Bu makale, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet ve marifet gibi tasavvufi teriml... more Bu makale, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet ve marifet gibi tasavvufi terimlere me §hur sufi ibn Ata'nm getirmi § oldugu yorumlan i<;ennektedir. Soz konusu kavramlar ele ahmrken ibn Ata'nm tefsiri temel metin olarak incelenmi §tir. ibn Ata'mn tefsiri diye buglin elimizde mevcut olan metin, Slileml'nin Hakaiku't-Tefsir'inde yaptlgl nakiller 1 §lgmda, onun Kur'an ayetlerine getirdigi yorumlarm derlenmesinden olu §mu §tur. Bu <;alJ §mada ibn Ata'nm tasavvufi gorli §lerinin, hem klasik zlihd an-laYI §mm hem de tasavvufun marifet boyutunun bir sentezinden ibaret 01dugu tespit edilmi §tir. Anah [ar Kelimeler: ibn Ata, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet, marifet. islarn tefsir literatiiriinde "i-?arl Tefsir" adlyla amlan tefsirlerin, dil kurallanna, ayet ve hadislere, diger rivayetlere, akll ve duyu verilerine veya rnezhebi yakla--?lrnlara gore kategorize edilen diger tefsir tiirlerinden terne! farkl, bu eserlerin, rnutasavvlflar tarafmdan Kur'an'm, kendilerine has bir bilgi rnetodu olarak alglladlklan ilharn ve ke-?fe dayah olarak yorurnlanrnaslyla ortaya <;:lkrnl-? olrnasldlr. Bu yonternle Kur'an ayetlerinin bir klsrnmm veya tarnarnlmn yorurnlandlgl tefsirlerin genel adl olan "i-?arl Tefsir" tlirii altmda yapllan ilk yorurnlar, IMI. ve IIMII. yUzyl1larda az saYldaki ayetlerle smlrh tefsir tarzmda iken, daha soma bu Slmr geni-?letilrni-?, ardmdan da onernli rniktardaki ayetlerin tasavvufi yorurnlanill i<;:eren tefsirler ortaya <;:lkrnaya ba-?larru-?tlf. Bahsedilen aSlrlarda zahidler, Kur'an'l surekli ve tefekkur ederek okumakta idiler. Bu §ekilde ohman Kur'an-l Kerim'in bazl ayetleri zuhd, takva, ihlas, buzun, dunyaYI ve nefsi kattileme, korku ve limit gibi ablaki ve manevi ilkeleri on plana c;:1kartanbir azellikle islam dli §unce taribinde yerini alml §, zamanla tasavvuf du §uncesinin genel seyri ile birlikte bu ilkelerde bir degi §iklik ve c;:ogalmagarulmli §; ba §yet, fena, beka, mubabbet, marifet, ke §f ve vabdet gibi yeni kavramlar da bu c;:erc;:eveye dabil edilmi §tir. Bu gibi temel zubdi, tasavvufi kavramlar uzerine yapllan i §ari yommlann yam slra, bazl sufi-mlifessirlerin Hurftfilige kac;:anyorumlanna da rastlamak mumkun olmu §tur. ill\: danem Sunni tefsir geleneginde pek ragbet garmeyen HurOfi anlaYI §a dayanan yommlann genel olarak II/VIII. asra kadar uzandlgml; ancak bu danemde sistemli bir Hurftfi te'vil yanteminden babsetmenin mlimklin olmadlgml sayleyebiliriz. Sayl ve barf speklilasyonlanna dayah bu tOr te'viller, mubtemelen unlli mutasavvlf ve mlifessir Tusteri (0. 283/896)'den itibaren i §ari tefsir literattirune girmeye ba §laml §tlr. Harflerin en garkemlisinin "elif' oldugunu savunan Tusteri tefsirinde Hurftfi karakterli ilginc;: yommlara yer vermi §tir. ) Sulemi Co. 412/1021) de aym gelenegi devam ettirmi §tir. 2 Sulemi'nin anemli bir kaynagl dummunda olan ibn Ata Co.309/922) da bu ttir yommlara yer vermi §, sazgelimi besmeleyi tefsir ederken, "ba"yl, Allab'm risalet ve nubuvvet ilbamlyla peygamberlerinin mblanna lUtufta bulunmasl; "sin''i, kurbet ve