Papers by Sylwia Siemianowska
In K. Chrzan, S. Siemianowska, P. Rzeźnik (eds), Ceramika i szkło jako źródło do badań nad przeszłością, Wrocław, 273-305, 2023
Sylwia Siemianowska, Krzysztof Sadowski - Archaeometric research on window glazing elements from ... more Sylwia Siemianowska, Krzysztof Sadowski - Archaeometric research on window glazing elements from the archaeological research of Ostrów Tumski in Wrocław, Legnica, Racibórz and Głogów.
This article presents the results of analyzes of the chemical composition of 58 glazing elements – stained glass tiles, crown glass and triangular tiles – discovered during archaeological works in the residential centers of medieval Silesia: Wrocław-Ostrów Tumski, Legnica, Racibórz and Głogów. he examined collection is dated from the mid- 12th century to the 17th century. The analysis of glass artefacts with a large chronological span from one center, as well as from one region, gives the opportunity to show technological changes – recipes for glass masses, types of paintings – as well as technical – ways of making objects and decorating them. It is also possible to indicate preferred commercial areas. The research on the chemical composition of glass, carried out with the inancial support of the
National Science Center (UMO2013 / 09 / N / HS3 / 01001) and the Institute of Archeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences (Adulescentia est tempus discendi-2013), was mostly carried
out with the CAMECA SX 100 electron microscope on Faculty of Geology, University of Warsaw. The analysis conditions were controlled on a variety of glass standards. hey were: voltage accelerating 15 kV beam current 10 nA, beam width on the sample (spot) 15 microns. he performed analyzes allowed for a detailed chemical characterization of the developed historic glasses, at least contributed to the indication of the chemical compositions typical for particular periods and the indication of the presumed regions of their production. Moreover, macroscopically and with the use of a binocular magniier, the general external characteristics of the glass (color, weathering degree, irmness, structure and texture) were determined.
The following chemical types of glasses were distinguished within the tested material: wood-ash glass, wood-ash lead glass, HLLA glass, sodium ash glass and mixed alkali glass.
K. Chrzan, S. Siemianowska, P. Rzeźnik (eds), Ceramika i szkło jako źródło do badań nad przeszłością, Wrocław, 205-243, 2023
Glazing of historical windows in the light of archaeological sources. Medieval and early- window ... more Glazing of historical windows in the light of archaeological sources. Medieval and early- window glass from the excavations of Ostrów Tumski in Wrocław in 1949-1961, 1963.
A speciic category of archaeological sources are glazing – stained glass tiles, crown glass, triangular
tiles and windowpane glass – which are the subject of this article. For many centuries, they played an
important role in public space and elite circles. hey can be also signiicant source for both archaeological and historical studies.
his study is dedicated to window glass discovered during archaeological excavation in Wrocław
Ostrów Tumski in 1949-1961, 1963.
he collection of 187 stained glass tiles and their fragments, 43 crown glass, 11 triangular tiles and
432 pieces of windowpane glass, is dating from the 2nd half of the 12th century to early modern times.
his paper contains descriptions of those inds including formal, metric and morphological features of the material, structure of the surface and evidence of technical procedures.
his article also takes into account the basic research problems resulting from the state of preservation
of artefacts, the method of their creation and the context of their inding. he issue of the existence
of a stained glass workshop in Ostrów Tumski in Wrocław and the irst craft guilds of glaziers was also
discussed.
Przegląd Archeologiczny, 2023
The article concerns early medieval
egg-shaped rattles from the area of Silesia. First of all, th... more The article concerns early medieval
egg-shaped rattles from the area of Silesia. First of all, the
issue of how they were made and glazed is studied. The
issues of the origin of these products and their role in the
culture of ancient societies, as problems repeatedly raised
by other researchers, is treated marginally. Macro- and microscopic
observations, experimental studies, as well as the
results of analyses of the chemical composition of glazes
and petrographic tests of ceramic bodies were used to study
the technology of making eggs-shaped -rattles. On their basis,
the probable process of their formation and glazing was
reconstructed. While the making of the ceramic base did
not require extraordinary skills, the glazing and decoration
of the rattles took place in several stages, requiring knowledge
of advanced pottery techniques. For their decoration,
a specific category of glaze was used, namely high-lead
non alkali glass.
GLASWERK Beiträge zur Erforschung von Glas und Glashütten. Forschungen und Berichte zur Archäologie in Württemberg 23, 2022
Abstrakt: Emailbemalte Gläser des 13./14. Jahrhunderts sind in Schlesien äußerst selten; nun sind... more Abstrakt: Emailbemalte Gläser des 13./14. Jahrhunderts sind in Schlesien äußerst selten; nun sind solche aus Breslau (Dominsel und Neumarkt) und Opole (Ostrówek) bekannt geworden. Dabei handelt es sich um Fragmente eines Bechers und einer Moschee-Lampe. Archäologisch-kunsthistorische und naturwissenschaftliche Untersuchungen ergaben, dass die Glasgefäße in drei Gruppen klassifiziert werden können. Bei der ersten Gruppe handelt es sich um islamische Gläser mit Email- bzw. Goldemail-Dekor, die aus Syrien oder Ägypten importiert wurden. Die zweite Gruppe umfasst emailbemalte Gläser aus Murano oder anderen Glaswerkstätten in Süd-Westeuropa. Glasgefäße mit Emaildekor der dritte Gruppe stammen aus Byzanz oder vom Gebiet der Rus.
