Կապեցիտաբին

Կապեցիտաբին
Քիմիական բանաձև	C₁₅H₂₂FN₃O₆
Մոլային զանգված	6,0E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Քիմիական հատկություններ
Դասակարգում
CAS համար	154361-50-9
PubChem	60953
EINECS համար	604-948-1
SMILES	CCCCCOC(=O)NC1=NC(=O)N(C=C1F)C2C(C(C(O2)C)O)O
ЕС	604-948-1
ChEBI	54916
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Կապեցիտաբին, վաճառքային անունը Քսելոդա, քիմիոթերապևտիկ դեղ, որն օգտագործվում է կրծքագեղձի, ստամոքսի և կոլոռեկտալ քաղցկեղների բուժման համար^[2]։ Կրծքագեղձի քաղցկեղի բուժման մեջ այն օգտագործվում է հիմնականում դոցետաքսելի հետ^[3]։ Կիրառվում է բերանացի^[3]։

Հաճախ դիտվող կողմնակի երևույթներից են որովայնային ցավը, փսխումները, լուծը, թուլությունը և ցանավորումը^[3]։ Այլ, ավելի ծանր կողմնակի երևույթներից դիտվում են մակարդման խանգարումներ, ալերգիկ ռեակցիաներ, սրտային խնդիրներ, արյան բջիջների ցածր քանակ^[3]։ Այն խորհուրդ չի տրվում երիկամային խնդիրներ ունեցող անձանց^[3]։ Հղիության ընթացքում վերջինիս օգտագործումը կարող է վնասել պտղին^[3]։ Օրգանիզմի ներսում կապեցիտաբինը վերածվում է 5-ֆտորուրացիլի, որն էլ իր ազդող ձևն է^[3]։ Այն պատկանում է ֆտորպիրիմիդինների ընտանիքին, որոնցից են 5-ֆտորուրացիլը և տեգաֆուրը^[4]։

Կապեցիտաբինը արտոնագրվել է 1992-ին և բժշկական օգտագործման համար հաստատվել է 1998 թ-ին^[5]։ Այն ներառված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության անփոխարինելի դեղերի ցանկում, որոնք համարվում են առողջապահական համակարգի ամենաարդյունավետ և ամենաանվտանգ դեղերը^[6]։ Զարգացող երկրներում կապեցիտաբինի բուժման մեկ կուրսը կազմում է մոտ 122․64-195․66 ԱՄՆ $^[7]: Միացյալ թագավորությունում դեղի մեկ կուրսի արժեքը NHS-ի համար կազմում է 210․67 £^[2]։ ԱՄՆ-ում 2016թ-ի դրությամբ դեղն արժե 1,892․00 $^[8]:

Բժշկական ցուցումներ

Այն կիրառվում է հետևյալ քաղցկեղների բուժման համար^[9]^[10]^[11]․

Կոլոռեկտալ քաղցկեղ (կամ որպես նեոադյուվանտ բուժում ճառագայթման հետ, ադյուվանտ թերապիա կամ մետաստազավորված ձևերի դեպքում)
Կրծքագեղձի քաղցկեղ (մետաստազավորված կամ մոնոթերապիայի/համակցված թերապիայի ձևով․ այն Միացյալ թագավորությունում արտոնագրված է, որպես երկրորդ ընտրության միջոց
Ստամոքսի քաղցկեղ (ԱՄՆ-ում կիրառումը հաստատված չէ․ արտոնագրված է Միացյալ թագավորությունում
Կերակրափողի քաղցկեղ (ԱՄՆ-ում կիրառումը հաստատված չէ)

Կողմնակի ազդեցություններ

Կողմնակի երևույթները ըստ հաճախականության^[12]^[13]^[14]^[15]․

Շատ հաճախ (>10% հաճախականություն)

Ախորժակի բացակայություն
Լուծ
Փսխում
սրտխառնոց
Բերանաբորբ
Որովայնի ցավ
Հոգնածություն
Ասթենիա/թուլություն
Ձեռք-ոտք համախտանիշ^[16]
Այտուցներ
Տենդ
Ցավ
Գլխացավ
Ալոպեցիա|մազաթափություն
Մաշկաբորբ
Դիսպեպսիա/մարսողության խանգարում
Հևոց/շնչարգելություն
Աչքի գրգռում
Ոսկրածուծի ճնշում^{[Ն 1]}