tins ilbamlyla marifet erbabma verdigi SlU; "mim"i de Allah'm §e&at ve merhamet nazanyla tecem ettigi mtiridlere ihsam §eklinde izah etmi §tir.' Kur'an'da bullman kelime, laflz ve dimlelerin ill<: bala §ta akla gelen anlamJanndan ba §ka, bunlann sOfilerin marifetteki derecesine gore ball<:ahalka geni §leyen batm manalan da oldugunu du §tinen tasavvuf ehli, bu manalara ula §mak ic;:in bilgi birikimi ve tefekkur kabiliyetinin yanmda ahlaki olgunlugu da gerekli gartirler. Bunun yanmda sOfiler, zahiri manaya ve bu manalardan c;:1kan §er'i hukumlere btiytik anem verirken, i §aret yoluyla elde edilen anlamm gec;:erlisayllmasl ic;:in onun zahiri manaya aykm olmamasl, batmi mananm dl § anlaml gec;:ersiz kllmamasl ve aynca bu manaYI ba §ka bir nasta dogmdan veya dolayh olarak destekleyen bir ifadenin bulunmasl gibi §artlar ko §arlar. Ebu SUleyman Darini Co. 215/ 830)'nin, "<;ogu defa sOfilere mahsus bir nlikte kalbime du §er. Kitap ve stinnet gibi iki adil §ahit bunu dogmlamadlkc;:a onu kabul etmem,,4 ve Sehl b. Abdillah'm "Kitap ve sunnetin §ahid olmadlgl her vecd batlldlr"s §eklinde nakledilen sazleri
Bu makalenin amacı Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin melâmet anlayışını değerlendirmektir. Bunun için öz... more Bu makalenin amacı Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin melâmet anlayışını değerlendirmektir. Bunun için özellikle onun el-Fütûhâtü'l-Mekkiyye adlı eserinden faydalanılmış ve melâmete dair ilk kaynak olan Sülemî'nin Risâlesi ile mukayese edilmiştir. Görüldüğü kadarıyla İbn Arabî, Sülemi'den büyük ölçüde etkilenmiş, bununla birlikte, ondan farklı olarak melâmet anlayışını vahdet-i vücûd telakkîsi çerçevesinde ele alarak bu konuya farklı bir yorum getirmiştir.
Sufilere gore duyular ve akil bilgi kaynagi olmakla birlikte, mutlak bilginin edinilmesinde yeter... more Sufilere gore duyular ve akil bilgi kaynagi olmakla birlikte, mutlak bilginin edinilmesinde yetersiz kalmaktadir. “Akil acizdir, aciz olan da yine aciz olana delildir” seklinde formule edilen bu yaklasima gore ilahi bilgi kalp yoluyla elde edilebilir. Bunun icin de kulun, kalbine seytan ve nefs tarafindan telkin edilen durtulere karsi dikkatli olmasi, dunyevi kirlerden arinmasi gereklidir. Bunun sonucunda Allah, sufiye marifet bilgisini lutfeder. Bu bilginin nihayeti de, Allah’in gercekten bilinmeyecegini idrak etmektir. Muhasibi’nin bilgi kaynaklarina bakisini incelemeye calistigimiz bu yazida gorulmektedir ki O, bilgi kaynaklarini duyular, akil, haber ve kalp olarak belirlemistir. Anlasilmaktadir ki O’nun bilgi konusundaki tespit ve degerlendirmeleri, tasavvufta genel olarak bilgi anlayisinin sekillenmesinde onemli bir rol oynamistir.
In this article, one of the outstanding personalities of the Third Period Malâmiyya, Abdurrahim b... more In this article, one of the outstanding personalities of the Third Period Malâmiyya, Abdurrahim b. Ali Prizreni and his interpretation of chapter Kevser are analyzed. For this purpose, firstly, a brief information about the malâma and Malâmiyya is given, later, the life and work of Abdurrahhim b. Ali is examined, lastly, his work is translated from Ottoman Language to Turkish.
