Papers by Krzysztof Tomanek
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
In 2020, as part of the municipal “mikroDOTACJE”, we conducted a study of the #SzczecinPomaga cam... more In 2020, as part of the municipal “mikroDOTACJE”, we conducted a study of the #SzczecinPomaga campaign on how local government and non-governmental institutions dealt with helping the inhabitants of this city during the lockdown forced by the first wave of the COVID-19 pandemic. One of the elements of this research were interviews with coordinators of institutions involved in aid activities undertaken as part of this campaign. Most of the questions that we’ve asked our respondents concerned broadly understood volunteering. We asked about the methods of searching and recruiting volunteers and the methods of organizing their activities in the difficult coronavirus reality. In May 2021 (exactly one year later), we repeated these interviews and found out how the coordinators assess the situation of Szczecin’s voluntary service after two consecutive waves of the pandemic and holiday “lockdowns”. We look at the problem from the point of view of the practice of coordinating aid activities,...
Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych
The text aims to present the analytical solutions rather rarely used in social sciences. These ar... more The text aims to present the analytical solutions rather rarely used in social sciences. These are: the method useful for the discourse analysis (Stephen Toulmin’s model of argument) and text analysis tool used to support the usage of Toulmin’s concept. Few modifications are made to Toulmin’s model and its application. In particular, both are placed within specified fields, also spevified research problems are suggested for them. Examples of how to use both models are described with benefits and problems associated with analytical practice.
Artykuł pokazuje główne problemy, jakie badacz może napotkać podczas realizacji badań metodą CAWI... more Artykuł pokazuje główne problemy, jakie badacz może napotkać podczas realizacji badań metodą CAWI, stosowaną wśród respondentów skupionych w panelach badawczych. W szczególności omówiono problemy związane z identyfikacją zjawiska profesjonalnego panelisty oraz sposoby radzenia sobie z tym zjawiskiem. Opisano pułapki, jakie pojawiają się przy opracowaniu danych z badań prowadzonych w panelach badawczych. Najważniejszymi z nich są: sposoby agregowania danych, prezentacja danych z zastosowaniem prostego narzędzia, jakim jest chmura słów, a także efekty stosowania autorskich rozwiązań w zakresie definiowania wskaźników. Celem nadrzędnym artykułu jest otwarcie dyskusji na temat standardów prowadzenia badań CAWI w panelach badawczych. Teza artykułu głosi, że: metodologia projektowa stosowana w zarządzaniu panelem badawczym stawia przed badaczem chcącym zachować standardy poznania naukowego problemy, z których nie wszystkie mają proste rozwiązania. Bez odpowiedzi pozostawione zostaje pytan...
Wykorzystanie wiedzy o semantyce, pragmatyce wypowiedzi i logice powiązań pomiędzy elementami wyp... more Wykorzystanie wiedzy o semantyce, pragmatyce wypowiedzi i logice powiązań pomiędzy elementami wypowiedzi pisemnych w połączeniu z technikami z obszaru Text Mining to nowe podejście w analizie danych jakościowych. Wymaga ono integracji wiedzy z różnych obszarów nauki, m.in. socjologii, językoznawstwa, NLP (Natural Language Processing), logiki, statystyki. W efekcie tej fuzji możliwe jest budowanie słowników klasyfikacyjnych wspomagających proces analizy i odkrywania wiedzy w dużych zbiorach tekstów, komentarzy. Ta perspektywa wywodzi się z tradycyjnej metody służącej opracowaniu treści, jest jednak mniej czasochłonna, a jej rozwiązania służyć mogą w analizie treści jeszcze nie eksplorowanych. Celem artykułu jest przedstawienie trzech różnych podejść metodologicznych w analizie danych tekstowych opartych na wykorzystaniu słownika klasyfikacyjnego w odkrywaniu typów postaw dydaktyków scharakteryzowanych w studenckich komentarzach zawartych w ocenach zajęć dydaktycznych za lata 2008-201...