Im Rahmen des Vortrages werden die verschiedenen emailbemalten Gläser aus Schlesien in ihrem archäologischen Zusammenhang vorgestellt sowie die Ergebnisse zur Archäometrie und Provenienz der Glasobjekte erläutert.
During excavations in the 1960s at the present castle in Racibórz-Ostróg a unique brooch, made en... more During excavations in the 1960s at the present castle in Racibórz-Ostróg a unique brooch, made entirely of glass (except an iron pin) was found. We discuss this medieval object's biography (from the moment and context of its finding to the circumstances how it was lost) and compare it to other glass jewellery from the region. In those territories during the time of the so-called 13th-century revolution much changed in the production and style – new fashions disrupted former traditions. This brooch is an interesting example of a new (western?) style but manufactured by the use of older techniques. Those traditions are also visible on other jewellery from the same period, such as rings. However, at the end of the 13th century jewellery made entirely of glass seems to disappear and glass (and enamel) are mostly found in sockets of metal jewellery, or are even entirely imitated using colour metal alloys.
Chociaz szklarstwo śląskie od ponad pol wieku bylo przedmiotem zainteresowan badaczy, stan publik... more Chociaz szklarstwo śląskie od ponad pol wieku bylo przedmiotem zainteresowan badaczy, stan publikacji wczesnośredniowiecznej bizuterii szklanej z najwazniejszych ośrodkow tego regionu pozostawial wiele do zyczenia. Przyczyną tego bylo poświecanie wiekszej uwagi kwestii istnienia w obrebie glownych grodow warsztatow szklarskich, niz stricte bizuterii. W sprawozdaniach z badan archeologicznych czesto nie uwzgledniano takze znalezisk szklanych ozdob lub nie publikowano ich ilustracji, w najlepszym wypadku zamieszczano jednobarwne ryciny, co związane jest ze standardem publikacji z minionego stulecia. Ksiązka Wczesnośredniowieczna bizuteria szklana z glownych ośrodkow grodowych Śląska (Wroclaw, Opole, Niemcza) jest probą stworzenia monografii ozdob szklanych z wymienionych grodow. Publikowane są w niej wszystkie lepiej zachowane fragmenty bizuterii, ktore byly dostepne autorom. Opracowanie obejmuje zagadnienia związane z technologią wyrobu ozdob szklanych, ich funkcją i zagadnieniem pro...
Archaeologia Polona, 2017
A fragment of a 13th–14th century painted mosque lamp was identified in the collection of archaeo... more A fragment of a 13th–14th century painted mosque lamp was identified in the collection of archaeological glass from Ostrow Tumski in Wroclaw, held by the Institute of Archaeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences (Research Centre on Late Antique Culture and the Early Middle Ages). An analysis of glass chemical composition as well as the decoration of this fragment showed that it was made of sodic-calcic-silica glass, and that part of the ornament covering it was finished with gold. A comparative study indicated that the artifact had been made in the Middle East, most likely in a glass workshop in Syria or Egypt. Another example of this type of Islamic glass was discovered in Poland during the excavation in the 1930s of Ostrowek in Opole. Large fragments of a painted glass bowl were found there and identified as a mosque lamp. Since then the object has been lost. The fragments of glass mosque lamps from Wroclaw–Ostrow Tumski and Opole–Ostrowek will be discussed here in ...
Archivaria, 2021
The study focuses on the early medieval large glass beads from the area of Poland, i.e. specimens... more The study focuses on the early medieval large glass beads from the area of Poland, i.e. specimens whose diameter equals at least 1.5 cm but usually ca. 2 cm or more. The main aim of this study is to define their function, considering precise context of discovery of particular specimens, metric data and microscopic analyses. Another important task of the study is to determine whether large beads were local products or imports, and from which region and in what social circumstances they reached the studied area. Alongside macroscopic and stylistic features, chemical composition of glass that was used for production of the beads can be conclusive in this situation. In our opinion, it is a special category of finds that appeared in this part of Europe during the time of cultural and political transformation in the 11th–13th centuries.
Přehled výzkumů, 2020
This study concerns glazed objects from two major centres in Silesia: Wrocław and Opole. All the ... more This study concerns glazed objects from two major centres in Silesia: Wrocław and Opole. All the glazed items from layers dated from the late 10th to the first half of the 13th century are appraised, i.e. ceramic and stone Easter eggs, knobbed rattles, ‘stars’ and pottery. Each category of artefacts is appraised separately as they differ from each other in terms of the production technique and presumably their provenance. Therefore, the locations of the workshops that produced these items is considered. Based on the collections from Wrocław and Opole, a different frequency of individual glazed items is observed, which is related to their specific distribution and most likely the different role of both centres. A separate issue is determining the value and social function of the glazed vessels, Easter eggs and rattles. In contrast, less emphasis is placed on their symbolic function, as this issue has been widely discussed by other researchers.