Islam Medeniyeti tabiri ile muslumanlarin maddi ve manevi anlamda ortaya koyduklari birikim kaste... more Islam Medeniyeti tabiri ile muslumanlarin maddi ve manevi anlamda ortaya koyduklari birikim kastedilmektedir. Bu birikimin temelinde de vahiy yatmaktadir. Muslumanlar vahiyle muhatab olduklari andan itibaren bu emirleri yorumlamislar ve cesitli dusunce gelenekleri olusturmuslardir. Iste bu dusunce gelenekleri icerisinde yer alan tasavvuf kendi usulu dahilinde varlik, bilgi ve deger anlayisi ortaya koymustur. Bu makale de tasavvuf dusuncesinin Anadolu medeniyet havzasindaki onemli temsilcilerinden Vâhib-i Ummi’nin bu cercevede ortaya koydugu dusuncelerini konu edinmektedir.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015
The main purpose of this article is to deal with the search for truth in the tradition of Sufism ... more The main purpose of this article is to deal with the search for truth in the tradition of Sufism and to examine their approaches to various faiths. For his purpose, it gives some examples in terms of relationship of Muslim mystics with various followers of faiths in the history of Sufism and then, it sets forth the theoretical basis of the subject based on the views of Ibn Arabi and Mawlana Jalal al-Din Rumi
Insan davranisini yonlendiren ve toplum uzerinde oldukca onemli bir etkiye sahip olan degerler, h... more Insan davranisini yonlendiren ve toplum uzerinde oldukca onemli bir etkiye sahip olan degerler, hem oznel hem de nesnel bir nitelik tasimaktadir. Toplumun hicbir ferdini disarida birakmayan degerlerin insana kazandirilmasi sadece okullarin veya belirli egitim kurumlarinin sorumlulugunda veya tekelinde degildir. Aksine degerler egitimi okul, aile ve cevrenin etkiledigi ve ayni zamanda etkilendigi sureci ifade eder. Iste bu makale, sozu edilen surecin kendi referanslarimiz cercevesinde yurutulebilmesi icin, dusunce gelenegimize donerek kultur kodlarimizdan yararlanmak ve deger egitiminde hem teorik hem de pratik acidan buyuk birikime sahip olan tasavvuf kulturunden hareketle insanimiza yeni yaklasim bicimlerini sunmayi teklif etmektedir. Anahtar Sozcukler: Deger, tasavvuf, ahlâk, suluk, nefs.
Bu makale, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet ve marifet gibi tasavvufi teriml... more Bu makale, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet ve marifet gibi tasavvufi terimlere me §hur sufi ibn Ata'nm getirmi § oldugu yorumlan i<;ennektedir. Soz konusu kavramlar ele ahmrken ibn Ata'nm tefsiri temel metin olarak incelenmi §tir. ibn Ata'mn tefsiri diye buglin elimizde mevcut olan metin, Slileml'nin Hakaiku't-Tefsir'inde yaptlgl nakiller 1 §lgmda, onun Kur'an ayetlerine getirdigi yorumlarm derlenmesinden olu §mu §tur. Bu <;alJ §mada ibn Ata'nm tasavvufi gorli §lerinin, hem klasik zlihd an-laYI §mm hem de tasavvufun marifet boyutunun bir sentezinden ibaret 01dugu tespit edilmi §tir. Anah [ar Kelimeler: ibn Ata, zi.ihd, takva, tevekklil, havf ve reca, nefs, melamet, marifet. islarn tefsir literatiiriinde "i-?arl Tefsir" adlyla amlan tefsirlerin, dil kurallanna, ayet ve hadislere, diger rivayetlere, akll ve duyu verilerine veya rnezhebi yakla--?lrnlara gore kategorize edilen diger tefsir tiirlerinden terne! farkl, bu eserlerin, rnutasavvlflar tarafmdan Kur'an'm, kendilerine has bir bilgi rnetodu olarak alglladlklan ilharn ve ke-?fe dayah olarak yorurnlanrnaslyla ortaya <;:lkrnl-? olrnasldlr. Bu yonternle Kur'an ayetlerinin bir klsrnmm veya tarnarnlmn yorurnlandlgl tefsirlerin genel adl olan "i-?arl