Systemy uczące się najpowszechniej stosowane są w analizach danych ilościowych (quantitative data... more Systemy uczące się najpowszechniej stosowane są w analizach danych ilościowych (quantitative data analysis – Q UAN). Rzadko się jeszcze zdarza, a by sięgali p o nie badacze i analitycy zajmujący się danymi jakościowymi (qualitative data analysis – QUAL). Tymczasem rozwiązania z zakresu machine learning, osiągnięcia z obszaru natural language processing, zaawansowane statystyczne systemy uczące się mogą być stosowane w analizach danych tekstowych. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie sposobu działania i stosowania metod uczących się (MUS). Opisane zostały podstawowe, dostępne w wybranych programach CAQDAS (ze szczególnym uwzględnieniem programu Qualrus), techniki wspierające opracowanie materiałów tekstowych. Charakterystyka ta dotyczy automatycznych i półautomatycznych metod kodowania. Podano także przykład zastosowania systemów uczących się do analiz tekstowych (transkrypcji z wywiadów FGI). Wskazano możliwości rozwoju metod uczących się. W podsumowaniu zaprezentowane zostały ...
Analiza sentymentu (SA) jest jednym z tych obszarów analiz tekstowych, którego rozwój jest silnie... more Analiza sentymentu (SA) jest jednym z tych obszarów analiz tekstowych, którego rozwój jest silnie związany z rozwojem CAQDAS. Istnieje kilka różnych metod analiz opinii i analiz emocji zawartych w tekstach. Jedną z nich jest metoda słownikowa (Dictionary-based Approach DbA), z której SA korzysta najczęściej. Istnieje wiele różnorodnych słowników wspierających automatyczną analizę tekstów oraz analizę sentymentu. W artykule opisano popularne rozwiązania stosowane przez analityków i badaczy zajmujących się analizami opinii. Wskazane zostały również kierunki rozwoju SA w ramach CAQDAS. Ten drugi wątek artykułu wiąże się z: poszukiwaniem coraz bardziej zaawansowanych reguł wyszukiwania tekstów, budową reguł odkrywania wzorów wypowiedzi oraz pojawianiem się coraz większej liczby słowników klasyfikacyjnych. Analitycy pracujący nad DbA, wykorzystują coraz częściej wiedzę z zakresu językoznawstwa, wielowymiarowych metod analizy danych sprawiając, że słowniki analityczne wyszukują treści w s...
Wykorzystywanie wiedzy o składni języka, semantyce i logice powiązań pomiędzy elementami wypowied... more Wykorzystywanie wiedzy o składni języka, semantyce i logice powiązań pomiędzy elementami wypowiedzi to atrakcyjny obszar w eksploracji danych oraz analizach tekstowych. Jak dotąd metody analizy i klasyfikacji tekstów nie zawsze wykorzystują oferowane we wspomnianych obszarach osiągnięcia. Celem artykułu jest pokazanie metody, która integruje rozwiązania zaczerpnięte z różnych obszarów wiedzy naukowej. Zadania, jakie stawiają przed sobą autorzy, to: (a) wykorzystanie wiedzy z zakresu: językoznawstwa, NLP, logiki, statystyki w celu budowy rzetelnego narzędzia analitycznego w środowisku CAQDAS; (b) zastosowanie przewidzianych w CAQDAS rozwiązań oraz dodanie do nich nowych technik wspierających budowę narzędzi klasyfikacyjnych; (c) ocena zastosowanego rozwiązania. Zdaniem autorów metoda budowy słowników analitycznych, której wynikiem ma być narzędzie dokonujące trafnej klasyfikacji, wymaga syntezy wielu rozwiązań. Z jednej strony konieczna jest znajomość podstaw języka wyszukiwania treś...
The objective of the article is to present a research perspective which starts with the practical... more The objective of the article is to present a research perspective which starts with the practical problem of social life, and analyzes it by using the concept of Quality of Life. The article discusses many meanings and dimensions of this concept, while indicating its use in research practice of sociology and medicine. In this context, the authors’ point of focus is the social dimension of disability, illustrated with the example of users of cochlear implants. The authors discuss crucial questions arising in the process of cultural adaptation of the Quality of Live scale, and basic issues related to the application of the scale to the needs of precisely defined research issues. The article also discusses the results of studies on change of the quality of life of people after cochlear implantation, with particular emphasis on answers to open-ended questions, concerning their first impressions after the device has been implanted.Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkie...