Przegląd Archeologiczny, 2018
Chungará (Arica), 2021
La existencia de una tradición inca de representaciones pictóricas de carácter narrativo, con fun... more La existencia de una tradición inca de representaciones pictóricas de carácter narrativo, con función de registros históricos, está confirmada tanto por un grupo de obras de arte, muy probablemente de orígen prehispánico, como por fuentes escritas. La referencia más conocida sobre “pinturas históricas” de los incas es, sin duda, la relativa a las famosas “tablas de Poquen Cancha” hoy desaparecidas, pero que existieron y fueron consultadas hasta por lo menos mediados de los años 1560. Se ha postulado, que estas “pinturas históricas” pudieron haber sido, en parte, copiadas durante el periodo Colonial en diferentes tipos de soportes, como lienzos y queros. En el presente texto se analiza la escena de un conflicto armado, representada en un quero, excepcional en cuanto a su complejidad y riqueza de detalles. Se avanza en la hipótesis de que pueda ser la representación del conflicto entre los Incas y los Chancas. Palabras claves: Incas, Chancas, quero, arte prehispánico.
Chungara Revista de Antropología Chilena 53 (1), 55-80, 2021
La existencia de una tradición inca de representaciones pictóricas de carácter narrativo, con fun... more La existencia de una tradición inca de representaciones pictóricas de carácter narrativo, con función de registros históricos, está confirmada tanto por un grupo de obras de arte, muy probablemente de orígen prehispánico, como por fuentes escritas. La referencia más conocida sobre "pinturas históricas" de los incas es, sin duda, la relativa a las famosas "tablas de Poquen Cancha" hoy desaparecidas, pero que existieron y fueron consultadas hasta por lo menos mediados de los años 1560. Se ha postulado, que estas "pinturas históricas" pudieron haber sido, en parte, copiadas durante el periodo Colonial en diferentes tipos de soportes, como lienzos y queros. En el presente texto se analiza la escena de un conflicto armado, representada en un quero, excepcional en cuanto a su complejidad y riqueza de detalles. Se avanza en la hipótesis de que pueda ser la representación del conflicto entre los Incas y los Chancas. Palabras claves: Incas, Chancas, quero, arte prehispánico. The existence of an Inca tradition of narrative pictorial representations, acting as historical records, has been substantiated by both a group of works of art, very probably of pre-Hispanic origin, and written sources. Clearly, the best known reference to "historical paintings" of the Incas is that regarding the famous, today dissapeared "tables of Poquen Cancha," which existed and were consulted until mid-1560s at least. It has been postulated that, during the Colonial period, part of these "historical paintings" may have been copied on different types of media, such as canvases and queros. In this article, the authors analyze the scene of an armed conflict represented in a quero, unusual in terms of its complexity and richness of detail, and put forth the hypothesis that it may be the representation of the conflict between the Incas and the Chancas.
Archeologia gór In Memoriam profesor Andrzej Żaki, K. Kerneder-Gubała, P. Kocańda (red.), Nowy Targ, 223-242, 2020
Duże centrum ceremonialno-administracyjne Maucallacta (dystrykt Pampacolca, prowincja Castilla, d... more Duże centrum ceremonialno-administracyjne Maucallacta (dystrykt Pampacolca, prowincja Castilla, departament Arequipa), położone jest na wysokości 3600-3800 m.n.p.m., około 170 km na północnyzachód od Arequipy, na południowych stokach Andów. Centralna część kompleksu architektonicznego zajmuje ok. 25 ha i obejmuje pozostałości przeszło 250 budynków, z których część miała charakter monumentalny. Ze względu na bliskie sąsiedztwo wulkanu Coropuna-świętej góry Inków, miejsce to było odwiedzane przez tysiące pielgrzymów przybywających z różnych prowincji inkaskiego imperium. Wieloletnie badania wykopaliskowe, prowadzone od 1997 roku przez zespół z Ośrodka Badań Prekolumbijskich UW, przyczyniły się do odkrycia ogromnej ilości materiału kulturowego. Największe skupiska ceramiki i m.in. kości wielbłądowatych, wystąpiły w dużych śmietniskach określonych mianem Basural-1 i Basural-2, zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie Ushnu i platformy ceremonialnej. Celem niniejszego artykułu jest charakterystyka obrzędów libacyjnych wykonywanych w ramach kultu wulkanu Coropuna na podstawie analizy źródeł historycznych i materiału archeologicznego ze śmietnisk ceremonialnych na stanowisku Maucallacta-Pampacolca w Peru.