Tefsir" tlirii altmda yapllan ilk yorurnlar, IMI. ve IIMII. yUzyl1larda az saYldaki ayetlerle smlrh tefsir tarzmda iken, daha soma bu Slmr geni-?letilrni-?, ardmdan da onernli rniktardaki ayetlerin tasavvufi yorurnlanill i<;:eren tefsirler ortaya <;:lkrnaya ba-?larru-?tlf. Bahsedilen aSlrlarda zahidler, Kur'an'l surekli ve tefekkur ederek okumakta idiler. Bu §ekilde ohman Kur'an-l Kerim'in bazl ayetleri zuhd, takva, ihlas, buzun, dunyaYI ve nefsi kattileme, korku ve limit gibi ablaki ve manevi ilkeleri on plana c;:1kartanbir azellikle islam dli §unce taribinde yerini alml §, zamanla tasavvuf du §uncesinin genel seyri ile birlikte bu ilkelerde bir degi §iklik ve c;:ogalmagarulmli §; ba §yet, fena, beka, mubabbet, marifet, ke §f ve vabdet gibi yeni kavramlar da bu c;:erc;:eveye dabil edilmi §tir. Bu gibi temel zubdi, tasavvufi kavramlar uzerine yapllan i §ari yommlann yam slra, bazl sufi-mlifessirlerin Hurftfilige kac;:anyorumlanna da rastlamak mumkun olmu §tur. ill\: danem Sunni tefsir geleneginde pek ragbet garmeyen HurOfi anlaYI §a dayanan yommlann genel olarak II/VIII. asra kadar uzandlgml; ancak bu danemde sistemli bir Hurftfi te'vil yanteminden babsetmenin mlimklin olmadlgml sayleyebiliriz. Sayl ve barf speklilasyonlanna dayah bu tOr te'viller, mubtemelen unlli mutasavvlf ve mlifessir Tusteri (0. 283/896)'den itibaren i §ari tefsir literattirune girmeye ba §laml §tlr. Harflerin en garkemlisinin "elif' oldugunu savunan Tusteri tefsirinde Hurftfi karakterli ilginc;: yommlara yer vermi §tir. ) Sulemi Co. 412/1021) de aym gelenegi devam ettirmi §tir. 2 Sulemi'nin anemli bir kaynagl dummunda olan ibn Ata Co.309/922) da bu ttir yommlara yer vermi §, sazgelimi besmeleyi tefsir ederken, "ba"yl, Allab'm risalet ve nubuvvet ilbamlyla peygamberlerinin mblanna lUtufta bulunmasl; "sin''i, kurbet ve tins ilbamlyla marifet erbabma verdigi SlU; "mim"i de Allah'm §e&at ve merhamet nazanyla tecem ettigi mtiridlere ihsam §eklinde izah etmi §tir.' Kur'an'da bullman kelime, laflz ve dimlelerin ill<: bala §ta akla gelen anlamJanndan ba §ka, bunlann sOfilerin marifetteki derecesine gore ball<:ahalka geni §leyen batm manalan da oldugunu du §tinen tasavvuf ehli, bu manalara ula §mak ic;:in bilgi birikimi ve tefekkur kabiliyetinin yanmda ahlaki olgunlugu da gerekli gartirler. Bunun yanmda sOfiler, zahiri manaya ve bu manalardan c;:1kan §er'i hukumlere btiytik anem verirken, i §aret yoluyla elde edilen anlamm gec;:erlisayllmasl ic;:in onun zahiri manaya aykm olmamasl, batmi mananm dl § anlaml gec;:ersiz kllmamasl ve aynca bu manaYI ba §ka bir nasta dogmdan veya dolayh olarak destekleyen bir ifadenin bulunmasl gibi §artlar ko §arlar. Ebu SUleyman Darini Co. 215/ 830)'nin, "<;ogu defa sOfilere mahsus bir nlikte kalbime du §er. Kitap ve stinnet gibi iki adil §ahit bunu dogmlamadlkc;:a onu kabul etmem,,4 ve Sehl b. Abdillah'm "Kitap ve sunnetin §ahid olmadlgl her vecd batlldlr"s §eklinde nakledilen sazleri
Bu makalenin amacı Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin melâmet anlayışını değerlendirmektir. Bunun için öz... more Bu makalenin amacı Muhyiddin İbnü'l-Arabî'nin melâmet anlayışını değerlendirmektir. Bunun için özellikle onun el-Fütûhâtü'l-Mekkiyye adlı eserinden faydalanılmış ve melâmete dair ilk kaynak olan Sülemî'nin Risâlesi ile mukayese edilmiştir. Görüldüğü kadarıyla İbn Arabî, Sülemi'den büyük ölçüde etkilenmiş, bununla birlikte, ondan farklı olarak melâmet anlayışını vahdet-i vücûd telakkîsi çerçevesinde ele alarak bu konuya farklı bir yorum getirmiştir.