Streszczenie. Celem artykułu jest refleksja metodologiczna nad procesem rozwoju komputerowo wspom... more Streszczenie. Celem artykułu jest refleksja metodologiczna nad procesem rozwoju komputerowo wspomaganej analizy danych jakościowych (CAQDAS), który zmierza w kierunku metod eksploracji danych tekstowych służących odkrywaniu wiedzy (Knowledge Discovery in Text Databases, Text Mining). W rozważaniach tych skupiamy się na naukach społecznych, szczególnie w socjologii jakościowej. Zastosowanie wspomaganej komputerowo analizy danych jakościowych w obszarze socjologii jakościowej stało się już poniekąd faktem. Środowisko badaczy jakościowych w Polsce coraz częściej sięga po oprogramowanie CAQDAS w projektach badawczych. Praca z różnorodnymi programami CAQDAS prowadzi do wzrostu świadomości metodologicznej, co przekłada się na większą dokładność i precyzję w procesie analizy danych jakościowych. Jednakże analiza danych jakościowych wykorzystująca metodologię, algorytmy i techniki Text Mining to swoiste novum na gruncie socjologii jakościowej. Text Mining (TM) to zestaw technik, w które wyposażone są programy przeznaczone do automatycznego lub semiautomatycznego wydobywania informacji z danych tekstowych. Text Mining polega na wykorzystaniu oprogramowania komputerowego do znajdowania ukrytych dla człowieka, z uwagi na ograniczone możliwości percepcyjne i czasowe, prawidłowości zawartych w danych tekstowych. Jeśli algorytmy analityczne CAQDAS wykorzystuje się w pracy z mniejszymi zbiorami danych jakościowych, to techniki Text Mining pozwalają na prowadzenie analiz, w których wielkość zbioru danych jest w zasadzie nieograniczona. W artykule staramy się ukazać proces rozwoju algorytmów analitycznych CAQDAS w kierunku Text Mining. Staramy się także znaleźć odpowiedź na pytanie, czy te podejścia są względem siebie konkurencyjne czy raczej komplementarne? Słowa kluczowe: odkrywanie wiedzy w danych, CAQDAS, Data Mining, Text Mining, teoria ugruntowana, przetwarzanie języka naturalnego (NLP), odkrywanie wiedzy w danych tekstowych (KDT). Wstęp-eksploracja i odkrywanie wiedzy w danych tekstowych Z metodologicznego punktu widzenia badacz może korzystać z danych pochodzących z własnych lub istniejących badań empirycznych (dane wywołane, pierwotne) lub z już istniejących źródeł danych empirycznych (dane
The main character of our story is Rita Leistner, one of the most famous Canadian war photographe... more The main character of our story is Rita Leistner, one of the most famous Canadian war photographers in the world. She studied at the International Center of Photography (New York) and has a Master of Arts degree in French and English (University of Toronto). For six years Rita taught the history of photojournalism and documentary photography (UoT). She is the co-author of several books, such as Unembedded: Four Independent Photojournalists on Iraq, and The Edward Curtis Project: A Modern Picture Story. Her first monograph, Looking for Marshall McLuhan in Afghanistan, a work on photography, technology and war, was a finalist for the Marshall McLuhan Award for Outstanding Book in the Field of Media Ecology (2015). However, her activities are not only related to photography. She defines herself as a “socially and politically engaged” person. And no matter if we speak about her photographs, articles, social media activities or books – there is a spirit of struggle for human rights in th...
