Pergi ke kandungan

Aksara Arab Selatan Purba

Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Aksara Arab Selatan Purba
Jenis tulisan
Tempoh masa
Lewat alaf ke-2 SM hingga abad ke-6 TM
Arah tulisanRight-to-left Sunting ini di Wikidata
Bahasa-bahasaArab Selatan Lama, Ge'ez
Tulisan berkaitan
Sistem tulisan induk
Sistem tulisan turunan
Ge'ez[1][2]
Sistem tulisan kerabat
Arab Utara Purba
ISO 15924
ISO 15924Sarb (), ​Templat:ISO 15924 name
Unikod
Alias Unikod
Old South Arabian
U+10A60–U+10A7F
 Laman ini mengandungi transkripsi fonetik daripada Abjad Fonetik Antarabangsa (AFA). Untuk panduan pengenalan simbol-simbol AFA, sila lihat Bantuan:AFA. Untuk membezakan simbol [ ], / / dan ⟨ ⟩, sila lihat IPA § Tanda-tanda kurung dan pembatas-pembatas transkripsi.
Prasasti Arab Selatan untuk dewa negeri Saba, Almaqah

Aksara Arab Selatan Purba (Old South Arabian: 𐩣𐩯𐩬𐩵 ms3nd; Arab: الْمُسْنَد musnad) bercabang daripada aksara Sinaitik Purba sekitar lewat alaf ke-2 SM. Ia digunakan untuk menulis bahasa Arab Selatan Lama iaitu bahasa Saba, Qataban, Hadramaut, Main dan Hasait, dan serta bahasa purba Eritrea, Geʽez di Dʿmt. Contoh terawal tulisan Arab Selatan Purba terdapat pada serpihan tembikar yang dicat dari Raybun di Hadramaut di Yaman, dari lewat alaf ke-2 SM.[3] Ia tidak mempunyai huruf vokal, hanya menandakannya dengan huruf saksi konsonan.

Aksara ini menjadi matang sekitar 800 SM dan penggunaannya berterusan sehingga abad ke-6 TM, termasuk menulis inskripsi-inskripsi Arab Utara Purba dengan sedikit ubah suaian pada abjadnya, apabila ia digantikan oleh abjad Arab.[4] Di Eritrea dan Ethiopia, ia kemudiannya berkembang menjadi aksara Geʽez,[1][2] yang dengan simbol-simbol tambahan, telah digunakan untuk menulis bahasa Amhara, Tigrinya dan Tigre, serta bahasa-bahasa lain (termasuk pelbagai bahasa Semitik, Kushitik, dan bahasa-bahasa Nilo-Sahara).

Sejarah Huruf

Zaman Gangsa Pertengahan 19–15 SM

Maruwi 3 SM
Salasilah lengkap


Ciri-ciri

[sunting | sunting sumber]

  • Ia biasanya ditulis dari kanan ke kiri tetapi juga boleh ditulis dari kiri ke kanan. Apabila ditulis dari kiri ke kanan aksara diterbalikkan secara mendatar (lihat foto).
  • Perkataan dijarak atau dipisah dengan garisan menegak (|).
  • Huruf-huruf dalam perkataan adalah tidak bersambung.
  • Ia tidak menggunakan sebarang tanda baca (titik, dsb.), berbeza dalam hal ini dengan abjad Arab moden.

Huruf

[sunting | sunting sumber]