Sufilere gore duyular ve akil bilgi kaynagi olmakla birlikte, mutlak bilginin edinilmesinde yeter... more Sufilere gore duyular ve akil bilgi kaynagi olmakla birlikte, mutlak bilginin edinilmesinde yetersiz kalmaktadir. “Akil acizdir, aciz olan da yine aciz olana delildir” seklinde formule edilen bu yaklasima gore ilahi bilgi kalp yoluyla elde edilebilir. Bunun icin de kulun, kalbine seytan ve nefs tarafindan telkin edilen durtulere karsi dikkatli olmasi, dunyevi kirlerden arinmasi gereklidir. Bunun sonucunda Allah, sufiye marifet bilgisini lutfeder. Bu bilginin nihayeti de, Allah’in gercekten bilinmeyecegini idrak etmektir. Muhasibi’nin bilgi kaynaklarina bakisini incelemeye calistigimiz bu yazida gorulmektedir ki O, bilgi kaynaklarini duyular, akil, haber ve kalp olarak belirlemistir. Anlasilmaktadir ki O’nun bilgi konusundaki tespit ve degerlendirmeleri, tasavvufta genel olarak bilgi anlayisinin sekillenmesinde onemli bir rol oynamistir.
In this article, one of the outstanding personalities of the Third Period Malâmiyya, Abdurrahim b... more In this article, one of the outstanding personalities of the Third Period Malâmiyya, Abdurrahim b. Ali Prizreni and his interpretation of chapter Kevser are analyzed. For this purpose, firstly, a brief information about the malâma and Malâmiyya is given, later, the life and work of Abdurrahhim b. Ali is examined, lastly, his work is translated from Ottoman Language to Turkish.
Islam Medeniyeti tabiri ile muslumanlarin maddi ve manevi anlamda ortaya koyduklari birikim kaste... more Islam Medeniyeti tabiri ile muslumanlarin maddi ve manevi anlamda ortaya koyduklari birikim kastedilmektedir. Bu birikimin temelinde de vahiy yatmaktadir. Muslumanlar vahiyle muhatab olduklari andan itibaren bu emirleri yorumlamislar ve cesitli dusunce gelenekleri olusturmuslardir. Iste bu dusunce gelenekleri icerisinde yer alan tasavvuf kendi usulu dahilinde varlik, bilgi ve deger anlayisi ortaya koymustur. Bu makale de tasavvuf dusuncesinin Anadolu medeniyet havzasindaki onemli temsilcilerinden Vâhib-i Ummi’nin bu cercevede ortaya koydugu dusuncelerini konu edinmektedir.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015
The main purpose of this article is to deal with the search for truth in the tradition of Sufism ... more The main purpose of this article is to deal with the search for truth in the tradition of Sufism and to examine their approaches to various faiths. For his purpose, it gives some examples in terms of relationship of Muslim mystics with various followers of faiths in the history of Sufism and then, it sets forth the theoretical basis of the subject based on the views of Ibn Arabi and Mawlana Jalal al-Din Rumi
Insan davranisini yonlendiren ve toplum uzerinde oldukca onemli bir etkiye sahip olan degerler, h... more Insan davranisini yonlendiren ve toplum uzerinde oldukca onemli bir etkiye sahip olan degerler, hem oznel hem de nesnel bir nitelik tasimaktadir. Toplumun hicbir ferdini disarida birakmayan degerlerin insana kazandirilmasi sadece okullarin veya belirli egitim kurumlarinin sorumlulugunda veya tekelinde degildir. Aksine degerler egitimi okul, aile ve cevrenin etkiledigi ve ayni zamanda etkilendigi sureci ifade eder. Iste bu makale, sozu edilen surecin kendi referanslarimiz cercevesinde yurutulebilmesi icin, dusunce gelenegimize donerek kultur kodlarimizdan yararlanmak ve deger egitiminde hem teorik hem de pratik acidan buyuk birikime sahip olan tasavvuf kulturunden hareketle insanimiza yeni yaklasim bicimlerini sunmayi teklif etmektedir. Anahtar Sozcukler: Deger, tasavvuf, ahlâk, suluk, nefs.
Uploads
Books by Ali Bolat
Papers by Ali Bolat