Przegląd Socjologii Jakościowej, 2014
Celem artykułu jest prezentacja podstawowych metod klasyfikacji jakościowych danych tekstowych. M... more Celem artykułu jest prezentacja podstawowych metod klasyfikacji jakościowych danych tekstowych. Metody te korzystają z osiągnięć wypracowanych w takich obszarach, jak przetwarzanie języka naturalnego i analiza danych nieustrukturalizowanych. Przedstawiam i porównuję dwie techniki analityczne stosowane wobec danych tekstowych. Pierwsza to analiza z zastosowaniem słownika tematycznego. Druga technika oparta jest na idei klasyfikacji Bayesa i opiera się na rozwiązaniu zwanym naiwnym klasyfikatorem Bayesa. Porównuję efektywność dwóch wspomnianych technik analitycznych w ramach analizy sentymentu. Akcentuję rozwiązania mające na celu zbudowanie trafnego, w kontekście klasyfikacji tekstów, słownika. Porównuję skuteczność tak zwanych analiz nadzorowanych do skuteczności analiz zautomatyzowanych. Wyniki, które prezentuję, wzmacniają wniosek, którego treść brzmi: słownik, który w przeszłości uzyskał dobrą ocenę jako narzędzie klasyfikacyjne, gdy stosowany jest wobec nowego materiału empirycz...
Metody i techniki odkrywania wiedzy. Narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych, 2014
sentymentu (SA) jest jednym z tych obszarów analiz tekstowych, którego rozwój jest silnie związan... more sentymentu (SA) jest jednym z tych obszarów analiz tekstowych, którego rozwój jest silnie związany z rozwojem CAQDAS. Istnieje kilka różnych metod analiz opinii i analiz emocji zawartych w tekstach. Jedną z nich jest metoda słownikowa (Dictionary-based Approach DbA), z której SA korzysta najczęściej. Istnieje wiele różnorodnych słowników wspierających automatyczną analizę tekstów oraz analizę sentymentu. W artykule opisano popularne rozwiązania stosowane przez analityków i badaczy zajmujących się analizami opinii. Wskazane zostały również kierunki rozwoju SA w ramach CAQDAS. Ten drugi wątek artykułu wiąże się z: poszukiwaniem coraz bardziej zaawansowanych reguł wyszukiwania tekstów, budową reguł odkrywania wzorów wypowiedzi oraz pojawianiem się coraz większej liczby słowników klasyfikacyjnych. Analitycy pracujący nad DbA, wykorzystują coraz częściej wiedzę z zakresu językoznawstwa, wielowymiarowych metod analizy danych sprawiając, że słowniki analityczne wyszukują treści w sposób coraz bardziej efektywny. Jednym z obszarów, w którym słowniki rozwijają się dynamicznie, jest identyfikacja emocji czy ocena siły ładunku emocjonalnego zawartego w tekście. Artykuł skupia się na porównaniu dostępnych dla badaczy rozwiązań słownikowych w ramach SA. Opisana została: specyfika słowników, możliwości implementacyjne, zakres tematyczny słowników oraz przykładowe zastosowania. Słowa kluczowe: analiza sentymentu, analiza opinii, analiza danych jakościowych, analiza treści, Text Mining, kodowanie tekstów, słownik analizy sentymentu, przetwarzanie języka naturalnego, KADJ, CAQDAS. Wprowadzenie W ostatnich latach pojawiło się wiele publikacji zarówno z zakresu metod, jak i zastosowań analizy sentymentu (Lieberman i in. 2007; Taboada i in. 2011). Jedną z najczęściej cytowanych i chyba najlepiej znaną jest publikacja z obszaru culturo mics (Acerbi i in. 2013). Ta popularna analiza pokazuje, jak zmieniała się literatura XX w. pod względem ładunku emocjonalnego zawartego w używanych w niej słowach. Liczba cytowań artykułu Alberto Acerbi w różnych obszarach nauki sprawia, że można z niewielką dozą ryzyka stwierdzić, że analizy tekstu wspierane komputerowo coraz częściej służą naukowcom z różnorodnych dziedzin. Powszechnie
Przegląd Socjologii Jakościowej, 2022
Projekty, w których przychodzi nam pracować z dużymi wolumenami danych tekstowych, pochodzących z... more Projekty, w których przychodzi nam pracować z dużymi wolumenami danych tekstowych, pochodzących z rożnych źródeł i zapisanych w różnorodnych formatach, rodzą wiele dylematów natury metodologicznej, wymagają często niestandardowych decyzji i rozwiązań. W szczególności zadanie polegające na opracowaniu danych o różnorodnej jakości, nieustrukturyzowanych typu quan i qual wymagać może pracy, w której dynamicznie zmieniają się strategie analizy danych, sposoby przekształcania danych tekstowych. Artykuł opisuje przykład takiej właśnie „dynamicznej” metodyki. Wykazała ona swoją wartość w zadaniu polegającym na klasyfikacji wypowiedzi pisanych. W tak zarysowanym kontekście autor artykułu mierzy się z następującymi celami: (a) czy można zastosować oprogramowanie klasy CAQDAS do pracy półautomatycznej lub automatycznej zastępującej część manualnej pracy nad klasyfikacją wypowiedzi? (b) jak skonstruować metodykę klasyfikacji dla danych o różnorodnej jakości? (c) kiedy klasyfikacja automatyczna...
Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, 2021
Wprowadzenie Oddajemy w ręce Czytelników tom "Parezji" poświęcony opowieści. Piszemy o historiach... more Wprowadzenie Oddajemy w ręce Czytelników tom "Parezji" poświęcony opowieści. Piszemy o historiach wyrażanych słowami, obrazami i dźwiękami. W tekstach tych znajdą Państwo odwołania do racjonalnej strony ludzkiej natury, jak i wspomnienia poruszające serce-mówiące nam "co to znaczy czuć". Znalazły tu również miejsce rozważania o teorii opowiadania, narracji i storytellingu oraz sposobach ich wykorzystania zarówno w życiowej praktyce, jak i badaniach naukowych. W tomie tym mamy przyjemność obcowania z narracjami, które poprzez swój historyczny, biograficzny, teoretyczny i emocjonalny wymiar wciągają czytelnika w nurt opowiadania umiejętnie władając jego uwagą i wyobraźnią. Opowiadanie historii jest jednym ze sposobów-dla wielu najlepszym ze wszystkich możliwych-na przekazywanie osobistych emocji i doświadczeń codziennego życia. Ktoś kto chce przybliżyć odbiorcom racjonalizatorski pomysł, najpewniej napisze artykuł (mniej lub bardziej "naukowy"), ale ktoś, kto chce podzielić swoimi emocjami czy uczuciami, opowiedzieć, jak to jest być samemu w obcym mieście lub opłakiwać rozstanie z bliską osobą wybierze opowieść. Z opowieściami obcujemy nieustannie. Są takie, które od samego początku uzmysławiają nam, że wydarzyło się coś dobrego, co wywołuje radość i zadowolenie, inne, że zemsta, choć bezwzględna i krwawa, była jedyną możliwą odpowiedzią na doznaną niesprawiedliwość. Istnieją historie, które w spokojny i rzeczowy sposób prowadzą odbiorców przez ciąg wydarzeń, wskazując na różne ich przyczyny i efekty. Jedne zwracają uwagę na kontekst
Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, 2021
The aim of this article is to present body extensions that serve to strengthen hearing and thus i... more The aim of this article is to present body extensions that serve to strengthen hearing and thus increase the range of hearing. This concept seems to be an interesting example of how, thanks to various technical devices, the human body is transformed to strengthen or “repair” its functions. The starting point for our considerations is Marshall McLuhan’s media theory, and especially his concept of body extensions. As examples of such activities, we want to present the artistic projects of Stelarc and Neil Harbisson, which, entering the field of medicine and engineering, expand the meaning of what we mean by extending the sense of hearing.
