Մագնիս
Մագնիս (հուն․՝ μαγνήτις, Μαγνητις λίβος-բառացիորեն՝ Մագնեսիայի (հնագույն քաղաք Փոքր Ասիայում) քար), մագնիսացվածությամբ օժտված, այսինքն՝ մագնիսական դաշտ ստեղծող մարմին, որն ընդունակ է ձգելու երկաթը, նիկելը և այլն։ Պատրաստում են մագնիսական երկաթաքարից, մագնիսակարծր նյութերից՝ պայտի, ձողի ձևով։ Ազատ շարժվող մագնիսի (օրինակ՝ կողմնացույցի մագնիսական սլաքի) բևեռները միացնող գիծը Երկրի մագնիսական դաշտում ուղղվում է միջօրեականով։ Կիրառվում է տեխնիկայում՝ իբրև հաստատուն մագնիսական դաշտի աղբյուր։ Օգտագործվում է նաև էլեկտրամագնիսներ։
Ամենապարզ և ամենափոքր մագնիսը կարելի է համարել էլեկտրոնը։ Բոլոր մյուս մագնիսների մագնիսական հատկությունները պայմանավորված են դրանց մեջ էլեկտրոնների մագնիսական մոմենտով։ Քվանտային դաշտի տեսության տեսանկյունից, էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությունը փոխանցվում է առանց զանգվածի բոզոնով՝ ֆոտոնի միջոցով։
Հաստատուն մագնիսի մագնիսական աղբյուրը վերացնելիս մագնիսը աստիճանաբար կորցնում է իր մագնիսական հատկությունները։ Մագնիսական հատկությունների անհետանալը կարող ենք արագացնել մուրճով հարվածելիս կամ տաքացնելիս։ Սակայն կան մագնիսներ, որոնք իրենց հատկությունները երկար ժամանակ պահպանում են այդպիսի մագնիսներին անվանում ենք հաստատուն մագնիսներ։ Օրինակ՝ երկաթը, նիկելը, կոբալտը և որոշ հազվագյուտ մետաղական համաձուլվածքներ (օրինակ, նեոդիմի մագնիսներ), ինչպես նաև որոշ բնական հանքանյութեր, օրինակ՝ մագնետիտները։ Հաստատուն մագնիսները օգտագործվում են որպես առանձին (ոչ էներգիա սպառող) մագնիսական դաշտի աղբյուրներ։ Մագնիսի հատկությունները որոշվում են մագնիսական նյութի մագնիսական հիստերեսիզի հանգույցի դեմագնետիսի բաժնի բնութագրերով։ Որքան բարձր է մնացորդային ինդուկցիան Br- ը և հալածող ուժը Hc- ն, այնքան բարձր է մագնիսացմանը և կայունությունը։ Փորձը ցույց է տալիս, որ առավել ուժեղ մագնիսական հատկություն է հայտնաբերվում մագնիսի ծայրերին, իսկ կենտրոնում մագնիսը գրեթե չի ձգում երկաթե իրերը։ Օրինակ՝ եթե մագնիսը հպենք երկաթի հատույթին և հեռացնենք, ապա կնկատենք, որ նա հիմնականում կպչում է մագնիսի ծայրերին։ Այսպիսով կարող ենք ասել որ մագնիսի այն տեղամասերը որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավելագույնն է անվանում ենք մագնիսական բևեռներ։ Մագնիսը ունի երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։ Փորձերը ցույց են տալիս, որ մագնիսները փոխազդում են միմյանց հետ, ընդ որում մագնիսի տարանուն բևեռները իրար ձգում են, իսկ նույնանուն բևեռները վանում։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 114)։ 
|