Jawa di Blora, Jawa Tengah, Tirto mula-mulanya belajar untuk menjadi doktor tetapi kemudian beralih kepada kewartawanan. Beliau menjadi karyawan bebas semenjak tahun 1894 dan pada tahun 1902 beliau menjadi penyunting Pembrita Betawi yang berpangkalan di Betawi (kini Jakarta). Tirto mengasaskan akhbar pertamnya pada tahun 1903 dan, empat tahun kemudian, menubuhkan Medan Prijaji sebagai wadah orang pribumi Indonesia yang berpendidikan. Ini merupakan penerbitannya yang paling lama, bertahan selama lima tahun, sebelum Tirto dibuang negeri pada tahun 1912 ke Bacan ekoran kritikan antikolonialnya.

Medan Prijaji diiktiraf sebagai akhbar yang benar-benar akhbar "Indonesia", dan Tirto digelar bapa kewartawanan Indonesia. Beliau dinobatkan sebagai Pahlawan Nasional Indonesia pada tahun 2006. Tirto menjadi model buat Minke, watak utama dalam Kuartet Buru karya Pramoedya Ananta Toer.

Kehidupan awal

[sunting | sunting sumber]

Tirto dilahirkan dalam keluarga Priyayi (bangsawan Jawa) di Kabupaten Blora, Jawa Tengah, pada tahun 1880.[1] Beliau dibesarkan oleh datuk dan nenek beliau, yang mempunyai hubungan yang tertekan dengan penjajah Belanda yang memerintah.[2] Selepas datuk Tirto, Tirtonoto telah digulingkan sebagai pemangku oleh seorang lelaki Belanda yang disokong.[3] Walaupun begitu, Tirto dapat menghadiri sekolah untuk belia Eropah (Europeesche Lagere School) di Bojonegoro, Rembang, dan Madiun. Beliau menamatkan pengajian pada tahun 1894; tahun itu beliau mula melibatkan diri dalam bidang kewartawanan, melakukan beberapa surat-menyurat bagi bahasa Melayu harian Hindia Olanda; beliau tidak menerima honorarium, tetapi telah diberi surat khabar percuma apabila karya-karya beliau telah diterbitkan.[1][4] Tirto meneruskan pengajian ke ibu negara di Batavia (kini Jakarta), di mana beliau memilih untuk belajar di Sekolah Latihan Native Physicians (STOVIA). pilihan adalah luar biasa bagi pelajar berketurunan mulia, yang biasanya pergi ke sekolah untuk kakitangan kerajaan masa depan.[1]

Tirto menghabiskan enam tahun di STOVIA, mengambil tiga tahun kursus persediaan dan satu lagi tiga pengajian. Pada tahun yang keempat, beliau meninggalkan sekolah, sama ada selepas tercicir atau dibuang. Tirto menulis bahawa dia telah gagal peperiksaan perlu untuk lulus kerana dia telah menulis terlalu sibuk untuk Hindia Olanda untuk belajar, itu yang memerlukan menarik diri dari sekolah. Sementara itu, Pramoedya Ananta Toer dalam biografi Tirto menulis bahawa Tirto telah ditangkap memberikan preskripsi untuk seorang wanita Cina yang tidak memerlukannya, yang membawa kepada pengusiran Tirto ini.[1]

Kerjaya kewartawanan

[sunting | sunting sumber]

Selepas meninggalkan STOVIA pada tahun 1900 Tirto tetap terlibat dalam bidang kewartawanan. Beliau mula bekerja sebagai editor harian Pembrita Betawi berpangkalan di Batavia pada tahun 1902, bekerja serentak sebagai pembantu editor untuk Warna Sari dan wartawan untuk Bromartani berpangkalan di Surakarta.[4] Kolumnya Dreyfusiana (merujuk kepada Dreyfus urusan ketika itu sedang berjalan di Perancis) yang terkandung kritikan dipanaskan kerajaan kolonial Belanda dan salah guna kuasa. Tema-tema ini yang kekal sama walaupun selepas Tirto meninggalkan akhbar itu pada tahun 1903 memetik kesihatan.[1][4]

