Republiik Kongo

Tekst üüb Fering

At Republiik Kongo [ˈkɔŋgo] (üüb Fraansöösk: République du Congo [kɔ̃ˈgo]; uk Kongo-Brazzaville; ap tu 1960 Madelkongo, faan 1969 ap tu 1991 Folksrepubliik Kongo) as en republiik uun a maden faan Aafrika. Uun a nuurd lei Kameruun an det Madelaafrikoons Republiik, uun a waast Gabuun an de Atlantisk Ootseaan, uun a uast an süüd leit det Demokraatisk Republiik Kongo an uk uun a süüd de angolaanisk eksklaawe Cabinda. At lun hee 3.697.490 lidj (2007)^[1]. At hoodsteed as Brazzaville.

Geografii

Brazzaville

GABUUN

KAMERUUN

MADELAAFRIKOONS REPUBLIIK

DR KONGO

ANGOOLA

ATLANTIK

Geograafisk Laag

At lun dialt grensen mä fiiw lunen. Det lingst grens (2567 km) faan det Republiik Congo wurt mä Gabuun an det kurtst (231 km) mä Angoola diald. At lun dialt uk en 1229 km lung grens mä det Demokraatisk Republiik Kongo, en 494 km lung mä Kameruun an en 487 km lung mä det Madelaafrikoons Republiik. A eeg as 169 km lung.

Berger

De huuchst berig uun det Republiik Kongo as de Nabemba Berig, wat uun Sangha Department lei an 1020 m huuch as. Öler berger san: Bouloukombo Berig (uun Niari Department; 808 m huuch), Obima (uun Lékoumou Department; 800 m huuch), de Kinoumbou Berger (uun Bouenza Department; 784 m huuch), de Berger faan Pangala (uk uun Bouenza Department; 765 m huuch), de Kanga Berger (uun Bouenza Department); 764 m huuch), Nioundou Berig (uun Niari Department; 762 m huuch), Bombo Berig (uk uun Niari Department; 752 m huuch), Kiama Toop (uun Niari Department; 747 m huuch), Tembo Berig (uun Niari Department; 736 m huuch) an dön Tobo Berger (uun Pool Department; 727 m).

Struumer

De Kongo Struum bildet dial faan at süüdgrens faan't lun. Öler struumer uun't lun san de Kouilou Struum an de Alima Struum.

Indialing faan Ferwalting

Det Republiik Kongo hee 12 departmenten (üüb Fraansöösk: départments)


Department	Grate (km²)^[2]	Lidj (2007)^[3]	Hoodsteed
Bouenza	12.266	309.073	Madingou
Brazzaville	100	1.373.382	Brazzaville
Cuvette	48.850	156.044	Owando
Cuvette-Ouest	72.999	32.000	Ewo
Kouilou	13.650	91.955	Hinda
Lékoumou	20.950	96.393	Sibiti
Likouala	66.044	154.115	Impfondo
Niari	25.941	231.271	Dolisie
Plateaux	38.400	174.591	Djambala
Pointe-Noire	44	715.334	Pointe-Noire
Pool	33.955	236.595	Kinkala
Sangha	55.800	85.738	Ouésso

Befölkring

Spriiken

Det amtelk spriik faan't lun as Fraansöösk.

Histoore

Uun det 13. juarhunert wiar do köningriken, wat man miast troch a slaawenhanel uun det 17. an 18. juarhunert uun a mös faan de Kongo Struum tunantmaaget wurd. Dön iarst kontakten mä europeern wiar uun det 15. juarhunert. 1766 begand en fraansöösk misioon an faan 1875 uf uun begand at erforsking faan’t lun troch Pierre Savorgnan de Brazza. 1880 wurd at Teke Rik troch en skülferdrach en fraansöösk protektoraat. Bal wurd en militeerposten bi de Kongo Struum grünjlaanjen, diarütj at steed Brazzaville kaam. 1883 wurd Pointe-Noire grünjlaanjen. 1891 wurd at lun det fraansöösk kolonii Kongo (faan 1903 Madelkongo, üüb fraansöösk: Moyen Congo neemd). 1910 wurd det tup mä Gabuun tu’t generoolguwernment faan Fraansöösk-Ekwatoriaalaafrika ferklaaret. Brazzaville täälte do amanbi 6000 iinwener, wuks man gau droch a tutooch faan waanrewerker, diar ütj Tschad an Dahomey kaam. 1911 ging at nuurddial faan’t kolonii tu tjiisk Kameruun; efter de Iarst Wäältkrich wurd at gebiit weler dial faan’t kolonii. At lun wurd 15. August 1960 suwereen. Fulbert Youlou wiar de iarst president.

Politiik

Det Republiik Kongo as en republiik. A president faan't lun sant 1997 as Denis Sassou Nguesso.

Bütjenpolitiik

Det Republiik Kongo lasmoot faan dön Feriand Natschuunen sant 20. September 1960.

Wiartskap

At weering faan't lun as de madelaafrikoons CFA-Franc, wat faan det Madelaafrikoons Sentraalbeenk ütjbroocht wurt.

Luke uk diar

Kongo (struum)

Kwelen

[1] www.citypopulation.de

[2] Congo, citypopulation.de

[3] Congo, citypopulation.de

[1]

[2]

[3]