Ceramika i szkło w badaniach interdyscyplinarnych. K. Chrzan, P. Rzeźnik, S. Siemianowska (eds.), 2020
W trakcie prac archeologiczno-architektonicznych zespołu klasztornego Sióstr Szkolnych de Notre D... more W trakcie prac archeologiczno-architektonicznych zespołu klasztornego Sióstr Szkolnych de Notre Dame przy ul. Św. Marcina 12 na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, mieszczącego się w miejscu dawnego zamku piastowskiego, znaleziono bogaty zespół wczesno nowożytnego szkła. Wystąpił on w jednej z kloak odkrytej przy murze klasztornym, którą na podstawie ogółu znalezisk można datować na XVII-XVIII wiek. Badania były prowadzone przez wrocławską Pracownię Archeologiczną AWALON -Eryk Wodejko, w okresie lipiec-wrzesień 2014 roku. Przedmiotem niniejszego artykułu jest cyfrowa rekonstrukcja jednego z naczyń szklanych odkrytego w tym zespole. Jest to bogato zdobiony grawerem oraz dodatkowo zatopioną w nóżce intensywnie czerwoną nitką, bezbarwny kieliszek, datowany na 1 poł. XVIII wieku. Wystąpił on w 4 fragmentach, które stanowią około 70-75% całkowitej jego powierzchni. Przeprowadzona rekonstrukcja polegała na dokładnym zdjęciu wymiarów przedmiotu i stworzeniu jego cyfrowego modelu 3D, wraz ze wszystkimi szczegółami, w programie 3dsMax 9.0 firmy Autodesk oraz stworzeniu serii fotorealistycznych wizualizacji.
Ceramika i Szkło w badaniach interdyscyplinarnych. K. Chrzan, P. Rzeźnik, S. Siemianowska (eds.), 2020
Celem zrealizowanego w latach 2014-2017 projektu pt. „Przemiany społeczno-gospodarcze dobry przeł... more Celem zrealizowanego w latach 2014-2017 projektu pt. „Przemiany społeczno-gospodarcze dobry przełomu lokacyjnego w świetle znalezisk szklanych z ośrodków rezydencjonalnych Śląska..”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (nr umowy UMO-2013/09/N/HS3/01001) było pokazanie, że zabytki szklane mogą zostać wykorzystane jako narzędzie służące rozwiązaniu szerszego problemu historycznego bądź społecznego. Do odpowiedzi na pytania związane z charakterem owych przemian, wykorzystano przedmioty szklane i szkliwione, znalezione w obrębie jego głównych ośrodków rezydencjonalnych – Wrocławia, Opola, Legnicy, Głogowa i Raciborza. Podstawę źródłową stanowiła biżuteria szklana (paciorki, pierścionki z oczkiem, pierścionki-obrączki, kółka, bransolety), szkło naczyniowe i witrażowe, pionki do gry oraz szkliwione pisanki, grzechotki i ceramika naczyniowa pokryta barwną glazurą, datowane od X do XIV wieku. W trakcie realizacji grantu zinwentaryzowano ponad 12 tysięcy zabytków i ich fragmentów, a 362 z nich (115 paciorków, 60 pierścionków-obrączek, pierścionków z oczkiem i kółek, 2 bransolety, 4 pionki do gier planszowych, 89 fragmentów szkła naczyniowego, 46 fragmentów szkliwionej ceramiki, w tym 6 pisanek i 1 kulkę, 28 płytek witrażowych), przebadano pod względem składu chemicznego, uzyskując 1128 analiz. Przeprowadzone kwerendy muzealne, analizy i studia porównawcze pokazały, że rozwój miast i rzemiosła, wzrost znaczenia handlu i placów targowych oraz napływ i hierarchizacja ludności, jak również zmiana stylu życia i asortymentu używanych produktów, dokonujące w dobie (re)ewolucji XIII wieku na Śląsku, znajdują swoje odzwierciedlenie w szkle archeologicznym.
Zachodzące przeobrażenia widoczne są w pierwszej kolejności w samym szklarstwie (organizacji rzemiosła, stosowanych recepturach, asortymencie wyrobów). Wczesnośredniowieczne pracownie szklarskie, najprawdopodobniej o czasowym i wędrownym charakterze, lokalizowane były niemal wyłącznie w głównych ośrodkach życia gospodarczego i politycznego kraju. Wytwarzały one drobną galanterię ze szkieł wysokoołowiowych, bazując najprawdopodobniej na półproduktach i podstawowych „technikach palnikowych” (nawijania, na rożnie, z tzw. kropli, wyciągania, mozaiki oraz odlewu w formie). Do lokalnych wyrobów tego okresu można zaliczyć: jednobarwne paciorki jednosegmentowe (kuliste, płasko-kuliste, stożkowate, beczułkowate) i miniaturowe, monochromatyczne pierścionki z oczkiem, pierścionki – obrączki i kółka, a także pierścionki – obrączki z nacięciami lub dodatkowo zdobione natopioną nitką, ceramikę szkliwioną wykonaną w nurcie garncarstwa wczesnopolskiego pokrytą oliwkową wysokoołowiową polewą. W 2. poł. XIII w., wraz z rozwojem i silną specjalizacją opisywanego rzemiosła, przystąpiono do lokacji hut szklarskich na terenach leśnych, z dala od zwartego osadnictwa, stanowiących dla nich bazę surowcowo-opałową. Biżuteria szklana zostaje wówczas zastąpiona przez naczynia dekorowane natapianymi aplikacjami – głównie puchary typu czeskiego – wykonywane w technikach hutniczych (wydmuchu swobodnego, bądź w formie), ze szkieł o recepturze potasowo-wapniowej.