Tirto menubuhkan akhbar sendiri, Soenda Berita, pada tahun yang sama; ia disasarkan terutamanya pada pembaca asli, tetapi juga disediakan untuk etnik Cina dan Indo untuk menarik hasil pengiklanan. Sejarawan Malaysia Ahmat Adam menggelar Soenda Berita akhbar asli milik pertama di Hindia.[4] Penerbitan ini adalah tidak, bagaimanapun, tahan lama; berikutan pelanggaran kes amanah di mana beliau telah dituduh mencuri aksesori, Tirto dibuang ke Bacan pada tahun 1904. Beliau tidak lama lagi berkawan dengan sultan, Muhammad Sidik Syah, dan pada 8 Februari 1906 Tirto berkahwin dengan anak perempuan Sultan, Raja Fatimah.[4]

Medan Prijaji dan kematian

[sunting | sunting sumber]
Halaman depan Medan Prijaji, 2 April 1910

Selepas pulang ke Jawa pada tahun 1906, Tirto merancang bagi sebuah akhbar berbahasa Melayu baru, bekerja dengan pelbagai Priyayi dan peniaga. Mereka mula-mula bersatu sebagai Sarekat Priyayi pada tahun 1906, dan pada tahun berikutnya Tirto melancarkan Medan Prijaji, mingguan berpangkalan di Bandung. Beliau mengiklankan akhbar baru sebagai "suara bagi raja-raja, bangsawan asli, dan pemikiran peniaga asli." [a][5] Akhbar itu telah diiktiraf secara meluas sebagai akhbar pertama benar-benar "Indonesia", walaupun sederhana telah hadir di kawasan itu sejak Bataviase Nouvelles telah ditubuhkan pada tahun 1744, kerana ia telah dimiliki dan dikendalikan oleh orang asli Indonesia, termasuk wartawan asli, editor, dan pencetak; penonton sasaran itu juga asli. [5] Tirto terus mengkritik dasar Belanda, menjadi semakin jelas; satu kes pada tahun 1909 menyebabkan beliau dipenjara selama dua bulan.[6] Dalam tempoh ini beliau menubuhkan dua penerbitan yang lebih kecil, Soeloeh Keadilan dan berorientasikan wanita Poetri Hindia.[7]

Pada tahun 1910 Tirto berpindah Medan Prijaji ke Batavia dan menjadikan ia setiap hari. Edisi pertama dalam format baru ini telah diterbitkan pada 5 Oktober 1910; pada masa ini ia mempunyai kira-kira 2,000 pelanggan.[6] Dia terus menulis kritikan kuat kerajaan kolonial Belanda dan diiklankan akhbar itu sebagai "organ untuk rakyat ditundukkan di Dutch Easties" dan "tempat untuk suara-suara anak negeri".[b][5] Kritikan terhadap kerajaan dan promosi ideologi nasionalis pada masa itu adalah berbahaya, dan banyak penulis menghabiskan masa di penjara untuk menyatakan rasa tidak senang mereka terhadap penjajahan. Tirto dan Medan Prijaji dapat bertahan sehingga tahun 1912, apabila Belanda ditutup kertas; isu terakhir telah dicetak pada 3 Januari 1912, dan Tirto dihantar semula ke Bacan. Tirto meninggal dunia pada tahun 1918, masih dalam buangan.[5]

Legasi

[sunting | sunting sumber]

Syafik Umar, seorang wartawan kanan di harian Pikiran Rakyat berpangkalan di Bandung, menulis bahawa Medan Prijaji meletakkan rangka kerja bagi kewartawanan moden di Indonesia. Beliau memetik susun atur dan kebangsaan fahaman kerja-kerja, yang berbeza daripada kerja-kerja awal milik Belanda dan Indo.[5] Wartawan Sudarjo Tjokosisworo menggambarkan Tirto sebagai wartawan Indonesia yang pertama untuk menggunakan media untuk membentuk pendapat umum. Pendidik Ki Hajar Dewantara memuji pandangan tajam Tirto ini.[6] Lain-lain telah menganggap kerja Tirto dalam media, bersama-sama dengan yang Dewantara dan Agus Salim, kerana memalsukan identiti nasional, pendahulj perlu untuk kemerdekaan.[8]