Հակացուցումներ

Հակացուցումներից են^[14]․

Ֆտորուրացիլի, կապեցիտաբինի կամ նրանց այլ ածանցյալների նկատմամբ գերզգայունության պատմություն
Դիհիդրոպիրիմիդին դեհիդրոգենազայի պակաս
Հղիություն և կրծքով կերակրում
Ծանր լեյկոպենիա, նեյտրոպենիա կամ թրոմբոցիտոպենիա
Ծանր լյարդային կամ երիկամային խնդիրներ
Սորիվուդինով կամ իր քիմիական նմանակներով (օրինակ՝ բրիվուդինը) բուժում

Դեղորայքային փոխազդեցություններ

Դեղեր, որոնց փոխազդեցության մասին հայտնի է^[14]․

Սորիվուդին կամ իր նմանակները, ինչպես բրիվուդինը
CYP2C9-ի սուբստրատներ, ներառյալ՝ վարֆարինը և կումարինի այլ ածանցյալները
Ֆենիթոին, քանի որ կապեցիտաբինը բարձրացնում է ֆենիթոինի շիճուկային խտությունը
Կալցիումի ֆոլինատը կարող է ուժեղացնել կապեցիտաբինի բուժական ազդեցությունները, պայմանավորված վերջինիս ածանցյալ 5-ֆտորուրացիլի հետ առկա սիներգիզմով։ Այս սիներգիզմի պատճառով կարող է դիտվել շատ ավելի ծանր լուծ^[9]

Ֆարմակոգենետիկա

Դիհիդրոպիրիմիդին դեհիդրոգենազա ֆերմենտը պատասխանատու է ֆտորպիրիմիդինների խմբի դեղերի՝ կապեցիտաբինի, ֆտորուրացիլի և տեգաֆուրի նյութափոխանակության համար^[4]։ Այս ֆերմենտի գենետիկ տարբերակներով պայմանավորված, կարող է դիտվել վերջինիս ակտիվության նվազում կամ բացակայություն, և այլ անձինք, ովքեր հետերոզիգոտ կամ հոմոզիգոտ են այդ տարբերակի համար, կունենան ֆերմենտի մասնակի կամ լրիվ բացակայություն․ մարդկանց մոտ 0․2%-ը ունի ֆերմենտի լրիվ բացակայություն^[4]^[17]։ Ֆերմենտի մասնակի կամ լրիվ բացակայությամբ հիվանդները ունեն ծանր կամ, նույնիսկ, մահացու դեղորայքային տոքսիկության բարձր ռիսկ, ֆտորպիրիմիդիններով բուժման ժամանակ․ որպես օրինակ կարող է դիտվել ոսկրածուծի ճնշում, նեյրոտոքսիկություն կամ ձեռք-ոտք համախտանիշ^[4]^[17]։

Ազդեցության մեխանիզմ

Կապեցիտաբինը օրգանիզմում վերածվում է 5-ֆտորուրացիլի, որը թիմիդիլատ սինթազայի պաշարիչ է, և ընկճում է թիմիդիլատ մոնոֆոսֆատի սինթեզը, որն անհրաժեշտ է ԴՆԹ-ի դե նովո սինթեզի համար^[10]։

Հասարակություն և մշակույթ

Վաճառքային անվանումներից մեկը Քսելոդան է, որը արտադրում է Գենենթեքը։

Նշումներ

↑ Ներառյալ։ սակավարյունություն, լիմֆոպենիա, նեյտրոպենիա and թրոմբոցիտոպենիա

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 CAPECITABINE
↑ ^2,0 ^2,1 British national formulary : BNF 69 (69 ed.). British Medical Association. 2015. էջեր 585, 588. ISBN 9780857111562.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 «Capecitabine». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Caudle, KE; Thorn, CF; Klein, TE; Swen, JJ; McLeod, HL; Diasio, RB; Schwab, M (December 2013). «Clinical Pharmacogenetics Implementation Consortium guidelines for dihydropyrimidine dehydrogenase genotype and fluoropyrimidine dosing». Clinical Pharmacology and Therapeutics. 94 (6): 640–5. doi:10.1038/clpt.2013.172. PMC 3831181. PMID 23988873.
↑ Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 511. ISBN 9783527607495. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ «Capecitabine». International Drug Price Indicator Guide. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-22-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ «NADAC as of 2016-12-07 | Data.Medicaid.gov». Centers for Medicare and Medicaid Services. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
↑ ^9,0 ^9,1 Rossi, S, ed. (2013). Australian Medicines Handbook (2013 ed.). Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust. ISBN 978-0-9805790-9-3.
↑ ^10,0 ^10,1 «Xeloda (capecitabine) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more». Medscape Reference. WebMD. 2014 թ․ հունվարի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին.
↑ Joint Formulary Committee (2013). British National Formulary (BNF) (65 ed.). London, UK: Pharmaceutical Press. ISBN 978-0-85711-084-8.
↑ «XELODA (capecitabine) tablet, film coated [Genentech, Inc.]». DailyMed. Genentech, Inc. December 2013. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ «Capecitabine Teva : EPAR – Product Information» (PDF). European Medicines Agency. Teva Pharma B.V. 2014 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ ^14,0 ^14,1 ^14,2 «Capecitabine 150mg – Summary of Product Characteristics (SPC)». electronic Medicines Compendium. Zentiva. 2013 թ․ դեկտեմբերի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ «NAME OF THE MEDICINE XELODA® Capecitabine» (PDF). TGA eBusiness Services. Roche Products Pty Limited. 2013 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.
↑ Reddening, swelling, numbness and desquamation on palms and soles
↑ ^17,0 ^17,1 Amstutz, U; Froehlich, TK; Largiadèr, CR (September 2011). «Dihydropyrimidine dehydrogenase gene as a major predictor of severe 5-fluorouracil toxicity». Pharmacogenomics. 12 (9): 1321–36. doi:10.2217/pgs.11.72. PMID 21919607.