Rozwój miast przyczynił się także do zmiany, a w zasadzie znacznego poszerzenia kierunków handlowych. Początkowo na Śląsk docierały importy niemal wyłącznie ze Wschodu (Rusi, południowo-zachodniej Azji, Bizancjum) przejawiające się we fragmentach naczyń wykonanych ze szkieł wysokoołowiowych, ołowiowo-potasowych, ołowiowo-sodowych, sodowo-wapniowych, bogato zdobionych paciorkach, dużych paciorach i paciorkach o recepturach sodowo-wapniowych, bransoletach i szkliwionych pisankach. Proces lokacyjny przyniósł wyspecjalizowanie się zawodu kupca, którego działalność opierała się głównie na międzynarodowej wymianie towarów. Następuje wówczas otwarcie na nowe kierunki handlowe, mianowicie zachód i południe Europy oraz tereny bliskowschodnie. Świadczą o tym znaleziska naczyń takich jak: emaliowane i szlifowane szkła islamskie (w tym lampy meczetowe i puchar św. Jadwigi), pucharki wykonane z transparentnych, bezbarwnych szkieł o recepturze sodowo-wapniowej typu: aldrevandini, schlaufenfadenbecher, nuppenbecher, rippenbecher, a także konwie. W XIII i XIV wieku nie brakuje również importów z krajów ościennych (Czech i Niemiec) w postaci flasze z wewnętrzną kryzą, butli z żeberkami odciśniętymi w formie czy innymi formami naczyń zdobionych natapianymi aplikacjami.
Early medieval large glass beads from Poland: utilitarian and social functions, 2020
Early medieval large glass beads from Poland: utilitarian and social functions Velké skleněné kor... more Early medieval large glass beads from Poland: utilitarian and social functions Velké skleněné korále v raně středověkém Polsku: užitková a sociální funkce Aleksandra Pankiewicz-Sylwia Siemianowska The study focuses on the early medieval large glass beads from the area of Poland, i.e. specimens whose diameter equals at least 1.5 cm but usually ca. 2 cm or more. The main aim of this study is to define their function, considering precise context of discovery of particular specimens, metric data and microscopic analyses. Another important task of the study is to determine whether large beads were local products or imports, and from which region and in what social circumstances they reached the studied area. Alongside macroscopic and stylistic features, chemical composition of glass that was used for production of the beads can be conclusive in this situation. In our opinion, it is a special category of finds that appeared in this part of Europe during the time of cultural and political transformation in the 11 th-13 th centuries. glass beads-chemical composition-microscopic analysis-Early Middle Ages-Poland-social changes.
Přehled výzkumů 61/ 2, 2020
This study concerns glazed objects from two major centres in Silesia: Wrocław and Opole. All the ... more This study concerns glazed objects from two major centres in Silesia: Wrocław and Opole. All the glazed items from layers dated from the late 10 th to the first half of the 13 th century are appraised, i.e. ceramic and stone Easter eggs, knobbed rattles, 'stars' and pottery. Each category of artefacts is appraised separately as they differ from each other in terms of the production technique and presumably their provenance. Therefore, the locations of the workshops that produced these items is considered. Based on the collections from Wrocław and Opole, a different frequency of individual glazed items is observed, which is related to their specific distribution and most likely the different role of both centres. A separate issue is determining the value and social function of the glazed vessels, Easter eggs and rattles. In contrast, less emphasis is placed on their symbolic function, as this issue has been widely discussed by other researchers.
KRAJINOU ARCHEOLOGIE, KRAJINOU SKLA Studie věnované PhDr. Evě Černé, Kateřina Tomková a Natalie Venclová (eds.), 2020
During the excavations carried out at the Opole-Ostrówek stronghold in the late 1960s, a small fr... more During the excavations carried out at the Opole-Ostrówek stronghold in the late 1960s, a small fragment of a thin transparent yellow glass band was found. It was discovered in the layers dated to the second half of the 11th century. The analysis of chemical composition showed that it was made of non-alkaline high-lead glass (PbO-SiO2), while
the morphological and stylistic analysis indicated that it could be a fragment of a vessel from the Middle East.
