Papers by Małgorzata Gajak-Toczek
Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, Sep 6, 2023
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Oct 31, 2023
Acta Universitatis Lodziensis, Dec 31, 2006
M a łg o rza ta G ajak-T oczek ŚWIAT EMOCJI NAUCZYCIELA POLONISTY Środek też ma swój środek Chcę ... more M a łg o rza ta G ajak-T oczek ŚWIAT EMOCJI NAUCZYCIELA POLONISTY Środek też ma swój środek Chcę dojść do środka tego środka. Środek tego środka Też ma swój środek. Chcę dojść do środka wszystkich środków. A. Świrszczyńska Nauczyciel w swojej codziennej pracy posługuje się słowem. Celem tych oddziaływań jest drugi człowiek, dorastający, rozwijający się, dojrzewający, w drodze ku dorosłości. Edukacja jest zjawiskiem nastawionym na komunikację, w której nauczyciel i uczeń jaw ią się jako współuczestniczący partnerzy. Zapewnia j ą język. Wzajemne interakcje w procesie nauczania i wychowania są związane z nadawaniem, odbieraniem i interpretowaniem komunikatów. Proces ten polega więc na wymianie między osobami przekazów zawierających informacje. Na użytek podjętych tu rozważań przyjmuję, że komunikacja to "zdolność posługiwania się znakiem zarówno w sposób skuteczny, jak i dosto sowany do sytuacji ze względu na oczekiwania, jakie ma rozmówca wobec słuchacza, cele, jakie sobie stawia mówca, oraz społeczne, konwencjonalne reguły użycia języka" 1. Język jest tym narzędziem, które tworzy obraz świata. Prawdziwie dobre, rzetelne, sprawne komunikowanie wymaga takiego doboru środków językowych, by za pomocą ich różnorodności konstruować teksty stosowne do okoliczności, sytuacji mówienia, intencji, partnera dialogu. Każdemu z uczestników tego typu sytuacji zawsze towarzyszą emocje, któ-^,r y c h rola jest różnorodna i jednocześnie indywidualna. Mogą one wspierać bądź-w znaczący sposób hamować pożądane reakcje. Ponieważ uruchamia się je !^, w odpowiedzi na mające znaczenie dla podmiotu bodźce płynące z otoczenia 1 Badania nad rozwojem język a dziecka, red. G. W.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, Dec 30, 2013
O pograniczach i korespondencjach sztuk, o ich wzajemnym oświetlaniu się, o granicach malarstwa i... more O pograniczach i korespondencjach sztuk, o ich wzajemnym oświetlaniu się, o granicach malarstwa i poezji, o przenikaniu obrazów malarskich do obrazów poetyckich i na odwrót powiedziano przez wieki wiele. Współcześni badacze-co stanowi świadectwo żywotności zagadnienia-nieustannie tropią jednak w dziełach ekfrazy, intersemiotyczne przekłady, interferencje, oscylacje, wszelkie możliwe intertekstualne warianty wzajemnego oddziaływania tekstów względem siebie.
Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, Dec 27, 2022
The role of a small homeland in teaching Polish language at the 4 th stage of education by the ex... more The role of a small homeland in teaching Polish language at the 4 th stage of education by the example of Łódź. Axiological considerations "The cities are sometimes similar to people" 1 Various functions have been ascribed to regional education over the years. In the second period of 19 th century it was used as an important tool for patriotic education. In entries compiled by Franciszek Próchnicki and others, heritage lessons about love of the homeland strengthened young readers with everything that was Polish 2. Similarly, to others, the didactician introduced numerous stories about important places for Poles, as well as history and monuments related to them. He attributed a formative role to the biographies of kings, leaders and authors. Presenting their achievements served to ingrain into young people the conviction of stoutheartedness of their countrymen, who proved their bravery, courage and strong will many times on different fields and in unfriendly conditions. This defensive image of regionalism changed after Poland regained its independence. Polish regionalism programme that was created by Antoni Patkowski 3 and others in 1926, assumed that "total freedom of development of material and spiritual territorial individualities of Polish areas (regions) form the foundations for the rational work division, development of society's creative energy and cultural richness" 4. This idea of regionalism become widespread
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego eBooks, 2020