Contoh huruf-huruf bahasa Saba pada halaman 274 buku Illustrirte Geschichte der Schrift oleh Carl Faulmann, 1880
Contoh huruf-huruf bahasa Saba pada halaman 275 buku Illustrirte Geschichte der Schrift oleh Carl Faulmann, 1880
Huruf Fonem AFA Huruf sepadan dalam
Arab Utara Purba Geez Fenisia Aramia Arabic
𐩠 h [h] 𐪀 ሀ 𐤄 𐡄 ه‎
𐩡 l [l] 𐪁 ለ 𐤋 𐡋 ل‎
𐩢 ḥ [ħ] 𐪂 ሐ 𐤇 𐡇 ح‎
𐩣 m [m] 𐪃 መ 𐤌 𐡌 م‎
𐩤 q [q] 𐪄 ቀ 𐤒 𐡒 ق‎
𐩥 w [w], [uː] 𐪅 ወ 𐤅 𐡅 و‎
𐩦 s² (š) [ɬ] 𐪆 ሠ 𐤔 𐡔 ش‎
𐩧 r [r] 𐪇 ረ 𐤓 𐡓 ر‎
𐩨 b [b] 𐪈 በ 𐤁 𐡁 ب‎
𐩩 t [t] 𐪉 ተ 𐤕 𐡕 ت‎
𐩪 s¹ (s) [s] 𐪊 ሰ س‎
𐩫 k [k] 𐪋 ከ 𐤊 𐡊 ك‎
𐩬 n [n] 𐪌 ነ 𐤍 𐡍 ن‎
𐩭 ḫ [x] 𐪍 ኀ خ‎
𐩮 ṣ [sˤ] 𐪎 ጸ 𐤑 𐡑 ص‎
𐩯 s³ (ś) [s̪] 𐪏 𐤎 𐡎
𐩰 f [f] 𐪐 ፈ 𐤐 𐡐 ف‎
𐩱 ʾ [ʔ] 𐪑 አ 𐤀 𐡀 ا‎
𐩲 ʿ [ʕ] 𐪒 ዐ 𐤏 𐡏 ع‎
𐩳 ḍ [ɬˤ] 𐪓 ፀ ض‎
𐩴 g [g] 𐪔‎ ገ 𐤂 𐡂 ج‎
𐩵 d [d] 𐪕 ደ 𐤃 𐡃 د‎
𐩶 ġ [ɣ] 𐪖 غ‎
𐩷 ṭ [tˤ] 𐪗 ጠ 𐤈 𐡈 ط‎
𐩸 z [z] 𐪘 𐤆 𐡆 ز‎
𐩹 ḏ [ð] 𐪙 ዘ ذ‎
𐩺 y [j], [iː] 𐪚 የ 𐤉 𐡉 ي‎
𐩻 ṯ [θ] 𐪛 ث‎
𐩼 ẓ [θˤ] 𐪜 ظ‎
Wikipedia, ditulis dengan huruf musnad, dari kanan ke kiri pada baris atas dan dari kiri ke kanan di bawah. Perhatikan bagaimana huruf-huruf diterbalikkan.

Nombor

[sunting | sunting sumber]

Enam tanda digunakan untuk nombor:

1 5 10 50 100 1000
𐩽 𐩭 𐩲 𐩾 𐩣 𐩱

Tanda untuk 50 jelas dicipta dengan mengeluarkan segi tiga bawah dari tanda untuk 100.[5] Tanda untuk 1 juga berfungsi sebagai pemisah perkataan. Empat tanda itu lagi digunakan sebagai huruf dan nombor. Setiap daripada empat tanda ini adalah huruf pertama nama nombor yang sepadan.[5]

Tanda tambahan (𐩿) digunakan untuk kurungan nombor, membezakannya daripada teks sekeliling.[5] Contohnya, ‎𐩿𐩭𐩽𐩽𐩿.

Tanda-tanda ini digunakan sebagai sistem yang serupa dengan angka Rumi untuk melambangkan sebarang nombor (kecuali sifar). Dua contoh:

  • 17 ditulis sebagai 1 + 1 + 5 + 10: ‎𐩲𐩭𐩽𐩽
  • 99 ditulis sebagai 1 + 1 + 1 + 1 + 5 + 10 + 10 + 10 + 10 + 50: 𐩾𐩲𐩲𐩲𐩲𐩭𐩽𐩽𐩽𐩽

Nombor sampel dari satu hingga dua puluh
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
𐩽 𐩽𐩽 𐩽𐩽𐩽 𐩽𐩽𐩽𐩽 𐩭 𐩭𐩽 𐩭𐩽𐩽 𐩭𐩽𐩽𐩽 𐩭𐩽𐩽𐩽𐩽 𐩲
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
𐩲𐩽 𐩲𐩽𐩽 𐩲𐩽𐩽𐩽 𐩲𐩽𐩽𐩽𐩽 𐩲𐩭 𐩲𐩭𐩽 𐩲𐩭𐩽𐩽 𐩲𐩭𐩽𐩽𐩽 𐩲𐩭𐩽𐩽𐩽𐩽 𐩲𐩲

Ribu ditulis dalam dua cara berbeza:

  • Nilai yang lebih kecil ditulis menggunakan tanda 1000 sahaja. Contohnya, 8000 ditulis sebagai 1000 × 8: ‎
  • Nilai yang lebih besar ditulis dengan menjadikan tanda 10, 50, dan 100 sebagai 10,000, 50,000 dan 100,000 masing-masing:
    • 31,000 ditulis sebagai 1000 + 10,000 × 3: 𐩲𐩲𐩲𐩱 ‎ mudah dikelirukan dengan 1,030)
    • 40,000 ditulis sebagai 10,000 × 4: 𐩲𐩲𐩲𐩲 ‎ mudah dikelirukan dengan 40)
    • 253,000 ditulis sebagai 2 × 100,000 + 50,000 + 3 × 1000: 𐩣𐩣𐩾𐩱𐩱𐩱 ‎ mudah dikelirukan dengan 3,250)

Mungkin kerana kekaburan, angka sekurang-kurangnya dalam batu bersurat dan tugu sentiasa dijelaskan dengan nombornya juga ditulis dalam bentuk perkataan.