Արտաքին հղումներ

U.S. National Center for Biotechnology Information: Medical Genetics Summaries - Capecitabine Therapy and DPYD Genotype
Xeloda.com (patient information, tools, and resources)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կապեցիտաբին» հոդվածին։

[17] Ներառյալ։ սակավարյունություն, լիմֆոպենիա, նեյտրոպենիա and թրոմբոցիտոպենիա

[_545e64edb3caaad8-1] 1,0 ^1,1 CAPECITABINE

[BNF69-2] 2,0 ^2,1 British national formulary : BNF 69 (69 ed.). British Medical Association. 2015. էջեր 585, 588. ISBN 9780857111562.

[AHFS2016-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 «Capecitabine». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[pmid23988873-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Caudle, KE; Thorn, CF; Klein, TE; Swen, JJ; McLeod, HL; Diasio, RB; Schwab, M (December 2013). «Clinical Pharmacogenetics Implementation Consortium guidelines for dihydropyrimidine dehydrogenase genotype and fluoropyrimidine dosing». Clinical Pharmacology and Therapeutics. 94 (6): 640–5. doi:10.1038/clpt.2013.172. PMC 3831181. PMID 23988873.

[Fis2006-5] Fischer, Janos; Ganellin, C. Robin (2006). Analogue-based Drug Discovery (անգլերեն). John Wiley & Sons. էջ 511. ISBN 9783527607495. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.

[WHO19th-6] «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. April 2015. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[ERC2014-7] «Capecitabine». International Drug Price Indicator Guide. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-22-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[8] «NADAC as of 2016-12-07 | Data.Medicaid.gov». Centers for Medicare and Medicaid Services. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.

[AMH-9] 9,0 ^9,1 Rossi, S, ed. (2013). Australian Medicines Handbook (2013 ed.). Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust. ISBN 978-0-9805790-9-3.

[MSR-10] 10,0 ^10,1 «Xeloda (capecitabine) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more». Medscape Reference. WebMD. 2014 թ․ հունվարի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին.

[BNF-11] Joint Formulary Committee (2013). British National Formulary (BNF) (65 ed.). London, UK: Pharmaceutical Press. ISBN 978-0-85711-084-8.

[DM-12] «XELODA (capecitabine) tablet, film coated [Genentech, Inc.]». DailyMed. Genentech, Inc. December 2013. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.

[EMA-13] «Capecitabine Teva : EPAR – Product Information» (PDF). European Medicines Agency. Teva Pharma B.V. 2014 թ․ հունվարի 10. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.

[EMC-14] 14,0 ^14,1 ^14,2 «Capecitabine 150mg – Summary of Product Characteristics (SPC)». electronic Medicines Compendium. Zentiva. 2013 թ․ դեկտեմբերի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.

[TGA-15] «NAME OF THE MEDICINE XELODA® Capecitabine» (PDF). TGA eBusiness Services. Roche Products Pty Limited. 2013 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 25-ին.

[Notes-16] Reddening, swelling, numbness and desquamation on palms and soles

[pmid21919607-18] 17,0 ^17,1 Amstutz, U; Froehlich, TK; Largiadèr, CR (September 2011). «Dihydropyrimidine dehydrogenase gene as a major predictor of severe 5-fluorouracil toxicity». Pharmacogenomics. 12 (9): 1321–36. doi:10.2217/pgs.11.72. PMID 21919607.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[Ն 1]

[17]