Wychowanie jako spotkanie na tle filozoficznej koncepcji człowieka Józefa Tischnera "Spotkanie z ... more Wychowanie jako spotkanie na tle filozoficznej koncepcji człowieka Józefa Tischnera "Spotkanie z drugim jest na początku wszelkiego doświadczenia świata. Można powiedzieć, że drugi jest kategorią a priori, dzięki której możliwy jest tak zwany inny świat" 1-pisze Józef Tischner 2. Szczególną formą spotkania jest spotkanie partnerów procesu nauczania-uczenia się: uczniów i nauczycieli 3. Odbywa się, podobnie jak każde inne, w przestrzeni zakorzenionej w etosie aksjologicznym i w horyzoncie agatologicznym 4. Dla prawidłowego kształtowania procesu wychowania ważne jest odkrywanie, jakie wartości determinują tę przestrzeń: czy jest to obszar dialogu, wymagający otwarcia na siebie, drugiego człowieka i świat zewnętrzny, czy też przeciwnie-przestrzenią edukacyjną zarządzają stereotypy, lęki i frustracje? Czy zadania podejmowane przez szkołę nastawione są na odkrywanie prawdy czy podporządkowano je bezkrytycznie przyjmowanym przez jej "mieszkańców" regułom? Co zrobić, by edukacja nie miała znamion systemowości, standaryzacji, parametryzacji, a pedagog mógł być "akuszerem prawdy" 5 ? *
The article undertakes a difficult and contradictory process of determining the national self-ide... more The article undertakes a difficult and contradictory process of determining the national self-identity of the Polish Nobel-prize winner Czeslaw Milosz, a man born in multicultural Lithuania, in the ‘off street yard of the empire’, bound to emigration and life far away from his fatherland. His little fatherland – Lithuanian country and Vilnius – shaped his world outlook, which is frequently marked by critical reflection on controversial identification of the model notion of patriotism with the martyrdom of Lechites and Messiah. Devising his song of experience, the poet attempted to deconstruct his own national identity which made him create a universal approach to openness towards otherness, multiculturalism, multi-ethnicity, multilingualism, and multi-religiosity, which may lead to complex modernity. The Polish language was a sanctuary for the artist, to which he remained faithful – the language in which infinity permeates finitude, giving the chance to multi-aspect depictions of hu...
In his innovative work Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holo - caustu (19... more In his innovative work Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holo - caustu (1987-2003) [To Tell the Holocaust. Polish Prose and Historiography of the Holocaust (1987-2003)], Bartłomiej Krupa presents a multi-faceted overview of lit- erary and historical works devoted to the Holocaust discourse in the Polish prose in the years indicated in the title. These include, respectively: discourse elevating the Jewish victims, pluralising the attitudes and behaviours of Polish bystanders, discourse of Polish guilt and Polish shame and the opposite discourse of Polish. Textual reading, opening the author to a multilateral, often innovative insight into cited texts, encourages contemporary reader to reflect on the issues of the Holocaust, the idea of a tolerant coexistence of nations, issues of multiculturalism and respect for differences and otherness.Bartłomiej Krupa w swojej innowacyjnej pracy Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987-2003) ...
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
In the article, I presented the life of a boy with a deformed face. I focused my attention on the... more In the article, I presented the life of a boy with a deformed face. I focused my attention on the relations with his parents and sister as well as with the peer group. I drew attention to the importance of family support in the process of adapting a disabled person to life. By introducing Auggie's relations with peers, I emphasized the way of children from stereotypical thinking to an open attitude toward the needs of the Other thanks to the ideas of "homeopathic" pedagogy. In the end, I included recommendations for Polish language teachers about the potential of Chbosky's film in shaping attitudes of tolerance and empathy towards others.
Žmogus ir Žodis, 2014
People nowadays avoid speaking about senility – a very difficult period of our lives - that is re... more People nowadays avoid speaking about senility – a very difficult period of our lives - that is referred to as “the third age”, “the autumn of your life”, “declining years” or “a ripe old age”. As senility is both a unique and collective paradigm, it is worth undertaking this subject with secondary school students during Polish lessons. Works of Old Poets Tadeusz Rozewicz and Czeslaw Milosz attempt to show cultural mechanisms of ostracising old age, shaping experiencing, proposed and opposed interpretations of the cultural models of aging. In our analyses we should remember that texts created in dramatic and extreme situation like walking along the path of one’s own life in the “wisp of shadow” become something more than literature – they make the canvas of private, unique emotions confirmed by the biographies of the writers. Keywords: senility; the deterioration of body; illnesses; alienation; otherness; the Old Woman archetype.