Zabur

[sunting | sunting sumber]
Inskripsi Zabur

Zabūr, juga dikenali sebagai "Minuskul Arab Selatan",[6] ialah nama bagi tulisan berangkai aksara Arab Selatan yang digunakan oleh orang Saba sebagai tambahan kepada aksara untuk membuat tugu mereka, iaitu Musnad.[7]

Zabur ialah sistem tulisan di Yaman purba yang digunakan di samping Musnad. Perbezaan antara keduanya ialah Musnad mendokumentasikan peristiwa sejarah, manakala tulisan Zabur digunakan untuk tulisan agama atau untuk merekodkan urus niaga sehari-hari orang Yaman purba. Tulisan Zabur boleh didapati dalam bentuk palimpses yang ditulis pada papirus atau tangkai daun palma.[8][9]

Unicode

[sunting | sunting sumber]

Abjad Arab Selatan telah ditambahkan kepada Standard Unicode pada bulan Oktober 2009 dengan keluaran versi 5.2.

Blok Unicode tersebut, yang dipanggil Arab Selatan Kuno, ialah U+10A60–U+10A7F.

Sila maklum bahawa U+10A7D OLD ARAB SELATAN NOMBOR SATU (𐩽) mewakili nombor satu dan pemisah perkataan.[5]

Arab Selatan Lama[1]
Carta kod Konsortium Unicode rasmi (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+10A6x 𐩠 𐩡 𐩢 𐩣 𐩤 𐩥 𐩦 𐩧 𐩨 𐩩 𐩪 𐩫 𐩬 𐩭 𐩮 𐩯
U+10A7x 𐩰 𐩱 𐩲 𐩳 𐩴 𐩵 𐩶 𐩷 𐩸 𐩹 𐩺 𐩻 𐩼 𐩽 𐩾 𐩿
Catatan
1. U10A60 setakat Unicode versi 15.1

Galeri

[sunting | sunting sumber]

  • Gambar dari Muzium Negara Yaman:
  • Gambar dari Muzium Tentera Yaman:
  • Gambar dari Muzium British
  • Incense burner, from Yemen, 5th-4th century BCE. An ancient South Arabian inscription about the names of incense
    Pembakar kemenyan, dari Yaman, abad ke-5-4 SM. Inskripsi purba Arab Selatan tentang nama-nama kemenyan

Rujukan

[sunting | sunting sumber]

Petikan

[sunting | sunting sumber]

  1. ^ a b Daniels, Peter T.; Bright, William, penyunting (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. m/s. 89, 98, 569–570. ISBN 978-0195079937. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "WorldsWritingSystems89" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  2. ^ a b Gragg, Gene (2004). "Ge'ez (Aksum)". Dalam Woodard, Roger D. (penyunting). The Cambridge Encyclopedia of the World's Ancient Languages. Cambridge University Press. m/s. 431. ISBN 0-521-56256-2. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "CambridgeAncientLanguages431" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  3. ^ Stein, Peter (2013). "Palaeography of the Ancient South Arabian script. New evidence for an absolute chronology". Arabian Archaeology and Epigraphy. 24 (2): 186–195. doi:10.1111/aae.12024. ISSN 0905-7196.
  4. ^ Ibn Durayd, Ta‘līq min amāli ibn durayd, ed.
  5. ^ a b c d Maktari, Sultan; Mansour, Kamal (2008-01-28). "L2/08-044: Proposal to encode Old South Arabian Script" (PDF).
  6. ^ Stein 2005.
  7. ^ Ryckmans, Müller & ‛Abdallah 1994.
  8. ^ Ryckmans 1993.
  9. ^ S. Horovitz, Koranische Untersuchungen, p. 70

Bibliografi

[sunting | sunting sumber]

 

  • Stein, Peter (2005). "The Ancient South Arabian Minuscule Inscriptions on Wood: A New Genre of Pre-Islamic Epigraphy". Jaarbericht van het Vooraziatisch-Egyptisch Genootschap "Ex Oriente Lux". 39: 181–199.
  • Stein, Peter (2010). Die altsüdarabischen Minuskelinschriften auf Holzstäbchen aus der Bayerischen Staatsbibliothek in München.
  • Beeston, A.F.L. (1962). "Arabian Sibilants". Journal of Semitic Studies. 7 (2): 222–233. doi:10.1093/jss/7.2.222.
  • Francaviglia Romeo, Vincenzo (2012). Il trono della regina di Saba, Artemide, Roma. m/s. 149–155.
  • Ryckmans, Jacques (1993). "Inscribed Old South Arabian sticks and palm-leaf stalks: An introduction and a paleographical approach". Proceedings of the Seminar for Arabian Studies. 23: 127–140. JSTOR 41223401.
  • Ryckmans, J.; Müller, W. W.; ‛Abdallah, Yu. (1994). Textes du Yémen Antique inscrits sur bois (dalam bahasa Perancis). Louvain-la-Neuve, Belgium: Publications de l'Institut Orientaliste de Louvain.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Aksara_Arab_Selatan_Purba&oldid=6336721"