Uploads
Papers by Sylwia Siemianowska
This article presents the results of analyzes of the chemical composition of 58 glazing elements – stained glass tiles, crown glass and triangular tiles – discovered during archaeological works in the residential centers of medieval Silesia: Wrocław-Ostrów Tumski, Legnica, Racibórz and Głogów. he examined collection is dated from the mid- 12th century to the 17th century. The analysis of glass artefacts with a large chronological span from one center, as well as from one region, gives the opportunity to show technological changes – recipes for glass masses, types of paintings – as well as technical – ways of making objects and decorating them. It is also possible to indicate preferred commercial areas. The research on the chemical composition of glass, carried out with the inancial support of the
National Science Center (UMO2013 / 09 / N / HS3 / 01001) and the Institute of Archeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences (Adulescentia est tempus discendi-2013), was mostly carried
out with the CAMECA SX 100 electron microscope on Faculty of Geology, University of Warsaw. The analysis conditions were controlled on a variety of glass standards. hey were: voltage accelerating 15 kV beam current 10 nA, beam width on the sample (spot) 15 microns. he performed analyzes allowed for a detailed chemical characterization of the developed historic glasses, at least contributed to the indication of the chemical compositions typical for particular periods and the indication of the presumed regions of their production. Moreover, macroscopically and with the use of a binocular magniier, the general external characteristics of the glass (color, weathering degree, irmness, structure and texture) were determined.
The following chemical types of glasses were distinguished within the tested material: wood-ash glass, wood-ash lead glass, HLLA glass, sodium ash glass and mixed alkali glass.
A speciic category of archaeological sources are glazing – stained glass tiles, crown glass, triangular
tiles and windowpane glass – which are the subject of this article. For many centuries, they played an
important role in public space and elite circles. hey can be also signiicant source for both archaeological and historical studies.
his study is dedicated to window glass discovered during archaeological excavation in Wrocław
Ostrów Tumski in 1949-1961, 1963.
he collection of 187 stained glass tiles and their fragments, 43 crown glass, 11 triangular tiles and
432 pieces of windowpane glass, is dating from the 2nd half of the 12th century to early modern times.
his paper contains descriptions of those inds including formal, metric and morphological features of the material, structure of the surface and evidence of technical procedures.
his article also takes into account the basic research problems resulting from the state of preservation
of artefacts, the method of their creation and the context of their inding. he issue of the existence
of a stained glass workshop in Ostrów Tumski in Wrocław and the irst craft guilds of glaziers was also
discussed.
egg-shaped rattles from the area of Silesia. First of all, the
issue of how they were made and glazed is studied. The
issues of the origin of these products and their role in the
culture of ancient societies, as problems repeatedly raised
by other researchers, is treated marginally. Macro- and microscopic
observations, experimental studies, as well as the
results of analyses of the chemical composition of glazes
and petrographic tests of ceramic bodies were used to study
the technology of making eggs-shaped -rattles. On their basis,
the probable process of their formation and glazing was
reconstructed. While the making of the ceramic base did
not require extraordinary skills, the glazing and decoration
of the rattles took place in several stages, requiring knowledge
of advanced pottery techniques. For their decoration,
a specific category of glaze was used, namely high-lead
non alkali glass.
Im Rahmen des Vortrages werden die verschiedenen emailbemalten Gläser aus Schlesien in ihrem archäologischen Zusammenhang vorgestellt sowie die Ergebnisse zur Archäometrie und Provenienz der Glasobjekte erläutert.
Zachodzące przeobrażenia widoczne są w pierwszej kolejności w samym szklarstwie (organizacji rzemiosła, stosowanych recepturach, asortymencie wyrobów). Wczesnośredniowieczne pracownie szklarskie, najprawdopodobniej o czasowym i wędrownym charakterze, lokalizowane były niemal wyłącznie w głównych ośrodkach życia gospodarczego i politycznego kraju. Wytwarzały one drobną galanterię ze szkieł wysokoołowiowych, bazując najprawdopodobniej na półproduktach i podstawowych „technikach palnikowych” (nawijania, na rożnie, z tzw. kropli, wyciągania, mozaiki oraz odlewu w formie). Do lokalnych wyrobów tego okresu można zaliczyć: jednobarwne paciorki jednosegmentowe (kuliste, płasko-kuliste, stożkowate, beczułkowate) i miniaturowe, monochromatyczne pierścionki z oczkiem, pierścionki – obrączki i kółka, a także pierścionki – obrączki z nacięciami lub dodatkowo zdobione natopioną nitką, ceramikę szkliwioną wykonaną w nurcie garncarstwa wczesnopolskiego pokrytą oliwkową wysokoołowiową polewą. W 2. poł. XIII w., wraz z rozwojem i silną specjalizacją opisywanego rzemiosła, przystąpiono do lokacji hut szklarskich na terenach leśnych, z dala od zwartego osadnictwa, stanowiących dla nich bazę surowcowo-opałową. Biżuteria szklana zostaje wówczas zastąpiona przez naczynia dekorowane natapianymi aplikacjami – głównie puchary typu czeskiego – wykonywane w technikach hutniczych (wydmuchu swobodnego, bądź w formie), ze szkieł o recepturze potasowo-wapniowej.
