Kolpes

Klass	jynn sempel
Synsys ynno/i	prenn, posboynt
	Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Y hyllir usya kolpes dhe ri meur a nerth dres pellder berr, dre ri boghes nerth dres pellder pella war benn aral an kolpes.

Kolpes yw jynn sempel. Y hyllir y usya yn lies fordh. Unn fordh yw dre vusura taklow, po gweles pyneyl a wra poosa moy. Res yw kolpes war bosboynt usys ganso dhe dhrehevel posow. Kolpes yw onan a hwegh jynn sempel herwydh an Hen Rekys. Yma tri hlass a golpes: kynsa klass, nessa klass ha tressa klass.

A-varr

An skrifow a-varra gesys a-dro dhe golpesow yw dhyworth an 3a kansvledhen K.O.K.. Skrifys yns i gans Archimedes. "Ro tyller may hallav sevel dhymm, ha my a wra gwaya an Nor" yw lavar a vri gans Archimedes a dhevisas pennrewl kewar awgrymel kolpesow (herwydh Pappus a Aleksandri).

Sortow a golpesow

Yma tri sort a golpesow. An dyffrans yntredha yw an tyller mayth usi an posboynt ha ple ma an nerthow.

Kynsa klass

Kolpes kynsa klass yw kolpes mayth usi an posboynt ynter an assay ha'm sprallansedh (an sawgh). Estyll omborth ha lorghow horn yw ensamplow a golpesow kynsa klass.

Nessa klass

Kolpes nessa klass yw onan le mayth usi an sprallansedh ynter an assay ha'n posboynt. Gravathow ros hag alhwedhow know yw ensamplow a golpesow nessa klass.