Трново (Битолско): Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
Нема опис на уредувањето |
||
| (Не се прикажани 3 меѓувремени преработки од 2 корисници) | |||
| Ред 29: | Ред 29: | ||
=== Трново во XX век === |
=== Трново во XX век === |
||
Во почетокот на [[XX век]], Трново било во најголем процут од неговото постоење. Во центарот биле сместени занаетчиски, трговски дуќани и фурни. Но, егзодусот што им се случил на жителите што биле од [[Москополе]] се повторил за време на војната. Тука минувала линијата на фронтот на завојуваните страни. [[Бугари]]те ги интернирале жителите од селото, а француската артилерија ги разурнала сите куќи. Според хроничарот Такец, [[Винстон Черчил]] забележал дека во борбите за [[Битола]] и околината од двете противнички страни стоеле под оружје по 190.000 војници со по околу 900 топови. Сојузниците под командата на генералите Сарај и Милн во Битола влегле во почетокот на ноември задржувајќи ја линијата на фронтот во непосредна близина на градот неполни две години. Поради изменетите услови за живеење и разурнатото село голем дел од жителите се иселиле во Битола, [[Србија]], [[Грција]], особено во [[Лерин]], [[Романија]], Бугарија и во други држави. Според истражувањата на [[Кокан Грчев]] во текот на воените операции разурнати се голем број манастири и цркви. Во [[декември]] [[1916]] година голем број објекти во селото Трново како и старата црква „[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Трново|Света Богородица]]“ подигната во [[1837]] година се целосно разурнати и срамнети со земја. Повторното населување почнува во [[1919]] година кога почнува изградбата на разурнатото село. Во [[1926]] година се добиени одредени средства во вид на воена отштета, а се собрани и доброволни средства од [[Битола]] и околните села со што е овозможено да почне изградбата на црквата. Иконостасот во црквата е изработен од Мијакот Нестор Алексиевски од [[Гари]] со своите синови, а во [[1962]] година доградена е камбанаријата како подарок од '''Џон Спиро''', битолчанец иселеник во [[САД]]. |
Во почетокот на [[XX век]], Трново било во најголем процут од неговото постоење. Во центарот биле сместени занаетчиски, трговски дуќани и фурни. Но, егзодусот што им се случил на жителите што биле од [[Москополе]] се повторил за време на војната. Тука минувала линијата на фронтот на завојуваните страни. [[Бугари]]те ги интернирале жителите од селото, а француската артилерија ги разурнала сите куќи. Според хроничарот Такец, [[Винстон Черчил]] забележал дека во борбите за [[Битола]] и околината од двете противнички страни стоеле под оружје по 190.000 војници со по околу 900 топови. Сојузниците под командата на генералите Сарај и Милн во Битола влегле во почетокот на ноември задржувајќи ја линијата на фронтот во непосредна близина на градот неполни две години. Поради изменетите услови за живеење и разурнатото село голем дел од жителите се иселиле во Битола, [[Србија]], [[Грција]], особено во [[Лерин]], [[Романија]], Бугарија и во други држави. Според истражувањата на [[Кокан Грчев]] во текот на воените операции разурнати се голем број манастири и цркви. Во [[декември]] [[1916]] година голем број објекти во селото Трново како и старата црква „[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Трново|Света Богородица]]“ подигната во [[1837]] година се целосно разурнати и срамнети со земја. Повторното населување почнува во [[1919]] година кога почнува изградбата на разурнатото село. Во [[1926]] година се добиени одредени средства во вид на воена отштета, а се собрани и доброволни средства од [[Битола]] и околните села со што е овозможено да почне изградбата на црквата. Иконостасот во црквата е изработен од Мијакот Нестор Алексиевски од [[Гари]] со своите синови, а во [[1962]] година доградена е камбанаријата како подарок од '''Џон Спиро''', битолчанец иселеник во [[САД]]. |
||
Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во [[Втора светска војна|Втората светска војна]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.muzejgenocida.rs/images/ZrtvePub/Mak.pdf|title=Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија.}}</ref> |
|||
== Стопанство == |
== Стопанство == |
||
| Ред 49: | Ред 51: | ||
Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Трново живееле 2.450 жители, од кои 2.400 [[Власи]] и 50 [[Албанци]].<ref>Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.239</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], во 1905 година во Трново имало 1.920 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> |
Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Трново живееле 2.450 жители, од кои 2.400 [[Власи]] и 50 [[Албанци]].<ref>Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.239</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], во 1905 година во Трново имало 1.920 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> |
||
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] од 1931 година, селото имало 50 [[Македонци]], 100 [[Албанци]] и 100 [[Власи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/200K_Volkstumskarte_Jugoslawien/VKJug_Bl_39_39-41_BITOLJ_(MONASTIR)_1941.jpg|title=200K Volkstumskarte Jugoslawien}}</ref> |
|||
Според пописот од 2002 година селото има 278 жители и тоа:<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://212.110.72.46:8080/mlsg/ |title=Министерство за локална самоуправа. База на општински урбанистички планови |accessdate=2010-01-31 |archive-date=2008-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080915015002/http://212.110.72.46:8080/mlsg/ |url-status=dead }}</ref> 146 [[Македонци]], 82 [[Македонски Албанци|Албанци]], 48 [[Македонски Власи|Власи]], 1 [[Македонски Срби|Срби]]н и 1 останат. |
Според пописот од 2002 година селото има 278 жители и тоа:<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://212.110.72.46:8080/mlsg/ |title=Министерство за локална самоуправа. База на општински урбанистички планови |accessdate=2010-01-31 |archive-date=2008-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080915015002/http://212.110.72.46:8080/mlsg/ |url-status=dead }}</ref> 146 [[Македонци]], 82 [[Македонски Албанци|Албанци]], 48 [[Македонски Власи|Власи]], 1 [[Македонски Срби|Срби]]н и 1 останат. |
||
Последна преработка од 17:49, 9 февруари 2024
- Оваа статија се однесува на битолското село Трново. За други значења, видете Трново (појаснување).
| Трново | |
Куќи во Трново | |
  Трново Местоположба на Трново во Македонија
Трново на карта
| |
| Координати 41°2′38″N 21°15′0″E / 41.04389° СГШ; 21.25000° ИГД | |
| Општина | Битола |
| Население | 263 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Шифра на КО | 02117, 02617 |
| Надм. вис. | 835 м |
|
Трново на општинската карта  Атарот на Трново во рамките на општината | |
 Трново на Ризницата
| |
Трново — село во Општина Битола, во околината на градот Битола.
Географија и местоположба
[уреди | уреди извор]Селото Трново се наоѓа во подножјето на планината Баба, западно од градот Битола.
Историја
[уреди | уреди извор]
Трново најпрво било словенско село, на што јасно укажува името на селото. Најстар помен за ова село е од првата половина на XVII век.[2] Власите во Трново се доселиле во втората половина на XVIII заедно со оние во соседното село Магарево.[2] Најпрво се доселила една група Албанци муслимани од околината на Корча, а потоа се доселиле две побројни групи: Власи од Москополе, Грамошта и Клисура и православни Албанци од околината на Корча и Колоња.[2]
Трново во XX век
[уреди | уреди извор]Во почетокот на XX век, Трново било во најголем процут од неговото постоење. Во центарот биле сместени занаетчиски, трговски дуќани и фурни. Но, егзодусот што им се случил на жителите што биле од Москополе се повторил за време на војната. Тука минувала линијата на фронтот на завојуваните страни. Бугарите ги интернирале жителите од селото, а француската артилерија ги разурнала сите куќи. Според хроничарот Такец, Винстон Черчил забележал дека во борбите за Битола и околината од двете противнички страни стоеле под оружје по 190.000 војници со по околу 900 топови. Сојузниците под командата на генералите Сарај и Милн во Битола влегле во почетокот на ноември задржувајќи ја линијата на фронтот во непосредна близина на градот неполни две години. Поради изменетите услови за живеење и разурнатото село голем дел од жителите се иселиле во Битола, Србија, Грција, особено во Лерин, Романија, Бугарија и во други држави. Според истражувањата на Кокан Грчев во текот на воените операции разурнати се голем број манастири и цркви. Во декември 1916 година голем број објекти во селото Трново како и старата црква „Света Богородица“ подигната во 1837 година се целосно разурнати и срамнети со земја. Повторното населување почнува во 1919 година кога почнува изградбата на разурнатото село. Во 1926 година се добиени одредени средства во вид на воена отштета, а се собрани и доброволни средства од Битола и околните села со што е овозможено да почне изградбата на црквата. Иконостасот во црквата е изработен од Мијакот Нестор Алексиевски од Гари со своите синови, а во 1962 година доградена е камбанаријата како подарок од Џон Спиро, битолчанец иселеник во САД.
Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.[3]
Стопанство
[уреди | уреди извор]Население
[уреди | уреди извор]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Трново живееле 2.450 жители, од кои 2.400 Власи и 50 Албанци.[4] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, во 1905 година во Трново имало 1.920 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[5]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 50 Македонци, 100 Албанци и 100 Власи.[6]
Според пописот од 2002 година селото има 278 жители и тоа:[7] 146 Македонци, 82 Албанци, 48 Власи, 1 Србин и 1 останат.
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 263 жители, од кои 130 Македонци, 69 Албанци, 2 Турци, 34 Власи, 1 останат и 27 лица без податоци.[8]
На табелата е прикажан националниот состав на населението низ сите пописни години:[9]
| Година | Македонци | Албанци | Турци | Роми | Власи | Срби | Бошњаци | Ост. | б.п. | Вкупно |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1948 | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 309 |
| 1953 | 125 | 41 | 39 | — | 101 | — | — | — | — | 306 |
| 1961 | 170 | 10 | 55 | — | ... | — | — | 57 | — | 292 |
| 1971 | 186 | 44 | 39 | — | ... | — | — | 78 | — | 347 |
| 1981 | 223 | 74 | 19 | — | 13 | — | — | 7 | — | 336 |
| 1991 | 189 | 96 | — | — | 14 | — | — | 1 | — | 300 |
| 1994 | 187 | 87 | — | — | 22 | — | — | 3 | — | 299 |
| 2002 | 146 | 82 | — | — | 48 | 1 | — | 1 | — | 278 |
| 2021 | 130 | 69 | 2 | — | 34 | — | — | 1 | 27 | 263 |
Родови
[уреди | уреди извор]Трново е мешано албанско-влашко-македонско село.
Родови во селото се:
- Албански родови: Зеро (2 куќи) доселени се од јужна Албанија, дошол основачот на родот Узеир, го знаат следното родословие: Максут (жив на 62 г. во 1950-тите) Алил-Беќир-Муарем-Узеир, кој дошол во селото; Рамизовци (4 куќи), Аметовци (2 куќи), Љатифовци (2 куќи), Мемедовци (1 куќа), Рустемовци (1 куќа) и Ибраимовци (1 куќа) доселени се од истото место од кое се доселени и родот Зеро; Јусуфовци (1 куќа) доселени се во турско време од селото Снегово.
- Влашки родови: Гушо (1 куќа), Бошковци (1 куќа), Дервен (1 куќа) и Стерјани (1 куќа) доселени се од Грамошта и Москополе; Куниовци (2 куќи), Дука (5 куќи), Адамовци (2 куќи), Пецо (1 куќа), Михалаќи (1 куќа), Алексо (1 куќа), Митруш (1 куќа), Тинка (1 куќа), Лаке (1 куќа) и Минго (1 куќа) потекнуваат од православни Албанци, порано збореле албански, а сега влашки, мешајќи се со Власите. Во родот Дука се знае следното родословие: Тодор (жив на 83 г. во 1950-тите) Јован-Ѓорге-Дуко, основачот на родот кој се доселил, овие родови се доселени од околината на Корча, Колоња и Дарда; Јаневци (2 куќи) потекнуваат од Каракачани, порано зборувале грчки; Маноло (3 куќи), Стојовци (2 куќи) и Маџо (1 куќа) потекнуваат од македонски родови, мешајки се со власите го примиле влашкиот јазик, родот Маноло се доселил од некое околно македонско село, додека другите два рода се доселени однекаде.