Rozwój miast przyczynił się także do zmiany, a w zasadzie znacznego poszerzenia kierunków handlowych. Początkowo na Śląsk docierały importy niemal wyłącznie ze Wschodu (Rusi, południowo-zachodniej Azji, Bizancjum) przejawiające się we fragmentach naczyń wykonanych ze szkieł wysokoołowiowych, ołowiowo-potasowych, ołowiowo-sodowych, sodowo-wapniowych, bogato zdobionych paciorkach, dużych paciorach i paciorkach o recepturach sodowo-wapniowych, bransoletach i szkliwionych pisankach. Proces lokacyjny przyniósł wyspecjalizowanie się zawodu kupca, którego działalność opierała się głównie na międzynarodowej wymianie towarów. Następuje wówczas otwarcie na nowe kierunki handlowe, mianowicie zachód i południe Europy oraz tereny bliskowschodnie. Świadczą o tym znaleziska naczyń takich jak: emaliowane i szlifowane szkła islamskie (w tym lampy meczetowe i puchar św. Jadwigi), pucharki wykonane z transparentnych, bezbarwnych szkieł o recepturze sodowo-wapniowej typu: aldrevandini, schlaufenfadenbecher, nuppenbecher, rippenbecher, a także konwie. W XIII i XIV wieku nie brakuje również importów z krajów ościennych (Czech i Niemiec) w postaci flasze z wewnętrzną kryzą, butli z żeberkami odciśniętymi w formie czy innymi formami naczyń zdobionych natapianymi aplikacjami.
the morphological and stylistic analysis indicated that it could be a fragment of a vessel from the Middle East.
This article presents the results of analyzes of the chemical composition of 58 glazing elements – stained glass tiles, crown glass and triangular tiles – discovered during archaeological works in the residential centers of medieval Silesia: Wrocław-Ostrów Tumski, Legnica, Racibórz and Głogów. he examined collection is dated from the mid- 12th century to the 17th century. The analysis of glass artefacts with a large chronological span from one center, as well as from one region, gives the opportunity to show technological changes – recipes for glass masses, types of paintings – as well as technical – ways of making objects and decorating them. It is also possible to indicate preferred commercial areas. The research on the chemical composition of glass, carried out with the inancial support of the
National Science Center (UMO2013 / 09 / N / HS3 / 01001) and the Institute of Archeology and Ethnology of the Polish Academy of Sciences (Adulescentia est tempus discendi-2013), was mostly carried
out with the CAMECA SX 100 electron microscope on Faculty of Geology, University of Warsaw. The analysis conditions were controlled on a variety of glass standards. hey were: voltage accelerating 15 kV beam current 10 nA, beam width on the sample (spot) 15 microns. he performed analyzes allowed for a detailed chemical characterization of the developed historic glasses, at least contributed to the indication of the chemical compositions typical for particular periods and the indication of the presumed regions of their production. Moreover, macroscopically and with the use of a binocular magniier, the general external characteristics of the glass (color, weathering degree, irmness, structure and texture) were determined.
The following chemical types of glasses were distinguished within the tested material: wood-ash glass, wood-ash lead glass, HLLA glass, sodium ash glass and mixed alkali glass.
A speciic category of archaeological sources are glazing – stained glass tiles, crown glass, triangular
tiles and windowpane glass – which are the subject of this article. For many centuries, they played an
important role in public space and elite circles. hey can be also signiicant source for both archaeological and historical studies.
his study is dedicated to window glass discovered during archaeological excavation in Wrocław
Ostrów Tumski in 1949-1961, 1963.
he collection of 187 stained glass tiles and their fragments, 43 crown glass, 11 triangular tiles and
432 pieces of windowpane glass, is dating from the 2nd half of the 12th century to early modern times.
his paper contains descriptions of those inds including formal, metric and morphological features of the material, structure of the surface and evidence of technical procedures.
his article also takes into account the basic research problems resulting from the state of preservation
of artefacts, the method of their creation and the context of their inding. he issue of the existence
of a stained glass workshop in Ostrów Tumski in Wrocław and the irst craft guilds of glaziers was also
discussed.
egg-shaped rattles from the area of Silesia. First of all, the
issue of how they were made and glazed is studied. The
issues of the origin of these products and their role in the
culture of ancient societies, as problems repeatedly raised
by other researchers, is treated marginally. Macro- and microscopic
observations, experimental studies, as well as the
results of analyses of the chemical composition of glazes
and petrographic tests of ceramic bodies were used to study
the technology of making eggs-shaped -rattles. On their basis,
the probable process of their formation and glazing was
reconstructed. While the making of the ceramic base did
not require extraordinary skills, the glazing and decoration
of the rattles took place in several stages, requiring knowledge
of advanced pottery techniques. For their decoration,
a specific category of glaze was used, namely high-lead
non alkali glass.
Im Rahmen des Vortrages werden die verschiedenen emailbemalten Gläser aus Schlesien in ihrem archäologischen Zusammenhang vorgestellt sowie die Ergebnisse zur Archäometrie und Provenienz der Glasobjekte erläutert.
