Klukšanska cyrkej
Klukšanska cyrkej je ewangelski cyrkwinski twar w hornjołužiskim Klukšu. Wona słuži Klukšanskej wosadźe, kotraž je wot lěta 2022 zhromadnje z Njeswačidłom, Minakałom, Chwaćicami a Rakecami dźěl wulkowosady Hornjołužiska hola a haty.
Hač do druheje połojcy 20. lětstotka je so tam tež serbsce prědowało.
Twarjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Jedna so wo noworomanisku žurlowu cyrkej, při čimž pochadźa barokna wěža při zapadnym boku hišće wot prjedawšeho twara z lětow 1701/02. Cyrkej dósta w lěće 1893 cyłkownje nowy napohlad a nowe wuhotowanje přez twarskeho mištra Theodora Quentina, nutřka wosebje wumolowany wjerch a z drjewom wupaženu emporu. Drjewjana klětka z postawu Jana Křćenika pochadźa pak z lěta 1702. Tež pěskowcowy wołtar bu hižo w tutym lěće w Klukšanskej cyrkwi nastajeny, pochadźa pak najskerje z Drježdźanskeje cyrkwje swjateje Sofije a je najskerje dźěło Christopha Waltera II. z 1580tych lět. Drjewjana dupa nasta w lěće 1688. Při sewjernej sćěnje nadeńdźe so narowny pomnik Franca z Nostitza z lěta 1576. Dalše epitafy steja w chórje (17. a spočatk 18. lětstotka) a we wěžowej hali (16. lětstotk) kaž tež zwonka cyrkwje.
Nad wołtarjom a pod wjerchom nadeńdźe so dwurěčny napis Česć budź Bohu we wysokosći // Ehre sei Gott in der Höhe. Na kěrchowje steji němskorěčny pomnik za padnjenych Prěnjeje swětoweje wójny z Klukšanskeje wosady kaž tež rowy wjace hač 200 němskich wojakow z poslednich dnjow Druheje swětoweje wójny.
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Hižo składnostnje prěnjeho pisomneho naspomnjenja Klukša w lěće 1222 naspomni so tež tamniša cyrkej, kotraž słuša tuž k najstaršim w cyłej Hornjej Łužicy. Jako wosadnej cyrkwi přisłušachu jej 14 wsow we wokolinje.
W lěće 1737 bě farar Faber tule po namjeće hrabje Friedricha Caspara z Gersdorffa załožił łaćonsku šulu, kotraž měješe serbskich hólcow z wokoliny přihotować na gymnazij. Jako Faber šěsć lět pozdźišo zemrě, přećahny šula na hrabinski hród do Delnjeho Wujězda, tola Klukšanska wosada wostanje tež dale centrum pietizma w serbskej Łužicy.
W běhu swojich stawiznow wotpali Klukšanska cyrkej znajmjeńša trójce, a to w lětach 1680, 1792 a 1830.
Wot 1832 do 1835 skutkowaše młody Handrij Zejler jako diakon w Klukšanskej wosadźe.
1951 wotmě so Serbski ewangelski cyrkwinski dźeń w Klukšu. W lěće 1966 měješe ewangelski časopis Pomhaj Bóh w Klukšanskej wosadźe hišće 70 abonentow.[1]
Wobrazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]-
Byrgle -
Nutřkowny napohlad z dwurěčnym napisom -
Klětka -
Wěža
Wosada
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Do poměrnje wulkeje Klukšanskeje wosady słušeja nimo Klukša samoho wokolne wjeski Čelchow, Kobjelń, Kupoj, Lěskej, Lichań, Nowa Wjes/Sprjewja, Połpica, Załhow a Zdźar kaž tež ewangelski podźěl Brěmjenja a Zdźěrje.