The teacher, who is aware of her/his role, attains competences for recognizing her/his states of ... more The teacher, who is aware of her/his role, attains competences for recognizing her/his states of flutters. She/he must control it, because it can include in the process of forming pupil’s opinions. The author of this article is trying to show importance of emotions in didactics.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk
The paper deals with inter-semiotic relation of texts written by Zbigniew Herbert (1924-1998), es... more The paper deals with inter-semiotic relation of texts written by Zbigniew Herbert (1924-1998), especially with a poetic form of „translating” non-literary art into a language of lyrics. The main observation field concerns inter-textual relations, an artistic style of translation and a style correspondence between arts: poetry, sculpture and music. There are some suggestions about the creative way of teaching Zbigniew Herbert in secondary school.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk
Franciszek Próchnicki belongs to the outstanding representatives of grammar school Polish studies... more Franciszek Próchnicki belongs to the outstanding representatives of grammar school Polish studies during the last quarter of the XIX century. He was born in 1847 at Brzeżany. After graduation from the Lvow University he became a Polish secondary-school-teacher, at first at his home town and, later at Lwów. In this town he acted as a headmaster of the Secondary School No 5 from 1891 till to 1905, when he went retired. Próchnicki was known as the author of a number of instructions, programs and textbooks for Polish-language for Primary and Secondary Schools. All his life Próchnicki devoted to teacher’s occupation. He died at Lwów in 1911.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej nauk
The following article is the attempt to look on the literary output of this great contemporary po... more The following article is the attempt to look on the literary output of this great contemporary poet in relation with great painting. Although the titles of his poems do not suggest the connection with painting as such, however, in the variety of his works the correspondence between the two arts can easily be seen. The influence on the artistic purpose enclosed in a word can be found in Dutch painting, paintings of Leonardo da Vinci, Bosch, Wojtkiewicz or Makowski. The aim of the article was not a deep analysis of the relationship between painting and poetry of Różewicz, but only to make a few problems come to light, which may further allow to rearrange this ample issue. I am fully aware of depriving his literary output of a wider theoretical context. 1 have also avoided the ideological interpretation of his works, hoping to return to the above problem in the nearest future.Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism na...
Franciszek Próchnicki belongs to the outstanding representatives of grammar school Polish studies... more Franciszek Próchnicki belongs to the outstanding representatives of grammar school Polish studies during the last quaretr of a century after the partition of the country. He was born in 1847 at Brzeżany in Eastem-Galicia, after graduation from the Lvov University in 1873 he became a Secondary-School-teacher, at first at his home townand later at Lvov, where he acted as headmaster of the Secondary School Nr. V froml891 till to 1905 when he went. Franciszek Próchnicki was also a member of the Higher-School-Teachers’Society, which held over teachers from popular and Secondary Schools, founded lending libraries for young people, determined on teaching schedules and attached the highest importance to programs for the Polish language. He was known as author of a number of instructions for Polish-language for Secondary School of the former Galicia, especially the Guide for Polish Language Studies (1885) was the base for all programs of this subject untill 1918. As a didactician of literatu...
Artykuł Intertekstualne refleksje o „Ślepcach” Pietera Bruegla, Jacka Kaczmarskiego i Gerta Hofma... more Artykuł Intertekstualne refleksje o „Ślepcach” Pietera Bruegla, Jacka Kaczmarskiego i Gerta Hofmanna ukazuje intelektualne związki między obrazem niderlandzkiego mistrza a wierszem polskiego barda i powieścią niemieckiego prozaika. Płótno szesnastowiecznego malarza zainspirowało twórców XX wieku do podjęcia refleksji nad otaczającym ich światem, celem i sensem życia człowieka, którego losami władają często pycha, duma, nienawiść, żądza panowania nad innymi. Mimo ogromnej siły zła – zdaniem pisarzy – należy jednak podejmować, wciąż na nowo, próby ukierunkowania na kultywowanie pierwiastków stanowiących o dobrej stronie natury ludzkiej, nadających egzystencji każdego z nas ludzki wymiar. Upadając, potykając się, doznając bólu i cierpienia, ślepcy podnoszą się, pokonują swoje własne, fizyczne ograniczenia, pozwalając wierzyć, że takich czynów dokonać mogą wszyscy.The article Intertextual deliberations on »The Blind« by Pieter Bruegel, Jacek Kaczmarski and Gert Hofmann indicates intelle...
MetodykaThe purpose of this article is to depict the history of the junior school number V in Lvo... more MetodykaThe purpose of this article is to depict the history of the junior school number V in Lvov. The first period under the Austrian reign was tough time, but teachers were allowed to use Polish language. When Poland was reconstituted, the school was not sieged but it sustained damage during First World War. In spite of difficulties, the school developed. The teaching staff had professional qualifications and the secondary school kept a high level of education all the time. Numerous well-known people like Leopold Staff attended this school.Publikacja dofinansowana przez Wydział Filologiczny Uniwersytetu Łódzkieg
The purpose of this article is proposing of development state-owned secondary schools for men in ... more The purpose of this article is proposing of development state-owned secondary schools for men in Lvov from 1772 to 1914. First of all we should remember that this city was incorporated into the Austrian Empire during the First Partition of Poland and it was the capital of the largest part of Austria named the Kingdom of Galicia and Lodomeria. Despite of the fact, that gymnasiums were under strange power, they were a breeding ground for Polish intelligentsia, especially during the autonomy period. We should preserve a memory of them, because numerous well-known and famous people graduated from those schools who were reconstituted the Republic of Poland
Uploads
Papers by Małgorzata Gajak-Toczek