- Македонски родови: Талевци (4 куќи) доселени се однекаде пред крајот на турското владеење; Петревци (1 куќа), Ставревци (1 куќа) и Писковци (1 куќа) доселени се во 1904 година од селото Ротино; Цветковци (1 куќа) доселени се на крајот од турското владеење од раселеното село Кочишта; Котевци (2 куќи) доселени се од Секирани, а пред да дојдат овде живееле и во Братин Дол; Аргиновци (5 куќи) доселени се во 1920 година од селото Јабланица, Струшко; Димовци (1 куќа) доселени се во текот на Првата светска војна од некое село во Тиквеш.[10]
Општествени установи
[уреди | уреди извор]Самоуправа и политика
[уреди | уреди извор]Избирачко место
[уреди | уреди извор]Во селото постои избирачкото место бр. 131 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште. Во ова избирачко место е опфатено и селото Магарево.[11]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 321 гласач.[12]
Културни и природни знаменитости
[уреди | уреди извор]- Цркви[13]
- Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — главната селска црква изградена во 1837 година;
- Археолошки наоѓалишта[14]
- Трновски Лозја — некропола од римско време;
- Трновско Кале — населба од хеленистичко време;
Редовни настани
[уреди | уреди извор]- Јули - Традиционална погранична средба, ја организира Заедницата на организациите на етничките Македонци протерани од Грција - Битола[15].
- Саем на локални производи - се одржува секоја година со цел за подобрување на животните услови на руралното население во потпланинскиот регион преку идентификација, промоција на локалните производи, развој на алтернативниот туризам и одржливост на природните ресурси[16].
Личности
[уреди | уреди извор]- Славе Стерјовски - македонски музичар, автор музички нумери од македонскиот и влашкиот мелос;
- Димитри Атанасеску (1836 - 1907) - влашки просветен деец;
- Перикел Џогов (1874 - 1952) - влашки лекар[17]
- Петрос Кирјазис (1878 - 1925), грко-влашки просветен деец и поет[18]
- Јоан Чјули (1862 - 1926) - влашки географ и политичар;
- Михали Николеску (1835 - 1865) - влашки поет;
- Нафи Сулејман (1918) - партизан и деец на НОВ;
- Сотир Џогов (1890 - ?) - македоно-одрински доброволец[19]
- Ташку Пучереа (Taşcu Pucerea) - влашки активист во Романија и политичар;
- Теохари Милитари (1861 - 1929) - општественик;
- Јанаки Штерјов (1865 - ?) - револуционер од редовите на ВМРО;
Култура и спорт
[уреди | уреди извор]Иселеништво
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Ф. Трифуноски, Јован (1998). Битољско-прилепска котлина (српски). Српска академија наука и уметности. стр. 231–232.
- ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
- ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с.239
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Министерство за локална самоуправа. База на општински урбанистички планови“. Архивирано од изворникот на 2008-09-15. Посетено на 2010-01-31.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). База на податоци МАКСтат Архивирано на 10 декември 2021 г.. Државен завод за статистика.
- ↑ Трифуноски Ф., Јован (1998). Битољско-Прилепска котлина : антропогеографска проучавања (1914-1997). Српска академија наука и уметности. ISBN 8670252678. OCLC 469501519.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ „В недела во Трново традиционалната погранична средба“. MIA. Посетено на 2010-01-31.[мртва врска]
- ↑ „Саем на локални производи во Трново“. MakMreza. Посетено на 2010-01-31.[мртва врска]
- ↑ Енциклопедия Пирински край, том 1, Благоевград, 1995.
- ↑ Ντίνος Χριστιανόπουλος, ΄Ελληνες ποιητές σε μακεδονικές πόλεις (πλην Θεσσαλονίκης) επί τουρκοκρατίας, Θεσσαλονίκη 2008, (ISBN 978-960-7265-86-9)[мртва врска]
- ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 554.