Fararjo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]| doba | mjeno | ródna wjes | žiwjenske daty | přispomnjenja |
|---|---|---|---|---|
| 1614–1633 | Handrij Kocor (Andreas Garzer abo Kazor, Katzer) |
Njezdašecy | 1580–1633 | do toho w Michałskej wosadźe (2. městno); prěni ewangelski farar w Klukšu |
| 1633–1647 | Daniel Běrlink (Daniel Bierling) |
Hućina | 1586–1647 | do toho w Hućinje |
| 1647–1675 | Balthasar Neumann | Wojerecy | 1609–1677 | do toho w Hućinje; złoži 1675 zastojnstwo |
| 1675–1679 | Pawoł Prätorius | Njeswačidło | 1650–1709 | do toho w Njeswačidle, po tym diakon při Budyskej cyrkwi swj. Pětra |
| 1680–1692 | Christian Senzel | 1644–1692 | do toho w Minakale | |
| 1693–1731 | Jan Kaspar Faber (Johann Kaspar Faber) |
Łuty | 1652–1731 | |
| 1731–1748 | Kryšan Bjedrich Faber (Christoph Friedrich Faber) |
Bukow pola Rólan | 1682–1748 | syn předchadnika; do toho tule diakon |
| 1748–1763 | Jan Bohuměr Kühn (Johann Gottfried Kühn) |
Budyšin | 1706–1763 | do toho tule diakon |
| 1764–1769 | Michael Friedrich Franz | Hamburg | 1720–1769 | do toho tule diakon |
| 1770–1800 | Jan Bjenada (Johannes Benade) |
Budyšin | 1715–1800 | do toho w Minakale |
| 1800–1832 | Jurij Hajnik (Georg Hennig) |
Wjelećin | 1765–1832 | do toho tule diakon |
| 1834–1878 | Korla Bohuwěr Konik (Karl Traugott Kanig) |
Bukecy | 1804–1878 | do toho w Delnim Wujězdźe |
| 1879–1915 | Božidar Běrnik (Theodor Birnich) |
Šćeńca | 1850–1915 | do toho tule diakon |
| 1915–1926 | Curt Handrik | Rudej | 1885–1962 | do toho we Łupoji a po tym w Poršicach |
| 1926–1951 | Jan Křižan (Johannes Zieschang) |
Hodźij | 1880–1959 | do toho w Doninje (3. městno); potom na wuměnk |
| 1951–1965 | Awgust Meltka (August Meltke) |
Rakojdy | 1910–1974 | do toho w Frankenthalu; po tym w Pötschau pola Lipska |
| 1966–1976 | Pawoł Wirth | Poršicy | * 1940 | 1976 wotchad do zapada |
| 1977– | Wolfgang Leßmann | 1932–2015 | do toho we Wulkim Šunowje |
Wirth bě posledni serbski farar a wopušći wosadu w lěće 1976 dla wusydlenja do zwjazkoweje republiki. Serbske bože słužby wotměwachu so hdys a hdys hišće hač do lěta 1987 z serbskimi fararjemi susodnych wosadow.
Žórle
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Cornelius Gurlitt: Klix. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 31. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Bautzen (I. Teil). C. C. Meinhold, Dresden 1908, str. 118–128. (wobšěrne wopisanje)
- Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 288.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Z wosadow. Pomhaj Bóh 2/1967, str. 3
Wotkazaj
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Klukšanska cyrkej – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Wopisanje Klukšanskeje wosady w Statistice Łužiskich Serbow Arnošta Muki (digitalizat)
Bart | Bukecy | Budestecy | Budyšink | Budyšin, swj. Pětr | Budyšin, swj. Michał | Halštrow | Hodźij | Horni Wujězd | Hrodźišćo | Hućina | Huska | Chwaćicy | Klukš | Korzym | Kotecy | Kumwałd | Łupoj | Malešecy | Minakał | Njeswačidło | Palow | Porchow | Poršicy | Protecy | Rakecy | Smělna | Smječkecy | Wjelećin | Wóslink | Załom