Untuk tulisan-tulisannya, Tirto telah diisytiharkan sebagai Wira Akhbar pada tahun 1973. Beliau telah dilantik sebagai Pahlawan Nasional Indonesia pada 3 November 2006 untuk "sumbangan cemerlang kepada negara".[6][9] Dalam sejarah Indonesia, Merle Calvin Ricklefs menerangkan Tirto sebagai "bapa kewartawanan Indonesia".[10]

Minke, watak utama Kuartet Buru Pramoedya Ananta Toer, telah mendasarkan Tirto. Seperti Tirto, Minke dilahirkan di Blora dan menulis polemik besaran terhadap Belanda. Minke juga menubuhkan sebuah akhbar bernama Medan Priyayi dan menggunakannya sebagai kenderaan untuk pandangan politiknya sebelum akhirnya dihantar ke dalam buangan.[11]

Catatan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Original: "... swara bagai sekalijan Radja2, Bangsawan Asali dan fikiran dan saoedagar2 Anaknegri."
  2. ^ Original: "Orgaan boeat bangsa jang terperentah di H.O. Tempat akan memboeka swaranya Anak-Hindia."

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ a b c d e Latif 2005, m/s. 164–165.
  2. ^ Adam 1995, m/s. 110.
  3. ^ Adam 1995, m/s. 115.
  4. ^ a b c d e Adam 1995, m/s. 109.
  5. ^ a b c d e Umar 2006, Koran Nasional Pertama.
  6. ^ a b c d Suara Rakyat 2012, Pahlawanku.
  7. ^ Adam 1995, m/s. 111, 113.
  8. ^ The Jakarta Post 2011, The press and society.
  9. ^ The Jakarta Post 2006, Freedom fighters.
  10. ^ Ricklefs 1993, m/s. 210.
  11. ^ Yahoo! 2013, Annelies-Minke.

Bibliografi

[sunting | sunting sumber]
  • Adam, Ahmat (1995). The Vernacular Press and the Emergence of Modern Indonesian Consciousness (1855–1913). Studies on Southeast Asia. 17. Ithaca: Cornell University Press. ISBN 978-0-87727-716-3.CS1 maint: ref=harv (link)
  • "Annelies-Minke, fantasi Pramoedya tentang Tirto Adhi Soerjo". Yahoo! News. 11 February 2013. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-04-20. Dicapai pada 2013-10-13.
  • "Editorial: The press and society". The Jakarta Post. 9 February 2011. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-04-20. Dicapai pada 2013-10-13.
  • "Freedom fighters receive national hero title". The Jakarta Post. 10 November 2006. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-04-20. Dicapai pada 2013-10-13.
  • Latif, Yudi (2005). Inteligensia Muslim dan Kuasa: Genealogi Inteligensia Muslim Indonesia Abad ke-20. Bandung: Mizan.CS1 maint: ref=harv (link)
  • "Pahlawanku Tirto Adhi Soerjo: Penerbit Koran Pertama di Indonesia". Suara Rakyat. 5 June 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-04-20. Dicapai pada 2013-10-13.
  • Ricklefs, M. C. (1993). A History of Modern Indonesia since c.1300 (ed. 2nd). MacMillan. ISBN 978-0-333-57689-2.CS1 maint: ref=harv (link)
  • Umar, Syafik (7 February 2006). "Koran Nasional Pertama Lahir di Bandung". Pikiran Rakyat. Diarkibkan daripada yang asal pada 2006-11-04. Dicapai pada 2013-10-13.

Bacaan lanjut

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Tirto_Adhi_Soerjo&oldid=5207267"