Zachodzące przeobrażenia widoczne są w pierwszej kolejności w samym szklarstwie (organizacji rzemiosła, stosowanych recepturach, asortymencie wyrobów). Wczesnośredniowieczne pracownie szklarskie, najprawdopodobniej o czasowym i wędrownym charakterze, lokalizowane były niemal wyłącznie w głównych ośrodkach życia gospodarczego i politycznego kraju. Wytwarzały one drobną galanterię ze szkieł wysokoołowiowych, bazując najprawdopodobniej na półproduktach i podstawowych „technikach palnikowych” (nawijania, na rożnie, z tzw. kropli, wyciągania, mozaiki oraz odlewu w formie). Do lokalnych wyrobów tego okresu można zaliczyć: jednobarwne paciorki jednosegmentowe (kuliste, płasko-kuliste, stożkowate, beczułkowate) i miniaturowe, monochromatyczne pierścionki z oczkiem, pierścionki – obrączki i kółka, a także pierścionki – obrączki z nacięciami lub dodatkowo zdobione natopioną nitką, ceramikę szkliwioną wykonaną w nurcie garncarstwa wczesnopolskiego pokrytą oliwkową wysokoołowiową polewą. W 2. poł. XIII w., wraz z rozwojem i silną specjalizacją opisywanego rzemiosła, przystąpiono do lokacji hut szklarskich na terenach leśnych, z dala od zwartego osadnictwa, stanowiących dla nich bazę surowcowo-opałową. Biżuteria szklana zostaje wówczas zastąpiona przez naczynia dekorowane natapianymi aplikacjami – głównie puchary typu czeskiego – wykonywane w technikach hutniczych (wydmuchu swobodnego, bądź w formie), ze szkieł o recepturze potasowo-wapniowej.
Rozwój miast przyczynił się także do zmiany, a w zasadzie znacznego poszerzenia kierunków handlowych. Początkowo na Śląsk docierały importy niemal wyłącznie ze Wschodu (Rusi, południowo-zachodniej Azji, Bizancjum) przejawiające się we fragmentach naczyń wykonanych ze szkieł wysokoołowiowych, ołowiowo-potasowych, ołowiowo-sodowych, sodowo-wapniowych, bogato zdobionych paciorkach, dużych paciorach i paciorkach o recepturach sodowo-wapniowych, bransoletach i szkliwionych pisankach. Proces lokacyjny przyniósł wyspecjalizowanie się zawodu kupca, którego działalność opierała się głównie na międzynarodowej wymianie towarów. Następuje wówczas otwarcie na nowe kierunki handlowe, mianowicie zachód i południe Europy oraz tereny bliskowschodnie. Świadczą o tym znaleziska naczyń takich jak: emaliowane i szlifowane szkła islamskie (w tym lampy meczetowe i puchar św. Jadwigi), pucharki wykonane z transparentnych, bezbarwnych szkieł o recepturze sodowo-wapniowej typu: aldrevandini, schlaufenfadenbecher, nuppenbecher, rippenbecher, a także konwie. W XIII i XIV wieku nie brakuje również importów z krajów ościennych (Czech i Niemiec) w postaci flasze z wewnętrzną kryzą, butli z żeberkami odciśniętymi w formie czy innymi formami naczyń zdobionych natapianymi aplikacjami.
the morphological and stylistic analysis indicated that it could be a fragment of a vessel from the Middle East.
Book was created as a part of the project „Glass in the Czech lands from Gothic to Baroque according to findings from Chrudim and Brno. The importance of regional production in the European context“ supported by the Czech Science Foundation, number GA 19-05677S
ISBN: 978-80-7592-236-6 (University of Chemistry and Technology, Prague) (print)
ISBN: 978-80-7592-237-3 (University of Chemistry and Technology, Prague) (online; pdf)
ISBN: 978-80-908220-7-8 (Archaia Brno) (print)
ISBN: 978-80-908220-8-5 (Archaia Brno) (online; pdf)
Spis treści w załączniku.
„ Ceramics and glass as a source for research on the past”
Wrocław, 26th-28th September 2019
pottery and glass throughout history, we kindly invite you to attend this year’s conference. This time
the discussion will be focused on „Ceramics and glass in interdisciplinary research”. The aim of the
symposium is to integrate representatives of different disciplines whose research interests are tightly
connected with historic ceramics and glass.
Finds of ceramics and glass, which are common at archaeological sites, provide a valuable
source for a research on production, use and significance of pottery and glassware in all historic
periods. In an interdisciplinary research the lack of common ground is particularly visible, which is
caused by the low number of events that would enable scholars to discuss problems and exchange
their experiences. Our Symposium attempts to fill this gap.
During The 3rd International Symposium on Pottery and Glass OSTRAKON „Ceramics
and glass in interdisciplinary research”, the following issues will be discussed:
1. Technology of pottery and glass. Physical and chemical analysis. Archeometry.
Research methodology.
2. Discoveries.
3. Conservation, restoration, reconstruction. Cultural heritage documentation and
protection.
4. Ceramics and glass as a subject of research of the history of culture.
5. Ceramics and glass as a means of resolving complex issues in history research.
6. Past technologies – new opportunities, modern techniques – past skills.
7. Sociotopography, spatial and functional arrangement of sites or objects basing on the finds of ceramics and glass.