Metody i techniki odkrywania wiedzy. Narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych, 2014
Streszczenie. Celem artykułu jest refleksja metodologiczna nad procesem rozwoju komputerowo wspom... more Streszczenie. Celem artykułu jest refleksja metodologiczna nad procesem rozwoju komputerowo wspomaganej analizy danych jakościowych (CAQDAS), który zmierza w kierunku metod eksploracji danych tekstowych służących odkrywaniu wiedzy (Knowledge Discovery in Text Databases, Text Mining). W rozważaniach tych skupiamy się na naukach społecznych, szczególnie w socjologii jakościowej. Zastosowanie wspomaganej komputerowo analizy danych jakościowych w obszarze socjologii jakościowej stało się już poniekąd faktem. Środowisko badaczy jakościowych w Polsce coraz częściej sięga po oprogramowanie CAQDAS w projektach badawczych. Praca z różnorodnymi programami CAQDAS prowadzi do wzrostu świadomości metodologicznej, co przekłada się na większą dokładność i precyzję w procesie analizy danych jakościowych. Jednakże analiza danych jakościowych wykorzystująca metodologię, algorytmy i techniki Text Mining to swoiste novum na gruncie socjologii jakościowej. Text Mining (TM) to zestaw technik, w które wyposażone są programy przeznaczone do automatycznego lub semiautomatycznego wydobywania informacji z danych tekstowych. Text Mining polega na wykorzystaniu oprogramowania komputerowego do znajdowania ukrytych dla człowieka, z uwagi na ograniczone możliwości percepcyjne i czasowe, prawidłowości zawartych w danych tekstowych. Jeśli algorytmy analityczne CAQDAS wykorzystuje się w pracy z mniejszymi zbiorami danych jakościowych, to techniki Text Mining pozwalają na prowadzenie analiz, w których wielkość zbioru danych jest w zasadzie nieograniczona. W artykule staramy się ukazać proces rozwoju algorytmów analitycznych CAQDAS w kierunku Text Mining. Staramy się także znaleźć odpowiedź na pytanie, czy te podejścia są względem siebie konkurencyjne czy raczej komplementarne? Słowa kluczowe: odkrywanie wiedzy w danych, CAQDAS, Data Mining, Text Mining, teoria ugruntowana, przetwarzanie języka naturalnego (NLP), odkrywanie wiedzy w danych tekstowych (KDT). Wstęp-eksploracja i odkrywanie wiedzy w danych tekstowych Z metodologicznego punktu widzenia badacz może korzystać z danych pochodzących z własnych lub istniejących badań empirycznych (dane wywołane, pierwotne) lub z już istniejących źródeł danych empirycznych (dane
Metody i techniki odkrywania wiedzy. Narzędzia CAQDAS w procesie analizy danych jakościowych, 2014
Odkrywanie wiedzy w wypowiedziach tekstowych Metoda budowy słownika klasyfikacyjnego Streszczenie... more Odkrywanie wiedzy w wypowiedziach tekstowych Metoda budowy słownika klasyfikacyjnego Streszczenie. Wykorzystywanie wiedzy o składni języka, semantyce i logice powiązań pomiędzy elementami wypowiedzi to atrakcyjny obszar w eksploracji danych oraz analizach tekstowych. Jak dotąd metody analizy i klasyfikacji tekstów nie zawsze wykorzystują oferowane we wspomnianych obszarach osiągnięcia. Celem artykułu jest pokazanie metody, która integruje rozwiązania zaczerpnięte z różnych obszarów wiedzy naukowej. Zadania, jakie stawiają przed sobą autorzy, to: (a) wykorzystanie wiedzy z zakresu: językoznawstwa, NLP, logiki, statystyki w celu budowy rzetelnego narzędzia analitycznego w środowisku CAQDAS; (b) zastosowanie przewidzianych w CAQDAS rozwiązań oraz dodanie do nich nowych technik wspierających budowę narzędzi klasyfikacyjnych; (c) ocena zastosowanego rozwiązania. Zdaniem autorów metoda budowy słowników analitycznych, której wynikiem ma być narzędzie dokonujące trafnej klasyfikacji, wymaga syntezy wielu rozwiązań. Z jednej strony konieczna jest znajomość podstaw języka wyszukiwania treści, z drugiej-owocne okazuje się wykorzystanie narzędzi zbudowanych przez językoznawców (Thesaurus, słowniki synonimów, słowników relacji leksykalnych), badaczy jakościowych (lista przymiotnikowa ACL) oraz metodologów (indeks podobieństwa, proces deduplikacji oparty na mechanizmie machine learning, miara trafności klasyfikacji). W ramach proponowanego podejścia autorzy opisują krok po kroku proces budowy słownika kategoryzacyjnego, akcentują pułapki i ważne decyzje, jakie w ramach tego procesu napotyka analityk.
Uploads
Papers by Krzysztof Tomanek